Abstract
Teknolojinin gelişimi yalnızca mühendislik alanını etkilemekle kalmamakta, aynı zamanda sosyal alanlarda da insan ilişkilerini dönüştürmektedir. İnsan ilişkilerinde teknolojinin araç olarak kullanılması, ahlaki davranış biçimlerinin yeniden yorumlanmasını gerektirmektedir. İnsan ile teknolojik araçlar arasındaki bağ, etik için yeni bir alan oluşturmaktadır.
Geçmişte gayri ahlaki davranışlar daha dar bir çevrede etkili olurken, günümüzde bu etkiler küresel bir boyut kazanmaktadır. Bu durum, ahlaki dezenformasyonun hızla yayılmasına neden olmaktadır. Buna ek olarak, kendi kendine veri üretebilen ve bu verileri başka yerlere aktarabilen makinelerin varlığı, insana duyulan ihtiyacı azaltmaktadır. İnsan doğası ile makine doğasının sınırları giderek belirsizleşmektedir. Hakları ve ödevleri olan insanın yerini, transhümanist bir varlık alabileceği ve bu durum birçok sorunu beraberinde getirebileceği düşüncesi ortaya çıkmaktadır. Yapay zekâya hukuki kişilik tanınması ve bu kişiliğin kullanımından doğacak sorunların çözümü hukuki bir mesele iken, daha derin ve önemli olan etik boyut olacaktır.
Yapay zekâ insanı taklit edebilir, ancak insan gibi bir bilince sahip olup olamayacağı önemli bir sorudur. Bilincin varlığıyla birlikte dijital etik kavramı da gündeme gelecektir. Dijital etik, hem kullanıcılar hem de yapay zekâ üreticileri açısından ayrı ayrı değerlendirilmeli, belirlenen etik kodlar çerçevesinde düzenlenmelidir. Bu etik kuralların uygulanmaması durumunda yaptırımların da belirlenmesi gerekecektir. Nitel araştırma yöntemlerinden literatür tarama modeliyle yürütülen bu çalışma, yapay zekâya hukuki kişilik tanınması, etik kodların belirlenmesi ve dijital etik ilkelerinin hem kullanıcılar hem de yapay zekâ geliştiricileri açısından değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Böylece, teknolojik ilerlemenin sosyal, hukuki ve etik boyutları daha kapsamlı bir şekilde incelenmektedir.
Keywords
References
- Aydın, İ. (2023). Teknoloji Etiği: Teknolojinin karanlık yüzü üzerine tartışmalar. Felsefe Dünyası Dergisi, 77, 5-37. doi: https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1285141
- Azgınoğlu, N. (2022). Yapay Zekâ, Bilgisayar Bilimlerinde Güncel Konular içinde (73-94). Terzi, R., Ankara: Atlas Akademik.
- Canbay, P. ve Demircioğlu, Z. (2021). Endüstri 5.0’a doğru: Zeki otonom sistemlerde etik ve ahlaki sorumluluklar. AJIT-E: Academic Journal of Information Technology, 12(45), 106-123. doi: https://doi.org/10.5824/ajite.2021.02.006.x
- Cevizci, A. (2001). Etiğe Giriş. İstanbul: Paradigma
- Çelikçapa, F. O. (1992). Teknoloji ve insan. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 8(1-2), 95-102.
- Çinçin, K. (2021). Yapay zekâ ve “Dostluk” arasındaki ilişki. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 54, 239-247.
- Demir, A. (2018). Ölümsüzlük ve yapay zekâ bağlamında trans-hümanizm. AJIT-e:Online Academic Journal of Information Technology. 9(30), 95-104. doi: 10.5824/1309-1581.2018.1.006.x
- Doğan, M. (2021). Yapay zekâ ve özgür irade: Yapay özgür iradenin imkânı. TRT Akademi, 6(13), 788-811.
- Efe, A. (2021). Yapay zekâ risklerinin etik yönünden değerlendirilmesi. Bilgi ve İletişim Teknolojileri Dergisi, 3(1), 1-24.
- Görgülü, Ü. ve Kesgin, S. (2021). Yapay zekâ robotlara ahlâkî ve hukukî statü tanınması problematiği-İslâm ahlâkı ve hukuku açısından bir değerlendirme-. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20, 37-65. doi: 10.32950/rteuifd.1010399
- Karabağ, M. (2021). Ahlaki değerlerin kodlanabilmesi bağlamında yapay zekâ etiğine kuramsal bir bakış. TRT Akademi, 6(13), 748-767. doi: https://doi.org/10.37679/trta.95464
- Keskin, D. ve Sevli, O. (2024, May). Eğitimde yapay zekâ ve etik. International Topkapı Congress III (pp. 38-43).
- Köse, U. (2017). Yapay zekâ tabanlı optimizasyon algoritmaları geliştirilmesi. (Yayımlanmış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Kurzweil, R. (2021). İnsanlık 2.0. İstanbul: Alfa.
- Küçükvardar, M., Aslan, A. ve Bayrakcı, S. (2020). Yapay zekâ ve etik üzerine bir araştırma. Atlas Journal, 6(36), 1065-1077. doi: 10.31568/atlas.560
- Maral, T. (2024). Sosyal bilimlerin kesişim noktası: Yapay zekâ ve etik. Ankara Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi (Yapay Zeka ve Sosyal Bilimler Öğretimi), 17-33.
- Ören, T., Üney, T. ve Çölkesen, R. (2006). Yapay Zekâ: Temel Kavramlar. Türkiye bilişim ansiklopedisi içinde (1. bs., Cilt 1, 935-939. ss.). Dağ, F., İstanbul: Papatya Yayıncılık.
- Öztürk Dilek, G. (2019). Yapay zekânın etik gerçekliği. Ankara Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 47-59.
- Russell, S. J. ve Norvig, P. (2016). Artificial intelligence: a modern approach. Londra: Pearson.
- Taşdelen, V. (2022). İnsan açısından teknoloji. Tashkent State Transport University Google Scholar İndexed, doi: 10.24412/2181-1385-2022-1-847-853
- Topakkaya, A. ve Eyibaş, Y. (2019). Yapay zekâ ve etik ilişkisi. Felsefe Dünyası, 70, 81-99.
- Türkeri, M. (2017). Etik Kuramları. İstanbul: Lotus Yayınevi.
- Yeşilkaya, N. (2022). Yapay zekâya dair etik sorunlar. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 13(3), 948-963. doi: 10.26791/sarkiat.1189864
Abstract
References
- Aydın, İ. (2023). Teknoloji Etiği: Teknolojinin karanlık yüzü üzerine tartışmalar. Felsefe Dünyası Dergisi, 77, 5-37. doi: https://doi.org/10.58634/felsefedunyasi.1285141
- Azgınoğlu, N. (2022). Yapay Zekâ, Bilgisayar Bilimlerinde Güncel Konular içinde (73-94). Terzi, R., Ankara: Atlas Akademik.
- Canbay, P. ve Demircioğlu, Z. (2021). Endüstri 5.0’a doğru: Zeki otonom sistemlerde etik ve ahlaki sorumluluklar. AJIT-E: Academic Journal of Information Technology, 12(45), 106-123. doi: https://doi.org/10.5824/ajite.2021.02.006.x
- Cevizci, A. (2001). Etiğe Giriş. İstanbul: Paradigma
- Çelikçapa, F. O. (1992). Teknoloji ve insan. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 8(1-2), 95-102.
- Çinçin, K. (2021). Yapay zekâ ve “Dostluk” arasındaki ilişki. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 54, 239-247.
- Demir, A. (2018). Ölümsüzlük ve yapay zekâ bağlamında trans-hümanizm. AJIT-e:Online Academic Journal of Information Technology. 9(30), 95-104. doi: 10.5824/1309-1581.2018.1.006.x
- Doğan, M. (2021). Yapay zekâ ve özgür irade: Yapay özgür iradenin imkânı. TRT Akademi, 6(13), 788-811.
- Efe, A. (2021). Yapay zekâ risklerinin etik yönünden değerlendirilmesi. Bilgi ve İletişim Teknolojileri Dergisi, 3(1), 1-24.
- Görgülü, Ü. ve Kesgin, S. (2021). Yapay zekâ robotlara ahlâkî ve hukukî statü tanınması problematiği-İslâm ahlâkı ve hukuku açısından bir değerlendirme-. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20, 37-65. doi: 10.32950/rteuifd.1010399
- Karabağ, M. (2021). Ahlaki değerlerin kodlanabilmesi bağlamında yapay zekâ etiğine kuramsal bir bakış. TRT Akademi, 6(13), 748-767. doi: https://doi.org/10.37679/trta.95464
- Keskin, D. ve Sevli, O. (2024, May). Eğitimde yapay zekâ ve etik. International Topkapı Congress III (pp. 38-43).
- Köse, U. (2017). Yapay zekâ tabanlı optimizasyon algoritmaları geliştirilmesi. (Yayımlanmış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Kurzweil, R. (2021). İnsanlık 2.0. İstanbul: Alfa.
- Küçükvardar, M., Aslan, A. ve Bayrakcı, S. (2020). Yapay zekâ ve etik üzerine bir araştırma. Atlas Journal, 6(36), 1065-1077. doi: 10.31568/atlas.560
- Maral, T. (2024). Sosyal bilimlerin kesişim noktası: Yapay zekâ ve etik. Ankara Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi (Yapay Zeka ve Sosyal Bilimler Öğretimi), 17-33.
- Ören, T., Üney, T. ve Çölkesen, R. (2006). Yapay Zekâ: Temel Kavramlar. Türkiye bilişim ansiklopedisi içinde (1. bs., Cilt 1, 935-939. ss.). Dağ, F., İstanbul: Papatya Yayıncılık.
- Öztürk Dilek, G. (2019). Yapay zekânın etik gerçekliği. Ankara Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 47-59.
- Russell, S. J. ve Norvig, P. (2016). Artificial intelligence: a modern approach. Londra: Pearson.
- Taşdelen, V. (2022). İnsan açısından teknoloji. Tashkent State Transport University Google Scholar İndexed, doi: 10.24412/2181-1385-2022-1-847-853
- Topakkaya, A. ve Eyibaş, Y. (2019). Yapay zekâ ve etik ilişkisi. Felsefe Dünyası, 70, 81-99.
- Türkeri, M. (2017). Etik Kuramları. İstanbul: Lotus Yayınevi.
- Yeşilkaya, N. (2022). Yapay zekâya dair etik sorunlar. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 13(3), 948-963. doi: 10.26791/sarkiat.1189864
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Other Fields of Education (Other) |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 29, 2025 |
| Submission Date | March 6, 2025 |
| Acceptance Date | June 12, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: Kongre Özel Sayısı (Ö4) |
