Research Article
BibTex RIS Cite

Riyazu’s-Salihin’deki Bir Müslim Hadisi Özelinde Türkçe Hadis Tercüme Ve Şerhlerindeki Çeviri Sorunlarının Değerlendirilmesi

Year 2025, Issue: 58, 109 - 136, 30.06.2025

Mehmet Ali Çalgan

https://doi.org/10.17120/omuifd.1548231

Abstract

Bir hadisin tercümesinin anlamı değiştirecek önemli bir maddi hata içermesi hadis araştırmalarında önemli bir sorunsalı teşkil etmektedir. Bu makalede sabah namazını kılan bir kişinin ilâhî himaye altına girmesinden bahseden meşhur bir hadisin toplam otuz iki Türkçe hadis tercüme ve şerhindeki çevirileri mercek altına alınmıştır. Çalışmada ilgili hadisin manası şerhlerdeki izahlar, hadisin farklı rivayetlerindeki bilgiler, hadisin yer aldığı bâbların başlıkları ve hadisle ilgili diğer hadisler ışığında belirlenmiştir. Buna göre hadiste sabah namazını kılan bir kimseye zarar vermeme aslî, sabah namazını terk etmeme ise muhtemel ikinci bir mana olarak tespit edilmiştir. Ancak hadisin bazı çevirilerinde yüce Allah’ın bu himayeye mukabil bir karşılık istememesi gibi mezkûr anlamlardan tamamen uzak bir anlamın verildiği görülmüştür. Hadisin muhteva tenkidine müsait olduğu intibâını uyandıran diğer bazı çeviri hatalarının yanında metne aslında olmayan ziyade yapma, tutarsız çeviriler ve en yaygın olarak müphem çeviriler saptanmıştır.

Keywords

Hadis Tercüme Şerh Çeviri Hataları Riyâzu’s-sâlihîn

References

  • Abdürrezzâk, Ebû Bekr b. Hemmâm. el-Musannef. thk. Habiburrahman Azami. Beyrût: el-Mektebetu’l-İslâmî, 1983.
  • Ahatlı, Erdinç. “Cumhuriyet Dönemi Türkçe Hadis Şerhlerine Dair Bazı Mülahazalar -Ebû Dâvûd, İbn Mâce ve Dârimî Şerhleri Üzerine Bir Analiz-”. Hadis Tetkikleri Dergisi 6/2 (2008), 7-30.
  • Ahmed b. Hanbel, Ebû ʿAbdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût vd. Beyrût: Müessesetü'r-Risâle, 2001.
  • Ahmet b. Hanbel. el-Müsned. çev. Hüseyin Yıldız vd. İstanbul: Ocak Yayıncılık., 2013.
  • Ahmet b. Hanbel. el-Müsned. çev. Rıfat Oral - Süleyman Sarı. İstanbul: Ensar Yayınları, ts.
  • Ali el-Kârî. Mirkâtu’l-Mefâtih şerhu Mişkâti’l-Mesâbih. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1422/2002.
  • Beyzâvî, Abdullāh b. Ömer. Tuhfetü’l-ebrâr Şerhu Mesâbîhi’s-sünne. thk. Nureddin Talib. Kuveyt: Vezaretu’l-Evkaf, 2012.
  • Bozkurt, Nebi. “Hadislerin Tercüme ve Yorumlarında Uyulması Gereken Kurallar”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11-12 (1993-1994), 211-281.
  • Buhârî, Ebû Abillah Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Muhibbuddîn el-Hatîb - Muhammed Fuâd Abdulbâkî. Kahire: el-Matbaatü’s-Selefiyye, 1400.
  • Coşkun, Selçuk. “Anlam Değişmelerinin Sebep Olduğu Anakronik Bakış ve Hadis Yorumlarındaki Yanıltıcılığı”. EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler – 12/35 (2008): 33-48.
  • Çalgan, Mehmet Ali. “Hadislerin Tercüme ve Yorumunda Dikkat Edilmesi Gereken Esaslar ve Sık Rastlanan Hatalar”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21/40 (Aralık 2019), 517-551.
  • Dârimî, Abdullah b. Abdirrahmân. es-Sünen. çev. Abdullah Parlıyan. Konya: Konya Kitapçılık, 2011.
  • Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman. Müsnedü’d-Dârimî. thk. Hüseyin Selim Esat ed-Dârânî. Riyad: Dâru’l-Muğnî, 1421/2000.
  • Davudoğlu, Ahmed. Sahîh-i Müslim Tercümesi ve Şerhi. İstanbul: Sönmez Neşriyat, 1973.
  • Dihlevî, Abdülhak b. Seyfiddîn. Lemaʿâtü’t-tenkîh fî şerhi Mişkâti’l-Mesâbîh. thk. Takiyyuddin Nedvi. Dımaşk: Daru’n-Nevadir, 2014.
  • Ebû Avâne, Ya‘kûb b. İshâk el-İsferâinî. el-Müsnedü’l-Muhrec alâ kitâbi Müslim b. Haccâc. thk. Eymen b. Arif ed-Dımeşkî. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 1998.
  • Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillâh el-İsfahânî. Hilyetü’l-evliyâʾ.Mısır: Matbaatu’s-Saade, 1974.
  • Ebû Ya‘lâ, el-Mevsılî. Müsnedü Ebî Ya‘lâ el-Mevsılî. thk. Hüseyin Selim Esed. Dımeşk: Dâru’l-Me’mûn li’t-turâs, 1406/1986.
  • Erul, Bünyamin. “Temel Hadis Kaynaklarının Çevirileri Üzerine Bir Kritik”. Sünnetin Bireysel ve Toplumsal Değişimdeki Rolü -Sempozyum (Konya, 11-12 Mayıs 2007). ed. Zekeriya Güler. 212: 237. Konya: Konya İlahiyat Derneği Yayınları, 2008.
  • Feyyûmî, Hasan b. Ali. Fethu’l-karîbi’l-mucîb ale’t-Tergîbi ve’t-Terhîb. thk. Muhammed İshak Muhammed. Riyad: Mektebetu Dari’s-Selam, 2018.
  • Hatiboğlu, Haydar. Sünen-i İbn Mâce Tercemesi ve Şerhi. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2012.
  • Heysemî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn. Mecmaʿu’z-zevâʾid ve menbaʿu’l-fevâʾid. çev. Adem Yerinde. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2015.
  • Heysemî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn. Mecmaʿu’z-zevâʾid ve menbaʿu’l-fevâʾid. thk. Hüsameddin Kudsî. Kahire: Mektebetü’l-Kudsî, 1994.
  • Heysemî, Nureddin Ali b. Ebî Bekr. Keşfu’l-estâr an zevâidi’l-Bezzâr. thk. Habiburrahman Azami. Beyrût: Müessesetü'r-Risâle, 1979.
  • Hilâlî, Ebû Usâme Selîm b. Îd. Behcetü’n-nâzırîn şerhu Riyâzi’s-sâlihîn. Demmâm: Dâru İbni’l-Cevzî, 1415/1994. İbn Allân. Delîlü’l-fâlihîn li-turuki Riyâzi’s-sâlihîn. Beyrut: Daru’l-Marife, 2004.
  • İbn Hacer el-ʿAskalânî, Ahmed b. ʿAli. el-Metâlibü’l-ʿâliye. çev. Adem Yerinde İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2010.
  • İbn Hacer el-ʿAskalânî, Ahmed b. ʿAli. Fethu’l-bârî bi şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Mâʿrife, 1379.
  • İbn Hıbbân. Sahihu İbn Hıbbân bi tertibi İbn Balabân. thk. Şuayb Arnaût. Beyrût: Müessesetü Risâle, 1414/1993. İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd. Sünen. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. Matbaatu Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye. ts.
  • İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd. el-Câmiʿu’s-sahîh. çev. Abdullah Parlıyan. Konya: Konya Kitapçılık, 2008.
  • İbn Melek, Muhammed b. İzzeddin. Şerhu Mesâbîhi’s-sünne. thk. Nureddin Talib. Kuveyt: Vezaretu’l-Evkaf, 2012.
  • İbnü’d-Deyba, Abdurrahmân b. Alî. Kütüb-i Sitte Muhtasarı. çev. Hanifi Akın. İstanbul: Polen Yayınları. 2013.
  • İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman. Keşfu’l-müşkil min hadîsi Sahîhayn. thk. Ali Hüseyin el-Bevvâb. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1418/1997
  • İbnü’l-Esîr, Mecdüddîn. Câmiʿu’l-usûl li-ehâdîsi’r-Resûl. çev. Kemal Sandıkçı – Muhsin Koçak. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2008.
  • İtyûbî, Muhammed b. Ali. el-Bahru’l-muhîtu’s-seccâc fi şerhi Sahîhi Müslim b. el-Haccâc. Riyad: Dâru İbni’l-Cevzî, 1426-1433.
  • Kâdî Iyâz, Ebu’l-Fadl el-Yahsûbî. İkmâlu’l-Mu‘lim bi-fevâidi Sahîhi Müslim. thk. Yahya İsmail. Mısır: Dâru’l-Vefa, 1419.
  • Kara, Emin. Türkçeye aktarılan hadislerin çeviri kuram ve stratejileri bağlamında değerlendirilmesi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2024.
  • Kurtubî, Ahmed b. Ömer. el-Müfhim limâ üşkile min telhîsi kitâbi Müslim. thk. Muhyiddîn Dîb Müstû vd. Beyrût: Dâru İbn Kesîr - Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1996/1417.
  • Laşin, Musa Şahin. Fethu’l-mun‘im şerhu Sahîhi Müslim. Kahire: Dâru’ş-Şurûk, 1422/2002.
  • Ma‘zerî, Muhammed b. Ali. el-Mu’lim bi fevâidi Müslim. thk. Muhammed Şâzelî Neyfer. Cezair: el-Müessesetü’l-Vataniyye li’l-Kitab, 1988.
  • Mubârekfûrî, Muhammed Abdurrahman b. Abdirrahim. Tuhfetu’l-Ahvezî bi şerhi Câmi’it-Tirmizî. thk. Adil Ahmed Abdulmevcud. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
  • Muhammed Emin b. Abdillah el-Hererî. el-Kevkebü’l-vehhâc fi şerhi Sahîhi Müslim b. el-Haccâc. Beyrût: Dâru Tavkı’n-Necât, 2009.
  • Mübârekfûrî, Safiyyurrahmân. Minnetü’l-mun‘im fî şerhi Sahîhi Müslim. Riyad: Dâru’s-Selâm, 1420/1999.
  • Münâvî, Zeynüddîn Muḥammed Abdürraûf. Feyzü’l-kadîr şerhu’l-Câmiʿi’s-sagîr. Mısır: Dâru’l-Akîde, 1432/2011.
  • Münzirî, Ebû Muhammed Zekiyyüddîn. et-Tergîb ve’t-terhîb. çev. Muhtar Büyükçınar vd.. İstanbul: Hikmet Yayınları, 1984.
  • Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’s-sahîh. çev. Hüseyin Yıldız. İstanbul: Ocak Yayınları, 2020.
  • Müzhirî, Hüseyin b. Mahmud Müzhirüddin ez-Zeydanî. El-Mefâtîh fî şerhi’l-Mesâbîh. thk. Nureddin Talib. Dımaşk: Daru’n-Nevadir, 2012.
  • Necdî, Faysal b. Abdulaziz. Tatrîzu Riyâzi’s-sâlihîn. Riyad: Dâru’l-Âsime, 2002.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. el-Minhâc şerhu Sahîhi Muslim b. el-Haccâc. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabî, 1392.
  • Nevevî, Yaḥya b. Şeref. el-Minhâc şerhu Sahîhi Muslim b. el-Haccâc. çev. Beşir Eryarsoy. İstanbul: Polen Yayınları, 2013.
  • Nevevî, Yahyâ b. Şeref. Hulâsatü’l-ahkâm fî [min] mühimmâti’s-sünen ve kavâʿidi’l-İslâm. thk. Hüseyin İsmâil el-Cemel. Beyrut: Müessesetu’r-Risale,1418/1997.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Abdulvehhab Öztürk. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2015.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Bekir Tuna. Konya: Konevi Yayıncılık, 2007.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. İhsan Özkes. İstanbul: İslamoğlu Yayıncılık, 1993.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Kıvamuddin Burslan - Hasan Hüsnü Erdem. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., 2000.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Mehmet Emin Özafşar - Bünyamin Erul. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., 2018.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Mustafa Öztürk. İstanbul: Guraba Yayıncılık, 2015.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Salih Uçar. İstanbul: Çelik Yayıncılık, ts.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Sıtkı Gülle. İstanbul: Dergah Ofset, 2003.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Şerafettin Şenaslan - Mustafa Kasadar. İstanbul: Ravza Yayıncılık, 1992.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Vahdettin İnce. İstanbul: İnkılab Yayıncılık, 2009.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Yaşar Kandemir vd.. İstanbul: Erkam Yayıncılık, 2017.
  • Osmânî, Fazlullah Şebbîr Ahmed ed-Diyûbendî. Fethu’l-mülhim fî şerhi Sahîhi Müslim. Dimaşk: Dâru’l-Kalem, 2006.
  • Râcihî, Abdulaziz b. Abdullah. Tevfîku’r-Rabbi’l-Mun’im bi şerhi Sahîhi’l-İmam Müslim. Riyad: Merkez Abdulaziz b. Abdullah er-Râcihî, 1439.
  • Rûdânî, Muhammed b. Muhammed. Cem’u’l-fevâid. çev. Hüseyin Yıldız vd. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2011.
  • Sâatî, Ahmed b. Abdurrahman b. Muhammed. el-Fethur-rabbânî mea şerhihi Bulûğu’l-emâni. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
  • Sâbûnî, Muhammed Ali. Fethu’l-İlahi’l-Mun’im fî şerhi Sahihi’l-Müslim. Ankara: Kalkan Matbaası, ts.
  • Sindî, Muhammed b. ʿAbdilhâdî. Hâşiyetu’s-Sindî ala Suneni Tirmizi. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2021.
  • Sofuoğlu, Mehmet. Sahîh-i Buhârî ve Tercemesi. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2013.
  • Sofuoğlu, Mehmet. Sahîh-i Müslim ve Tercemesi. İstanbul: İrfan Yayınları, 1988.
  • Suyûtî, Celâleddîn. el-Câmiʿu’s-sagîr min hadîsi’l-beşîri’n-nezîr. çev. Hüseyin Yıldız vd.. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2015.
  • Suyûtî, Celalüddin Abdurrahman b. Ebu Bekr. ed-Dîbâc alâ Sahîhi Müslim b. Haccâc. thk. Ebû İshâk el-Huveynî el-Eserî. Suudî Arabistan: Dâru İbn Affân, 1996.
  • Şâmî, Salih Ahmed. Hadis Hazinesi. çev. Yusuf Özbek. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2017.
  • Taberânî, Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemu’l-evsat. thk. Tarık b. Ivadullah – Abdulmuhsin b. İbrahim el-Huseynî. Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1415/1995.
  • Taberânî, Süleyman b. Ahmed. el-Muʿcemü'l-kebîr. thk. Hamdî b. ʿAbdülmecid es-selefî. Kahire: Mektebü İbn Teymiyye, 1994.
  • Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleymân b. Dâvûd. el-Müsned. thk. Muhammed Türkî. Mısır: Dâru Hicr, 1999.
  • Tebrîzî, Yahyâ b. Alî el-Hatîb. Mişkâtü’l-Mesâbîh. çev. Hüseyin Yıldız vd. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2014.
  • Tîbî, Hüseyn b. Abdillâh. el-Kâşif ʿan hakâʾiki’s-sünen. thk. Abdülhamîd Hindâvî. Riyad: Mektebetu Mustafa el-Bâz, 1417/1997.
  • Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. Sünenü’t-Tirmizî. çev. Abdullah Parlıyan. Konya: Konya Kitapçılık, 2007.
  • Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. Sünenü’t-Tirmizî. çev. Osman Zeki Mollamehmetoğlu. İstanbul: Yunus Emre Yayınevi, ts.
  • Tirmizî, Muhammed b. ʿÎsâ. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Beşşâr ʿAvvâd Maʿrûf. Beyrût: Dârü'l-Garbi'l-İslâmî, 1998.
  • Useymîn, Muhammed b. Sâlih. Şerhu Riyâzi’s-sâlihîn. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1426.
  • Uysal, Şule Yüksel. “‘Akrâ-Halkâ Deyişi Özelinde Hz. Peygamberin Safiyye’ye Uğursuzluk Nisbetinin İmkanı Üzerine”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 24/1 (Haziran 2020), 321-344.

Evaluation Of Translation Problems In Turkish Hadith Translations And Commentaries Based On A Muslim Hadith In Riyāḍ Al-Ṣāliḥīn

Year 2025, Issue: 58, 109 - 136, 30.06.2025

Mehmet Ali Çalgan

https://doi.org/10.17120/omuifd.1548231

Abstract

Situations such as a translation having a significant material error that will change the meaning constitute an important problem in hadith research. In this article, the Turkish translations of a famous hadith which mentions the divine protection of a person who performs the morning prayer has been put under scrutiny in a total of thirty-two Turkish hadith translation and commentary works. The meaning of the hadith was determined in the light of the explanations in the commentaries, the information in the different narrations of the hadith, the titles of the chapters in which the hadith is included and other hadiths related to the hadith in question. Accordingly, in the hadith, not harming a person performing the morning prayer has been identified as the primary meaning, and not abandoning the morning prayer has been identified as a possible secondary meaning. However, it has been seen that in some translations of the hadith, a meaning is given that is completely far from the aforementioned meaning, such as Allah Almighty not wanting a price in return for this protection.

Keywords

Hadith Translation Commentary Translation Mistakes Riyāḍ al-Ṣāliḥīn.

References

  • Abdürrezzâk, Ebû Bekr b. Hemmâm. el-Musannef. thk. Habiburrahman Azami. Beyrût: el-Mektebetu’l-İslâmî, 1983.
  • Ahatlı, Erdinç. “Cumhuriyet Dönemi Türkçe Hadis Şerhlerine Dair Bazı Mülahazalar -Ebû Dâvûd, İbn Mâce ve Dârimî Şerhleri Üzerine Bir Analiz-”. Hadis Tetkikleri Dergisi 6/2 (2008), 7-30.
  • Ahmed b. Hanbel, Ebû ʿAbdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût vd. Beyrût: Müessesetü'r-Risâle, 2001.
  • Ahmet b. Hanbel. el-Müsned. çev. Hüseyin Yıldız vd. İstanbul: Ocak Yayıncılık., 2013.
  • Ahmet b. Hanbel. el-Müsned. çev. Rıfat Oral - Süleyman Sarı. İstanbul: Ensar Yayınları, ts.
  • Ali el-Kârî. Mirkâtu’l-Mefâtih şerhu Mişkâti’l-Mesâbih. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1422/2002.
  • Beyzâvî, Abdullāh b. Ömer. Tuhfetü’l-ebrâr Şerhu Mesâbîhi’s-sünne. thk. Nureddin Talib. Kuveyt: Vezaretu’l-Evkaf, 2012.
  • Bozkurt, Nebi. “Hadislerin Tercüme ve Yorumlarında Uyulması Gereken Kurallar”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11-12 (1993-1994), 211-281.
  • Buhârî, Ebû Abillah Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Muhibbuddîn el-Hatîb - Muhammed Fuâd Abdulbâkî. Kahire: el-Matbaatü’s-Selefiyye, 1400.
  • Coşkun, Selçuk. “Anlam Değişmelerinin Sebep Olduğu Anakronik Bakış ve Hadis Yorumlarındaki Yanıltıcılığı”. EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler – 12/35 (2008): 33-48.
  • Çalgan, Mehmet Ali. “Hadislerin Tercüme ve Yorumunda Dikkat Edilmesi Gereken Esaslar ve Sık Rastlanan Hatalar”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21/40 (Aralık 2019), 517-551.
  • Dârimî, Abdullah b. Abdirrahmân. es-Sünen. çev. Abdullah Parlıyan. Konya: Konya Kitapçılık, 2011.
  • Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman. Müsnedü’d-Dârimî. thk. Hüseyin Selim Esat ed-Dârânî. Riyad: Dâru’l-Muğnî, 1421/2000.
  • Davudoğlu, Ahmed. Sahîh-i Müslim Tercümesi ve Şerhi. İstanbul: Sönmez Neşriyat, 1973.
  • Dihlevî, Abdülhak b. Seyfiddîn. Lemaʿâtü’t-tenkîh fî şerhi Mişkâti’l-Mesâbîh. thk. Takiyyuddin Nedvi. Dımaşk: Daru’n-Nevadir, 2014.
  • Ebû Avâne, Ya‘kûb b. İshâk el-İsferâinî. el-Müsnedü’l-Muhrec alâ kitâbi Müslim b. Haccâc. thk. Eymen b. Arif ed-Dımeşkî. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 1998.
  • Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillâh el-İsfahânî. Hilyetü’l-evliyâʾ.Mısır: Matbaatu’s-Saade, 1974.
  • Ebû Ya‘lâ, el-Mevsılî. Müsnedü Ebî Ya‘lâ el-Mevsılî. thk. Hüseyin Selim Esed. Dımeşk: Dâru’l-Me’mûn li’t-turâs, 1406/1986.
  • Erul, Bünyamin. “Temel Hadis Kaynaklarının Çevirileri Üzerine Bir Kritik”. Sünnetin Bireysel ve Toplumsal Değişimdeki Rolü -Sempozyum (Konya, 11-12 Mayıs 2007). ed. Zekeriya Güler. 212: 237. Konya: Konya İlahiyat Derneği Yayınları, 2008.
  • Feyyûmî, Hasan b. Ali. Fethu’l-karîbi’l-mucîb ale’t-Tergîbi ve’t-Terhîb. thk. Muhammed İshak Muhammed. Riyad: Mektebetu Dari’s-Selam, 2018.
  • Hatiboğlu, Haydar. Sünen-i İbn Mâce Tercemesi ve Şerhi. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2012.
  • Heysemî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn. Mecmaʿu’z-zevâʾid ve menbaʿu’l-fevâʾid. çev. Adem Yerinde. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2015.
  • Heysemî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn. Mecmaʿu’z-zevâʾid ve menbaʿu’l-fevâʾid. thk. Hüsameddin Kudsî. Kahire: Mektebetü’l-Kudsî, 1994.
  • Heysemî, Nureddin Ali b. Ebî Bekr. Keşfu’l-estâr an zevâidi’l-Bezzâr. thk. Habiburrahman Azami. Beyrût: Müessesetü'r-Risâle, 1979.
  • Hilâlî, Ebû Usâme Selîm b. Îd. Behcetü’n-nâzırîn şerhu Riyâzi’s-sâlihîn. Demmâm: Dâru İbni’l-Cevzî, 1415/1994. İbn Allân. Delîlü’l-fâlihîn li-turuki Riyâzi’s-sâlihîn. Beyrut: Daru’l-Marife, 2004.
  • İbn Hacer el-ʿAskalânî, Ahmed b. ʿAli. el-Metâlibü’l-ʿâliye. çev. Adem Yerinde İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2010.
  • İbn Hacer el-ʿAskalânî, Ahmed b. ʿAli. Fethu’l-bârî bi şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Mâʿrife, 1379.
  • İbn Hıbbân. Sahihu İbn Hıbbân bi tertibi İbn Balabân. thk. Şuayb Arnaût. Beyrût: Müessesetü Risâle, 1414/1993. İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd. Sünen. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. Matbaatu Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye. ts.
  • İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd. el-Câmiʿu’s-sahîh. çev. Abdullah Parlıyan. Konya: Konya Kitapçılık, 2008.
  • İbn Melek, Muhammed b. İzzeddin. Şerhu Mesâbîhi’s-sünne. thk. Nureddin Talib. Kuveyt: Vezaretu’l-Evkaf, 2012.
  • İbnü’d-Deyba, Abdurrahmân b. Alî. Kütüb-i Sitte Muhtasarı. çev. Hanifi Akın. İstanbul: Polen Yayınları. 2013.
  • İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Abdurrahman. Keşfu’l-müşkil min hadîsi Sahîhayn. thk. Ali Hüseyin el-Bevvâb. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1418/1997
  • İbnü’l-Esîr, Mecdüddîn. Câmiʿu’l-usûl li-ehâdîsi’r-Resûl. çev. Kemal Sandıkçı – Muhsin Koçak. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2008.
  • İtyûbî, Muhammed b. Ali. el-Bahru’l-muhîtu’s-seccâc fi şerhi Sahîhi Müslim b. el-Haccâc. Riyad: Dâru İbni’l-Cevzî, 1426-1433.
  • Kâdî Iyâz, Ebu’l-Fadl el-Yahsûbî. İkmâlu’l-Mu‘lim bi-fevâidi Sahîhi Müslim. thk. Yahya İsmail. Mısır: Dâru’l-Vefa, 1419.
  • Kara, Emin. Türkçeye aktarılan hadislerin çeviri kuram ve stratejileri bağlamında değerlendirilmesi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2024.
  • Kurtubî, Ahmed b. Ömer. el-Müfhim limâ üşkile min telhîsi kitâbi Müslim. thk. Muhyiddîn Dîb Müstû vd. Beyrût: Dâru İbn Kesîr - Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1996/1417.
  • Laşin, Musa Şahin. Fethu’l-mun‘im şerhu Sahîhi Müslim. Kahire: Dâru’ş-Şurûk, 1422/2002.
  • Ma‘zerî, Muhammed b. Ali. el-Mu’lim bi fevâidi Müslim. thk. Muhammed Şâzelî Neyfer. Cezair: el-Müessesetü’l-Vataniyye li’l-Kitab, 1988.
  • Mubârekfûrî, Muhammed Abdurrahman b. Abdirrahim. Tuhfetu’l-Ahvezî bi şerhi Câmi’it-Tirmizî. thk. Adil Ahmed Abdulmevcud. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
  • Muhammed Emin b. Abdillah el-Hererî. el-Kevkebü’l-vehhâc fi şerhi Sahîhi Müslim b. el-Haccâc. Beyrût: Dâru Tavkı’n-Necât, 2009.
  • Mübârekfûrî, Safiyyurrahmân. Minnetü’l-mun‘im fî şerhi Sahîhi Müslim. Riyad: Dâru’s-Selâm, 1420/1999.
  • Münâvî, Zeynüddîn Muḥammed Abdürraûf. Feyzü’l-kadîr şerhu’l-Câmiʿi’s-sagîr. Mısır: Dâru’l-Akîde, 1432/2011.
  • Münzirî, Ebû Muhammed Zekiyyüddîn. et-Tergîb ve’t-terhîb. çev. Muhtar Büyükçınar vd.. İstanbul: Hikmet Yayınları, 1984.
  • Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’s-sahîh. çev. Hüseyin Yıldız. İstanbul: Ocak Yayınları, 2020.
  • Müzhirî, Hüseyin b. Mahmud Müzhirüddin ez-Zeydanî. El-Mefâtîh fî şerhi’l-Mesâbîh. thk. Nureddin Talib. Dımaşk: Daru’n-Nevadir, 2012.
  • Necdî, Faysal b. Abdulaziz. Tatrîzu Riyâzi’s-sâlihîn. Riyad: Dâru’l-Âsime, 2002.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. el-Minhâc şerhu Sahîhi Muslim b. el-Haccâc. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabî, 1392.
  • Nevevî, Yaḥya b. Şeref. el-Minhâc şerhu Sahîhi Muslim b. el-Haccâc. çev. Beşir Eryarsoy. İstanbul: Polen Yayınları, 2013.
  • Nevevî, Yahyâ b. Şeref. Hulâsatü’l-ahkâm fî [min] mühimmâti’s-sünen ve kavâʿidi’l-İslâm. thk. Hüseyin İsmâil el-Cemel. Beyrut: Müessesetu’r-Risale,1418/1997.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Abdulvehhab Öztürk. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2015.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Bekir Tuna. Konya: Konevi Yayıncılık, 2007.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. İhsan Özkes. İstanbul: İslamoğlu Yayıncılık, 1993.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Kıvamuddin Burslan - Hasan Hüsnü Erdem. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., 2000.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Mehmet Emin Özafşar - Bünyamin Erul. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., 2018.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Mustafa Öztürk. İstanbul: Guraba Yayıncılık, 2015.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Salih Uçar. İstanbul: Çelik Yayıncılık, ts.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Sıtkı Gülle. İstanbul: Dergah Ofset, 2003.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Şerafettin Şenaslan - Mustafa Kasadar. İstanbul: Ravza Yayıncılık, 1992.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Vahdettin İnce. İstanbul: İnkılab Yayıncılık, 2009.
  • Nevevî, Yahya b. Şeref. Riyâzu’s-sâlihîn. çev. Yaşar Kandemir vd.. İstanbul: Erkam Yayıncılık, 2017.
  • Osmânî, Fazlullah Şebbîr Ahmed ed-Diyûbendî. Fethu’l-mülhim fî şerhi Sahîhi Müslim. Dimaşk: Dâru’l-Kalem, 2006.
  • Râcihî, Abdulaziz b. Abdullah. Tevfîku’r-Rabbi’l-Mun’im bi şerhi Sahîhi’l-İmam Müslim. Riyad: Merkez Abdulaziz b. Abdullah er-Râcihî, 1439.
  • Rûdânî, Muhammed b. Muhammed. Cem’u’l-fevâid. çev. Hüseyin Yıldız vd. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2011.
  • Sâatî, Ahmed b. Abdurrahman b. Muhammed. el-Fethur-rabbânî mea şerhihi Bulûğu’l-emâni. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
  • Sâbûnî, Muhammed Ali. Fethu’l-İlahi’l-Mun’im fî şerhi Sahihi’l-Müslim. Ankara: Kalkan Matbaası, ts.
  • Sindî, Muhammed b. ʿAbdilhâdî. Hâşiyetu’s-Sindî ala Suneni Tirmizi. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2021.
  • Sofuoğlu, Mehmet. Sahîh-i Buhârî ve Tercemesi. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2013.
  • Sofuoğlu, Mehmet. Sahîh-i Müslim ve Tercemesi. İstanbul: İrfan Yayınları, 1988.
  • Suyûtî, Celâleddîn. el-Câmiʿu’s-sagîr min hadîsi’l-beşîri’n-nezîr. çev. Hüseyin Yıldız vd.. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2015.
  • Suyûtî, Celalüddin Abdurrahman b. Ebu Bekr. ed-Dîbâc alâ Sahîhi Müslim b. Haccâc. thk. Ebû İshâk el-Huveynî el-Eserî. Suudî Arabistan: Dâru İbn Affân, 1996.
  • Şâmî, Salih Ahmed. Hadis Hazinesi. çev. Yusuf Özbek. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2017.
  • Taberânî, Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemu’l-evsat. thk. Tarık b. Ivadullah – Abdulmuhsin b. İbrahim el-Huseynî. Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1415/1995.
  • Taberânî, Süleyman b. Ahmed. el-Muʿcemü'l-kebîr. thk. Hamdî b. ʿAbdülmecid es-selefî. Kahire: Mektebü İbn Teymiyye, 1994.
  • Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleymân b. Dâvûd. el-Müsned. thk. Muhammed Türkî. Mısır: Dâru Hicr, 1999.
  • Tebrîzî, Yahyâ b. Alî el-Hatîb. Mişkâtü’l-Mesâbîh. çev. Hüseyin Yıldız vd. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2014.
  • Tîbî, Hüseyn b. Abdillâh. el-Kâşif ʿan hakâʾiki’s-sünen. thk. Abdülhamîd Hindâvî. Riyad: Mektebetu Mustafa el-Bâz, 1417/1997.
  • Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. Sünenü’t-Tirmizî. çev. Abdullah Parlıyan. Konya: Konya Kitapçılık, 2007.
  • Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. Sünenü’t-Tirmizî. çev. Osman Zeki Mollamehmetoğlu. İstanbul: Yunus Emre Yayınevi, ts.
  • Tirmizî, Muhammed b. ʿÎsâ. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Beşşâr ʿAvvâd Maʿrûf. Beyrût: Dârü'l-Garbi'l-İslâmî, 1998.
  • Useymîn, Muhammed b. Sâlih. Şerhu Riyâzi’s-sâlihîn. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1426.
  • Uysal, Şule Yüksel. “‘Akrâ-Halkâ Deyişi Özelinde Hz. Peygamberin Safiyye’ye Uğursuzluk Nisbetinin İmkanı Üzerine”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 24/1 (Haziran 2020), 321-344.
There are 82 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Hadith
Journal Section Articles
Authors

Mehmet Ali Çalgan 0000-0002-5780-5067

Publication Date June 30, 2025
Submission Date September 11, 2024
Acceptance Date January 24, 2025
Published in Issue Year 2025 Issue: 58

Cite

ISNAD Çalgan, Mehmet Ali. “Riyazu’s-Salihin’deki Bir Müslim Hadisi Özelinde Türkçe Hadis Tercüme Ve Şerhlerindeki Çeviri Sorunlarının Değerlendirilmesi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 58 (June 2025), 109-136. https://doi.org/10.17120/omuifd.1548231.
 Download Cover Image