Research Article
BibTex RIS Cite

Tükenmişlik Sendromu ile Örgütsel Vatandaşlık İlişkisinde Hizmetkâr Liderliğin Düzenleyici Rolü

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 520 - 534, 30.05.2025

Mukaddes Güler

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1573790

Abstract

Tükenmişlik, verimlilik ve etkinlik açısından işletmelerin zarara uğramasına yol açan olumsuz bir kavramdır. Çalışanların kendilerini tükenmiş hissetmeleri, işletme için olumlu nitelikte olan birçok kavramı etkisi altına alarak olumsuz bir şekilde etkilemektedir. Örgütsel vatandaşlık davranışı (ÖVD) bu kavramlar arasında yer almaktadır. Bu araştırmanın amacı, tükenmişlik sendromu ile ÖVD ilişkisinde hizmetkâr liderliğin düzenleyicilik etkisini araştırmaktır. Araştırma verileri, gıda ve turizm sektöründe faaliyet gösteren bir işletmedeki 385 çalışandan anket yöntemiyle toplanmıştır. Analizler sonucunda; tükenmişliğin, ÖVD ve hizmetkâr liderlik ile negatif bir ilişkisinin olduğu; ÖVD’nin ise hizmetkâr liderlikle pozitif bir ilişkisi olduğu bulunmuştur. Tükenmişliğin ÖVD üzerinde negatif yönlü etkisi olduğu bulunurken, bu etkinin %48,1 olduğu tespit edilmiştir. Son olarak tükenmişlik sendromunun ÖVD üzerindeki etkisinde hizmetkâr liderliğin düzenleyici etkisinin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Tükenmişlik Sendromu Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Hizmetkâr Liderlik

Ethical Statement

Bu makale için Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Bilimsel Araştırma Önerisi Etik Değerlendirme Kurulu’nun 22/04/2024/ tarihli ve 18 nolu kararınca etik kurul onayı alınmıştır.

References

  • Aguayo-Estremera, R., Cañadas, G.R., Albendín-García, L., Ortega-Campos, E., Ariza, T., Monsalve-Reyes, C.S., & De la Fuente-Solana, E.I. (2023). Prevalence of burnout syndrome and fear of COVID-19 among adolescent university students. Children, 10(2), 1-11. https://doi.org/10.3390/children10020243
  • Allen, T.D., Barnard, S., Rush, M.C., & Russell, J.E. (2000). Ratings of organizational citizenship behavior: Does the source make a difference? Human resource management review, 10(1), 97-114.
  • Altundere Doğan, M.B., & Karagöz, S. (2022). Örgütsel adalet algısının örgütsel bağlılık ve tükenmişlik üzerine etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(2), 157-179. doi: 10.29131/uiibd.1210526
  • AlZgool, M., AlMaamari, Q., Mozammel, S., Ali, H., & Imroz, S. M. (2023). Abusive supervision and individual, organizational citizenship behaviour: Exploring the mediating effect of employee well-being in the hospitality sector. Sustainability, 15(4), 1-14, 2903.
  • Atıgan, F., & Özkan, P. (2023). Okul müdürlerinin vizyoner liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 6(1), 23-45.
  • Avcı, N. (2023). Çalışanların örgütsel kibirlilik ve kayırmacılık algı düzeylerinin örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki etkileri. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 95-114, https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1097427
  • Ay, F., & Aksu, T. (2023). Examining teachers job satisfaction and burnout levels during the covid-19 pandemic. E-International Journal of Educational Research, 14(2), 365-383.
  • Barbuto, J.E.J., & Wheeler, D.W. (2006). Scale development and construct clarification of servant leadership. Group and Organizational Management, 31(3), 300-326.
  • Basım, H., & Şeşen, H. (2015). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği uyarlama ve karşılaştırma çalışması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4), 83-101.
  • Baytok, A., & Ergen, F.D. (2013). Hizmetkâr liderliğin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: İstanbul ve Afyonkarahisar’daki beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(4), 105-132.
  • Bozdoğan, S.C. (2023). Birey- örgüt uyumunun örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisinde işe yabancılaşmanın aracı rolü. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 14(1), 169-187.
  • Budak, O., Erdal, N., & Filiz, M. (2023). Hizmetkâr liderlik ve örgütsel güvenin iş tatmini üzerine etkisinin belirlenmesi: sağlık sektöründe bir inceleme. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(3), 1027-1043. doi:10.33206/mjss.1210758
  • Bukhari, Z. (2009). Key antecedents of organizational citizenship behavior (OCB) in the banking sector of Pakistan. International Journal of Business and Management, 3(12). 106-115. https://doi.org/10.5539/ijbm.v3n12p106
  • Cesur, O., Ünal, T., Büker, H., Çağlayan, D., & Okyay, İ. (2023). Tükenmişlik sendromu belirtileri, nedenleri ve çözüm önerileri. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 9(30), 1-16.
  • Chiu, S.F., & Tsai, M.C. (2006). Relationships among burnout, job involvement, and organizational citizenship behavior. The Journal of Psychology, 140(6), 517-530.
  • Cohen, A., & Vigoda, E. (2000). Do good citizens make good organizational citizens? Administration & Society, 32(5), 596-624. https://doi.org/10.1177/00953990022019597
  • Cordes, C.L., & Dougherty, T.W. (1993). A Review and an ıntegration of research on job burnout. The Academy of Management Review, 18(4), 621-656. https://doi.org/10.2307/258593
  • Çevik, C., & Uçar Keş, A. (2024). Tükenmişlik sendromu ve sektörlerdeki düzeyi üzerine bir meta analiz. Kapanaltı Dergisi, (5), 30-44.
  • Demeke, G. W., van Engen, M. L., & Markos, S. (2024). Servant leadership in the healthcare literature: A systematic review. Journal of healthcare leadership, 1-14.
  • Demir, D. (2020). Tükenmişlik sendromu ve iş tatmini arasındaki ilişki: Kayseri ilindeki üretim sektöründe bir araştırma. International Social Sciences Studies Journal, (e-ISSN:2587-1587) 6(62), 2127-2139.
  • Deshmukh, A., & Natu, S. (2023). How India defines organizational citizenship behaviour: An inductive study from an employee perspective. International Journal of Organization Theory & Behavior, 26(3), 165-184.
  • Enache, R.G. (2013). Burnout syndrome and work accidents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 78, 170-174.
  • Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi (ss. 143-154). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Ertan, B., & Yalçın, A. (2023). Hizmetkâr liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide lider-üye etkileşiminin aracı rolü: Kâr Amacı gütmeyen kuruluşlarda bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(3), 1-19. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1243961
  • Eva, N., Robin, M., Sendjaya, S., Van Dierendonck, D., & Liden, R.C. (2018). Servant Leadership: A systematic review and call for future research. The Leadership Quarterly, 30(1), 111-132. https://doi.org/10.1016/j.leaqua.2018.07.004 111
  • Farling, M.L., Stone, A.G., & Winston, B.E. (1999). Servant leadership: Setting the stage for empirical research. Journal of Leadership Studies, 6(1-2), 49-72. https://doi.org/10.1177/107179199900600104
  • Freudenberger, H.J. (1974). Staff Burn-out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
  • George, J.M., & Jones, G.R. (2012). Understanding and managing organizational behavior. Pearson.
  • Gingras, J., De Jonge, L.A., & Purdy, N. (2010). Prevalence of dietitian burnout. Journal of Human Nutrition and Dietetics, 23(3), 238-243.
  • Gökgöz, H. (2024). Havalimanı çalışanlarında örgütsel çekicilik algısı ile örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisinin incelenmesi. Journal of Aviation Research, 6(2), 185-202.
  • Greenleaf, R.K. (2002). Servant leadership: A journey into the nature of legitimate power and greatness. Paulist Press.
  • Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
  • Hakanen, J.J., Bakker, A.B. & Schaufeli, W.B. (2006). Burnout and work engagement among teachers. Journal of School Psychology, 43, 495-513.
  • Haass, O., Akhavan, P., Miao, Y., Soltani, M., Jan, T., & Azizi, N. (2023). Organizational citizenship behaviour on organizational performance: A knowledge-based organization. Knowledge Management & E-Learning: An International Journal (KM&EL), 15(1), 85-102.
  • Hunter, E.M., Neubert, M.J., Perry, S.J., Witt, L.A., Penney, L.M., & Weinberger, E. (2013). Servant leaders inspire servant followers: Antecedents and outcomes for employees and the organization. The Leadership Quarterly, 24(2), 316-331. https://doi.org/10.1016/j.leaqua.2012.12.001
  • Hutcheson, G., & Sofroniou, N. (1999). The multivariate social scientist: Introductory statistics using generalised linear models. Sage Publications.
  • Ismail, H. N., Kertechian, K. S., & Blaique, L. (2023). Visionary leadership, organizational trust, organizational pride, and organizational citizenship behaviour: A sequential mediation model. Human Resource Development International, 26(3), 264-291.
  • Ježková Petrů, G., Zychová, K., Drahotová, K., Kuralová, K., Kvasničková Stanislavská, L., & Pilař, L. (2023). Identifying the communication of burnout syndrome on the Twitter platform from the individual, organizational, and environmental perspective. Frontiers in Psychology, 14, 1-17, 1236491.
  • Jahangir, N., Akbar, M.M., & Haq, M. (2004). Organizational citizenship behavior: Its nature and antecedents. BRAC University Journal, I(2), 75-85.
  • Joseph, E.E., & Winston, B.E. (2005). A correlation of servant leadership, leader trust, and organizational trust. Leadership & Organization Development Journal, 26(1), 6-22. https://doi.org/10.1108/01437730510575552
  • Kainde, S. J., & Mandagi, D. (2023). A systematic review of servant leadership outcomes in education context. EDUKASIA: Jurnal Pendidikan dan Pembelajaran, 4(2), 2563-2574.
  • Kaplan, M., & Uzun, A. (2017). Hizmetkâr liderlik algılamalarının tükenmişlik üzerindeki etkisi: Otel işletmelerinde bir araştırma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 7(1), 14-26.
  • Kaya, N., Aydin, S., & Ongun, G. (2016). The impacts of servant leadership and organizational politics on burnout: A research among mid-level managers. International Journal of Business Administration, 7(2), 26-32.
  • Kılıç, K. C. & Aydın, Y. (2016). Hizmetkâr liderlik ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Sosyal ve Ekonomik Arastırmalar Dergisi, 18(30), 106.
  • Koçel, T. (2015). İşletme yöneticiliği. Beta Yayıncılık.
  • Kumar, M., Jauhari, H., & Singh, S. (2016). Organizational citizenship behavior & employee well-being. The Indian Journal of Industrial Relations, 51(4), 594-608.
  • Kurnaz, G., & Abul, A. (2016). Algılanan hizmetkâr liderliğin çalışanın tükenmişlik düzeyine etkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(30), 546-579.
  • Lambert, E. (2010). The relationship of organizational citizenship behavior with job satisfaction, turnover ıntent, life satisfaction, and burnout among correctional staff. Criminal Justice Studies, 23(4), 361- 380. https://doi.org/10.1080/1478601X.2010.516533
  • Laub, J. (2004). Defining servant leadership: A recommended typology for servant leadership studies. School of Leadership Studies, 1-10.
  • LePine, J.A., Erez, A., & Johnson, D.E. (2002). The nature and dimensionality of organizational citizenship behavior: A critical review and meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 87(1), 52-65. https://doi.org/10.1037/0021-9010.87.1.52
  • Liden, R.C., Wayne, S.J., Zhao, H., & Henderson, D. (2008). Servant leadership: Development of a multidimensional measure and multi-level assessment. The Leadership Quarterly, 19(2), 161-177. https://doi.org/10.1016/j.leaqua.2008.01.006
  • Luthans, F. (2010). Organizational behavior: An evidence-based approach. McGraw-Hill Education.
  • Ma, Y., Faraz, N.A., Ahmed, F., Iqbal, M.K., Saeed, U., Mughal, M.F., & Raza, A. (2021). Curbing nurses’ burnout during COVID‐19: The roles of servant leadership and psychological safety. Journal of Nursing Management, 29(8), 2383-2391. https://doi.org/10.1111/jonm.13414
  • Maslach, C., Jackson, S.E., & Leiter, M.P. (1996). Maslach bournout ınventory manual. Consulting Psychologists Press.
  • Maslach, C., & Goldberg, J. (1998). Prevention of burnout: New perspectives. Applied and preventive psychology, 7(1), 63-74.
  • Maslach, C., Schaufeli, W.B., & Leiter, M.P. (2001) Job Burnout. Annual Review of Psychology, 52(1), 397-422. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.397
  • Mauceri, C. (2023). Burnout syndrome and medical doctors: A-mini review. UNICO’s Review, 2(1), 19-22.
  • Mazzetti, G., Consiglio, C., Santarpia, F.P., Borgogni, L., Guglielmi, D., & Schaufeli, W.B. (2022). Italian validation of the 12-item version of the burnout assessment tool (BAT-12). International Journal of Environmental Research and Public Health, 19, 8562, 1-16.
  • Meydan, C.H., Şeşen, H., & Basım, H.N. (2011). Adalet algısı ve tükenmişliğin örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki öncüllük rolü. “İşGüç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(2), 41-62.
  • Mohzana, M., Yumnah, S., Nurhuda, N., Sutrisno, S., & Huda, N. (2023). Analysis of the effect of servant leadership style on loyalty through empowerment. Munaddhomah: Jurnal Manajemen Pendidikan Islam, 4(3), 539-550.
  • Moorman, R.H., & Blakely, G.L. (1995). Individualism‐collectivism as an individual difference predictor of organizational citizenship behavior. Journal of organizational behavior, 16(2), 127-142.
  • Nunnally, J.C. (1967). Psychometric theory. McGraw-Hill.
  • Oğuzhan, Y.S. (2023). Hizmetkar liderlik ve motivasyon temaları üzerine vosviewer ile bibliyometrik bir analiz. Parion Akademik Bakış Dergisi, 2(1), 1-13.
  • Organ, D.W., & Konovsky, M. (1989). Cognitive versus affective determinants of organizational citizenship behavior. Journal of Applied Psychology, 74(1), 157-164. https://doi.org/10.1037/0021-9010.74.1.157
  • Öter, Ö.M., & Dağlı, A. (2023). Hizmetkâr liderlik davranışı ile örgüt sağlığı ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22(88), 1941-1957.
  • Özden, A.D., & Yalçıntaş, M. (2019). Hizmetkar liderlik, örgütsel vatandaşlık davranışı ve metorluk ilişkisi: Bankacılık sektörü üzerinde bir araştırma. Eurasian Econometrics Statistics & Emprical Economics Journal, 12, 10-24.
  • Özutku, H. (2019). Tükenmişliğin iş yaşam dengesi ve çalışan sağlığı üzerindeki etkisi: Banka çalışanları üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (36), 165-182.
  • Pawar, A., Sudan, K., Satini, S., & Sunarsi, D. (2020). Organizational servant leadership. International Journal of Educational Administration, Management, and Leadership, 1(2), 63-76.
  • Piatak, J.S., & Holt, S.B. (2020). Disentangling altruism and public service motivation: who exhibits organizational citizenship behaviour? Public Management Review, 1-25. doi:10.1080/14719037.2020.1740302
  • Podsakoff, P.M., Ahearne, M., & MacKenzie, S.B. (1997). Organizational citizenship behavior and the quantity and quality of work group performance. Journal of Applied Psychology, 82(2), 262-270. https://doi.org/10.1037/0021-9010.82.2.262
  • Podsakoff, P.M., MacKenzie, S.B., Paine, J.B., & Bachrach, D.G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of management, 26(3), 513-563.
  • Qiu, S., & Dooley, L. (2022). How servant leadership affects organizational citizenship behavior: The mediating roles of perceived procedural justice and trust. Leadership & Organization Development Journal, 43(3), 350-369.
  • Robbins, S.P., & Coulter, M. (2011). Management. Prentice Hall.
  • Robbins, S.P., & Judge, T.A. (2012). Organizational behavior. Pearson College Div.
  • Salvagioni, D.A.J., Melanda, F.N., Mesas, A.E., Gonza´lez, A.D., Gabani, F.L., & Andrade, S.M.d. (2017). Physical, psychological and occupational consequences of job burnout: A systematic review of prospective studies. PLoS ONE, 12(10), 1-29, e0185781. https://doi.org/10.1371/journal. pone.0185781
  • Schaufeli, W.B., & Buunk, B.P. (2003). Burnout: An Overview of 25 Years of Research and Theorizing. In M. J. Schabracq, J. A. Winnubst & C. L. Cooper (Eds) The Handbook of Work and Health Psychology, (pp. 383-425). Wiley.
  • Schaufeli, W.B., Leiter, M.P., & Maslach, C. (2009). Burnout: 35 years of research and practice. Career Development International, 14(3), 204-220. https://doi.org/10.1108/13620430910966406
  • Schepman, S.B., & Zarate, M.A. (2008). The relationship between burnout, negative affectivity and organizational citizenship behavior for human services employees. International journal of humanities and social sciences, 2(4), 437-442.
  • Sezgin, F., & Kılınç, A.Ç. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 103-127.
  • Sinval, J., Vazquez, A.C.S., Hutz, C.S., Schaufeli, W.B., & Silva, S. (2022). Burnout assessment tool (BAT): Validity evidence from brazil and portugal. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19, 1344, 1-25.
  • Sousa, M., & Van Dierendonck, D. (2015). Servant Leadership and the Effect of the Interaction Between Humility, Action, and Hierarchical Power on Follower Engagement. Journal of Business Ethics, 141(1), 13-25. https://doi.org/10.1007/s10551-015-2725-y
  • Spears, L.C. (2010). Character and servant leadership: Ten characteristics of effective, caring leaders. The Journal of Virtues & Leadership, 1(1), 25-30.
  • Şafak, K., Boztosun, D., & Demirtaş, Ö. (2023). Hizmetkâr liderlik davranışlarının tükenmişlik ve merhamet yorgunluğuna etkisinde örgütsel desteğin aracı rolü. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (58), 193-203. https://doi.org/10.30794/pausbed.1170488
  • Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson.
  • Torun, B. T. (2024). Tükenmişlik sendromu. Ed. Abdurrahman Çalık, Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Alanında Uluslararası Araştırmalar XXVII (ss.185-195). Eğitim Yayinevi.
  • Turunç, Ö., & Öğen, A.R. (2022). Aşırı iş yükü tükenmişlik ilişkisinde, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık rolü: Sağlık çalışanlarında bir uygulama. Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), 118-128.
  • Türk Dil Kurumu (2024). “Tükenmişlik”, “tükenmişlik sendromu”, Erişim Tarihi: 12 Mart 2023, https://sozluk.gov.tr/
  • Üstündağ, S., & Büber, H. (2023). Aile işletmelerinde tükenmişlik sendromunun iş tatminine etkisi: Kütahya çini-seramik sanayinde bir uygulama. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 6(9), 1104-1122.
  • Vapur, M., Yavuz, E., & Demirel, M.A. (2023). İşgörenlerde örgütsel vatandaşlık davranışı ile tükenmişlik ilişkisinde etkileşimci liderliğin aracı rolü. Third Sector Social Economic Review, 58(1), 545-558.
  • Vondey, M. (2010). The relationships among servant leadership, organizational citizenship behavior, person-organization fit, and organizational identification. International journal of leadership studies, 6(1), 3-27.
  • Wagner, S.L., & Rush, M.C. (2000). Altruistic Organizational Citizenship Behavior: Context, Disposition, and Age. The Journal of Social Psychology, 140(3), 379-391. https://doi.org/10.1080/00224540009600478
  • Walumbwa, F.O., Hartnell, C.A., & Oke, A. (2010). Servant leadership, procedural justice climate, service climate, employee attitudes, and organizational citizenship behavior: a cross-level investigation. Journal of applied psychology, 95(3), 517-529.
  • Weber, A., & Jaekel-Reinhard, A. (2000). Burnout syndrome: A disease of modern societies? Occupational medicine, 50(7), 512-517.
  • Yalçın, B., & Yılmazer, A. (2024). İş stresi ve tükenmişlik sendromunun çalışan performansı üzerine etkileri (The effect of job stress and burnout syndrome on employee performance). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 12(1), 227-244.
  • Yavuz, E., & Bodur, M. (2023). Örgütlerin stratejik insan kaynakları yönetiminde hizmetkar liderlik ile örgütsel yabancılaşma arasındaki ilişkiyi incelemeye yönelik bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 39, 92-106. https://doi.org/10.18092/ulikidince.1167603
  • Yücel, R., Yücel, Ş., & Kılınç, E. (2024). Duygusal zekâ ve hizmetkâr liderlik farkındalık araştırması: Yahşihan belediyesi örneği. The Journal Of Academic Social Science, 153(153), 16-33.

The Moderating Role of Servant Leadership in the Relationship between Burnout Syndrome and Organisational Citizenship

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 520 - 534, 30.05.2025

Mukaddes Güler

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1573790

Abstract

Burnout is a negative concept that causes businesses to suffer losses in terms of efficiency and effectiveness. When employees feel burned out, it affects many concepts that are positive for the business in a negative way. Organisational citizenship behaviour (OCB) is among these concepts. The purpose of this study is to investigate the moderating effect of servant leadership on the relationship between burnout syndrome and OCB. The research data were collected from 385 employees in an enterprise operating in the food and tourism sector by questionnaire method. As a result of the analyses, it was found that burnout has a negative relationship with OCB and servant leadership, while OCB has a positive relationship with servant leadership. While burnout has a negative effect on OCB, this effect was found to be 48.1%. Finally, it was concluded that servant leadership has no moderating effect on the effect of burnout syndrome on OCB.

Keywords

Burnout Syndrome Organizational Citizenship Behaviour Servant Leadership

References

  • Aguayo-Estremera, R., Cañadas, G.R., Albendín-García, L., Ortega-Campos, E., Ariza, T., Monsalve-Reyes, C.S., & De la Fuente-Solana, E.I. (2023). Prevalence of burnout syndrome and fear of COVID-19 among adolescent university students. Children, 10(2), 1-11. https://doi.org/10.3390/children10020243
  • Allen, T.D., Barnard, S., Rush, M.C., & Russell, J.E. (2000). Ratings of organizational citizenship behavior: Does the source make a difference? Human resource management review, 10(1), 97-114.
  • Altundere Doğan, M.B., & Karagöz, S. (2022). Örgütsel adalet algısının örgütsel bağlılık ve tükenmişlik üzerine etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(2), 157-179. doi: 10.29131/uiibd.1210526
  • AlZgool, M., AlMaamari, Q., Mozammel, S., Ali, H., & Imroz, S. M. (2023). Abusive supervision and individual, organizational citizenship behaviour: Exploring the mediating effect of employee well-being in the hospitality sector. Sustainability, 15(4), 1-14, 2903.
  • Atıgan, F., & Özkan, P. (2023). Okul müdürlerinin vizyoner liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 6(1), 23-45.
  • Avcı, N. (2023). Çalışanların örgütsel kibirlilik ve kayırmacılık algı düzeylerinin örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki etkileri. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 95-114, https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1097427
  • Ay, F., & Aksu, T. (2023). Examining teachers job satisfaction and burnout levels during the covid-19 pandemic. E-International Journal of Educational Research, 14(2), 365-383.
  • Barbuto, J.E.J., & Wheeler, D.W. (2006). Scale development and construct clarification of servant leadership. Group and Organizational Management, 31(3), 300-326.
  • Basım, H., & Şeşen, H. (2015). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği uyarlama ve karşılaştırma çalışması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4), 83-101.
  • Baytok, A., & Ergen, F.D. (2013). Hizmetkâr liderliğin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: İstanbul ve Afyonkarahisar’daki beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(4), 105-132.
  • Bozdoğan, S.C. (2023). Birey- örgüt uyumunun örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisinde işe yabancılaşmanın aracı rolü. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 14(1), 169-187.
  • Budak, O., Erdal, N., & Filiz, M. (2023). Hizmetkâr liderlik ve örgütsel güvenin iş tatmini üzerine etkisinin belirlenmesi: sağlık sektöründe bir inceleme. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(3), 1027-1043. doi:10.33206/mjss.1210758
  • Bukhari, Z. (2009). Key antecedents of organizational citizenship behavior (OCB) in the banking sector of Pakistan. International Journal of Business and Management, 3(12). 106-115. https://doi.org/10.5539/ijbm.v3n12p106
  • Cesur, O., Ünal, T., Büker, H., Çağlayan, D., & Okyay, İ. (2023). Tükenmişlik sendromu belirtileri, nedenleri ve çözüm önerileri. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 9(30), 1-16.
  • Chiu, S.F., & Tsai, M.C. (2006). Relationships among burnout, job involvement, and organizational citizenship behavior. The Journal of Psychology, 140(6), 517-530.
  • Cohen, A., & Vigoda, E. (2000). Do good citizens make good organizational citizens? Administration & Society, 32(5), 596-624. https://doi.org/10.1177/00953990022019597
  • Cordes, C.L., & Dougherty, T.W. (1993). A Review and an ıntegration of research on job burnout. The Academy of Management Review, 18(4), 621-656. https://doi.org/10.2307/258593
  • Çevik, C., & Uçar Keş, A. (2024). Tükenmişlik sendromu ve sektörlerdeki düzeyi üzerine bir meta analiz. Kapanaltı Dergisi, (5), 30-44.
  • Demeke, G. W., van Engen, M. L., & Markos, S. (2024). Servant leadership in the healthcare literature: A systematic review. Journal of healthcare leadership, 1-14.
  • Demir, D. (2020). Tükenmişlik sendromu ve iş tatmini arasındaki ilişki: Kayseri ilindeki üretim sektöründe bir araştırma. International Social Sciences Studies Journal, (e-ISSN:2587-1587) 6(62), 2127-2139.
  • Deshmukh, A., & Natu, S. (2023). How India defines organizational citizenship behaviour: An inductive study from an employee perspective. International Journal of Organization Theory & Behavior, 26(3), 165-184.
  • Enache, R.G. (2013). Burnout syndrome and work accidents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 78, 170-174.
  • Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi (ss. 143-154). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Ertan, B., & Yalçın, A. (2023). Hizmetkâr liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide lider-üye etkileşiminin aracı rolü: Kâr Amacı gütmeyen kuruluşlarda bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(3), 1-19. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1243961
  • Eva, N., Robin, M., Sendjaya, S., Van Dierendonck, D., & Liden, R.C. (2018). Servant Leadership: A systematic review and call for future research. The Leadership Quarterly, 30(1), 111-132. https://doi.org/10.1016/j.leaqua.2018.07.004 111
  • Farling, M.L., Stone, A.G., & Winston, B.E. (1999). Servant leadership: Setting the stage for empirical research. Journal of Leadership Studies, 6(1-2), 49-72. https://doi.org/10.1177/107179199900600104
  • Freudenberger, H.J. (1974). Staff Burn-out. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
  • George, J.M., & Jones, G.R. (2012). Understanding and managing organizational behavior. Pearson.
  • Gingras, J., De Jonge, L.A., & Purdy, N. (2010). Prevalence of dietitian burnout. Journal of Human Nutrition and Dietetics, 23(3), 238-243.
  • Gökgöz, H. (2024). Havalimanı çalışanlarında örgütsel çekicilik algısı ile örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisinin incelenmesi. Journal of Aviation Research, 6(2), 185-202.
  • Greenleaf, R.K. (2002). Servant leadership: A journey into the nature of legitimate power and greatness. Paulist Press.
  • Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
  • Hakanen, J.J., Bakker, A.B. & Schaufeli, W.B. (2006). Burnout and work engagement among teachers. Journal of School Psychology, 43, 495-513.
  • Haass, O., Akhavan, P., Miao, Y., Soltani, M., Jan, T., & Azizi, N. (2023). Organizational citizenship behaviour on organizational performance: A knowledge-based organization. Knowledge Management & E-Learning: An International Journal (KM&EL), 15(1), 85-102.
  • Hunter, E.M., Neubert, M.J., Perry, S.J., Witt, L.A., Penney, L.M., & Weinberger, E. (2013). Servant leaders inspire servant followers: Antecedents and outcomes for employees and the organization. The Leadership Quarterly, 24(2), 316-331. https://doi.org/10.1016/j.leaqua.2012.12.001
  • Hutcheson, G., & Sofroniou, N. (1999). The multivariate social scientist: Introductory statistics using generalised linear models. Sage Publications.
  • Ismail, H. N., Kertechian, K. S., & Blaique, L. (2023). Visionary leadership, organizational trust, organizational pride, and organizational citizenship behaviour: A sequential mediation model. Human Resource Development International, 26(3), 264-291.
  • Ježková Petrů, G., Zychová, K., Drahotová, K., Kuralová, K., Kvasničková Stanislavská, L., & Pilař, L. (2023). Identifying the communication of burnout syndrome on the Twitter platform from the individual, organizational, and environmental perspective. Frontiers in Psychology, 14, 1-17, 1236491.
  • Jahangir, N., Akbar, M.M., & Haq, M. (2004). Organizational citizenship behavior: Its nature and antecedents. BRAC University Journal, I(2), 75-85.
  • Joseph, E.E., & Winston, B.E. (2005). A correlation of servant leadership, leader trust, and organizational trust. Leadership & Organization Development Journal, 26(1), 6-22. https://doi.org/10.1108/01437730510575552
  • Kainde, S. J., & Mandagi, D. (2023). A systematic review of servant leadership outcomes in education context. EDUKASIA: Jurnal Pendidikan dan Pembelajaran, 4(2), 2563-2574.
  • Kaplan, M., & Uzun, A. (2017). Hizmetkâr liderlik algılamalarının tükenmişlik üzerindeki etkisi: Otel işletmelerinde bir araştırma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 7(1), 14-26.
  • Kaya, N., Aydin, S., & Ongun, G. (2016). The impacts of servant leadership and organizational politics on burnout: A research among mid-level managers. International Journal of Business Administration, 7(2), 26-32.
  • Kılıç, K. C. & Aydın, Y. (2016). Hizmetkâr liderlik ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Sosyal ve Ekonomik Arastırmalar Dergisi, 18(30), 106.
  • Koçel, T. (2015). İşletme yöneticiliği. Beta Yayıncılık.
  • Kumar, M., Jauhari, H., & Singh, S. (2016). Organizational citizenship behavior & employee well-being. The Indian Journal of Industrial Relations, 51(4), 594-608.
  • Kurnaz, G., & Abul, A. (2016). Algılanan hizmetkâr liderliğin çalışanın tükenmişlik düzeyine etkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(30), 546-579.
  • Lambert, E. (2010). The relationship of organizational citizenship behavior with job satisfaction, turnover ıntent, life satisfaction, and burnout among correctional staff. Criminal Justice Studies, 23(4), 361- 380. https://doi.org/10.1080/1478601X.2010.516533
  • Laub, J. (2004). Defining servant leadership: A recommended typology for servant leadership studies. School of Leadership Studies, 1-10.
  • LePine, J.A., Erez, A., & Johnson, D.E. (2002). The nature and dimensionality of organizational citizenship behavior: A critical review and meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 87(1), 52-65. https://doi.org/10.1037/0021-9010.87.1.52
  • Liden, R.C., Wayne, S.J., Zhao, H., & Henderson, D. (2008). Servant leadership: Development of a multidimensional measure and multi-level assessment. The Leadership Quarterly, 19(2), 161-177. https://doi.org/10.1016/j.leaqua.2008.01.006
  • Luthans, F. (2010). Organizational behavior: An evidence-based approach. McGraw-Hill Education.
  • Ma, Y., Faraz, N.A., Ahmed, F., Iqbal, M.K., Saeed, U., Mughal, M.F., & Raza, A. (2021). Curbing nurses’ burnout during COVID‐19: The roles of servant leadership and psychological safety. Journal of Nursing Management, 29(8), 2383-2391. https://doi.org/10.1111/jonm.13414
  • Maslach, C., Jackson, S.E., & Leiter, M.P. (1996). Maslach bournout ınventory manual. Consulting Psychologists Press.
  • Maslach, C., & Goldberg, J. (1998). Prevention of burnout: New perspectives. Applied and preventive psychology, 7(1), 63-74.
  • Maslach, C., Schaufeli, W.B., & Leiter, M.P. (2001) Job Burnout. Annual Review of Psychology, 52(1), 397-422. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.397
  • Mauceri, C. (2023). Burnout syndrome and medical doctors: A-mini review. UNICO’s Review, 2(1), 19-22.
  • Mazzetti, G., Consiglio, C., Santarpia, F.P., Borgogni, L., Guglielmi, D., & Schaufeli, W.B. (2022). Italian validation of the 12-item version of the burnout assessment tool (BAT-12). International Journal of Environmental Research and Public Health, 19, 8562, 1-16.
  • Meydan, C.H., Şeşen, H., & Basım, H.N. (2011). Adalet algısı ve tükenmişliğin örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki öncüllük rolü. “İşGüç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(2), 41-62.
  • Mohzana, M., Yumnah, S., Nurhuda, N., Sutrisno, S., & Huda, N. (2023). Analysis of the effect of servant leadership style on loyalty through empowerment. Munaddhomah: Jurnal Manajemen Pendidikan Islam, 4(3), 539-550.
  • Moorman, R.H., & Blakely, G.L. (1995). Individualism‐collectivism as an individual difference predictor of organizational citizenship behavior. Journal of organizational behavior, 16(2), 127-142.
  • Nunnally, J.C. (1967). Psychometric theory. McGraw-Hill.
  • Oğuzhan, Y.S. (2023). Hizmetkar liderlik ve motivasyon temaları üzerine vosviewer ile bibliyometrik bir analiz. Parion Akademik Bakış Dergisi, 2(1), 1-13.
  • Organ, D.W., & Konovsky, M. (1989). Cognitive versus affective determinants of organizational citizenship behavior. Journal of Applied Psychology, 74(1), 157-164. https://doi.org/10.1037/0021-9010.74.1.157
  • Öter, Ö.M., & Dağlı, A. (2023). Hizmetkâr liderlik davranışı ile örgüt sağlığı ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22(88), 1941-1957.
  • Özden, A.D., & Yalçıntaş, M. (2019). Hizmetkar liderlik, örgütsel vatandaşlık davranışı ve metorluk ilişkisi: Bankacılık sektörü üzerinde bir araştırma. Eurasian Econometrics Statistics & Emprical Economics Journal, 12, 10-24.
  • Özutku, H. (2019). Tükenmişliğin iş yaşam dengesi ve çalışan sağlığı üzerindeki etkisi: Banka çalışanları üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (36), 165-182.
  • Pawar, A., Sudan, K., Satini, S., & Sunarsi, D. (2020). Organizational servant leadership. International Journal of Educational Administration, Management, and Leadership, 1(2), 63-76.
  • Piatak, J.S., & Holt, S.B. (2020). Disentangling altruism and public service motivation: who exhibits organizational citizenship behaviour? Public Management Review, 1-25. doi:10.1080/14719037.2020.1740302
  • Podsakoff, P.M., Ahearne, M., & MacKenzie, S.B. (1997). Organizational citizenship behavior and the quantity and quality of work group performance. Journal of Applied Psychology, 82(2), 262-270. https://doi.org/10.1037/0021-9010.82.2.262
  • Podsakoff, P.M., MacKenzie, S.B., Paine, J.B., & Bachrach, D.G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of management, 26(3), 513-563.
  • Qiu, S., & Dooley, L. (2022). How servant leadership affects organizational citizenship behavior: The mediating roles of perceived procedural justice and trust. Leadership & Organization Development Journal, 43(3), 350-369.
  • Robbins, S.P., & Coulter, M. (2011). Management. Prentice Hall.
  • Robbins, S.P., & Judge, T.A. (2012). Organizational behavior. Pearson College Div.
  • Salvagioni, D.A.J., Melanda, F.N., Mesas, A.E., Gonza´lez, A.D., Gabani, F.L., & Andrade, S.M.d. (2017). Physical, psychological and occupational consequences of job burnout: A systematic review of prospective studies. PLoS ONE, 12(10), 1-29, e0185781. https://doi.org/10.1371/journal. pone.0185781
  • Schaufeli, W.B., & Buunk, B.P. (2003). Burnout: An Overview of 25 Years of Research and Theorizing. In M. J. Schabracq, J. A. Winnubst & C. L. Cooper (Eds) The Handbook of Work and Health Psychology, (pp. 383-425). Wiley.
  • Schaufeli, W.B., Leiter, M.P., & Maslach, C. (2009). Burnout: 35 years of research and practice. Career Development International, 14(3), 204-220. https://doi.org/10.1108/13620430910966406
  • Schepman, S.B., & Zarate, M.A. (2008). The relationship between burnout, negative affectivity and organizational citizenship behavior for human services employees. International journal of humanities and social sciences, 2(4), 437-442.
  • Sezgin, F., & Kılınç, A.Ç. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 103-127.
  • Sinval, J., Vazquez, A.C.S., Hutz, C.S., Schaufeli, W.B., & Silva, S. (2022). Burnout assessment tool (BAT): Validity evidence from brazil and portugal. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19, 1344, 1-25.
  • Sousa, M., & Van Dierendonck, D. (2015). Servant Leadership and the Effect of the Interaction Between Humility, Action, and Hierarchical Power on Follower Engagement. Journal of Business Ethics, 141(1), 13-25. https://doi.org/10.1007/s10551-015-2725-y
  • Spears, L.C. (2010). Character and servant leadership: Ten characteristics of effective, caring leaders. The Journal of Virtues & Leadership, 1(1), 25-30.
  • Şafak, K., Boztosun, D., & Demirtaş, Ö. (2023). Hizmetkâr liderlik davranışlarının tükenmişlik ve merhamet yorgunluğuna etkisinde örgütsel desteğin aracı rolü. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (58), 193-203. https://doi.org/10.30794/pausbed.1170488
  • Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson.
  • Torun, B. T. (2024). Tükenmişlik sendromu. Ed. Abdurrahman Çalık, Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Alanında Uluslararası Araştırmalar XXVII (ss.185-195). Eğitim Yayinevi.
  • Turunç, Ö., & Öğen, A.R. (2022). Aşırı iş yükü tükenmişlik ilişkisinde, iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık rolü: Sağlık çalışanlarında bir uygulama. Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), 118-128.
  • Türk Dil Kurumu (2024). “Tükenmişlik”, “tükenmişlik sendromu”, Erişim Tarihi: 12 Mart 2023, https://sozluk.gov.tr/
  • Üstündağ, S., & Büber, H. (2023). Aile işletmelerinde tükenmişlik sendromunun iş tatminine etkisi: Kütahya çini-seramik sanayinde bir uygulama. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 6(9), 1104-1122.
  • Vapur, M., Yavuz, E., & Demirel, M.A. (2023). İşgörenlerde örgütsel vatandaşlık davranışı ile tükenmişlik ilişkisinde etkileşimci liderliğin aracı rolü. Third Sector Social Economic Review, 58(1), 545-558.
  • Vondey, M. (2010). The relationships among servant leadership, organizational citizenship behavior, person-organization fit, and organizational identification. International journal of leadership studies, 6(1), 3-27.
  • Wagner, S.L., & Rush, M.C. (2000). Altruistic Organizational Citizenship Behavior: Context, Disposition, and Age. The Journal of Social Psychology, 140(3), 379-391. https://doi.org/10.1080/00224540009600478
  • Walumbwa, F.O., Hartnell, C.A., & Oke, A. (2010). Servant leadership, procedural justice climate, service climate, employee attitudes, and organizational citizenship behavior: a cross-level investigation. Journal of applied psychology, 95(3), 517-529.
  • Weber, A., & Jaekel-Reinhard, A. (2000). Burnout syndrome: A disease of modern societies? Occupational medicine, 50(7), 512-517.
  • Yalçın, B., & Yılmazer, A. (2024). İş stresi ve tükenmişlik sendromunun çalışan performansı üzerine etkileri (The effect of job stress and burnout syndrome on employee performance). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 12(1), 227-244.
  • Yavuz, E., & Bodur, M. (2023). Örgütlerin stratejik insan kaynakları yönetiminde hizmetkar liderlik ile örgütsel yabancılaşma arasındaki ilişkiyi incelemeye yönelik bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 39, 92-106. https://doi.org/10.18092/ulikidince.1167603
  • Yücel, R., Yücel, Ş., & Kılınç, E. (2024). Duygusal zekâ ve hizmetkâr liderlik farkındalık araştırması: Yahşihan belediyesi örneği. The Journal Of Academic Social Science, 153(153), 16-33.
There are 96 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Organisational Behaviour
Journal Section Makaleler
Authors

Mukaddes Güler 0000-0001-7159-1547

Publication Date May 30, 2025
Submission Date October 26, 2024
Acceptance Date February 14, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 9 Issue: 2

Cite

APA Güler, M. (2025). Tükenmişlik Sendromu ile Örgütsel Vatandaşlık İlişkisinde Hizmetkâr Liderliğin Düzenleyici Rolü. Alanya Akademik Bakış, 9(2), 520-534. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1573790