Abstract
Kur’ân belirli bir zaman diliminde, ilk etapta muayyen bir muhatap kitleye nâzil olmuş şifahi bir hitaptır. Kur’ân, Hz. Peygamber ve nüzûl dönemine tanıklık eden insanların kültür ve tasavvurlarına uygun bir dil ve üslûpla inmesine rağmen özellikle bazı âyetler modern dönemdeki insanların mucizevî, hurûfî, bilimsel ihtiyaç ve meraklarını gidermeleri açısından malzeme olarak kullanılmıştır. Bu bağlamda, “Üzerinde on dokuz var” âyeti tarihsel ve kültürel arka plan göz ardı edilerek çeşitli yorumlara konu edilmiş ve zaman zaman parçacı yaklaşımlarla ele alınmıştır. Ne var ki cehennem meleklerinin sayısının on dokuz olması meselesi, İslâmî literatürde olduğu kadar Ehl-i kitap geleneğinde de yer alan bazı inanışlarla ilişkili bir konu olarak dikkati çekmektedir. Bu meseleye benzer şekilde, Allah’ın arşının su üzerinde olması, arşı sekiz meleğin taşıması, Allah’ın ve meleklerin bulut gölgeleri içerisinde gelmesi ve yerin ve göklerin altı günde yaratılması gibi hususlar da davet stratejisi kapsamında, Ehl-i kitap kültürüyle ortak kavramlara vurgu yapan âyetler olarak değerlendirilmektedir. Bu makalede on dokuz meleğin tefsir literatüründe ve modern dönemde karşılık bulduğu anlam tespit edildikten sonra on dokuz meleğin Ehl-i kitap geleneği ile bağlantısı ortaya konularak mezkûr ifadeyle asıl verilmek istenen mesajın ne olduğunun tespiti yapılmaya çalışılacaktır. Böylece, söz konusu âyetin tarihsel ve kültürel arka planı göz önüne alınarak, âyetin aslî maksadını daha doğru bir şekilde anlamaya katkı sağlanması hedeflenecektir. Aynı zamanda, klasik ve modern yaklaşımlar arasındaki farklar irdelenerek, modern dönemde yapılan indirgemeci yorumların zengin klasik mirası nasıl göz ardı ettiğine de dikkat çekmeye çalışılacaktır.
Ethical Statement
Bu çalışma, Doç. Dr. Ferihan Özmen danışmanlığında, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde 2019 tarihinde tamamlanan “Müddessir Sûresinin Tefsiri” isimli yüksek lisans tezinden istifadeyle hazırlanmıştır. Bu çalışma, etik kurul izni gerektirmeyen nitelikte olup kullanılan veriler literatür taraması/yayınlanmış kaynaklar üzerinden elde edilmiştir. Çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.
References
- Altıkulaç, Tayyar. Yüce Kitabımız Hz. Kur’ân. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 1414/1994).
- Arslan, Arif. Yeni Tespitler ve Kur’ân Hakkında Bilmediklerimiz. İstanbul: Adım Kitabevi, 1. Basım, 1407/1987.
- Ebû Mansûr Abdülkāhir b. Tâhir b. Muhammed el-Bağdâdî, Usûlü’d-dîn, (İstanbul: y.y., 1928/1346).
- Begavî, Ebû Muhammed Hüseyn b. Mes‘ûd. Meâlimü’t-tenzîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1437/2016.
- Beyzâvî, Ebû Saîd Abdullah b. Ömer. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. thk. Mahmûd Abdulkâdir el-Arnâût. Beyrut: Dâru Sadr, 1421/2001.
- Bikâî, Burhâneddîn Ebü’l-Hasen İbrâhîm b. Ömer. Nazmu’d-dürer fî tenâsübi’l- âyâti ve’s-süver. thk. Abdurrezzâk Ğâlib el-Mehdî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1432/2011.
- Câhiz, Ebû Osmân Amr b. Bahr. Kitâbü’l-hayevân. thk. Muhammed Bâsil Uyûn es-Suûd. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1424/2003.
- Candan, Abdülcelil. Kur’ân Tefsirinde Sapma ve Nedenleri. İstanbul: Denge Yayınları, 1420/2000.
- Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed. Kitâbü’t-ta’rîfât. thk. Muhammed Abdirrahmân el-Maraşlî. Beyrut: Dâru’n-Neffâs, 3. Basım, 1433/2012.
- Deedat, Ahmet. Kur’ân En Büyük Mûcize. çev. Edip Yüksel. İstanbul: Madve Yayıncılık, 1. Basım, 1403/1983.
- Dıraz, Abdullah. İlmi Tefsir Hareketinin Değerlendirilmesi ve On dokuz Rakamı Üzerine. çev. Salih Akdemir. Ankara: Mim Yayınları, 1403/1983.
- Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî Ebû Hayyân el-Endelüsî. el-Bahru’l-muhît. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd- Alî Muhammed Muavvız. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1431/2010.
- Ebû Zehrâ, Muhammed. İslâm’da İtikâdî, Siyasî ve Fıkhî Mezhepler Tarihi. çev. Sıbğatullah Kaya. İstanbul: Anka Yayıncılık, ts)
- Esed, Muhammed. Kur’ân Mesajı Meal-Tefsir. çev. Cahit Koytak-Ahmet Ertürk. 3 Cilt. İstanbul: İşaret Yayınları, 5. Basım, 1420/1999.
- Fahreddîn Râzî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer. et-Tefsîru’l-kebîr. (Mefâtîhu’l-gayb) thk. Seyyid İmrân. 16 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1. Basım, 1433/2012.
- Ferâhidî, Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed. Kitâbu’l-ayn. thk. Abdülhamîd Hindâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1424/2003.
- Fığlalı, Ethem Ruhi. Çağımızda İtikâdi İslâm Mezhepleri. İzmir: Selçuk Yayınevi, 1406/1986.
- Ethem Ruhi Fığlalı, Bâbîlik ve Bahâîlik. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1414/1994.
- Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kūb Basâiru zevi’t-temyîz fî letâifi’l-kitâbi’l-azîz. thk. Halîl Me’mûn Şeyhâ. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1. Basım, 1430/2009.
- Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kūb Tenvîru’l-mikbâs min tefsîri İbn Abbâs. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye. 1. Basım, 1435/2014.
- Galanti, Avram. Üç Sâmi Kanun Koyucu. İstanbul: Anka Yayınları. 1422/2002.
- İbn Âdil, Ebû Hafs Ömer b. Alî. el-Lübâb fî ulûmi’l-kitâb. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavviz. 20 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1432/2011.
- İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib el-Endelüsî. el-Muharrarü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz. thk. Abdüsselâm Abdüşşâfî Muhammed. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 4. Basım, 1437/2016.
- İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn Muhammed b. Ali b. Muhammed el Arabî, Tefsîru İbnü’l- Arabî, thk. Abdülvâris Muhammed Ali. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1432/2011.
- İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân. Zâdü’l-mesir fî ilmi’t-tefsîr. thk. Ahmed Şemseddîn. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1430/2009.
- İbnü’l-Murtazâ, Mehdî-Lidînillâh Ahmed b. Yahyâ. el-Ḳalâʾid fî taṣḥîḥi’l-ʿaḳâʾid. thk. Albert Nasrî Nâdir. Beyrut: Dâru’l-Meşrik, 1. Basım, 1407/1986.
- İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ. Tertîbu mekâyisu’l-luğa. thk. Saîd Rızâ Alî el-Askerî-Haydar el-Mescîdî. Irak: Merkezu Dirâsâti’l-Havzati ve’l-Câmi’a, 1. Basım, ts.
- İbn Ebî Hâtim er-Râzî, Ebû Muhammed Abdurrahmân. Tefsîru İbn Ebî Hâtim er-Râzî (et-Tefsîr bi’l-me’sûr). thk. Ahmed Fethî Abdurrahmân Hicâzî, 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1427/2006.
- İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn İsmâil b. Şihâbiddîn. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. thk. Muhammed Hüseyn Şemseddîn. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1426/2006.
- İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-Arab. 9 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1. Basım, 1434/2013.
- İbn Sîde, Ebü’l-Hasen Alî b. İsmâil ed-Darîr el-Mürsî, el-Muhkem ve’l-muhîti’l-a‘zam, thk. Abdülhamîd el-Hindâvî. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1421/2000.
- Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi’li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Sâlim Mustafâ el-Bedrî. 21 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1435/2014.
- Küçük, Abdurrahman. Günay Tümer, Mehmet Alparslan Küçük. Dinler Tarihi. Ankara: Berikan Yayınevi, 1436/2015.
- Kolektif, Peygamber Enok’un Kitabı. (Çev. Günyüz Keskin), İstanbul: Hermes Yayınları, 1433/2012.
- Laurence, Rıchard-Rıchard Charles. İdris Peygamber’in İki Kitabı “Enok’un İki Kitabı.” çev. Oğuz Eser, İstanbul: İdil Yayıncılık, 1433/2012.
- Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed. en-Nuket ve’l-uyûn. thk. Seyyîd Abdu’l-Maksûd b. Abdurrahîm. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye. 1. Basım, 1433/2012.
- Meral, Yasin. Yahudi Geleneğinde Kur’ân ve İbranice Kur’ân Çevirileri. İstanbul: Divan Yayınları, 1437/2016.
- Mukâtil b. Süleyman, Ebü’l-Hasen, Tefsîru Mukâtil b. Süleyman, thk. Ahmed Ferîd. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1426/2003.
- Paret, Rudi. Kur’ân Üzerine Makaleler. çev. Ömer Özsoy. Ankara: Bilgi Vakfı Yayınları, 1415/1995.
- Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed. el-Müfredâtü elfâzi’l-Kur’ân. thk. Safvân Adnân Dâvûdî. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 6. Basım, 1435/2014.
- Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed. el-Keşf ve’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Seyyid Kesrevî Hasan. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1425/2004.
- Sâvî, Ahmed b. Muhammed. Hâşiyetu’s-Sâvî ale’l-Celâleyn. thk. Abdusselâm Muhammed Ali Şâhin. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1438/2017.
- Seâlibî, Ebû Zeyd Abdurrahmân b. Muhammed. el-Cevâhiru’l-hisân fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Ebû Muhammed el-Ğumâri’l-İdrîsi’l-Huseynî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3 Cilt, 2. Basım, 1435/2014.
- Serdar, Murat. “Hıristiyanlık ve İslâm’da Meleklerin Varlık ve Kısımları” Angelojik Bir Mukayese Denemesi, Bilimname: Düşünce Platformu, 7/17, 1430/ 2009, 153-154.
- Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân. el-Habâik fî ahbâri’l-melâik, thk. Muhammed es-Saîd Besyûnî Zaglûl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1408/1988.
- Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân. Lubâbu’n-nukûl fî esbâbi’n-nuzûl. thk. Muhammed Berekât. Beyrut: Dâru Risaletu’l-Âlemiyye, 1431/2010.
- Süyûtî, Ebü’l-Fazl-Celâlüddîn Abdurrahmân ed-Dürru’l-mensûr fi’t-tefsîri’l-me’sûr. Beyrut: Dâru’l Kütübi’l-İlmiyye, 1436/2015.
- Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ali b. Muhammed Şevkânî. Fethu’l-kadîr. thk. Seyyid İbrâhîm. 5 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1. Basım, 1427/2007.
- Pezdevî, Sadrü’l-İslâm Ebü’l-Yüsr Muhammed b. Muhammed. Usûlü’d-dîn, thk. Hans Peter Linss Kahire: Mektebetü’l-Ezheriyyeti li’t-Türâsi, 1424/2003).
- Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vili ‘ayi’l-Kur’ân. thk. İslâm Mansûr Abdulhamîd. 12 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1431/2010.
- Tirmîzî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ, es-Sünenü’t-Tirmîzî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabîy, ts.
- Tirmîzî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre et-Tirmîzî. Câmiu‘s-sahîh, thk. Merkezu’l-Buhûs ve Taknîyeti’l-Ma‘lûmât. 5 Cilt. Kahire: Dâru’t-Tâ’sîl, 3. Basım, 1437/2016.
- Vâhidî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed. el-Vasît fî tefsîri’l-Kur’âni’l-mecîd. thk. Komisyon. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1415/1994.
- Vâhidî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed. Esbâbü’n-nüzûl. thk. Eymân Sâlih Şa’bân, Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1423/2003. Yüksel, Edip. Üzerinde On Dokuz Var. İstanbul: Ozan Yayıncılık, 1417/1997.
- Yüksel, Edip. Müslüman Din Âlimlerine 19 Soru. İstanbul: Ozan Yayıncılık, 1421/2001.
- Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an hakâiki ğavâmizi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvil fî vücuhi’t-te’vîl. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavvız. 6 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykân, 1. Basım, 1418/1998.
- Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. Esâsü’l-belaga. thk. Muhammed Bâsil Uyûn es-Suûd. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1419/1998.
The Connection Between the Number of the Angels of Hell Being Nineteen and the Culture of the Ahl al-Kitab
Abstract
The Qur'ān is an oral address revealed within a specific period to a particular audience. Although the Qur'an descended with a language and style appropriate to the culture and conceptualizations of the people witnessing the era of the Prophet and the period of revelation, its verses are often employed in modern times as material to satisfy miraculous, esoteric, scientific needs, and curiosities. In this context, the verse "There are nineteen over it" has also been the subject of various interpretations, disregarding its historical and cultural background and being approached at times with fragmented perspectives. However, the issue of the number of Hell's guardians being nineteen draws attention as a matter associated not only with Islamic literature but also with certain beliefs present in the Judeo-Christian tradition. Similar to this issue, concepts such as the Throne of Allah being upon water, the Throne being carried by eight angels, Allah and the angels coming within the shadows of clouds, and the creation of the heavens and the earth in six days are considered as verses that emphasize common concepts with the People of the Book within the framework of the strategy of invitation. In this study, after identifying the meaning attributed to the nineteen angels in both classical tafsir literature and modern interpretations, the connection between the nineteen angels and the Judeo-Christian tradition will be examined, aiming to determine the primary message intended by the mentioned expression. Thus, by considering the historical and cultural background of the verse, it is intended to contribute to a more accurate understanding of its original purpose. Additionally, by examining the differences between classical and modern approaches, the study will seek to highlight how modern reductionist interpretations overlook the rich classical heritage.
Ethical Statement
This study has been prepared with reference to the master's thesis titled 'The Exegesis of Sūrat al-Muddaththir', completed in 2019 at the Institute of Social Sciences, Çanakkale Onsekiz Mart University, under the supervision of Assoc. Prof. Dr. Ferihan Özmen. This study does not require ethics committee approval, as the data used were obtained from literature review/published sources. It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited.
References
- Altıkulaç, Tayyar. Yüce Kitabımız Hz. Kur’ân. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 1414/1994).
- Arslan, Arif. Yeni Tespitler ve Kur’ân Hakkında Bilmediklerimiz. İstanbul: Adım Kitabevi, 1. Basım, 1407/1987.
- Ebû Mansûr Abdülkāhir b. Tâhir b. Muhammed el-Bağdâdî, Usûlü’d-dîn, (İstanbul: y.y., 1928/1346).
- Begavî, Ebû Muhammed Hüseyn b. Mes‘ûd. Meâlimü’t-tenzîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1437/2016.
- Beyzâvî, Ebû Saîd Abdullah b. Ömer. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. thk. Mahmûd Abdulkâdir el-Arnâût. Beyrut: Dâru Sadr, 1421/2001.
- Bikâî, Burhâneddîn Ebü’l-Hasen İbrâhîm b. Ömer. Nazmu’d-dürer fî tenâsübi’l- âyâti ve’s-süver. thk. Abdurrezzâk Ğâlib el-Mehdî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1432/2011.
- Câhiz, Ebû Osmân Amr b. Bahr. Kitâbü’l-hayevân. thk. Muhammed Bâsil Uyûn es-Suûd. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1424/2003.
- Candan, Abdülcelil. Kur’ân Tefsirinde Sapma ve Nedenleri. İstanbul: Denge Yayınları, 1420/2000.
- Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed. Kitâbü’t-ta’rîfât. thk. Muhammed Abdirrahmân el-Maraşlî. Beyrut: Dâru’n-Neffâs, 3. Basım, 1433/2012.
- Deedat, Ahmet. Kur’ân En Büyük Mûcize. çev. Edip Yüksel. İstanbul: Madve Yayıncılık, 1. Basım, 1403/1983.
- Dıraz, Abdullah. İlmi Tefsir Hareketinin Değerlendirilmesi ve On dokuz Rakamı Üzerine. çev. Salih Akdemir. Ankara: Mim Yayınları, 1403/1983.
- Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî Ebû Hayyân el-Endelüsî. el-Bahru’l-muhît. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd- Alî Muhammed Muavvız. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1431/2010.
- Ebû Zehrâ, Muhammed. İslâm’da İtikâdî, Siyasî ve Fıkhî Mezhepler Tarihi. çev. Sıbğatullah Kaya. İstanbul: Anka Yayıncılık, ts)
- Esed, Muhammed. Kur’ân Mesajı Meal-Tefsir. çev. Cahit Koytak-Ahmet Ertürk. 3 Cilt. İstanbul: İşaret Yayınları, 5. Basım, 1420/1999.
- Fahreddîn Râzî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer. et-Tefsîru’l-kebîr. (Mefâtîhu’l-gayb) thk. Seyyid İmrân. 16 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1. Basım, 1433/2012.
- Ferâhidî, Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed. Kitâbu’l-ayn. thk. Abdülhamîd Hindâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1424/2003.
- Fığlalı, Ethem Ruhi. Çağımızda İtikâdi İslâm Mezhepleri. İzmir: Selçuk Yayınevi, 1406/1986.
- Ethem Ruhi Fığlalı, Bâbîlik ve Bahâîlik. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1414/1994.
- Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kūb Basâiru zevi’t-temyîz fî letâifi’l-kitâbi’l-azîz. thk. Halîl Me’mûn Şeyhâ. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1. Basım, 1430/2009.
- Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kūb Tenvîru’l-mikbâs min tefsîri İbn Abbâs. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye. 1. Basım, 1435/2014.
- Galanti, Avram. Üç Sâmi Kanun Koyucu. İstanbul: Anka Yayınları. 1422/2002.
- İbn Âdil, Ebû Hafs Ömer b. Alî. el-Lübâb fî ulûmi’l-kitâb. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavviz. 20 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1432/2011.
- İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib el-Endelüsî. el-Muharrarü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz. thk. Abdüsselâm Abdüşşâfî Muhammed. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 4. Basım, 1437/2016.
- İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn Muhammed b. Ali b. Muhammed el Arabî, Tefsîru İbnü’l- Arabî, thk. Abdülvâris Muhammed Ali. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1432/2011.
- İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân. Zâdü’l-mesir fî ilmi’t-tefsîr. thk. Ahmed Şemseddîn. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1430/2009.
- İbnü’l-Murtazâ, Mehdî-Lidînillâh Ahmed b. Yahyâ. el-Ḳalâʾid fî taṣḥîḥi’l-ʿaḳâʾid. thk. Albert Nasrî Nâdir. Beyrut: Dâru’l-Meşrik, 1. Basım, 1407/1986.
- İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ. Tertîbu mekâyisu’l-luğa. thk. Saîd Rızâ Alî el-Askerî-Haydar el-Mescîdî. Irak: Merkezu Dirâsâti’l-Havzati ve’l-Câmi’a, 1. Basım, ts.
- İbn Ebî Hâtim er-Râzî, Ebû Muhammed Abdurrahmân. Tefsîru İbn Ebî Hâtim er-Râzî (et-Tefsîr bi’l-me’sûr). thk. Ahmed Fethî Abdurrahmân Hicâzî, 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1427/2006.
- İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn İsmâil b. Şihâbiddîn. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. thk. Muhammed Hüseyn Şemseddîn. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1426/2006.
- İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-Arab. 9 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1. Basım, 1434/2013.
- İbn Sîde, Ebü’l-Hasen Alî b. İsmâil ed-Darîr el-Mürsî, el-Muhkem ve’l-muhîti’l-a‘zam, thk. Abdülhamîd el-Hindâvî. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1421/2000.
- Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi’li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Sâlim Mustafâ el-Bedrî. 21 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1435/2014.
- Küçük, Abdurrahman. Günay Tümer, Mehmet Alparslan Küçük. Dinler Tarihi. Ankara: Berikan Yayınevi, 1436/2015.
- Kolektif, Peygamber Enok’un Kitabı. (Çev. Günyüz Keskin), İstanbul: Hermes Yayınları, 1433/2012.
- Laurence, Rıchard-Rıchard Charles. İdris Peygamber’in İki Kitabı “Enok’un İki Kitabı.” çev. Oğuz Eser, İstanbul: İdil Yayıncılık, 1433/2012.
- Mâverdî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed. en-Nuket ve’l-uyûn. thk. Seyyîd Abdu’l-Maksûd b. Abdurrahîm. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye. 1. Basım, 1433/2012.
- Meral, Yasin. Yahudi Geleneğinde Kur’ân ve İbranice Kur’ân Çevirileri. İstanbul: Divan Yayınları, 1437/2016.
- Mukâtil b. Süleyman, Ebü’l-Hasen, Tefsîru Mukâtil b. Süleyman, thk. Ahmed Ferîd. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1426/2003.
- Paret, Rudi. Kur’ân Üzerine Makaleler. çev. Ömer Özsoy. Ankara: Bilgi Vakfı Yayınları, 1415/1995.
- Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed. el-Müfredâtü elfâzi’l-Kur’ân. thk. Safvân Adnân Dâvûdî. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 6. Basım, 1435/2014.
- Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed. el-Keşf ve’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Seyyid Kesrevî Hasan. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1425/2004.
- Sâvî, Ahmed b. Muhammed. Hâşiyetu’s-Sâvî ale’l-Celâleyn. thk. Abdusselâm Muhammed Ali Şâhin. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1438/2017.
- Seâlibî, Ebû Zeyd Abdurrahmân b. Muhammed. el-Cevâhiru’l-hisân fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Ebû Muhammed el-Ğumâri’l-İdrîsi’l-Huseynî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3 Cilt, 2. Basım, 1435/2014.
- Serdar, Murat. “Hıristiyanlık ve İslâm’da Meleklerin Varlık ve Kısımları” Angelojik Bir Mukayese Denemesi, Bilimname: Düşünce Platformu, 7/17, 1430/ 2009, 153-154.
- Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân. el-Habâik fî ahbâri’l-melâik, thk. Muhammed es-Saîd Besyûnî Zaglûl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1408/1988.
- Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân. Lubâbu’n-nukûl fî esbâbi’n-nuzûl. thk. Muhammed Berekât. Beyrut: Dâru Risaletu’l-Âlemiyye, 1431/2010.
- Süyûtî, Ebü’l-Fazl-Celâlüddîn Abdurrahmân ed-Dürru’l-mensûr fi’t-tefsîri’l-me’sûr. Beyrut: Dâru’l Kütübi’l-İlmiyye, 1436/2015.
- Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ali b. Muhammed Şevkânî. Fethu’l-kadîr. thk. Seyyid İbrâhîm. 5 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1. Basım, 1427/2007.
- Pezdevî, Sadrü’l-İslâm Ebü’l-Yüsr Muhammed b. Muhammed. Usûlü’d-dîn, thk. Hans Peter Linss Kahire: Mektebetü’l-Ezheriyyeti li’t-Türâsi, 1424/2003).
- Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vili ‘ayi’l-Kur’ân. thk. İslâm Mansûr Abdulhamîd. 12 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1431/2010.
- Tirmîzî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ, es-Sünenü’t-Tirmîzî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabîy, ts.
- Tirmîzî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre et-Tirmîzî. Câmiu‘s-sahîh, thk. Merkezu’l-Buhûs ve Taknîyeti’l-Ma‘lûmât. 5 Cilt. Kahire: Dâru’t-Tâ’sîl, 3. Basım, 1437/2016.
- Vâhidî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed. el-Vasît fî tefsîri’l-Kur’âni’l-mecîd. thk. Komisyon. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1415/1994.
- Vâhidî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed. Esbâbü’n-nüzûl. thk. Eymân Sâlih Şa’bân, Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1423/2003. Yüksel, Edip. Üzerinde On Dokuz Var. İstanbul: Ozan Yayıncılık, 1417/1997.
- Yüksel, Edip. Müslüman Din Âlimlerine 19 Soru. İstanbul: Ozan Yayıncılık, 1421/2001.
- Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an hakâiki ğavâmizi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvil fî vücuhi’t-te’vîl. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavvız. 6 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykân, 1. Basım, 1418/1998.
- Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. Esâsü’l-belaga. thk. Muhammed Bâsil Uyûn es-Suûd. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1419/1998.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Tafsir |
| Journal Section | Makale |
| Authors | |
| Publication Date | May 31, 2025 |
| Submission Date | April 6, 2025 |
| Acceptance Date | April 30, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 17 |
Akademik-Us licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International Licence.