Öz
Assisted Reproductive Technologies (ARTs) using reproductive organs and cells belonging to third parties are banned in some countries where Islam is recognized as the official religion. It is known that the most important reason underlying the prohibition of these practices both inside and outside the country is Islamic conservatism, which is an important feature of the religious views prevalent in Turkish society. It is understood that most of the relevant articles and studies in the literature deal with the approach of Islam and the Qur'an to ART practices. This article, examines some examples of different religious views and fatwas underlying this reproductive prohibition in Türkiye and abroad and categorizes them according to their approach to ART were aimed. It was found that these approaches are mostly in the form of opposition, acceptance, or conditional acceptance. This categorization and its specific contribution will provide a better understanding of the reasons for religious approaches to ARTs and their main arguments.
Anahtar Kelimeler
Assisted Reproductive Technologies (ART) Islamic Approaches to Assisted Reproduction Reproductive Limitations Legitimacy Türkiye.
Etik Beyan
Bu çalışmada doğrudan insan veya hayvan verisi toplanmamış ve kullanılmamıştır.
Destekleyen Kurum
Destekleyen kurum yoktur.
Kaynakça
- Alaro, A. A. (2012). Assisted reproduction technology (ART): The Islamic Law Perspective, Arda, B. and Rispler-Chaim, V. (Eds), Islam and Bioethics, Ankara: Ankara University Press.
- Arda, B. (2006). Importance of secularism in medical ethics: The Turkish example, Reproductive BioMedicine Online, 14(1), 24-28. Doi: https://doi.org/10.1016/S1472-6483(10)60721-3
- Ateş, S. (2007). Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı- II, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Bayar, M. (2020). Neslin Korunması İlkesinin Kapsamına Dair Bir İnceleme, Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(2), 128-143. Doi: https://doi.org//duifad.825465
- Bayındır, A. (2007). Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı- II, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Beki, A. (2007). Güncel dini meseleler istişare toplantısı- II, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Çeker, O. (2019). İslam Hukukunda Süt Akrabalığı, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 34, 341-358.
- Cook, R. J., Dickens B. M. & Fathalla M. F. (2003). Reproductive health and human rights: integrating medicine, Ethics and Law, New York: Clarendon Press-Oxford.
- Erdoğan, M. (2007). Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı- II, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Gooshki, E. S., Allahbedashti, N. (2015). The Process of justifying assisted reproductive technologies in Iran, Indian J Med Ethics; 12(2), 87-96. Doi: https://doi.org/10.20529/IJME.2015.027
- Gürtin, Z. B. (2011). Banning reproductive travel: Turkey’s ART legislation and third-party assisted reproduction, Reproductive Biomedicine Online, 23(5), 555-564. Doi: https://doi.org/10.1016/j.rbmo.2011.08.004
- Gürtin, Z. B., Inhorn M. C. & Tremayne, S. (2015). Islam and Assisted Reproduction in the Middle East: Comparing the Sunni Arab World, Shia Iran and Secular Turkey, S. D. Brunn (Ed.), The Changing World Religion Map, Springer Science+Business Media.
- Isikoglu, M., Senol, Y., Berkkanoglu, M. et al. (2005). Public Opinion Regarding Oocyte Donation in Turkey: First Data from A Secular Population Among the Islamic World, Human Reproduction, 318. Doi: https://doi.org/10.1093/humrep/dei274
- Karaman, H. (2021). Kiralık rahim (tüp bebek hakkında). https://www.hayrettinkaraman.net/sc/00377.htm (Accessed: 25.03.2021).
- Maçin, H. (2020). Taşıyıcı Anneliğin Fıkhi ve Etik İmkânı Üzerine Bir Deneme, İslami İlimler Araştırmaları Dergisi, 7, 55-70.
- Paçacı, İ. (2007). Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı- II, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Rispler-Chaim, V. (1989). Islamic Medical Ethics in the 20th Century, Journal of Medical Ethics, 15, 203-208.
- Şentürk Tur, M. (2023). Kadının Üreme ve Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı Çerçevesinde Gebeliğin Sonlandırılmasında Yasal Sürelerin Başlangıcı, AHBVÜHFD, 27(3), 383-414. Doi: https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1209839
- Şimşek, A. (2014). İslam Hukuku Açısından Taşıyıcı Annelikte Meşruiyet Tartışmaları, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, (24), 241-266.
- Soğukoğlu, F. (2018). Cibril Hadisinde Geçen Kıyamet Alametlerinin Yeniden Değerlendirilmesi, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 39, 119-133. Doi: https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.348900
- URL-1: Turkish Republic Presidency of Religious Affairs High Board of Religious Affairs. (2014). Taşıyıcı annelik uygulaması ve böyle bir yolla doğan çocuğun annesi, nesebi, mirası, mahremiyeti ve velayetinin dini hükmü hakkında, https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/Karar/4482/tasiyici-annelik-uygulamasi-ve-boyle-bir-yolla-dogan-cocugun-annesi-nesebi-mirasi-mahremiyeti-ve-velayetinin-dini-hukmu-hakkinda (Accessed: 25.03.2022).
- URL-2: Turkish Religious Foundation. Encyclopedia of Islam. https://islamansiklopedisi.org.tr/cul (Accessed: 27.02.2025).
Öz
Üçüncü şahıslara ait üreme organları ve hücrelerinin kullanıldığı Üremeye Yardımcı Teknolojiler, İslam'ın resmi din olarak kabul edildiği bazı ülkelerde yasaklanmıştır. Uygulamaların bu ülkelerde yasaklanmasının altında yatan en önemli neden, Türkiye toplumunda da benzer nitelik arz eden haliyle muhafazakârlıktır. Literatürdeki ilgili makale ve çalışmaların çoğunun İslam ve Kur'an'ın Üremeye Yardımcı Teknoloji uygulamalarına yaklaşımını ele aldığı anlaşılmaktadır. Bu makalede, Türkiye'de ve yurtdışında yardımcı üreme teknolojilerinin kullanımına ilişkin yasak ve sınırlamaların altında yatan mezhep görüşleri ve fetvalardan örneklerle incelenmesi ve Üremeye Yardımcı Teknolojilere yaklaşımlarına göre kategorize edilmesi amaçlanmıştır. Bu yaklaşımların çoğunlukla karşı çıkma, kabul etme veya şartlı kabul etme şeklinde olduğu tespit edilmiştir. Bu kategorizasyonun ve spesifik katkısının, Üremeye Yardımcı Teknolojilere yönelik dini anlayışın daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Üremeye Yardımcı Teknolojiler (ÜYTE) Yardımcı Üremeye İslami yaklaşımlar Üreme Sınırlılıkları Meşruiyet Türkiye.
Etik Beyan
Çalışmamda insan veya hayvan deneyleri veya katılımcılarından yararlanmadığımı ve etik kurallar çerçevesinde bir çalışma hazırladığımı beyan ederim.
Destekleyen Kurum
Destekleyen kurum yoktur.
Kaynakça
- Alaro, A. A. (2012). Assisted reproduction technology (ART): The Islamic Law Perspective, Arda, B. and Rispler-Chaim, V. (Eds), Islam and Bioethics, Ankara: Ankara University Press.
- Arda, B. (2006). Importance of secularism in medical ethics: The Turkish example, Reproductive BioMedicine Online, 14(1), 24-28. Doi: https://doi.org/10.1016/S1472-6483(10)60721-3
- Ateş, S. (2007). Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı- II, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Bayar, M. (2020). Neslin Korunması İlkesinin Kapsamına Dair Bir İnceleme, Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(2), 128-143. Doi: https://doi.org//duifad.825465
- Bayındır, A. (2007). Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı- II, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Beki, A. (2007). Güncel dini meseleler istişare toplantısı- II, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Çeker, O. (2019). İslam Hukukunda Süt Akrabalığı, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 34, 341-358.
- Cook, R. J., Dickens B. M. & Fathalla M. F. (2003). Reproductive health and human rights: integrating medicine, Ethics and Law, New York: Clarendon Press-Oxford.
- Erdoğan, M. (2007). Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı- II, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Gooshki, E. S., Allahbedashti, N. (2015). The Process of justifying assisted reproductive technologies in Iran, Indian J Med Ethics; 12(2), 87-96. Doi: https://doi.org/10.20529/IJME.2015.027
- Gürtin, Z. B. (2011). Banning reproductive travel: Turkey’s ART legislation and third-party assisted reproduction, Reproductive Biomedicine Online, 23(5), 555-564. Doi: https://doi.org/10.1016/j.rbmo.2011.08.004
- Gürtin, Z. B., Inhorn M. C. & Tremayne, S. (2015). Islam and Assisted Reproduction in the Middle East: Comparing the Sunni Arab World, Shia Iran and Secular Turkey, S. D. Brunn (Ed.), The Changing World Religion Map, Springer Science+Business Media.
- Isikoglu, M., Senol, Y., Berkkanoglu, M. et al. (2005). Public Opinion Regarding Oocyte Donation in Turkey: First Data from A Secular Population Among the Islamic World, Human Reproduction, 318. Doi: https://doi.org/10.1093/humrep/dei274
- Karaman, H. (2021). Kiralık rahim (tüp bebek hakkında). https://www.hayrettinkaraman.net/sc/00377.htm (Accessed: 25.03.2021).
- Maçin, H. (2020). Taşıyıcı Anneliğin Fıkhi ve Etik İmkânı Üzerine Bir Deneme, İslami İlimler Araştırmaları Dergisi, 7, 55-70.
- Paçacı, İ. (2007). Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı- II, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Rispler-Chaim, V. (1989). Islamic Medical Ethics in the 20th Century, Journal of Medical Ethics, 15, 203-208.
- Şentürk Tur, M. (2023). Kadının Üreme ve Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı Çerçevesinde Gebeliğin Sonlandırılmasında Yasal Sürelerin Başlangıcı, AHBVÜHFD, 27(3), 383-414. Doi: https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1209839
- Şimşek, A. (2014). İslam Hukuku Açısından Taşıyıcı Annelikte Meşruiyet Tartışmaları, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, (24), 241-266.
- Soğukoğlu, F. (2018). Cibril Hadisinde Geçen Kıyamet Alametlerinin Yeniden Değerlendirilmesi, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 39, 119-133. Doi: https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.348900
- URL-1: Turkish Republic Presidency of Religious Affairs High Board of Religious Affairs. (2014). Taşıyıcı annelik uygulaması ve böyle bir yolla doğan çocuğun annesi, nesebi, mirası, mahremiyeti ve velayetinin dini hükmü hakkında, https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/Karar/4482/tasiyici-annelik-uygulamasi-ve-boyle-bir-yolla-dogan-cocugun-annesi-nesebi-mirasi-mahremiyeti-ve-velayetinin-dini-hukmu-hakkinda (Accessed: 25.03.2022).
- URL-2: Turkish Religious Foundation. Encyclopedia of Islam. https://islamansiklopedisi.org.tr/cul (Accessed: 27.02.2025).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Konular | Beden Sosyolojisi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 7 Temmuz 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | |
| Gönderilme Tarihi | 20 Ekim 2024 |
| Kabul Tarihi | 28 Şubat 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 16 |
- Makale Dosyaları
This work licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
Please click here to contact the publisher.