Research Article
Year 2025,
Volume: 7 Issue: 1, 11 - 19, 24.06.2025
Abstract
Kamusal mekân, bir ülkede yaşayan herkesin ortak olarak kullandığı alanları ifade eder. Bu alanlar, şehir yaşamının temel bileşenlerinden biridir ve şehirde yaşayan bireylerin bir araya geldiği yerlerdir. Bu mekânlar, çeşitli kullanıcıların kültürel deneyimlerini paylaştığı, aktardığı ve yeniden keşfettiği alanlardır. Kaliteli mekânlar, iyi deneyimler, keşifler ve iletişim fırsatları sunar. Bu nedenle, mekânın kalitesi kavramı önem kazanmaktadır. Geçmişten bugüne mekân kalitesi, önemli bir konu haline gelmiştir. Pek çok araştırmacı bu konu üzerine çeşitli yaklaşımlar geliştirmiştir. Bu yaklaşımlar sonucunda bazı parametreler ortaya çıkmıştır. Her ne kadar tamamen ortak bir görüş oluşmasa da bazı noktalarda benzer yaklaşımlar tespit edilmektedir. Son dönemde Türkiye’de sıkça konuşulan millet bahçeleri de şehir sakinlerinin kullandığı kamusal açık alanlardan biridir. Osmanlı döneminde modernleşme hareketleri ile ortaya çıkan millet bahçesi kavramı, günümüzde ihtiyaç doğrultusunda tekrar gündeme gelmiştir. Yapımı biten ve hâlâ inşa edilmekte olan pek çok millet bahçesi bulunmaktadır. Tamamlanmış olanlardan biri de İstanbul'un Ümraniye ilçesinde yer alan Ümraniye Millet Bahçesi’dir. Ümraniye’nin gelişimi, özellikle son yıllarda hızlanmıştır. Bu gelişimle birlikte bölgedeki yapı sayısı artmakta ve yeşil alan miktarı azalmaktadır. Ayrıca, bu büyüme sosyokültürel ve gelir seviyeleri açısından insan çeşitliliğini de artırmaktadır. Bu sebeple Ümraniye Millet Bahçesi’nin önemi artmaktadır. Bu çalışmada, Ümraniye Millet Bahçesi’nin mekân kalitesinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Mekân kalitesi, fiziksel ve duyusal parametreler olarak ikiye ayrılarak incelenmiş, fiziksel değerlendirme infografik haritalarla yapılmıştır. Duyusal kriterler ise kullanıcı profilleri üzerinde yapılan anketlerle ele alınmıştır. Elde edilen bulgular grafikler ve analizlerle sunulmuş, millet bahçelerinin mekân kalitesini artırmaya yönelik gelecekteki çalışmalar için bir yol haritası sunulması hedeflenmiştir.
Supporting Institution
Herhangi bir destek bulunmamaktadır.
References
- Arendt, H. (2021). İnsanlık Durumu. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Aslaner, S. (2021). Ümraniye’nin İdari Gelişimi: Bir Mahalli Tarihçe (ss. 46-83). İstanbul: Ümraniye Belediyesi Kültür Yayınları.
- Benevolo, L. (1980). The History of the City. London: Scolar Press.
- Bolund, P. ve Hunhammar, S. (1999). Ecosystem services in urban areas. Ecological Economics, 29(2), 293-301. doi:https://doi.org/10.1016/S0921-8009(99)00013-0
- Carmona, M. (2010). Contemporary Public Space, Part Two: Classification. Journal of Urban Design, 15(2), 157-173. doi:10.1080/13574801003638111
- Carmona, M., De Magalhaes, C. ve Hammond, L. (2008). Public Space: The Management Dimension. Public Space: The Management Dimension, 1-232. doi:10.4324/9780203927229
- Chen, W. Y. ve Jim, C. Y. (2008). Cost–benefit analysis of the leisure value of urban greening in the new Chinese city of Zhuhai. Cities, 25(5), 298-309. doi:https://doi.org/10.1016/j.cities.2008.06.002
- Çelik, F. (2019). Geç Osmanlı Dönemi Kentsel Mekanda Batılılaşma Etkileri: Konya Millet Bahçesi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (44), 331-350. doi:10.21563/sutad.511681
- Das, D. (2008). Urban Quality of Life: A Case Study of Guwahati. Social Indicators Research, 88, 297-310. doi:10.1007/s11205-007-9191-6
- de Souza e Silva, A. ve Frith, J. (2012). Mobile Interfaces in Public Spaces: Locational Privacy, Control, and Urban Sociability. Mobile Interfaces in Public Spaces: Locational Privacy, Control, and Urban Sociability. London: Routledge. doi:10.4324/9780203123966
- Erder, S. (2021). İstanbul’a Bir Kent Kondu: Ümraniye. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Gehl, J. ve Gemzøe, L. (2004). Public spaces - public life. Arkitektens Forlag.
- Gökburun, İ. (2017). 1950-2015 Yılları Arasında İstanbul’da Nüfus Hareketleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Gültekin, E. (1991). Bahçe ve Peyzaj Sanatı Tarihi. Adana: Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Ofset ve Teksir Atölyesi.
- Gültekin, N. (2015). Batılılaşmanın Uzantısında Kent Bahçeleri Giresun Memleket Millet Bahçesi. Türkiye.
- Gürbüz, E. (2009). Tarih İçerisinde İstanbul’daki Mesire Olgusu ve Mesire Alanlarının Geçirdikleri Değişimin Kağıthane Mesiresi Örneği Üzerinden İrdelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fen Bilimleri Enstitüsü İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Gürkaş, T. (2003). Erken Cumhuriyet Türkiye’sinde Kamusal Yeşil Alanın Doğuşu. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fen Bilimleri Enstitüsü, Yıldız Teknik Üniversitesi İstanbul.
- Habermas, J. (2018). Kamusallığın yapısal dönüşümü. İletişim yayınları. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Hayter, J. A. (2006). Places for People 2004 - Melbourne, Australia by Gehl Architects and the City of Melbourne. Places, 18(3).
- Hou, J. (2010). Insurgent Public Space: Guerrilla Urbanism and the Remaking of Contemporary Cities.
- İmert, H. (2021). Ecological Configuration At Glampings In The Context of Sustainability - Review And Proposal Of A Design Model. Research & Reviews in Architecture, Planning and Design, 1(August), 49-66.
- İnceoğlu, M. (2007). Kentsel açık mekânların kalite açısından değerlendirilmesine yönelik bir yaklaşım: İstanbul meydanlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora,tezi). FenBilimleriEnstitüsü, İstanbul.
- İnceoğlu, M. ve Aytuğ, A. (2009). The Concept of Urban Space Quality. Megaron / Yıldız Technical University, Faculty of Architecture E-Journal, 4(3), 131-146. https://dx.doi.org/ adresinden erişildi.
- Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities. New York: Random House.
- Jensen, M. B., Persson, B., Guldager, S., Reeh, U. ve Nilsson, K. (2000). Green structure and sustainability — developing a tool for local planning. Landscape and Urban Planning, 52(2), 117-133. doi:https://doi.org/10.1016/S0169-2046(00)00127-4
- Kerem Öztürk, Z., Ferah, B. ve Tunca, C. (2022). Tarihi yarımada semt parkları örneklerinde mekânsal kalite farklılıklarının PPS Mekân Diyagramı Üzerinden Değerlendirilmesi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 4(1), 54-65.
- Low, S. ve Smith, N. (2005). The Politics of Public Space.
- Lynch, K. (1981). A Theory of Good City Form. MIT Press (MA).
- Madanipour, A. (2015). Urban Design and Public Space. J. D. Wright (Ed.), International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition) içinde (ss. 789-794). Oxford: Elsevier. doi:https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.74049-9
- Memlük, Y. (2009). Bulvarın Yeşil Parçaları. Cumhuriyet Devriminin Yolu Atatürk Bulvarı içinde. Ankara: Koleksiyoncular Derneği.
- Memlük, Y. (2017). Osmanlı Modernleşmesi ile Ortaya Çıkan Bir Kentsel Mekân Olarak Millet Bahçeleri. 19 Ekim 2024 tarihinde https://www.skb.gov.tr/osmanli-modernlesmesi-ile-ortaya-cikan-bir-kentsel-mekan-olarak-millet-bahceleri/ adresinden erişildi.
- Morris, A. E. J. (2013). History of Urban Form Before the Industrial Revolution. Routledge. doi:10.4324/9781315841199
- Nasar, J. L. (1998). The Evaluative Image of the City. SAGE Publications.
- Orum, A., Neal, Z. ve Editors. (2010). Common Ground? Readings and Reflections on Public Space. doi:10.4324/9780203873960
- Ozdemir, Y. ve Ozdemir, S. (2019). Parkların Erişilebilirlikleri Üzerine Bir Araştırma: Fındıkzade Çukurbostan Yaşam Parkı Örneği. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1), 53-57.
- Parkinson, J. (2012). Democracy and Public Space: The Physical Sites of Democratic Performance. doi:10.1093/acprof:osobl/9780199214563.001.0001
- Sadeh, E. (2010). The Politics of Space. Routledge. doi:10.4324/9780203839386
- Sanesi, G., Lafortezza, R. ve Bonnes, M. (2006). Comparison of two different approaches for assessing the psychological and social dimensions of green spaces. Urban Forestry & Urban Greening, 5, 121-129. doi:10.1016/j.ufug.2006.06.001
- Sherer, P. (2003). The Benefits of Parks: Why America Needs More City Parks and Open Space. trust public land.
- Tanyeli, U. (2011). Mimarlık gündelik yaşamla İlişkisini nasıl keser? . Mimarlık ve Gündelik Yaşam içinde (C. Dosya 27). Ankara.
- Tazebay, İ. ve Akpınar, N. (2010). Türk Kültüründe Bahçe. Bilgi Dergisi, 54, 243-253.
- T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2019). Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinde Değişiklik Sayı: 30701. Ankara.
- T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2020). Millet Bahçeleri Rehberi. Ankara.
- TDK. (2024). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. 19 Ekim 2024 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
- Tekeli, İ. ve Kahraman, H. B. (1999). Katılımcı demokrasi, kamusal alan ve yerel yönetim. Demokrasi Kitaplığı Arayışlar, Tartışmalar, Deneyimler Dizisi; 2. İstanbul: Demokrasi Kitaplığı.
- URL-1. (t.y.). T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. 19 Ekim 2024 tarihinde https://www.csb.gov.tr/bakan-ozhaseki-81-ilimize-100-milyon-metrekare-millet-bahcesi-kazandirmak-icin-calismalarimizi-araliksiz-surduruyoruz-bakanlik-faaliyetleri-38709 adresinden erişildi.
- Uzgoren, G. (2016). A comparative study on the relationship between quality of space and urban space activities in the public open spaces. MEGARON / Yıldız Technical University, Faculty of Architecture E-Journal. doi:10.5505/megaron.2016.42650
- Ümraniye Belediyesi. (t.y.). Ümraniye Millet Bahçesi. 19 Ekim 2024 tarihinde https://www.umraniye.bel.tr/tesis/umraniye-millet-bahcesi adresinden erişildi.
- Watson, S. (2013). City Publics. London: Routledge. doi:10.4324/9780203962954
- Whyte, W. (2000). The social life of small urban spaces. Washington, D.C. : Conservation Foundation, [1980] ©1980. https://search.library.wisc.edu/catalog/999547142202121 adresinden erişildi.
- Yüksel, A. ve Erkan, D. (2018). Kuruluştan Cumhuriyete Ümraniye Tarihi I. İstanbul: Ümraniye Belediyesi Yayınları.
Year 2025,
Volume: 7 Issue: 1, 11 - 19, 24.06.2025
Abstract
References
- Arendt, H. (2021). İnsanlık Durumu. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Aslaner, S. (2021). Ümraniye’nin İdari Gelişimi: Bir Mahalli Tarihçe (ss. 46-83). İstanbul: Ümraniye Belediyesi Kültür Yayınları.
- Benevolo, L. (1980). The History of the City. London: Scolar Press.
- Bolund, P. ve Hunhammar, S. (1999). Ecosystem services in urban areas. Ecological Economics, 29(2), 293-301. doi:https://doi.org/10.1016/S0921-8009(99)00013-0
- Carmona, M. (2010). Contemporary Public Space, Part Two: Classification. Journal of Urban Design, 15(2), 157-173. doi:10.1080/13574801003638111
- Carmona, M., De Magalhaes, C. ve Hammond, L. (2008). Public Space: The Management Dimension. Public Space: The Management Dimension, 1-232. doi:10.4324/9780203927229
- Chen, W. Y. ve Jim, C. Y. (2008). Cost–benefit analysis of the leisure value of urban greening in the new Chinese city of Zhuhai. Cities, 25(5), 298-309. doi:https://doi.org/10.1016/j.cities.2008.06.002
- Çelik, F. (2019). Geç Osmanlı Dönemi Kentsel Mekanda Batılılaşma Etkileri: Konya Millet Bahçesi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (44), 331-350. doi:10.21563/sutad.511681
- Das, D. (2008). Urban Quality of Life: A Case Study of Guwahati. Social Indicators Research, 88, 297-310. doi:10.1007/s11205-007-9191-6
- de Souza e Silva, A. ve Frith, J. (2012). Mobile Interfaces in Public Spaces: Locational Privacy, Control, and Urban Sociability. Mobile Interfaces in Public Spaces: Locational Privacy, Control, and Urban Sociability. London: Routledge. doi:10.4324/9780203123966
- Erder, S. (2021). İstanbul’a Bir Kent Kondu: Ümraniye. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Gehl, J. ve Gemzøe, L. (2004). Public spaces - public life. Arkitektens Forlag.
- Gökburun, İ. (2017). 1950-2015 Yılları Arasında İstanbul’da Nüfus Hareketleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Gültekin, E. (1991). Bahçe ve Peyzaj Sanatı Tarihi. Adana: Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Ofset ve Teksir Atölyesi.
- Gültekin, N. (2015). Batılılaşmanın Uzantısında Kent Bahçeleri Giresun Memleket Millet Bahçesi. Türkiye.
- Gürbüz, E. (2009). Tarih İçerisinde İstanbul’daki Mesire Olgusu ve Mesire Alanlarının Geçirdikleri Değişimin Kağıthane Mesiresi Örneği Üzerinden İrdelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fen Bilimleri Enstitüsü İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
- Gürkaş, T. (2003). Erken Cumhuriyet Türkiye’sinde Kamusal Yeşil Alanın Doğuşu. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fen Bilimleri Enstitüsü, Yıldız Teknik Üniversitesi İstanbul.
- Habermas, J. (2018). Kamusallığın yapısal dönüşümü. İletişim yayınları. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Hayter, J. A. (2006). Places for People 2004 - Melbourne, Australia by Gehl Architects and the City of Melbourne. Places, 18(3).
- Hou, J. (2010). Insurgent Public Space: Guerrilla Urbanism and the Remaking of Contemporary Cities.
- İmert, H. (2021). Ecological Configuration At Glampings In The Context of Sustainability - Review And Proposal Of A Design Model. Research & Reviews in Architecture, Planning and Design, 1(August), 49-66.
- İnceoğlu, M. (2007). Kentsel açık mekânların kalite açısından değerlendirilmesine yönelik bir yaklaşım: İstanbul meydanlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora,tezi). FenBilimleriEnstitüsü, İstanbul.
- İnceoğlu, M. ve Aytuğ, A. (2009). The Concept of Urban Space Quality. Megaron / Yıldız Technical University, Faculty of Architecture E-Journal, 4(3), 131-146. https://dx.doi.org/ adresinden erişildi.
- Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities. New York: Random House.
- Jensen, M. B., Persson, B., Guldager, S., Reeh, U. ve Nilsson, K. (2000). Green structure and sustainability — developing a tool for local planning. Landscape and Urban Planning, 52(2), 117-133. doi:https://doi.org/10.1016/S0169-2046(00)00127-4
- Kerem Öztürk, Z., Ferah, B. ve Tunca, C. (2022). Tarihi yarımada semt parkları örneklerinde mekânsal kalite farklılıklarının PPS Mekân Diyagramı Üzerinden Değerlendirilmesi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 4(1), 54-65.
- Low, S. ve Smith, N. (2005). The Politics of Public Space.
- Lynch, K. (1981). A Theory of Good City Form. MIT Press (MA).
- Madanipour, A. (2015). Urban Design and Public Space. J. D. Wright (Ed.), International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences (Second Edition) içinde (ss. 789-794). Oxford: Elsevier. doi:https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.74049-9
- Memlük, Y. (2009). Bulvarın Yeşil Parçaları. Cumhuriyet Devriminin Yolu Atatürk Bulvarı içinde. Ankara: Koleksiyoncular Derneği.
- Memlük, Y. (2017). Osmanlı Modernleşmesi ile Ortaya Çıkan Bir Kentsel Mekân Olarak Millet Bahçeleri. 19 Ekim 2024 tarihinde https://www.skb.gov.tr/osmanli-modernlesmesi-ile-ortaya-cikan-bir-kentsel-mekan-olarak-millet-bahceleri/ adresinden erişildi.
- Morris, A. E. J. (2013). History of Urban Form Before the Industrial Revolution. Routledge. doi:10.4324/9781315841199
- Nasar, J. L. (1998). The Evaluative Image of the City. SAGE Publications.
- Orum, A., Neal, Z. ve Editors. (2010). Common Ground? Readings and Reflections on Public Space. doi:10.4324/9780203873960
- Ozdemir, Y. ve Ozdemir, S. (2019). Parkların Erişilebilirlikleri Üzerine Bir Araştırma: Fındıkzade Çukurbostan Yaşam Parkı Örneği. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1), 53-57.
- Parkinson, J. (2012). Democracy and Public Space: The Physical Sites of Democratic Performance. doi:10.1093/acprof:osobl/9780199214563.001.0001
- Sadeh, E. (2010). The Politics of Space. Routledge. doi:10.4324/9780203839386
- Sanesi, G., Lafortezza, R. ve Bonnes, M. (2006). Comparison of two different approaches for assessing the psychological and social dimensions of green spaces. Urban Forestry & Urban Greening, 5, 121-129. doi:10.1016/j.ufug.2006.06.001
- Sherer, P. (2003). The Benefits of Parks: Why America Needs More City Parks and Open Space. trust public land.
- Tanyeli, U. (2011). Mimarlık gündelik yaşamla İlişkisini nasıl keser? . Mimarlık ve Gündelik Yaşam içinde (C. Dosya 27). Ankara.
- Tazebay, İ. ve Akpınar, N. (2010). Türk Kültüründe Bahçe. Bilgi Dergisi, 54, 243-253.
- T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2019). Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinde Değişiklik Sayı: 30701. Ankara.
- T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2020). Millet Bahçeleri Rehberi. Ankara.
- TDK. (2024). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. 19 Ekim 2024 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
- Tekeli, İ. ve Kahraman, H. B. (1999). Katılımcı demokrasi, kamusal alan ve yerel yönetim. Demokrasi Kitaplığı Arayışlar, Tartışmalar, Deneyimler Dizisi; 2. İstanbul: Demokrasi Kitaplığı.
- URL-1. (t.y.). T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. 19 Ekim 2024 tarihinde https://www.csb.gov.tr/bakan-ozhaseki-81-ilimize-100-milyon-metrekare-millet-bahcesi-kazandirmak-icin-calismalarimizi-araliksiz-surduruyoruz-bakanlik-faaliyetleri-38709 adresinden erişildi.
- Uzgoren, G. (2016). A comparative study on the relationship between quality of space and urban space activities in the public open spaces. MEGARON / Yıldız Technical University, Faculty of Architecture E-Journal. doi:10.5505/megaron.2016.42650
- Ümraniye Belediyesi. (t.y.). Ümraniye Millet Bahçesi. 19 Ekim 2024 tarihinde https://www.umraniye.bel.tr/tesis/umraniye-millet-bahcesi adresinden erişildi.
- Watson, S. (2013). City Publics. London: Routledge. doi:10.4324/9780203962954
- Whyte, W. (2000). The social life of small urban spaces. Washington, D.C. : Conservation Foundation, [1980] ©1980. https://search.library.wisc.edu/catalog/999547142202121 adresinden erişildi.
- Yüksel, A. ve Erkan, D. (2018). Kuruluştan Cumhuriyete Ümraniye Tarihi I. İstanbul: Ümraniye Belediyesi Yayınları.
There are 51 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Architectural Design, Sustainable Architecture, Architecture (Other) |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 24, 2025 |
| Submission Date | October 29, 2024 |
| Acceptance Date | December 15, 2024 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 7 Issue: 1 |
