Abstract
Samsun ilinin güney ucunda, güney bölümü bakır yatakları bulunan Tavşan Dağları ile çevrelenen verimli Vezirköprü havzasının kuzey ucunda kurulan Oymaağaç Höyük, Kızılırmak'a ulaşımın kolay sağlandığı bir noktadadır. Kalkolitik Çağ'da bakır ticaretinin başlamasıyla birlikte Karadeniz kıyılarına ve Kızılırmak Kavsine, örneğin İkiztepe'ye giden kervanların tamamı Oymaağaç Höyük’ten geçmek zorunda kalmıştır. 200 x 190 m (yak. 4 hektar) gibi nispeten küçük bir alana sahip olmasına rağmen, 5500 yıllık yerleşim yeri olarak sürekli kullanımını bu elverişli konuma borçludur. Hitit döneminde ayrıcalıklı bir statü kazanan yerleşim, önce vergi muafiyetinden faydalanmış, daha sonra ise eşsiz ve esrarengiz ‘dahanga’sıyla hava tanrısı Taru'nun kült yeri olarak Nerik adıyla tarihe geçmiştir. Hititler her şeyden önce yıl boyunca kaynayan pınara değer veriyor ve onu antik doğu mimarisi tarihinde eşi benzeri olmayan tonozlu bir merdivenle koruyor. Sonuç olarak, suya güvenli erişim hem barış zamanlarında hem de kriz zamanlarında mümkün oluyordu. Hitit çivi yazılı metinlerinde 'Hava Tanrısı’nın sevdiği pınar' olarak anılan bu kuyu, daha sonraki Demir Çağı ve antik tünel sistemlerine örnek teşkil etmektedir (Yazılıkaya-Midasstadt veya Bafra-Asarkale). Hitit krallarının büyük festivallerde yaptıkları kült gezileri de Nerik'te sona eriyordu. Başkent Hattuşa'daki büyük tapınaktan başlayan yolculuk, imparatorluğun çekirdek bölgesindeki birçok yerden geçerek Kuzey Anadolu dağlarına kadar ilerlediler. Bu ara istasyonların lokalizasyonu için yolculukların başlangıç ve bitiş noktaları olan Hattuşa-Boğazköy ve Nerik-Oymaağaç Höyük önemli kanıtlanmış noktalardır.
Keywords
References
- ARWA Association [@arwaassociation1802]. (2023, 21 Ağustos). Highway to Science: Waterlogged and Charred Macro Remains from Hittite Oymaağaç Höyük [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/ watch?v=zJJ0s4tpiRI
- Bilgi, Ö. (2001). Protohistorik Çağ’da Orta Karadeniz Bölgesi madencileri: Hint-Avrupalıların anavatanı sorununa yeni bir yaklaşım / Protohistoric Age metallurgists of the Central Black Sea Region: A new perspective on the question of the Indo-Europeans’ Original Homeland. TASK Vakfı.
- Bilgi, Ö. ve Özbal, H. (2004). Anatolia – cradle of castings / Anadolu – dökümün beşiği. Döktaş. Boessneck, J., Müller, H.-H. ve Teichert, M. (1964). Osteologische Unterscheidungsmerkmale zwischen Schaf (Ovis aries Linné) und Ziege (Capra hircus Linné). Kuhn Archiv, 78, 1-129.
- Czichon, R. M. (2022). Basler Läckerli. In M. Herles, C. Beuger, J. Becker, & S. Arnhold (Eds), Von Syrien bis Georgien – durch die Steppen Vorderasiens, Festschrift für Felix Blocher (pp.121-129). Zaphon.
- Czichon, R. M. (2020). Die ‘tiefe Quelle’ von Nerik (Oymaağaç Höyük). In S. Görke ve C. W. Steidler (Eds), Cult, Temple, Sacred Spaces (pp. 159-178) Harrassowitz Verlag.
- Czichon, R. M., ve Mielke, D. P. (2020). Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2019. Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 152, 155-189.
- Czichon R. M., Klinger J., Hnila P., Mielke D. P., Böhm H., Forster C., Griggs C., Kaehler M., Günther K. K., Lehmann M., Lorentzen B., Manning S., Marklein K., Marquardt H., Reichmuth S, Richter J., Rössner C., Sadıklar B., Seufer K., Robert S., İrene T., Von Der Osten H. -Woldenburg, Weber M., Wolter H. ve Yılmaz M.A. (2019). Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2016-2018. Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 151, s. 39-200.
- Erdoğu, Ö. G. (2021). 19. ve 20. yüzyıllarda Samsun kentinin tütün tarımı ve sanayii çerçevesinde ekonomik ve toplumsal gelişimi [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
- Haas V. (1970). Der Kult von Nerik. Ein Beitrag zur hethitischen Religionsgeschichte. Päpstliches Bibelinstitut.
- Haas, V. (1994). Geschichte der hethitischen Religion. Brill.
- Hnila, P. (2019). Radiokarbondatierungen. Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2016-2018.
- Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 151, 58-69.
- Karauğuz, G. (2007). Hititler Döneminde Anadolu’da ekmek. Arkeoloji ve Sanat.
- Klinger, J. (2016). Textfunde. Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2011-2015. Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 148. 53-60.
- Klinger, J. (2019). Textfunde. Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2016-2018, Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 151. 89-91.
- Lamante, S. (2014). Das dahanga: seine Struktur und seine kultische Bedeutung. In E. Taracha, P., & Kapelus, R.(Eds.), Proceedings of the Eighth International Congress on Hittitology (pp. 437-459). Agade.
- Mallet, C. ve Guadelli, J.-L. (2014). Distinctive features of Ovis aries and Capra hircus petrosal parts of temporal bone: Applications of the features to the distinction of some other Caprinae (Capra ibex, Rupicapra rupicapra). PALEO, Revue d’archéologie préhistorique, 24, 1-37.
- Marquardt, H. (2018). Indische und hethitische Miniaturschalen. Neue Keramik, 35, 34-35.
- Mielke, D. P. (2019). Unterirdischer Treppengang und Quellkammer. Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2016-2018, Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 151, 135-155.
- Rössner, C. (2019). Archäobotanik. Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2016-2018. Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 151. 112-119.
- Schoop U. D. (2011). Hittite Pottery: A Summary In H. Genz H., D.P Mielke (Eds.) Insights into Hittite History and Archaeology (pp. 241-274). Colloquia Antiqua
- Sürenhagen, D. (1983). Zwei Gebete Hattušilis und der Puduhepa. Textliche und literaturhistorische Untersuchungen. Altorientalische Forschungen, 8, 83-168.
- Şenyurt, S. Y. ve Bulut, A. E. (2020). Pontos Bölgesi basamaklı tünellerinin köken ve işlevleri üzerine bazı öneriler. Seleucia, X, 227-250.
- Tappert, C. (2019). Stierterrakotten. Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2016-2018, Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 151.101-105.
- Tekin, H. (2015). Eski Anadolu madencileri, arkeolojik veriler ışığı altında başlangıcından Demir Çağı’na kadar. Bilgin Kültür ve Sanat Yayınları.
- Ulaş, B. (2019). Re-Interpreting the uses of hulled wheats in the Neolithic Period based on their Cultivation in today’s Northern Anatolia. In M. Baldi, R. Dan, M. D. Donne, G. Lucarini, G. Mutri (Eds), Archaeology on Food: New Data from International Missions in Africa and Asia Proceedings of the 1st Workshop on the Archaeology of Food Rome (pp. 213-230). ISMEO Serie Orientale Roma Nuova Serie.
Abstract
Oymaağaç Höyük is located at the southern end of Samsun province, at the northern end of the fertile Vezirköprü basin, which is surrounded by the Tavşan Mountains with copper deposits in the southern part, at a point where access to Kızılırmak is easy. With the beginning of the copper trade in the Chalcolithic period, all caravans heading towards the Black Sea coast and the Kızılırmak estuary, e.g. to İkiztepe, had to pass the Oymaağaç Höyük. Despite its comparatively small size of 200 x 190m, i.e. almost 4 hectares, the place owes its 5500 years of continuous use as a settlement to this convenient location. The place gained privileged status in Hittite times, when it first benefited from tax exemption and then went down in history under the name Nerik as a cult place of the weather god Taru with its unique and enigmatic dahanga. Above all, the Hittites value its year-round bubbling spring and protect it with a vaulted staircase that is unparalleled in the history of ancient oriental architecture. As a result, safe access to the water was possible in times of peace as well as in times of crisis. The ‘Deep Source of Nerik’, as it is called in the Hittite cuneiform texts, thus forms the model for later Iron Age and ancient underground stairway systems (e.g. Yazılıkaya-Midasstadt or Bafra-Asarkale). The cult journeys that the Hittite kings carried out at the great festivals also ended in Nerik. They began at the great temple in the capital Hattusha and led through numerous places in the core area of the empire to the northern Anatolian mountains. For the localization of these intermediate stations, the starting and ending points of the journeys, Hattuscha-Boğazköy and Nerik-Oymaağaç Höyük, are fixed points of considerable value.
Keywords
References
- ARWA Association [@arwaassociation1802]. (2023, 21 Ağustos). Highway to Science: Waterlogged and Charred Macro Remains from Hittite Oymaağaç Höyük [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/ watch?v=zJJ0s4tpiRI
- Bilgi, Ö. (2001). Protohistorik Çağ’da Orta Karadeniz Bölgesi madencileri: Hint-Avrupalıların anavatanı sorununa yeni bir yaklaşım / Protohistoric Age metallurgists of the Central Black Sea Region: A new perspective on the question of the Indo-Europeans’ Original Homeland. TASK Vakfı.
- Bilgi, Ö. ve Özbal, H. (2004). Anatolia – cradle of castings / Anadolu – dökümün beşiği. Döktaş. Boessneck, J., Müller, H.-H. ve Teichert, M. (1964). Osteologische Unterscheidungsmerkmale zwischen Schaf (Ovis aries Linné) und Ziege (Capra hircus Linné). Kuhn Archiv, 78, 1-129.
- Czichon, R. M. (2022). Basler Läckerli. In M. Herles, C. Beuger, J. Becker, & S. Arnhold (Eds), Von Syrien bis Georgien – durch die Steppen Vorderasiens, Festschrift für Felix Blocher (pp.121-129). Zaphon.
- Czichon, R. M. (2020). Die ‘tiefe Quelle’ von Nerik (Oymaağaç Höyük). In S. Görke ve C. W. Steidler (Eds), Cult, Temple, Sacred Spaces (pp. 159-178) Harrassowitz Verlag.
- Czichon, R. M., ve Mielke, D. P. (2020). Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2019. Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 152, 155-189.
- Czichon R. M., Klinger J., Hnila P., Mielke D. P., Böhm H., Forster C., Griggs C., Kaehler M., Günther K. K., Lehmann M., Lorentzen B., Manning S., Marklein K., Marquardt H., Reichmuth S, Richter J., Rössner C., Sadıklar B., Seufer K., Robert S., İrene T., Von Der Osten H. -Woldenburg, Weber M., Wolter H. ve Yılmaz M.A. (2019). Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2016-2018. Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 151, s. 39-200.
- Erdoğu, Ö. G. (2021). 19. ve 20. yüzyıllarda Samsun kentinin tütün tarımı ve sanayii çerçevesinde ekonomik ve toplumsal gelişimi [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
- Haas V. (1970). Der Kult von Nerik. Ein Beitrag zur hethitischen Religionsgeschichte. Päpstliches Bibelinstitut.
- Haas, V. (1994). Geschichte der hethitischen Religion. Brill.
- Hnila, P. (2019). Radiokarbondatierungen. Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2016-2018.
- Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 151, 58-69.
- Karauğuz, G. (2007). Hititler Döneminde Anadolu’da ekmek. Arkeoloji ve Sanat.
- Klinger, J. (2016). Textfunde. Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2011-2015. Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 148. 53-60.
- Klinger, J. (2019). Textfunde. Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2016-2018, Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 151. 89-91.
- Lamante, S. (2014). Das dahanga: seine Struktur und seine kultische Bedeutung. In E. Taracha, P., & Kapelus, R.(Eds.), Proceedings of the Eighth International Congress on Hittitology (pp. 437-459). Agade.
- Mallet, C. ve Guadelli, J.-L. (2014). Distinctive features of Ovis aries and Capra hircus petrosal parts of temporal bone: Applications of the features to the distinction of some other Caprinae (Capra ibex, Rupicapra rupicapra). PALEO, Revue d’archéologie préhistorique, 24, 1-37.
- Marquardt, H. (2018). Indische und hethitische Miniaturschalen. Neue Keramik, 35, 34-35.
- Mielke, D. P. (2019). Unterirdischer Treppengang und Quellkammer. Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2016-2018, Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 151, 135-155.
- Rössner, C. (2019). Archäobotanik. Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2016-2018. Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 151. 112-119.
- Schoop U. D. (2011). Hittite Pottery: A Summary In H. Genz H., D.P Mielke (Eds.) Insights into Hittite History and Archaeology (pp. 241-274). Colloquia Antiqua
- Sürenhagen, D. (1983). Zwei Gebete Hattušilis und der Puduhepa. Textliche und literaturhistorische Untersuchungen. Altorientalische Forschungen, 8, 83-168.
- Şenyurt, S. Y. ve Bulut, A. E. (2020). Pontos Bölgesi basamaklı tünellerinin köken ve işlevleri üzerine bazı öneriler. Seleucia, X, 227-250.
- Tappert, C. (2019). Stierterrakotten. Archäologische Forschungen am Oymaağaç Höyük/Nerik 2016-2018, Mitteilungen der Deutschen Orient-Gesellschaft zu Berlin, 151.101-105.
- Tekin, H. (2015). Eski Anadolu madencileri, arkeolojik veriler ışığı altında başlangıcından Demir Çağı’na kadar. Bilgin Kültür ve Sanat Yayınları.
- Ulaş, B. (2019). Re-Interpreting the uses of hulled wheats in the Neolithic Period based on their Cultivation in today’s Northern Anatolia. In M. Baldi, R. Dan, M. D. Donne, G. Lucarini, G. Mutri (Eds), Archaeology on Food: New Data from International Missions in Africa and Asia Proceedings of the 1st Workshop on the Archaeology of Food Rome (pp. 213-230). ISMEO Serie Orientale Roma Nuova Serie.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Hittite Archeology |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | July 30, 2025 |
| Submission Date | June 26, 2024 |
| Acceptance Date | March 20, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 90 |
- Article Files