Abstract
This study examines the impacts of earthquakes on individuals and communities, focusing on the professional interventions of school counselors for students. Utilizing a qualitative research model, specifically the phenomenological analysis method, the study involved semi-structured interviews with 15 psychological counselors/guidance teachers working in secondary schools in Malatya, who experienced the Kahramanmaraş earthquake. The aim of the research is to understand the psychological, behavioral, and academic impacts of the earthquake on children and to evaluate the roles of school counselors in this process. The findings reveal that emotional reactions such as fear, anxiety, panic, anger, and lack of trust were commonly observed among students after the earthquake. On a behavioral level, issues such as adjustment problems, school absenteeism, bullying, and aggression came to the forefront. In terms of academic performance, problems like lack of motivation, aimlessness, and distraction were identified although some students reportedly became more focused on achievement. Psychosocial support included activities, psychoeducation programs, the creation of safe spaces, and awareness-raising initiatives regarding trauma. However, the effectiveness of these interventions was reported to be limited, primarily due to insufficient parental involvement in the process, which hindered the achievement of desired outcomes. In educational settings, inadequate physical modifications and the pronounced difficulties students faced in maintaining attention and focus were noted. This study underscores the need for more comprehensive and effective structuring of post-earthquake psychosocial support programs and highlights the importance of interventions that facilitate students' adaptation processes in educational environments.
Keywords
Earthquake Secondary school Psychological counselors/guidance teachers Psychosocial support
Ethical Statement
The Inonu University Social and Human Sciences Scientific Research and Publication Ethics Committee has decided that the study is ethically appropriate with the document date and number of 21/03/2024- supplement (2024/5-1).
Supporting Institution
Yok.
Project Number
---
References
- AFAD. (2024). Asrın Felaketi’nin Birinci Yılında Afet İletişim Sempozyumu. https://www.afad.gov.tr/asrin-felaketinin-birinci-yilinda-afet-iletisim-sempozyumu 28.05.2024 tarihinde erişildi.
- AFAD. (2019). Deprem Nedir?. https://www.afad.gov.tr 28.05.2024 tarihinde erişildi.
- Akipek, A. (2023). Depremzede lise öğrencilerinin gelecek kaygısı. SSD Journal, 8(38), 100-110. http://dx.doi.org/10.31567/ssd.941
- Akman, P., & Altınel, G. (2012). Van Depremi Psikososyal Destek Çalışmaları Sonuç Raporu [24 Ekim 2011-09 Mart 2012]. Afetlerde Psikososyal Hizmetler Birliği, Van.
- Aksoy, Ş., Kabasakal, Z. (2023). Afet Sonrası Durumlara Yönelik Hazırlanan Psikososyal Destek Uygulamalarının ve Çalışmalarının İncelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 15(15), 80-91. https://doi.org/10.21733/ibad.1272044
- Aksungur, İ. ve Çakır Sungur, F. (2023). “Deprem ve Deprem Sonrası Çocuğun Gelişimi. Sosyal Duygusal Gelişim.” [Bildiri], 2.Uluslararası Avrasya Sağlık Bilimleri Kongresi, 15-16 Haziran 2023, Trabzon.
- Arslan, M. (2023). Okul Müdürlerinin 6 Şubat Kahramanmaraş Depremi Sonrası Okullarda Karşılaştıkları Sorunlar ve Bu Sorunlara İlişkin Çözüm Önerileri. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 10(97),1550-1559. https://orcid.org/0000-0001-9673-3687
- Aydın, M. (2023). Deprem özelinde afetleri ve kitlesel travmayı anlamak. Türk Nöroşirürji Dergisi. 33(2):165-169.
- Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
- Bulut, S. (2010). Depremi Direk Olarak Yaşayan ve Okulları Yıkılan Çocuklarda Görülen Travma Sonrası Stres Tepkilerinin ve Alt Boyutlarının Üç Yıllık Boylamsal İncelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 25 (66), 87-98.
- Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (7. Baskıdan çeviri, Çvr. Edt. Bütün, M. ve Demir, B. D.). Siyasal Kitapevi
- Çetiner, M., ve İlhan, T. (2022). Psikolojik Danışmanlar ve Rehber Öğretmenlerin Krize Müdahale Deneyimlerinin İncelenmesi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 268-282.
- Daşçı, E. (2024). Afetlerden etkilenen çocuk ve gençlere yönelik kültür ve sanat temelli psikososyal müdahalelerin psikolojik ve sosyal uyum üzerindeki etkisi. Afet ve Risk Dergisi, 7(1), 226-241. https://doi.org/10.35341/afet.1386495
- Demir Yıldız, C. ve Demir Öztürk, E. (2023). Eğitim ve Çocuk Özelinde Kahramanmaraş Depremleri. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 6(12), 1649-1664. https://doi.org/10.26677/TR1010.2023.1337
- Demirtaş, Z., Doğru, E. ve Kılıç, M. F. (2023). 6 Şubat Kahramanmaraş Depremlerinde Okul Yöneticisi ve Öğretmenlerin Yaşadığı Travmalar. Eğitim Yansımaları, 7(2), 51-64.
- Eker Sürmeli, A. (2024). Kahramanmaraş depremi sonrası depremzede olmayan ortaokul öğrencilerinin deprem algıları ve kaygı düzeylerinin incelenmesi. (Tez No: 861038) [Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi
- Erdur Baker, Ö., Yıldırım, Z., & Altun, A. (2018). Afetlerde psikolojik destek için psikolojik danışmanlara yönelik çevirimiçi eğitim geliştirilmesi. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/618564/afetlerde-psikolojik-destek-icinpsikolojik-danismanlara-yonelik-cevirimici-egitim-gelistirilmesi
- Erkal, T. ve Değerliyurt, M. (2009). Türkiye’de afet yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 147-164.
- Fındıklı, S. ve Saygın, E. P. (2023). Nitel araştırmalarda araştırmacının rolü ve araştırmacı günlükleri. TUJOM, 8(2), 64-74. https://doi.org/10.30685/tujom.v8i2.184
- Gürbüz, F. ve Koyuncu, N. E. (2023). Çocuklar ve deprem. Uluslararası Bilimsel ve Akademik Araştırma Konferansı, 1,379–383. https://as-proceeding.com/index.php/icsar/article/view/326
- Irkıçatal, G. (2014). Doğal afetlerin ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin yaptıkları resimler üzerine etkiler (Van ili örneği). (Tez No: 366361) [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi
- Johnson, B. ve Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları: Nicel, Nitel ve Karma Yaklaşımlar (4. baskıdan çeviri, Çev. Edt. S. B. Demir). Eğiten Kitap.
- Kılınç, G., Yıldız, E. ve Harmancı P. (2017). Toplumsal travmatik olaylar ve aile ruh sağlığı. Journal of Psychiatric Nursing, 3(2), 182-8
- Kızılkaya Namlı, A. (Edt.) (2021). Eğitim ve Bilim, 1. Baskı, Efe Akademi Yayınevi, İstanbul.
- Kukuoğlu, A. (2018). Doğal afetler sonrası yaşanan travmalar ve örnek bir psikoeğitim programı. Afet ve Risk Dergisi. 1(1), 39-52.
- Kurt, E. ve Gülbahçe, A. (2019). Van depremini yaşayan öğrencilerin travma sonrası stres bozukluğu düzeylerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 957-972.
- Kutlu Ünal, N. (2019). Deprem kavramı algısı ve depreme ilişkin değerlendirmeler; 8 Mart 210 Okçular- Kovancılar depremi örneği. (Tez No: 606211) [Yüksek Lisans Tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
- Laçiner, V. ve Yavuz, Ö. (2013). Van Depreminde Afetler Sonrası Yapılan Yardımlar ve Hukuki Çerçevesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 114-135.
- Limoncu, S. ve Atmaca, A. B. (2017). Çocuk Merkezli Afet Yönetimi. Megaron, 13(1):132-44. https://doi.org/10.5505/megaron.2017.49369
- Nakijima, Ş. (2012). Deprem ve sonrası psikolojisi. Okmeydanı Tıp Dergisi 28(2),150-155, 2012. https://doi.org/10.5222/otd.supp2.2012.150
- Işıklı, S., & Tüzün, Z. (2017). Afetlerin akut dönem psikolojik etkilerine yönelik psikososyal müdahale yaklaşımları. Turkiye Klinikleri Psychology-Special Topics, 2(3), 180-188.
- Özel Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2015). Okullarda rehberlik ve psikolojik danışma kılavuzu, https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_08/20051746_rehberlik_klavuzu2.pdf?CHK=e87bbdd093a86c3ccb0d3e8b4e000bd0
- Özgölet, M. ve Utkucu M. (2021). Depremin Yıkıcı Etkisiyle Başa Çıkmada Etkili Olan Etkenler. Akademic Platform, 4(2), 89-98. https://doi.org/10.33793/acperpro.04.02.38
- Özkan, B., & Çetinkaya Kutun, F. (2021). Afet psikolojisi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 8 (3), 249-256. https://doi.org/10.52880/sagakaderg.868877
- Sarman, A. (2012). Elazığ ili Karakoçan ilçesinde yaşanan yıkıcı deprem sonrasında, depremi yaşayan İlköğretim çağı çocuklarda kaygı düzeyi, depresyon belirtileri ve etkileyen faktörler. (Tez No: 308030) [Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi.
- Sönmez, M. B. (2022). Depremin Psikolojik Etkileri, Psikolojik Destek ve Korkuyla Baş Etme. TOTBİD Dergisi , 21,337-343. https://doi.org/10.5578/totbid.dergisi.2022.46
- Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. (2004). Posttraumatic growth: Conceptual foundations and empirical evidence. Psychological Inquiry, 15(1), 1–18. https://doi.org/10.1207/s15327965pli1501_01
- Varol, N. ve Gültekin T. (2016). Afet Antropolojisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,15 (59), 1431-1436. https://doi.org/10.17755/esosder.263244
- Yelboğa, N. (2023). Kahramanmaraş depremi özelinde travmatik yas ve sosyal hizmetin yas danışmanlığı müdahalesi. Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi, 7(1), 97–121. http://dx.doi.org/10.30830/tobider.sayi.13.6
Abstract
Bu çalışma, depremlerin bireyler ve topluluklar üzerindeki etkilerini incelemekte ve okul danışmanlarının öğrenciler için profesyonel müdahalelerine odaklanmaktadır. Nitel araştırma modelini kullanan çalışmada, özellikle fenomenolojik analiz yöntemi benimsenmiş ve Kahramanmaraş depremini deneyimleyen Malatya’daki ortaokullarda görev yapan 15 psikolojik danışman/rehber öğretmenle yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın amacı, depremin çocuklar üzerindeki psikolojik, davranışsal ve akademik etkilerini anlamak ve bu süreçte okul danışmanlarının rollerini değerlendirmektir. Bulgular, deprem sonrasında öğrenciler arasında korku, kaygı, panik, öfke ve güven eksikliği gibi duygusal tepkilerin yaygın olarak gözlemlendiğini ortaya koymaktadır. Davranışsal düzeyde, uyum sorunları, okul devamsızlığı, zorbalık ve saldırganlık gibi sorunlar ön plana çıkmıştır. Akademik performans açısından, motivasyon eksikliği, amaçsızlık ve dikkat dağınıklığı gibi sorunlar tespit edilmiş, ancak bazı öğrencilerin başarıya daha fazla odaklandığı bildirilmiştir. Psikososyal destek, etkinlikler, psiko-eğitim programları, güvenli alanların oluşturulması ve travma konusunda farkındalık artırıcı girişimleri içermiştir. Ancak, bu müdahalelerin etkinliği, özellikle ebeveyn katılımının yetersiz olması nedeniyle sınırlı kalmış ve istenen sonuçların elde edilmesini engellemiştir. Eğitim ortamlarında, yetersiz fiziksel düzenlemeler olduğu ve öğrencilerin dikkat ve odaklanma konusunda belirgin zorluklar yaşadığı belirtilmiştir. Bu çalışma, deprem sonrası psikososyal destek programlarının daha kapsamlı ve etkili bir şekilde yapılandırılması gerektiğini vurgulamakta ve eğitim ortamlarında öğrencilerin uyum süreçlerini kolaylaştıran müdahalelerin önemini öne çıkarmaktadır
Ethical Statement
Çalışmaya yönelik İnönü Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulu’ndan 21/03/2024- ek(2024/5-1) evrak tarih ve sayısı ile etik açından uygundur kararı alınmıştır.
Supporting Institution
Yok.
Project Number
---
References
- AFAD. (2024). Asrın Felaketi’nin Birinci Yılında Afet İletişim Sempozyumu. https://www.afad.gov.tr/asrin-felaketinin-birinci-yilinda-afet-iletisim-sempozyumu 28.05.2024 tarihinde erişildi.
- AFAD. (2019). Deprem Nedir?. https://www.afad.gov.tr 28.05.2024 tarihinde erişildi.
- Akipek, A. (2023). Depremzede lise öğrencilerinin gelecek kaygısı. SSD Journal, 8(38), 100-110. http://dx.doi.org/10.31567/ssd.941
- Akman, P., & Altınel, G. (2012). Van Depremi Psikososyal Destek Çalışmaları Sonuç Raporu [24 Ekim 2011-09 Mart 2012]. Afetlerde Psikososyal Hizmetler Birliği, Van.
- Aksoy, Ş., Kabasakal, Z. (2023). Afet Sonrası Durumlara Yönelik Hazırlanan Psikososyal Destek Uygulamalarının ve Çalışmalarının İncelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 15(15), 80-91. https://doi.org/10.21733/ibad.1272044
- Aksungur, İ. ve Çakır Sungur, F. (2023). “Deprem ve Deprem Sonrası Çocuğun Gelişimi. Sosyal Duygusal Gelişim.” [Bildiri], 2.Uluslararası Avrasya Sağlık Bilimleri Kongresi, 15-16 Haziran 2023, Trabzon.
- Arslan, M. (2023). Okul Müdürlerinin 6 Şubat Kahramanmaraş Depremi Sonrası Okullarda Karşılaştıkları Sorunlar ve Bu Sorunlara İlişkin Çözüm Önerileri. Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi, 10(97),1550-1559. https://orcid.org/0000-0001-9673-3687
- Aydın, M. (2023). Deprem özelinde afetleri ve kitlesel travmayı anlamak. Türk Nöroşirürji Dergisi. 33(2):165-169.
- Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
- Bulut, S. (2010). Depremi Direk Olarak Yaşayan ve Okulları Yıkılan Çocuklarda Görülen Travma Sonrası Stres Tepkilerinin ve Alt Boyutlarının Üç Yıllık Boylamsal İncelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 25 (66), 87-98.
- Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (7. Baskıdan çeviri, Çvr. Edt. Bütün, M. ve Demir, B. D.). Siyasal Kitapevi
- Çetiner, M., ve İlhan, T. (2022). Psikolojik Danışmanlar ve Rehber Öğretmenlerin Krize Müdahale Deneyimlerinin İncelenmesi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 268-282.
- Daşçı, E. (2024). Afetlerden etkilenen çocuk ve gençlere yönelik kültür ve sanat temelli psikososyal müdahalelerin psikolojik ve sosyal uyum üzerindeki etkisi. Afet ve Risk Dergisi, 7(1), 226-241. https://doi.org/10.35341/afet.1386495
- Demir Yıldız, C. ve Demir Öztürk, E. (2023). Eğitim ve Çocuk Özelinde Kahramanmaraş Depremleri. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 6(12), 1649-1664. https://doi.org/10.26677/TR1010.2023.1337
- Demirtaş, Z., Doğru, E. ve Kılıç, M. F. (2023). 6 Şubat Kahramanmaraş Depremlerinde Okul Yöneticisi ve Öğretmenlerin Yaşadığı Travmalar. Eğitim Yansımaları, 7(2), 51-64.
- Eker Sürmeli, A. (2024). Kahramanmaraş depremi sonrası depremzede olmayan ortaokul öğrencilerinin deprem algıları ve kaygı düzeylerinin incelenmesi. (Tez No: 861038) [Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi
- Erdur Baker, Ö., Yıldırım, Z., & Altun, A. (2018). Afetlerde psikolojik destek için psikolojik danışmanlara yönelik çevirimiçi eğitim geliştirilmesi. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/618564/afetlerde-psikolojik-destek-icinpsikolojik-danismanlara-yonelik-cevirimici-egitim-gelistirilmesi
- Erkal, T. ve Değerliyurt, M. (2009). Türkiye’de afet yönetimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 14(22), 147-164.
- Fındıklı, S. ve Saygın, E. P. (2023). Nitel araştırmalarda araştırmacının rolü ve araştırmacı günlükleri. TUJOM, 8(2), 64-74. https://doi.org/10.30685/tujom.v8i2.184
- Gürbüz, F. ve Koyuncu, N. E. (2023). Çocuklar ve deprem. Uluslararası Bilimsel ve Akademik Araştırma Konferansı, 1,379–383. https://as-proceeding.com/index.php/icsar/article/view/326
- Irkıçatal, G. (2014). Doğal afetlerin ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin yaptıkları resimler üzerine etkiler (Van ili örneği). (Tez No: 366361) [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi
- Johnson, B. ve Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları: Nicel, Nitel ve Karma Yaklaşımlar (4. baskıdan çeviri, Çev. Edt. S. B. Demir). Eğiten Kitap.
- Kılınç, G., Yıldız, E. ve Harmancı P. (2017). Toplumsal travmatik olaylar ve aile ruh sağlığı. Journal of Psychiatric Nursing, 3(2), 182-8
- Kızılkaya Namlı, A. (Edt.) (2021). Eğitim ve Bilim, 1. Baskı, Efe Akademi Yayınevi, İstanbul.
- Kukuoğlu, A. (2018). Doğal afetler sonrası yaşanan travmalar ve örnek bir psikoeğitim programı. Afet ve Risk Dergisi. 1(1), 39-52.
- Kurt, E. ve Gülbahçe, A. (2019). Van depremini yaşayan öğrencilerin travma sonrası stres bozukluğu düzeylerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 957-972.
- Kutlu Ünal, N. (2019). Deprem kavramı algısı ve depreme ilişkin değerlendirmeler; 8 Mart 210 Okçular- Kovancılar depremi örneği. (Tez No: 606211) [Yüksek Lisans Tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
- Laçiner, V. ve Yavuz, Ö. (2013). Van Depreminde Afetler Sonrası Yapılan Yardımlar ve Hukuki Çerçevesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 114-135.
- Limoncu, S. ve Atmaca, A. B. (2017). Çocuk Merkezli Afet Yönetimi. Megaron, 13(1):132-44. https://doi.org/10.5505/megaron.2017.49369
- Nakijima, Ş. (2012). Deprem ve sonrası psikolojisi. Okmeydanı Tıp Dergisi 28(2),150-155, 2012. https://doi.org/10.5222/otd.supp2.2012.150
- Işıklı, S., & Tüzün, Z. (2017). Afetlerin akut dönem psikolojik etkilerine yönelik psikososyal müdahale yaklaşımları. Turkiye Klinikleri Psychology-Special Topics, 2(3), 180-188.
- Özel Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2015). Okullarda rehberlik ve psikolojik danışma kılavuzu, https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_08/20051746_rehberlik_klavuzu2.pdf?CHK=e87bbdd093a86c3ccb0d3e8b4e000bd0
- Özgölet, M. ve Utkucu M. (2021). Depremin Yıkıcı Etkisiyle Başa Çıkmada Etkili Olan Etkenler. Akademic Platform, 4(2), 89-98. https://doi.org/10.33793/acperpro.04.02.38
- Özkan, B., & Çetinkaya Kutun, F. (2021). Afet psikolojisi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 8 (3), 249-256. https://doi.org/10.52880/sagakaderg.868877
- Sarman, A. (2012). Elazığ ili Karakoçan ilçesinde yaşanan yıkıcı deprem sonrasında, depremi yaşayan İlköğretim çağı çocuklarda kaygı düzeyi, depresyon belirtileri ve etkileyen faktörler. (Tez No: 308030) [Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi.
- Sönmez, M. B. (2022). Depremin Psikolojik Etkileri, Psikolojik Destek ve Korkuyla Baş Etme. TOTBİD Dergisi , 21,337-343. https://doi.org/10.5578/totbid.dergisi.2022.46
- Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. (2004). Posttraumatic growth: Conceptual foundations and empirical evidence. Psychological Inquiry, 15(1), 1–18. https://doi.org/10.1207/s15327965pli1501_01
- Varol, N. ve Gültekin T. (2016). Afet Antropolojisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,15 (59), 1431-1436. https://doi.org/10.17755/esosder.263244
- Yelboğa, N. (2023). Kahramanmaraş depremi özelinde travmatik yas ve sosyal hizmetin yas danışmanlığı müdahalesi. Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi, 7(1), 97–121. http://dx.doi.org/10.30830/tobider.sayi.13.6
Details
| Primary Language | English |
|---|---|
| Subjects | School Counseling |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Project Number | --- |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | November 11, 2024 |
| Acceptance Date | May 24, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 15 Issue: 1 |
