Bu araştırma, Akarçay Havzası'ndaki su ve toprak kaynaklarının sürdürülebilir bir şekilde korunması ve yönetilmesi için SWAT (Toprak ve Su Değerlendirme Aracı) modelinin kullanımını ve bölgeye özgü su ve toprak kaynaklarının değerlendirilmesini tartışmaktadır. Akarçay Havzası, geniş tarım arazileri ve su kaynaklarının önemi nedeniyle Türkiye'nin stratejik öneme sahip havzalarından biridir. Ancak bölgedeki su ve toprak kaynaklarının sürdürülebilirliği; artan tarımsal faaliyetler, nüfus alanlarının büyümesi ve iklim değişikliği nedeniyle tehdit altındadır.
Çalışma kapsamında havzanın hidrolojik özelliklerini ve toprak-su dinamiklerinin modele tanımlanması amacıyla meteorolojik veriler, arazi kullanım haritaları, toprak yapısı ve hidrolojik parametreler ilgili kurum ve kuruluşlardan veriler temin edilerek hidrolojik süreçlerin simüle edildiği SWAT modeli oluşturulmuş ve söz konusu model ile su kaynakları yönetiminin etkileri incelenmiştir. Kalibrasyon ve doğrulama prosedürleri için SWAT-CUP yazılımı kullanılmış ve modelin doğruluğunu artırmak için performans metrikleri (NSE, RSR, vb.) değerlendirilmiştir.
Bulgular, havzanın tarımsal uygulamaların su kalitesini nasıl etkilediğini ve arazi kullanımındaki potansiyel değişikliklerin hidrolojik süreçleri nasıl etkileyebileceğini göstermiştir. Akarçay Havzası hassasiyet analizi sonucunda en duyarlı unsurların toprak profili parametreleri (SOL_Z, SOL_AWC), yeraltı suyu katsayısı (REWAPMN), toprak buharlaşma dengeleme faktörü (ESCO) ve yüzey suyu akış miktarını etkileyen eğri katsayısı (CN2) olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmanın ortaya koyduğu öneriler, ulusal ve bölgesel su yönetimi düzenlemelerinin oluşturulmasına yardımcı olacaktır. Sonuçlar, Akarçay Havzası'ndaki konut, ticari ve tarımsal faaliyetlerin daha sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi için bilimsel bir temel sunmaktadır.
This research discusses the use of SWAT (Soil and Water Assessment Tool) model for sustainable conservation and management of water and soil resources in Akarçay Basin and the assessment of water and soil resources specific to the region. Akarçay Basin is one of the strategically important basins of Turkey due to its large agricultural lands and the importance of water resources. However, the sustainability of water and soil resources in the region is under threat due to increasing agricultural activities, population growth and climate change.
Within the scope of the study, meteorological data, land use maps, soil structure and hydrological parameters were obtained from relevant institutions and organizations in order to define the hydrological characteristics of the basin and soil-water dynamics to the model, and a SWAT model was created to simulate hydrological processes and the effects of water resources management were examined with the model. SWAT-CUP software was used for calibration and validation procedures and performance metrics (NSE, RSR, etc.) were evaluated to improve the accuracy of the model.
The findings showed how the basin's agricultural practices affect water quality and how potential changes in land use can affect hydrological processes. As a result of the sensitivity analysis of Akarçay Basin, it was determined that the most sensitive elements are soil profile parameters (SOL_Z, SOL_AWC), groundwater coefficient (REWAPMN), soil evaporation compensation factor (ESCO) and curve coefficient affecting the amount of surface water runoff (CN2). The recommendations of this study will help to establish national and regional water management regulations. The results provide a scientific basis for more sustainable management of residential, commercial and agricultural activities in the Akarçay Basin.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Water Resources and Water Structures |
Journal Section | Tasarım ve Teknoloji |
Authors | |
Early Pub Date | June 16, 2025 |
Publication Date | June 30, 2025 |
Submission Date | March 15, 2025 |
Acceptance Date | May 26, 2025 |
Published in Issue | Year 2025 Volume: 13 Issue: 2 |