Hafif Düzey Zihin Yetersizliği Olan Ortaokul Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Becerilerinin Geliştirilmesinde 5N1K Sorularına Dayalı Öğretimin Etkisi

Mehtap Çifçi; Emine Seçil Karamuklu

doi:10.17240/aibuefd.2025..-1552041

Research Article

The Effect of 5W1H Questions-Based Instruction on Improving Middle School Students’ with Mild Intellectual Disability Reading Comprehension

Year 2025, Volume: 25 Issue: 2, 1372 - 1392

Mehtap Çifçi , Emine Seçil Karamuklu

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1552041

Abstract

It is of great importance to use different teaching methods and techniques in teaching reading comprehension to students with mental retardation and to adapt these techniques to the individual characteristics of the students. Research on the reading comprehension skills of students with intellectual disability evidenced that relatively general issues were taken into consideration. There is no study focusing on 5W1H questions-based teaching. Therefore, this research aimed to determine the effectiveness of 5W1H question-based teaching in developing reading comprehension skills of students with mild intellectual disability. The research adopted a quasi-experimental single-subject design. The study used multiple probe design between subjects. The participants consisted of three students with intellectual disability who were studying at a special education and rehabilitation center in Sivas during the 2023-2024 academic year. Data collection tools included “5W1H tests on reading comprehension”, “graded scoring scale on reading comprehension” and “reading comprehension observation form” to determine the levels of change in the subjects' reading comprehension skills. Visual/graphic and descriptive analysis techniques were used in the analysis of the data. The results indicated an increase in the effectiveness, continuity and generalization stages in the initial level, application, full probe and follow-up sessions for each student after the 5W1H question-based instruction in the development of reading comprehension skills of middle school students with mild intellectual disability.

Keywords

Intellectual disability, Reading comprehension, Single-subject research, Middle school students, 5W1H

References

Afacan, K., Wilkerson, K. L., & Ruppar, A. L. (2018). Multicomponent reading intervensions for students with intellectual disability. Remedial and Special Education, 39(4), 229-242. https://doi.org/10.1177/0741932517702444
Akbey, G. Ö. (2016). Down sendromlu bireylerin akıcı okuma ve okuduğunu anlama ile fonolojik farkındalık düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
Akçamete, G., Gürgür, H., & Kış, A. (2003). Kaynaştırma programlarına yerleştirilmiş özel gereksinimli öğrencilerin okuma yazma becerilerine ilişkin öğretmen görüşleri. Özel Eğitim Dergisi, 4(2), 39-53.
Akyol, H. (2005). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. Pegem Yayıncılık.
Akyol, H. (2010). Türkçe öğretim yöntemleri. (4. baskı). Pegem.
Alberto, P.A., & Troutman, A. C. (2009). Applied behavior analysis for teacher (8. baskı). Merrill.
Alnahdi, G. H. (2015). Single-subject designs in special education: Advantages and limitations. Journal of Research in Special Educational Needs, 15(4), 257-265. https://doi.org/10.1111/1471-3802.12039
American Association on Intellectual and Developmental Disabilities [AAIDD]. (2018). Frequently asked questions on intellectual disability and the AAIDD definition. American Association on Intellectual and Developmental Disabilities.
American Psychiatric Association (2013). DSM-5 Update: Supplement to the diagnostic and statistical manual of mental disorders. https://dsm.psychiatryonline.org/pbassets/dsm/update/DSM5Update2013.pd
Atik-Çatak, A., & Tekinarslan, E. (2008). Powerpoint programında hazırlanan okuma materyalinin 12-13 yaşlarında kaynaştırma programına devam eden hafif düzeyde zihinsel engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerine etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 101-124.
Avcıoğlu, H. (2012). Zihinsel yetersizliği olan çocuklara sosyal beceri kazandırmada işbirliğine dayalı öğrenme ve drama yöntemlerinin etkililiği. Eğitim ve Bilim, 37(163).
Başal, M., & Batu, E. S. (2002). Zihin özürlü öğrencilere okuma yazma öğretme konusunda alt özel sınıf öğretmenlerinin görüş ve önerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 3(02), 85-98.
Baydık, B. (2012). Okuma güçlükleri. S. S. Yıldırım Doğru (Ed.), Öğrenme güçlükleri, (ss. 117-130). Eğiten Kitap.
Beydoğan, H. Ö. (2012). Öğrencilerin akıcı okumalarına göre okuma-anlama stratejilerini kullanma düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 37(166), 3-13.
Block, C. C., & Pressley, M. (Eds.). (2002). Comprehension instruction: Research-based best practices. The Guilford Press.
Chenfeld, M. B. (1978). Teaching Language Arts Creatively. Harcourt Brace Jovanovich Publishers..
Cora-İnce, N. (2007). Zihinsel engelli öğrencilere okuduğunu anlama becerilerinin öğretilmesinde işbirlikli öğrenme yaklaşımı ile sunulan öğretim programının etkililiğinin incelenmesi. [Doktora tezi]. Ankara Üniversitesi
Coşkun, İ., Gür, T., & Aykutlu, H. (2014). Hafif düzey zihin engelli bireylerin okuduğunu anlama düzeyinin belirlenmesi ve yorumlanması amacıyla metin sonrası çizilen resimlerin incelenmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 5(14), 17-42.
Cüre, G. (2018). Zihin yetersizliği olan öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerinin geliştirilmesinde tekrarlı okuma ve öykü haritası stratejilerinin karşılaştırılması [Yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
Çakıroğlu, O. (2012). Single subject research: applications to special education. British Journal of Special Education, 39(1), 21-29.
Çatak, A. (2006). Powerpoint sunu programıyla hazırlanan okuma materyalinin eğitilebilir zihin engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerisi üzerine etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
Çetinkaya, N. (2013). Hikaye haritası yönteminin video geri bildirim ile sunumunun zihin yetersizliği olan çocukların okuduğunu anlama becerisindeki etkililiği [Yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
Çınar, G. (2019). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin okuma ve anlama becerilerinin geliştirilmesinde paragrafın önceden dinlenmesi stratejisinin etkililiğinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
Dalga, A., & Taşlıbeyaz, H. F. (2020). Zihinsel engelli öğrencilerin okuma ve yazma becerisini artırmaya yönelik çalışmaların analizi. International Social Sciences Studies Journal, 6(64), 2602-2622.
Daly, E. J., & Martens, B. K. (1994). A comparison of three interventions for increasing oral reading performance: application of the instructional hierarchy. Journal of Applied Behavior Analysis, 27(3), 459-469.
Diken, H. İ., & Cavkaytar, A. (2007). Özel eğitime giriş. Kök Yayıncılık.
Doğanay-Bilgi, A., & Özmen, E. (2014). Uyarlanmış çok öğeli bilişsel strateji öğretiminin zihinsel engelli öğrencilerin metin anlama sürecinde kullanılan üstbilişsel strateji bilgisini kazanmalarında etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(2), 693-671.
Dowhower, S. L. (1987). Effects of repeated reading on second-grade transitional readers’ fluency and comprehension. Reading Research Quarterly, 22(4), 389-406.
Duman, N., & Çifçi-Tekinarslan, İ. (2007). Hikaye haritası yönteminin hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri üzerindeki etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 8(1), 33-55. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000104
Dündar, H., & Akyol, H. (2014). Okuma ve anlama problemlerinin tespiti ve giderilmesine ilişkin örnek olay çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(171), 362-377.
Ehri, L. C., Satlow, E. & Gaskins, I. (2009). Grapho-phonemic enrichment strengthens keyword analogy instruction for struggling young readers. Reading and Writing Quarterly, 25, 162–191.
Elbir, B., & Bağcı, C. (2013). Birinci ve ikinci kademe okuma eğitimi üzerinde yapılan lisansüstü çalışmalarının değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 6(11), 229-247.
Eripek, S. (1987). Alt özel sınıf öğrencilerinin ilkokullar sınıfları düzeyinde sesli okuma başarılarının değerlendirilmesi. Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 125-140.
Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. (6th ed). New York: McGraw-Hill International Edition.
Gevrek, İ. (2018). Hafif düzeyde zihinsel engelli öğrencilerin okuma ve anlama becerilerinin tekrarlı ve renkli metinlerle okuma yöntemiyle geliştirilmesi: Bir eylem araştırması [Yüksek Lisans Tezi]. Dumlupınar Üniversitesi.
Güldenoğlu, B. (2008). Karşılıklı öğretim tekniğinin hafif derecede zihin engelli öğrencilere okuduğunu anlama becerilerinin öğretiminde etkililiğinin ve sürekliliğinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
Güldenoğlu, B., & Kargın, T. (2012). Karşılıklı öğretim tekniğinin hafif derecede zihinsel engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri üzerindeki etkililiğinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 13(1), 17-34. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_000000000164
Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Nobel.
Güzel-Özmen, R. (2001). Okuma becerisi. L. Küçükahmet (Ed.), Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu (Türkçe) (ss. 17-59). Nobel Yayınevi .
Hick, R., Botting, N., & Conti-Ramsden, G. (2005). Cognitive abilities in children with specific language impairment: Consideration of visuo-spatial skills. International Journal of Language and Communication Disorders, 40(2), 137-149.
Holmes, J., Gathercole, S. E., Place, M., Dunning, D. L., Hilton, K.A., & Elliott, J. G. (2010). Working memory deficits can be overcome: Impacts of training and medication on working memory in children with AHDH. Applied Cognitive Psychology, 24(6), 827-836. https://doi.org/10.1002/acp.1589
Kayahan, D. (2011). Kelime öğretimi etkinliğinin eğitilebilir zihinsel engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerisine etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
Kırcaali-İftar, G. & Tekin, E. (1997). Tek denekli araştırma yöntemleri. Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Kolic-Vehovec, S. (2002). Effects of self-monitoring training on reading accuracy and fluency of poor readers. European Journal of Psychology of Education, 17(2), 129-138.
Kudret, Z. B., & Baydık, B. (2016). Başarılı ve başarısız dördüncü sınıf okuyucularının okuduğunu anlama ve özetleme becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(3), 317-346. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.268558
Kurtdede-Fidan, N., & Akyol, H. (2011). Hafif düzeyde zihinsel öğrenme güçlüğü olan bir öğrencinin okuma ve anlama becerilerini geliştirmeye yönelik nitel bir çalışma. Kuramsal Eğitim Bilim, 4(2), 16-29.
Kuzu, T. S. (2004). Etkileşimsel Modele Uygun Okuma Öğretiminin Türkçe Bilgilendirici Metinleri Anlama Düzeyine Etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(1), 55-77.
Landis, J. R., & Koch, G. G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics, 33(1), 159–174. https://doi.org/10.2307/2529310
Mastropieri, M.A., & Scruggs, T.E. (1997). Best practices in promoting reading comprehension in students with learning disabilities: 1976 to 1996. Remedial and Special Education, 18, 197-213.
Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2004). İlköğretim Türkçe Öğretim Programı ve Klavuzu (1-5 sınıflar), Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi
Milli Eğitim Bakanlığı. (1997). 573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Yayım sayısı: 23011
Milli Eğitim Bakanlığı. (2005). İlköğretim 1-5. Sınıf Programları Tanıtım El Kitabı. Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi
Milli Eğitim Bakanlığı. (2017). Çocuk gelişimi ve eğitimi: Zihinsel yetersizlik ve kaynaştırma. https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller/Zihinsel%20Yetersizlik%20ve%20Kayna%C5%9Ft%C4%B1rma.pdf
National Reading Panel (2000). Report of the national reading panel: Teaching children to read: An evidence-based assessment of the scientific research literature on reading and its implications for reading instruction: Report of the subgroups. National Institute of Child Health and Human Development, National Institutes of Health, USA.
O’Connor, R. E. (2000). Increasing the intensity of intervention in kindergarten and first grade. Learning Disabilities Research and Practice, 15, 43–54.
Özak, H. (2008). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere okuma becerilerinin öğretiminde bilgisayar aracılığıyla sunulan eş zamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [Yüksek Lisans Tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
Özak, H. (2017). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere okuduğunu anlama becerilerinin öğretiminde uyarlanmış bilişsel strateji öğretiminin etkililiği [Doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
Özak, H., & Avcıoğlu, H. (2007). The effects of simultaneous prompting presented via computer on the reading skills of children with intellectual disability. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 33-50.
Özaydın, M. M. (2019). SQ4R tekniğinin hafif düzeyde zihin yetersizliği olan öğrencilerin okuduğunu anlama düzeylerine etkileri [Yüksek Lisans Tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, (2021). Zihinsel yetersizliği olan bireyler “aileler için rehber kitapçık”. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2025_01/31172148_zihinselyetersizlik.pdf
Özsoy, Y. (1986). Okuma yetersizliği II. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2),121.
Sanır, H., Akçayır, İ., & Özkubat, U. (2020). Determining the effect of intervention and intervention packages on the reading fluency and comprehension of lower secondary school students with mental retardation. Eğitim ve Bilim, 45(204), 207-225. https://dx.doi.org/10.15390/EB.2020.8828
Sarı, H. (2003). Özel Eğitime Muhtaç Öğrencilerin Eğitimleriyle İlgili Çağdaş Öneriler. Pegem yayıncılık
Sever, S. (2004). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Anı.
Şengül, H. (2008). Özel eğitim öğretmenlerinin zihin engelli çocuklara okuma-yazma öğretiminde kullandıkları yöntemlerin belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
Tekin-İftar, E. (2012). Davranış kayıt teknikleri. E. Tekin-İftar (Ed.), Eğitim ve davranış bilimlerinde tek-denekli araştırmalar (ss. 71-108). Türk Psikologlar Derneği.
Tekin, E., & Kırcaali-İftar, G. (2001). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri. Nobel Yayın Dağıtım.
Vicari, S., Costanzo, F., & Menghini, D. (2016). Memory and learning in intellectual disability. In R. M. Hodapp & D. J. Fidler (Eds.), International Review of Research in Developmental Disabilities (pp. 119-148). Elsevier.
Yazıcıoğlu, T., & Kumaş-Altındağ, Ö. (2024). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere okuma yazma öğretiminde kullanılan yaklaşımlar. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 14(1), 153-168.

Hafif Düzey Zihin Yetersizliği Olan Ortaokul Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Becerilerinin Geliştirilmesinde 5N1K Sorularına Dayalı Öğretimin Etkisi

Year 2025, Volume: 25 Issue: 2, 1372 - 1392

Mehtap Çifçi , Emine Seçil Karamuklu

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1552041

Abstract

Zihin yetersizliği olan öğrencilere yönelik okuduğunu anlama becerilerinde farklı öğretim yöntem ve tekniklerinin kullanılması ve öğrencilerin bireysel özelliklerine göre bu yöntem ve tekniklerin uyarlanması oldukça önemlidir. Zihin yetersizliği olan öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerine yönelik araştırmalarda nispeten genel hususlar üzerinde durulduğu görülmüştür. Alan yazınında 5N1K sorularına dayalı öğretim ile tasarlanmış çalışmaya rastlanmamıştır. Dolayısıyla bu araştırma, hafif düzeyde zihin yetersizliği olan öğrencilere okuduğunu anlama becerisinin geliştirilmesinde 5N1K sorularına dayalı öğretimin etkililiğini belirlemeye yönelik tasarlanmıştır. Araştırma, yarı deneysel desene sahip olup tek denekli araştırma yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, denekler arası çoklu yoklama modeli kullanılmıştır. 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Sivas merkeze bağlı bir özel eğitim ve rehabilitasyon merkezine devam eden hafif düzeyde zihin yetersizliği tanısı olan üç öğrenci araştırmanın katılımcılarını oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında, deneklerin okuduğunu anlama becerilerindeki değişim düzeylerini belirlemek için “Okuduğunu Anlama 5N1K Testleri”, “Okuduğunu Anlama Dereceli Puanlama Ölçeği” ve “Okuduğunu Anlama Gözlem Formu” kullanılmıştır. Veri analizinde görsel/grafiksel ve betimsel analiz teknikleri kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre hafif düzeyde zihin yetersizliği olan ortaokul öğrencilerinin okuduğunu anlama becerisini geliştirmede 5N1K sorularına dayalı öğretim etkili olmuştur. Katılımcıların her biri için başlama düzeyi, uygulama, toplu yoklama ve izleme oturumlarında, başlama düzeyine kıyasla öğretimin etkililiği, sürekliliği ve genellenebilirliği açısından olumlu yönde bir artış gözlemlenmiştir.

Keywords

Zihinsel yetersizlik, Okuduğunu anlama, Tek denekli araştırma, Ortaokul öğrencileri, 5N1K

References

Afacan, K., Wilkerson, K. L., & Ruppar, A. L. (2018). Multicomponent reading intervensions for students with intellectual disability. Remedial and Special Education, 39(4), 229-242. https://doi.org/10.1177/0741932517702444
Akbey, G. Ö. (2016). Down sendromlu bireylerin akıcı okuma ve okuduğunu anlama ile fonolojik farkındalık düzeyleri arasındaki ilişki [Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
Akçamete, G., Gürgür, H., & Kış, A. (2003). Kaynaştırma programlarına yerleştirilmiş özel gereksinimli öğrencilerin okuma yazma becerilerine ilişkin öğretmen görüşleri. Özel Eğitim Dergisi, 4(2), 39-53.
Akyol, H. (2005). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. Pegem Yayıncılık.
Akyol, H. (2010). Türkçe öğretim yöntemleri. (4. baskı). Pegem.
Alberto, P.A., & Troutman, A. C. (2009). Applied behavior analysis for teacher (8. baskı). Merrill.
Alnahdi, G. H. (2015). Single-subject designs in special education: Advantages and limitations. Journal of Research in Special Educational Needs, 15(4), 257-265. https://doi.org/10.1111/1471-3802.12039
American Association on Intellectual and Developmental Disabilities [AAIDD]. (2018). Frequently asked questions on intellectual disability and the AAIDD definition. American Association on Intellectual and Developmental Disabilities.
American Psychiatric Association (2013). DSM-5 Update: Supplement to the diagnostic and statistical manual of mental disorders. https://dsm.psychiatryonline.org/pbassets/dsm/update/DSM5Update2013.pd
Atik-Çatak, A., & Tekinarslan, E. (2008). Powerpoint programında hazırlanan okuma materyalinin 12-13 yaşlarında kaynaştırma programına devam eden hafif düzeyde zihinsel engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerine etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 101-124.
Avcıoğlu, H. (2012). Zihinsel yetersizliği olan çocuklara sosyal beceri kazandırmada işbirliğine dayalı öğrenme ve drama yöntemlerinin etkililiği. Eğitim ve Bilim, 37(163).
Başal, M., & Batu, E. S. (2002). Zihin özürlü öğrencilere okuma yazma öğretme konusunda alt özel sınıf öğretmenlerinin görüş ve önerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 3(02), 85-98.
Baydık, B. (2012). Okuma güçlükleri. S. S. Yıldırım Doğru (Ed.), Öğrenme güçlükleri, (ss. 117-130). Eğiten Kitap.
Beydoğan, H. Ö. (2012). Öğrencilerin akıcı okumalarına göre okuma-anlama stratejilerini kullanma düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 37(166), 3-13.
Block, C. C., & Pressley, M. (Eds.). (2002). Comprehension instruction: Research-based best practices. The Guilford Press.
Chenfeld, M. B. (1978). Teaching Language Arts Creatively. Harcourt Brace Jovanovich Publishers..
Cora-İnce, N. (2007). Zihinsel engelli öğrencilere okuduğunu anlama becerilerinin öğretilmesinde işbirlikli öğrenme yaklaşımı ile sunulan öğretim programının etkililiğinin incelenmesi. [Doktora tezi]. Ankara Üniversitesi
Coşkun, İ., Gür, T., & Aykutlu, H. (2014). Hafif düzey zihin engelli bireylerin okuduğunu anlama düzeyinin belirlenmesi ve yorumlanması amacıyla metin sonrası çizilen resimlerin incelenmesi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 5(14), 17-42.
Cüre, G. (2018). Zihin yetersizliği olan öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerinin geliştirilmesinde tekrarlı okuma ve öykü haritası stratejilerinin karşılaştırılması [Yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
Çakıroğlu, O. (2012). Single subject research: applications to special education. British Journal of Special Education, 39(1), 21-29.
Çatak, A. (2006). Powerpoint sunu programıyla hazırlanan okuma materyalinin eğitilebilir zihin engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerisi üzerine etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
Çetinkaya, N. (2013). Hikaye haritası yönteminin video geri bildirim ile sunumunun zihin yetersizliği olan çocukların okuduğunu anlama becerisindeki etkililiği [Yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
Çınar, G. (2019). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin okuma ve anlama becerilerinin geliştirilmesinde paragrafın önceden dinlenmesi stratejisinin etkililiğinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
Dalga, A., & Taşlıbeyaz, H. F. (2020). Zihinsel engelli öğrencilerin okuma ve yazma becerisini artırmaya yönelik çalışmaların analizi. International Social Sciences Studies Journal, 6(64), 2602-2622.
Daly, E. J., & Martens, B. K. (1994). A comparison of three interventions for increasing oral reading performance: application of the instructional hierarchy. Journal of Applied Behavior Analysis, 27(3), 459-469.
Diken, H. İ., & Cavkaytar, A. (2007). Özel eğitime giriş. Kök Yayıncılık.
Doğanay-Bilgi, A., & Özmen, E. (2014). Uyarlanmış çok öğeli bilişsel strateji öğretiminin zihinsel engelli öğrencilerin metin anlama sürecinde kullanılan üstbilişsel strateji bilgisini kazanmalarında etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(2), 693-671.
Dowhower, S. L. (1987). Effects of repeated reading on second-grade transitional readers’ fluency and comprehension. Reading Research Quarterly, 22(4), 389-406.
Duman, N., & Çifçi-Tekinarslan, İ. (2007). Hikaye haritası yönteminin hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri üzerindeki etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 8(1), 33-55. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000104
Dündar, H., & Akyol, H. (2014). Okuma ve anlama problemlerinin tespiti ve giderilmesine ilişkin örnek olay çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(171), 362-377.
Ehri, L. C., Satlow, E. & Gaskins, I. (2009). Grapho-phonemic enrichment strengthens keyword analogy instruction for struggling young readers. Reading and Writing Quarterly, 25, 162–191.
Elbir, B., & Bağcı, C. (2013). Birinci ve ikinci kademe okuma eğitimi üzerinde yapılan lisansüstü çalışmalarının değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 6(11), 229-247.
Eripek, S. (1987). Alt özel sınıf öğrencilerinin ilkokullar sınıfları düzeyinde sesli okuma başarılarının değerlendirilmesi. Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 125-140.
Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. (6th ed). New York: McGraw-Hill International Edition.
Gevrek, İ. (2018). Hafif düzeyde zihinsel engelli öğrencilerin okuma ve anlama becerilerinin tekrarlı ve renkli metinlerle okuma yöntemiyle geliştirilmesi: Bir eylem araştırması [Yüksek Lisans Tezi]. Dumlupınar Üniversitesi.
Güldenoğlu, B. (2008). Karşılıklı öğretim tekniğinin hafif derecede zihin engelli öğrencilere okuduğunu anlama becerilerinin öğretiminde etkililiğinin ve sürekliliğinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
Güldenoğlu, B., & Kargın, T. (2012). Karşılıklı öğretim tekniğinin hafif derecede zihinsel engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri üzerindeki etkililiğinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 13(1), 17-34. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_000000000164
Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Nobel.
Güzel-Özmen, R. (2001). Okuma becerisi. L. Küçükahmet (Ed.), Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu (Türkçe) (ss. 17-59). Nobel Yayınevi .
Hick, R., Botting, N., & Conti-Ramsden, G. (2005). Cognitive abilities in children with specific language impairment: Consideration of visuo-spatial skills. International Journal of Language and Communication Disorders, 40(2), 137-149.
Holmes, J., Gathercole, S. E., Place, M., Dunning, D. L., Hilton, K.A., & Elliott, J. G. (2010). Working memory deficits can be overcome: Impacts of training and medication on working memory in children with AHDH. Applied Cognitive Psychology, 24(6), 827-836. https://doi.org/10.1002/acp.1589
Kayahan, D. (2011). Kelime öğretimi etkinliğinin eğitilebilir zihinsel engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerisine etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
Kırcaali-İftar, G. & Tekin, E. (1997). Tek denekli araştırma yöntemleri. Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Kolic-Vehovec, S. (2002). Effects of self-monitoring training on reading accuracy and fluency of poor readers. European Journal of Psychology of Education, 17(2), 129-138.
Kudret, Z. B., & Baydık, B. (2016). Başarılı ve başarısız dördüncü sınıf okuyucularının okuduğunu anlama ve özetleme becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(3), 317-346. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.268558
Kurtdede-Fidan, N., & Akyol, H. (2011). Hafif düzeyde zihinsel öğrenme güçlüğü olan bir öğrencinin okuma ve anlama becerilerini geliştirmeye yönelik nitel bir çalışma. Kuramsal Eğitim Bilim, 4(2), 16-29.
Kuzu, T. S. (2004). Etkileşimsel Modele Uygun Okuma Öğretiminin Türkçe Bilgilendirici Metinleri Anlama Düzeyine Etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(1), 55-77.
Landis, J. R., & Koch, G. G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics, 33(1), 159–174. https://doi.org/10.2307/2529310
Mastropieri, M.A., & Scruggs, T.E. (1997). Best practices in promoting reading comprehension in students with learning disabilities: 1976 to 1996. Remedial and Special Education, 18, 197-213.
Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2004). İlköğretim Türkçe Öğretim Programı ve Klavuzu (1-5 sınıflar), Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi
Milli Eğitim Bakanlığı. (1997). 573 Sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Yayım sayısı: 23011
Milli Eğitim Bakanlığı. (2005). İlköğretim 1-5. Sınıf Programları Tanıtım El Kitabı. Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi
Milli Eğitim Bakanlığı. (2017). Çocuk gelişimi ve eğitimi: Zihinsel yetersizlik ve kaynaştırma. https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller/Zihinsel%20Yetersizlik%20ve%20Kayna%C5%9Ft%C4%B1rma.pdf
National Reading Panel (2000). Report of the national reading panel: Teaching children to read: An evidence-based assessment of the scientific research literature on reading and its implications for reading instruction: Report of the subgroups. National Institute of Child Health and Human Development, National Institutes of Health, USA.
O’Connor, R. E. (2000). Increasing the intensity of intervention in kindergarten and first grade. Learning Disabilities Research and Practice, 15, 43–54.
Özak, H. (2008). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere okuma becerilerinin öğretiminde bilgisayar aracılığıyla sunulan eş zamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği [Yüksek Lisans Tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
Özak, H. (2017). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere okuduğunu anlama becerilerinin öğretiminde uyarlanmış bilişsel strateji öğretiminin etkililiği [Doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
Özak, H., & Avcıoğlu, H. (2007). The effects of simultaneous prompting presented via computer on the reading skills of children with intellectual disability. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 33-50.
Özaydın, M. M. (2019). SQ4R tekniğinin hafif düzeyde zihin yetersizliği olan öğrencilerin okuduğunu anlama düzeylerine etkileri [Yüksek Lisans Tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, (2021). Zihinsel yetersizliği olan bireyler “aileler için rehber kitapçık”. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2025_01/31172148_zihinselyetersizlik.pdf
Özsoy, Y. (1986). Okuma yetersizliği II. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2),121.
Sanır, H., Akçayır, İ., & Özkubat, U. (2020). Determining the effect of intervention and intervention packages on the reading fluency and comprehension of lower secondary school students with mental retardation. Eğitim ve Bilim, 45(204), 207-225. https://dx.doi.org/10.15390/EB.2020.8828
Sarı, H. (2003). Özel Eğitime Muhtaç Öğrencilerin Eğitimleriyle İlgili Çağdaş Öneriler. Pegem yayıncılık
Sever, S. (2004). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Anı.
Şengül, H. (2008). Özel eğitim öğretmenlerinin zihin engelli çocuklara okuma-yazma öğretiminde kullandıkları yöntemlerin belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
Tekin-İftar, E. (2012). Davranış kayıt teknikleri. E. Tekin-İftar (Ed.), Eğitim ve davranış bilimlerinde tek-denekli araştırmalar (ss. 71-108). Türk Psikologlar Derneği.
Tekin, E., & Kırcaali-İftar, G. (2001). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri. Nobel Yayın Dağıtım.
Vicari, S., Costanzo, F., & Menghini, D. (2016). Memory and learning in intellectual disability. In R. M. Hodapp & D. J. Fidler (Eds.), International Review of Research in Developmental Disabilities (pp. 119-148). Elsevier.
Yazıcıoğlu, T., & Kumaş-Altındağ, Ö. (2024). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere okuma yazma öğretiminde kullanılan yaklaşımlar. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 14(1), 153-168.

There are 69 citations in total.

Details

Primary Language	Turkish
Subjects	Curriculum and Instration (Other), Special Education and Disability (Other)
Journal Section	Articles
Authors	Mehtap Çifçi 0000-0002-5541-891X Emine Seçil Karamuklu 0000-0002-6010-8406
Early Pub Date	June 3, 2025
Publication Date
Submission Date	September 18, 2024
Acceptance Date	June 2, 2025
Published in Issue	Year 2025 Volume: 25 Issue: 2

Cite

APA	Çifçi, M., & Seçil Karamuklu, E. (2025). Hafif Düzey Zihin Yetersizliği Olan Ortaokul Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Becerilerinin Geliştirilmesinde 5N1K Sorularına Dayalı Öğretimin Etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 1372-1392. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2025..-1552041

Download Cover Image

Article Files

Full Text