Review Article
BibTex RIS Cite

THE HİSTORİCAL DEVELOPMENT AND CURRENT STATE OF SUDANESE CİNEMA

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 22 - 30, 27.06.2025

Hassan Abdallah Mohammed Ali , Yunus Namaz

https://doi.org/10.54132/akaf.1681691

Abstract

African cinema emerged as part of the postcolonial cultural renewal process. The continent, with its diverse human and cultural richness across nations, has fostered varied cinematic experiences. In this context, Sudanese cinema witnessed significant growth during the 1960s and 1970s. Cinema became a fundamental tool of enlightenment for Sudanese society, with the 1970s regarded by scholars as its "golden age." This period began with Hopes and Dreams (Umutlar ve Hayaller), the first Sudanese feature film directed by Ibrahim Malasi, released in 1970. Filmed in Atbara, it marked a symbolic turning point for Sudanese cinema. However, the first film ever shown in Sudan was Swiss Documentary (İsviçre Belgeseli) by Swiss director David Schmidt, shot in 1910 and screened in El-Obeid in 1912, marking the beginning of Sudan’s colonial-era cinema history.
Feature film production in Sudan began in 1962, with pioneering artistic initiatives laying experimental groundwork. However, political turmoil and ideological conflicts following independence from Britain in 1956 led to the collapse of the cinema sector. Despite a brief resurgence in the 1970s, film production declined significantly in subsequent decades due to economic and political instability. Today, Sudanese cinema has yet to reach its full potential, though local filmmakers strive to build a reformist cinematic vision. While underdeveloped, Sudan’s drama and comedy series have gained limited influence in the Horn of Africa and the Arab world, suggesting untapped potential for industry growth.
This study analyzes the origins, historical phases, and current status of Sudanese cinema through a literature review of Arabic, English, and Turkish academic sources, periodicals, and electronic materials. Examining four distinct periods (pre-colonial, post-independence, golden age, and modern era), the work highlights key pioneers and challenges faced by the industry.

Keywords

African Cinema Sudanese Cinema Postcolonial Horn of Africa

References

  • Abdulhamid, Maysoon Mohamed (2018). تجارب ما بعد الحداثة في المسرح السوداني 1980 – 2018 (Sudan tiyatrosunda postmodern deneyimler 1980-2018). Khartoum: Youssef Aidabi Center for Artistic and Media Production, s. 11-91.
  • Adil, Samah (2017). نشأة المسرح العربي (6) .. أهتم بتطوير المجتمع السوداني بعد الإستقلال! (Arap tiyatrosunun ortaya çıkışı (6) Bağımsızlıktan sonra Sudan toplumunun gelişimini önemi!). Kitabat: https://l24.im/sSmn6 (Erişim tarihi: 4.07.2023).
  • Alghad, Ziryab (2021). قفزة في السينما السودانية تتزامن مع التحول السياسي في البلاد (Sudan sinemasındaki sıçrama ülkedeki siyasi dönüşümle örtüşüyor). Alghad: https://l24.im/kGjbU (Erişim tarihi: 13.03.2023).
  • Ali, Badr Eldin Hassan (1977). مسيرة المسرح في السودان (Sudan'da tiyatro kariyeri). Al-Nouri Library, s. 1-4.
  • Ali, Mohammed Sharif (2019). Vatan Tiyatrosu: Sudan Tiyatrosu Tarihinden Hikayeler ve Anılar (1900-1980) مسرح للوطن: حكايات وذكرايات من تاريخ المسرح السوداني (1900-1980). Şarika: Al-hayeh Al Arabiah lil Masrah. s. 39-80.
  • Alsiddiq, Ziryab (2020). السينما السودانية بين الأصالة والحداثة دراسة تحليلية تقويمية لفيلم "ستموت في العشرين" ((Özgünlük ve modernlik arasında Sudan sineması “Yirmi Yaşında Öleceksin” filminin analitik ve değerlendirmeli bir çalışması)). Tasees Center for Studies and Publications, 4.
  • Alsir, Ahmed. (2020). السينما في السودان ، سطور في الماضي والحاضر وما يحمله المستقبل (Sudan'da sinema, geçmişten günümüz ve geleceğin getireceği çizgiler). Ahmed Elsir: https://l24.im/UTVjSMO (Erişim tarihi: 4.05.2023).
  • Aydabi, Yousif. (2018). ‏دليل المسرح السوداني :‏ ‏(المسرحيات. المؤلفون والمعدون. المخرجون) (Sudan tiyatro rehberi: (oyunlar, yazarlar ve hazırlayıcılar, yönetmenler). Khartoum: Youssef Aidabi Center for Artistic and Media Production, s. 10-123.
  • Aydın, Oya Şakı. (2005). Afrika’da Sinema Serüveni ve Cinéma Beur Akımı. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, s. 89-102.
  • Beshr, Hani. (2022). سينمائيون واعدون بلا سينما في السودان (Sudan'da sinemasız gelecek vaat eden sinemacılar). Aljazeera: https://l24.im/hw8v (Erişim tarihi: 13.03.2023).
  • Bushraa, Mahfuz. (2014). 30 يونيو: الثقافة السودانية في قبضة "الإنقاذ" (30 Haziran: Sudan kültürü “Alinkaz" pençesinde). Alaraby: https://l24.im/RMot (Erişim tarihi: 13.04.2023).
  • Factory, Sudan Film (2014). حول سودان فلم فاكتوري (Sudan Bağımsız Film Festivali). Sudan Film Factory: https://siff-sd.com/ar/about-sff.php (Erişim tarihi: 13.03.2023).
  • Hayaty, Abubaker Elsiddig Ahmed Elmustafa Elsheikh, Chenji Yin, Zakir Ullah, Safia Yahya Hamed Ahmed, Tian He. (2021). Sudanese Cinema: Past, Present and Future. Scientific Research Publishing, s. 268-282.
  • Hurr, Luay (2017). السينما في السودان .. محاولات للنهوض من تحت ركام الإهمال (Sudan'da sinema... ihmalin yıkıntılarından ayağa kalkmaya çalışıyor). Altaghyeer: https://l24.im/BHPvEO (Erişim tarihi: 29.03.2023).
  • Ibrahim, Kamal Mohammad (2003). السينما في السودان : ماضيها، حاضرها، ومستقبلها (Sudan'da sinema: geçmişi, bugünü ve geleceği). الخرطوم: Arwaqa Foundation for Culture and Science 5-90.
  • Idris, Ahmed Mohammad Othman (2017). Afrika sinemasının insanların farkındalığını artırmadaki rolü دور السينما الافريقية في رفع وعي الشعوب. London: Noor Publishing.
  • Ismail, Abdelqader Ahmed Abdallah (2019). كتاب المسرح المقاوم للاستعمار في السودان: (1919- 1946) (Sudan'da sömürgeciliğe karşı direnen tiyatro kitabı). الخرطوم: Youssef Aidabi Center for Artistic and Media Production, s. 2-74.
  • Klaassen, Linda; Ibrahimova Mila. (2022). African film: A booming industry. Unesco: https://en.unesco.org/courier/2022-1/african-film-booming-industry (Erişim tarihi: 15.03.2023).
  • Magdy, Sami (2020). رياح التغيير في السودان تزيح الغبار عن الإنتاج السينمائي (Sudan'daki değişim rüzgarları sinema prodüksiyonunun tozunu alıp götürüyor). Alarab: https://l24.im/qzWrMda (Erişim tarihi: 15.10.2023).
  • Mari, Zahra (2023). Ali Shri'nin "Elsad" filmi en basit hayalleri tarafından ezilen bir kişinin etrafında dönüyor فيلم «السد» لعلي شرّي محوره الإنسان المقهور بأبسط أحلامه. Al-Quds Al-Arabi: https://l24.im/fE5PX9 (Erişim tarihi: 10.10.2023).
  • Mohammed, Abutaleb. (2022). المسرح السوداني في أربعة أعوام مضطربة 2018 - (Dört çalkantılı yılda Sudan tiyatrosu 2018-2022) Democrat Sudan: https://l24.im/6tYj2wr (Erişim tarihi: 27.3.2023).
  • Moneim, Bahram Abdel. (2019). "أين تسهر هذا المساء".. ليالي الخرطوم "الموحشة" تبتهج بعودة السينما (تقرير) (Bu akşam nerede kalıyorsunuz Hartum'un "ıssız" geceleri sinemanın dönüşüyle şenleniyor (rapor)). AA: https://l24.im/aKAHQru (Erişim tarihi: 21.3.2023).
  • Mustafa, Saladin (2015). السينما السودانية مئة عام من العزلة (Sudan sineması Yüzyıllık izolasyonu). Alquds: https://l24.im/LgMtVIn (Erişim tarihi: 4.4.2023).
  • Namaz, Yunus. (2022). Afrika Sineması: Ousmane Sembene Filmografisine Giriş. Ankara: Afrika Vakfı Yayınları.
  • Qanat, Mohammad (2017). النادي الثقافي يقتفي مراحل تطور السينما السودانية.. والمشاركون يبرزون تحديات التطوير (Kültür kulübü, Sudan sinemasının gelişim aşamalarının izini sürer ve katılımcılar, gelişimin zorluklarını vurgular). Alroya: https://l24.im/Nh4Ou7 (Erişim tarihi: 5.10.2023).
  • Qarni, Mohammad Abdulrahim (2010). بدايات المسرح السوداني (Sudan tiyatrosunun başlangıcı). ملتقى الشارقة السابع للمسرح العربي The Seventh Sharjah Forum for Arab Theater, s. 1-5.
  • Reports, Beam (2022). السينما السودانية .. كيف يسهم ماضيها العريق في استشراف آفاق جديدة بعد الثورة ؟(Sudan sineması.. Kadim geçmişi, devrim sonrası yeni ufuklar keşfetmeye nasıl katkı sağlıyor?). Beam Reports: https://l24.im/4zeLh (Erişim tarihi: 13.10.2023).
  • Saeed, Atif Alhajj (2022). الفيلم السوداني اللبناني «السّدْ» في مهرجان كان السينمائي (Sudan-Lübnan filmi “Alsit” Cannes Film Festivali'nde). Qannaass: https://l24.im/5OryCl (Erişim tarihi: 13.10.2023).
  • Senna, Nasser Ahmed (2021). السينما السودانية (Sudan Sineması). Almkala: https://l24.im/6B27yO4 (Erişim tarihi: 4.10.2023).
  • Suleiman, Najla (2022). 24 مايو.. عرض الفيلم السوداني السد ضمن فعاليات مهرجان كان (24 Mayıs: Sudan yapımı Al-Sadd filmi Cannes Film Festivali'nde gösterildi). Sadaa Elbalad News: https://www.elbalad.news/5286693 (Erişim tarihi: 13.10.2023).
  • Yılmaz, Muzaffer Musab (2020). Sömürgeden Küresele Ulusötesi Afrika Sineması ve Abderrahmane Sissako. İstanbul: Kriter Yayınları.
  • Zakaria, Hisham Mohammad Abbas (2013). آمال وأحلام: الفيلم السينمائي الروائي الأول في السودان (Hopes and Dreams: Sudan'daki ilk uzun metrajlı film). Atbara: Arabian Printing & Publishing House.

Sudan Sinemasının Tarihsel Gelişimi ve Güncel Durumu Üzerine Bir İnceleme

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 22 - 30, 27.06.2025

Hassan Abdallah Mohammed Ali , Yunus Namaz

https://doi.org/10.54132/akaf.1681691

Abstract

Afrika sineması, sömürgecilik sonrası kültürel yenilenme sürecinin bir parçası olarak ortaya çıkmıştır. Kıta, ülkeden ülkeye değişen insani ve kültürel zenginlikleriyle sinema alanında çeşitli deneyimlere olanak tanımıştır. Bu bağlamda Sudan sineması, 20. yüzyılın 60’lı ve 70’li yıllarında önemli bir gelişim evresine tanıklık etmiştir. Sinema, Sudan toplumu için temel bir aydınlanma aracı haline gelmiş; özellikle 1970’ler, akademisyenlerce bu alanın “altın çağı” olarak nitelendirilmiştir. Bu dönem, İbrahim Malasi’nin yönettiği ve 1970’te gösterime giren Hopes and Dreams (Umutlar ve Hayaller) adlı ilk Sudan uzun metrajlı filmiyle başlamıştır. Film, Atbara’da çekilmiş ve Sudan sinemasının sembolik bir dönüm noktası olmuştur. Ancak ülkede gösterilen ilk film, İsviçreli yönetmen David Schmidt’in 1910’da çektiği Swiss Documentary (İsviçre Belgeseli) adlı yapımdır. Bu film, 1912’de El-Obeid şehrinde sergilenerek sömürge dönemi Sudan sinema tarihinin başlangıcı kabul edilmiştir.
Sudan’da uzun metrajlı film çekimleri 1962’de başlamış ve sanatsal açıdan öncü girişimlerle deneysel bir zemin oluşturulmuştur. Ne var ki, 1956’da İngiltere’den bağımsızlığını kazanan ülkede siyasi çalkantılar ve ideolojik çatışmalar, sinema sektörünün çöküşüne yol açmıştır. 1970’lerdeki kısa süreli canlanmaya rağmen, takip eden yıllarda ekonomik ve siyasi istikrarsızlıklar nedeniyle film üretimi önemli ölçüde azalmıştır. Günümüzde Sudan sineması, beklenen seviyeye ulaşamamış olsa da yerel yapımcılar reformist bir sinema anlayışı inşa etme çabasındadır. Drama ve komedi dizileriyle Afrika Boynuzu ve Arap dünyasında sınırlı bir etki alanı yaratan Sudan, sinema endüstrisinin gelişimi için potansiyel barındırmaktadır.
Bu çalışma, Sudan sinemasının doğuşunu, tarihsel dönemlerini ve güncel durumunu Arapça, İngilizce ve Türkçe akademik kaynaklar, süreli yayınlar ve elektronik materyaller üzerinden literatür taraması yöntemiyle analiz etmektedir. Sudan’da sinemanın dört evrede (sömürge öncesi, bağımsızlık sonrası, altın çağ ve modern dönem) ele alındığı çalışmada, sektörün öncü isimlerinden söz edilmiş ve ülkede sinema alanında karşılaşılan engeller detaylandırılmıştır.

Keywords

Afrika Sineması Sudan Sineması Postkolonyal

References

  • Abdulhamid, Maysoon Mohamed (2018). تجارب ما بعد الحداثة في المسرح السوداني 1980 – 2018 (Sudan tiyatrosunda postmodern deneyimler 1980-2018). Khartoum: Youssef Aidabi Center for Artistic and Media Production, s. 11-91.
  • Adil, Samah (2017). نشأة المسرح العربي (6) .. أهتم بتطوير المجتمع السوداني بعد الإستقلال! (Arap tiyatrosunun ortaya çıkışı (6) Bağımsızlıktan sonra Sudan toplumunun gelişimini önemi!). Kitabat: https://l24.im/sSmn6 (Erişim tarihi: 4.07.2023).
  • Alghad, Ziryab (2021). قفزة في السينما السودانية تتزامن مع التحول السياسي في البلاد (Sudan sinemasındaki sıçrama ülkedeki siyasi dönüşümle örtüşüyor). Alghad: https://l24.im/kGjbU (Erişim tarihi: 13.03.2023).
  • Ali, Badr Eldin Hassan (1977). مسيرة المسرح في السودان (Sudan'da tiyatro kariyeri). Al-Nouri Library, s. 1-4.
  • Ali, Mohammed Sharif (2019). Vatan Tiyatrosu: Sudan Tiyatrosu Tarihinden Hikayeler ve Anılar (1900-1980) مسرح للوطن: حكايات وذكرايات من تاريخ المسرح السوداني (1900-1980). Şarika: Al-hayeh Al Arabiah lil Masrah. s. 39-80.
  • Alsiddiq, Ziryab (2020). السينما السودانية بين الأصالة والحداثة دراسة تحليلية تقويمية لفيلم "ستموت في العشرين" ((Özgünlük ve modernlik arasında Sudan sineması “Yirmi Yaşında Öleceksin” filminin analitik ve değerlendirmeli bir çalışması)). Tasees Center for Studies and Publications, 4.
  • Alsir, Ahmed. (2020). السينما في السودان ، سطور في الماضي والحاضر وما يحمله المستقبل (Sudan'da sinema, geçmişten günümüz ve geleceğin getireceği çizgiler). Ahmed Elsir: https://l24.im/UTVjSMO (Erişim tarihi: 4.05.2023).
  • Aydabi, Yousif. (2018). ‏دليل المسرح السوداني :‏ ‏(المسرحيات. المؤلفون والمعدون. المخرجون) (Sudan tiyatro rehberi: (oyunlar, yazarlar ve hazırlayıcılar, yönetmenler). Khartoum: Youssef Aidabi Center for Artistic and Media Production, s. 10-123.
  • Aydın, Oya Şakı. (2005). Afrika’da Sinema Serüveni ve Cinéma Beur Akımı. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, s. 89-102.
  • Beshr, Hani. (2022). سينمائيون واعدون بلا سينما في السودان (Sudan'da sinemasız gelecek vaat eden sinemacılar). Aljazeera: https://l24.im/hw8v (Erişim tarihi: 13.03.2023).
  • Bushraa, Mahfuz. (2014). 30 يونيو: الثقافة السودانية في قبضة "الإنقاذ" (30 Haziran: Sudan kültürü “Alinkaz" pençesinde). Alaraby: https://l24.im/RMot (Erişim tarihi: 13.04.2023).
  • Factory, Sudan Film (2014). حول سودان فلم فاكتوري (Sudan Bağımsız Film Festivali). Sudan Film Factory: https://siff-sd.com/ar/about-sff.php (Erişim tarihi: 13.03.2023).
  • Hayaty, Abubaker Elsiddig Ahmed Elmustafa Elsheikh, Chenji Yin, Zakir Ullah, Safia Yahya Hamed Ahmed, Tian He. (2021). Sudanese Cinema: Past, Present and Future. Scientific Research Publishing, s. 268-282.
  • Hurr, Luay (2017). السينما في السودان .. محاولات للنهوض من تحت ركام الإهمال (Sudan'da sinema... ihmalin yıkıntılarından ayağa kalkmaya çalışıyor). Altaghyeer: https://l24.im/BHPvEO (Erişim tarihi: 29.03.2023).
  • Ibrahim, Kamal Mohammad (2003). السينما في السودان : ماضيها، حاضرها، ومستقبلها (Sudan'da sinema: geçmişi, bugünü ve geleceği). الخرطوم: Arwaqa Foundation for Culture and Science 5-90.
  • Idris, Ahmed Mohammad Othman (2017). Afrika sinemasının insanların farkındalığını artırmadaki rolü دور السينما الافريقية في رفع وعي الشعوب. London: Noor Publishing.
  • Ismail, Abdelqader Ahmed Abdallah (2019). كتاب المسرح المقاوم للاستعمار في السودان: (1919- 1946) (Sudan'da sömürgeciliğe karşı direnen tiyatro kitabı). الخرطوم: Youssef Aidabi Center for Artistic and Media Production, s. 2-74.
  • Klaassen, Linda; Ibrahimova Mila. (2022). African film: A booming industry. Unesco: https://en.unesco.org/courier/2022-1/african-film-booming-industry (Erişim tarihi: 15.03.2023).
  • Magdy, Sami (2020). رياح التغيير في السودان تزيح الغبار عن الإنتاج السينمائي (Sudan'daki değişim rüzgarları sinema prodüksiyonunun tozunu alıp götürüyor). Alarab: https://l24.im/qzWrMda (Erişim tarihi: 15.10.2023).
  • Mari, Zahra (2023). Ali Shri'nin "Elsad" filmi en basit hayalleri tarafından ezilen bir kişinin etrafında dönüyor فيلم «السد» لعلي شرّي محوره الإنسان المقهور بأبسط أحلامه. Al-Quds Al-Arabi: https://l24.im/fE5PX9 (Erişim tarihi: 10.10.2023).
  • Mohammed, Abutaleb. (2022). المسرح السوداني في أربعة أعوام مضطربة 2018 - (Dört çalkantılı yılda Sudan tiyatrosu 2018-2022) Democrat Sudan: https://l24.im/6tYj2wr (Erişim tarihi: 27.3.2023).
  • Moneim, Bahram Abdel. (2019). "أين تسهر هذا المساء".. ليالي الخرطوم "الموحشة" تبتهج بعودة السينما (تقرير) (Bu akşam nerede kalıyorsunuz Hartum'un "ıssız" geceleri sinemanın dönüşüyle şenleniyor (rapor)). AA: https://l24.im/aKAHQru (Erişim tarihi: 21.3.2023).
  • Mustafa, Saladin (2015). السينما السودانية مئة عام من العزلة (Sudan sineması Yüzyıllık izolasyonu). Alquds: https://l24.im/LgMtVIn (Erişim tarihi: 4.4.2023).
  • Namaz, Yunus. (2022). Afrika Sineması: Ousmane Sembene Filmografisine Giriş. Ankara: Afrika Vakfı Yayınları.
  • Qanat, Mohammad (2017). النادي الثقافي يقتفي مراحل تطور السينما السودانية.. والمشاركون يبرزون تحديات التطوير (Kültür kulübü, Sudan sinemasının gelişim aşamalarının izini sürer ve katılımcılar, gelişimin zorluklarını vurgular). Alroya: https://l24.im/Nh4Ou7 (Erişim tarihi: 5.10.2023).
  • Qarni, Mohammad Abdulrahim (2010). بدايات المسرح السوداني (Sudan tiyatrosunun başlangıcı). ملتقى الشارقة السابع للمسرح العربي The Seventh Sharjah Forum for Arab Theater, s. 1-5.
  • Reports, Beam (2022). السينما السودانية .. كيف يسهم ماضيها العريق في استشراف آفاق جديدة بعد الثورة ؟(Sudan sineması.. Kadim geçmişi, devrim sonrası yeni ufuklar keşfetmeye nasıl katkı sağlıyor?). Beam Reports: https://l24.im/4zeLh (Erişim tarihi: 13.10.2023).
  • Saeed, Atif Alhajj (2022). الفيلم السوداني اللبناني «السّدْ» في مهرجان كان السينمائي (Sudan-Lübnan filmi “Alsit” Cannes Film Festivali'nde). Qannaass: https://l24.im/5OryCl (Erişim tarihi: 13.10.2023).
  • Senna, Nasser Ahmed (2021). السينما السودانية (Sudan Sineması). Almkala: https://l24.im/6B27yO4 (Erişim tarihi: 4.10.2023).
  • Suleiman, Najla (2022). 24 مايو.. عرض الفيلم السوداني السد ضمن فعاليات مهرجان كان (24 Mayıs: Sudan yapımı Al-Sadd filmi Cannes Film Festivali'nde gösterildi). Sadaa Elbalad News: https://www.elbalad.news/5286693 (Erişim tarihi: 13.10.2023).
  • Yılmaz, Muzaffer Musab (2020). Sömürgeden Küresele Ulusötesi Afrika Sineması ve Abderrahmane Sissako. İstanbul: Kriter Yayınları.
  • Zakaria, Hisham Mohammad Abbas (2013). آمال وأحلام: الفيلم السينمائي الروائي الأول في السودان (Hopes and Dreams: Sudan'daki ilk uzun metrajlı film). Atbara: Arabian Printing & Publishing House.
There are 32 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects African Studies
Journal Section Research Articles
Authors

Hassan Abdallah Mohammed Ali 0000-0002-3592-4970

Yunus Namaz 0000-0002-8678-3813

Publication Date June 27, 2025
Submission Date April 23, 2025
Acceptance Date May 30, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 7 Issue: 1

Cite

APA Abdallah Mohammed Ali, H., & Namaz, Y. (2025). Sudan Sinemasının Tarihsel Gelişimi ve Güncel Durumu Üzerine Bir İnceleme. Akdeniz Havzası Ve Afrika Medeniyetleri Dergisi, 7(1), 22-30. https://doi.org/10.54132/akaf.1681691
 Download Cover Image

Article acceptance continues forupcoming 2024 issues.