Bazı fiziko-kimyasal toprak özellikleri ile bazı erodibilite parametreleri arasındaki ilişkilerin mikro havza ölçeğinde değerlendirilmesi
Abstract
Dünya’nın birçok yerinde, verimli toprak katmanlarını taşıyıp, taşındığı yerde toprağın ekosistem içerisindeki fonksiyonel özelliğinin yitirmesinin yanı sıra, eğim doğrultusunda hareket ederek biriktiği yerde çevresel, ekonomik ve tarımsal yönden zarar oluşturan erozyon olayı önemli bir çevresel sorun oluşturmaktadır. Toprakların aşınmaya karşı göstermiş oldukları direnç ve strüktürel açıdan dayanıklılıkları, erozyona uğrama eğilimini göstermekte ve bu sebeple erozyonun yönü ve boyutu belirlenebilmektedir. Toprağın aşınabilirlik karakterlerinin belirlenmesi, erozyona uğrama eğiliminin tespit edilmesi açısından önemli bir yaklaşım olduğu söylenebilir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Rize ili sınırları içerisinde yer alan mikro havzaya ait çay tarımı yapılan toprakların bazı fiziko-kimyasal özellikler ile erozyona duyarlılık parametreleri olan dispersiyon oranı (DO) ve agregat stabilitesi (AS) arasındaki ilişkinin değerlendirilmesidir. Bu amaçla, mikro havza içerisinde çay tarımı yapılan arazilerden 28 farklı noktadan toprak örneği alınmıştır. Laboratuvar analizlerinden sonra elde edilen veriler istatistiksel olarak test edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, mikro havza içerisinde çay tarımı yapılan tarım arazilerinden alınan toprakların erozyona karşı hassasiyetleri değişkenlik göstermektedir. Toprakların DO değerleri %3.85 ile %18.14 arasında değişirken, AS değerleri %55.52 ile %92.02 arasında değişim göstermiştir. AS, DO ve diğer toprak özellikleri ilişkisinde en yüksek pozitif korelasyon organik madde ile azot (0.89**) görülürken, en yüksek negatif korelasyon kum ile silt (-0.83**) arasında belirlenmiştir. Ayrıca yapılan korelasyon testinde DO ve AS arasında önemli düzeyde negatif ilişki olduğu bulunmuştur.
References
- Anonim (2013) Erozyonla Mücadele Eylem Planı 2013-2017. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Ankara
- Anonim (2018a) Rize’nin Coğrafi Özellikleri. https://www.sohbetche.net/rizenin-cografi-ozellikleri.html. E.T:24.04.2018.
- Anonim (2018b) Rize İlinin İklimi. http://www.rizekulturturizm.gov.tr/TR,55289/iklim.html. E.T:24.04.2018.
- Anonim (2018c). Karadeniz Teknik Üniversitesi. Havza Amenajmanı Anabilim Dalı Ders Notları. http://www.ktu.edu.tr/dosyalar/havzaamenajmani_42ce4.pdf. E.T:24.04.2018.Aşkın, T., Türkmen, F., Tarakçıoğlu, C (2016) Ordu ili merkez ilçe topraklarında erozyon riskinin jeoistatistiksel tekniklerle değerlendirilmesi. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi 4 (2); 69 - 75
- Bouyoucous GJ (1951) A Recalibration of the Hydrometer for Making Mechanical Analysis of Soil Agronomy Journal, 43: 434-438.
- Bremner JM (1965) Inorganic Forms of Nitrogen. Methods of Soil Analysis. Black, C.A. American Soc. Of Agron. Inc. Publ. Madison Wis., USA, 1197-1287.
- Bryan RB (1968) The development, use and efficiency of indices of soij erodibility. Geoderma, 2: 2-25.
- Bray, R.H. and Kurtz, L.T., 1945. Determination of total, organic, and available forms of phosphorus in soils. Soil Sci., 59: 39-45.
- Bruce RC and Rayment GE (1982) Analytical methods and interpretations used by the Agriculture Chemistry Branch for Soil and Land Use Surveys. Queenlands Department of Primary Industries. Bylletin QBB, Indooroopilly, Queenland.
- Charman PEV and Roper MM (2007) Soil organic matter. In “Soil-theri properties and management” 3rd edn (Eds P.E.V Charman and B.W. Murphy)Oxforf University Press, 276-285.
- Eraslan S, İmamoğlu A, Coşkun A, Saygın F, Dengiz O (2016) İnebolu Havzası topraklarının erozyon duyarlılıklarını belirlenmesinde agregat ve strüktür stabilite durumları, arazi örtüsü ile olan ilişkileri. Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, 13-14 Ekim, TÜCAUM, 779-794. Ankara.
- Erol A, Babalık AA, Sönmez K, Serin N (2009) Isparta-Darıderesi Havzası Topraklarında Erozyona Duyarlılığın Arazi Kullanım Şekillerine Bağlı Değişimi Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. A;2, 21.36
- Hazelton P and Murphy B (2007) Interpreting Soil Test Results. What do the Numbers Mean. NSW Department of Natural Resources, p 152.
- Hillel D (1982) Introduction to Soil Physics. 2 nd ed. Academic Press, San Diego, CA.Kacar B (1994) Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri III. (Toprak Analizleri). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Eğitim Araştırma ve Geliştirme Fonu Yayınları, No. 3, Ankara.
- Kanar E ve Dengiz O (2015) Madendere Havzası Topraklarında Arazi Kullanım/Arazi Örtüsü ile Bazı Erozyon Duyarlılık İndeksleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2(1): 15-27.
- Kemper WD and Rosenau RC (1986) Aggregate Stability and Size Distribution. Methods of Soil Analysis. Part I. Pyhsical and Mineralogical Methods. 2nd Edition. Agronomy No:9. 425-442, 1188 p, Madison, Wisconsin, USA.
- Lal R (1988) Soil Erosion Research Methods. Soil and Water Conservation Society, Lucie Press, Florida.
- Mallants D, Mohanty, BP Jacques D, and J Feyen (1996) Spatial variability of hydraulic properties in a multi-layered soil profile. Soil Science, 161(3), 167-181.
- Newhall F (1972) Calculation of soil moisture rejime from climatic records. Inpublished. Soil Conservation Service, USDA. Rev. 4. Washington, D.C
- Olsen SR and Sommers LE (1982) Phosphorus Methods of Soil Analysis. Part II. Chemical and Microbiological properties. (Page et al.) p.403-430. ASA, SSSA, Madison, WI.
- Richards LA (1954) Diagnosis and Improvement of Saline and Alkaline Soils. U.S. Dept. Agr. Handbook, 60, 109. Riverside.
- Sağlam MT (1997) Toprak ve suyun kimyasal analiz yöntemleri. Trakya Üni. Ziraat Fak. Yayın No: 189, Ders Kitabı No: 5, 2. Baskı, Tekirdağ.
- Six J, Elliott ET and Paustian K (2000) Soil Structure and Soil Organic Matter: A Normalized Stability Index and the Effect of Mineralogy. Soil Science Society of America Journal, 64: 1042-1049.
- Soil Survey Staff (1992) Procedures for collecting soil samples and methods of analysis for soil survey. Soil Surv. Invest. Rep. I. U.S. Gov. Print. Office, Washington D.C. USA.
- Van Wambeke AR (2000) The Newhall Simulation Model for estimating soil moisture and temperature regimes. Department of Crop and Soil Sciences. Cornell University,Ithaca, NY.
- Sönmez K ve Özdemir N (1988) Iğdır Ovası Yüzey Topraklarının Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri İle Strüktürel Dayanıklılık Ölçütleri Arasındaki İlişkiler, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ziraat Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 1-4, 155-163.
- Wilding LP (1985) Spatial variability: ıt's documentation, accommodation and implication to soil surveys. In: Soil Spatial Variability. (Eds: Nielsen, D.R. and J. Bouma) Pudoc, Wageningen, The Netherlands, p. 166-194.
- Yakupoğlu T, Şişman AÖ, Gündoğan R (2015) Toprakların agregat stabilitesi değerlerinin yapay sinir ağları ile tahminlenmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2:89-9.
- Yıldız N, Akbulut Ö ve Bircan H (1998) İstatistiğe giriş. Erzurum: Şafak Yayınevi.
- Yılmaz E ve Alagöz Z (2005) Organik Materyal Uygulamasının Toprağın Agregat Oluşum ve Stabilitesi Üzerine Etkileri. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(1), 131-138.
Assessment of the relationship between some physico-chemical properties of soil and some erodibility parameters in micro basin scale
Abstract
In many parts of the world, soil erosion causes losing of soil functional features in ecosystem by carrying surface depth which is fertile layer and gives environmental, economic, and agricultural damages by means of transporting along with the slope due to accumulating process is one of the most environmental problems. Resistance of soils against to erosion in terms of their structural stability shows a tendency for vulnerability of erosion, thus, it is possible to determine the direction and size of the erosion. In addition, it can be said that determination of soil erodibility characteristics is an important approach to detect tendency of soil erosion. The aim of this study was to evaluate relationships between some erodibility factors (dispersion ratio (DR) and aggregate stability (AS)) and some physico-chemical properties of soils used for tea cultivation in micro basin located at Rize province at Eastern Black Sea Region of Turkey. For this purpose, 28 soil samples were taken from different location points of tea cultivated land in micro basin. After laboratory studies, the data obtained were tested statistically. According to the analysis, results show variability against erosion of the soils. It was found that DR values of soils changed between 3.85% and 18.14% while, AS values were determined between 55.52% and 92.02%. Moreover, it was determined the highest positive correlation relationship between AS, DR and organic matter and nitrogen (0.89**), whereas the highest negative correlation relationship was found between sand and silt (-0.83**). Also, there was detected significantly negative relationship between DO and AS in the correlation test.
References
- Anonim (2013) Erozyonla Mücadele Eylem Planı 2013-2017. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Ankara
- Anonim (2018a) Rize’nin Coğrafi Özellikleri. https://www.sohbetche.net/rizenin-cografi-ozellikleri.html. E.T:24.04.2018.
- Anonim (2018b) Rize İlinin İklimi. http://www.rizekulturturizm.gov.tr/TR,55289/iklim.html. E.T:24.04.2018.
- Anonim (2018c). Karadeniz Teknik Üniversitesi. Havza Amenajmanı Anabilim Dalı Ders Notları. http://www.ktu.edu.tr/dosyalar/havzaamenajmani_42ce4.pdf. E.T:24.04.2018.Aşkın, T., Türkmen, F., Tarakçıoğlu, C (2016) Ordu ili merkez ilçe topraklarında erozyon riskinin jeoistatistiksel tekniklerle değerlendirilmesi. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi 4 (2); 69 - 75
- Bouyoucous GJ (1951) A Recalibration of the Hydrometer for Making Mechanical Analysis of Soil Agronomy Journal, 43: 434-438.
- Bremner JM (1965) Inorganic Forms of Nitrogen. Methods of Soil Analysis. Black, C.A. American Soc. Of Agron. Inc. Publ. Madison Wis., USA, 1197-1287.
- Bryan RB (1968) The development, use and efficiency of indices of soij erodibility. Geoderma, 2: 2-25.
- Bray, R.H. and Kurtz, L.T., 1945. Determination of total, organic, and available forms of phosphorus in soils. Soil Sci., 59: 39-45.
- Bruce RC and Rayment GE (1982) Analytical methods and interpretations used by the Agriculture Chemistry Branch for Soil and Land Use Surveys. Queenlands Department of Primary Industries. Bylletin QBB, Indooroopilly, Queenland.
- Charman PEV and Roper MM (2007) Soil organic matter. In “Soil-theri properties and management” 3rd edn (Eds P.E.V Charman and B.W. Murphy)Oxforf University Press, 276-285.
- Eraslan S, İmamoğlu A, Coşkun A, Saygın F, Dengiz O (2016) İnebolu Havzası topraklarının erozyon duyarlılıklarını belirlenmesinde agregat ve strüktür stabilite durumları, arazi örtüsü ile olan ilişkileri. Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, 13-14 Ekim, TÜCAUM, 779-794. Ankara.
- Erol A, Babalık AA, Sönmez K, Serin N (2009) Isparta-Darıderesi Havzası Topraklarında Erozyona Duyarlılığın Arazi Kullanım Şekillerine Bağlı Değişimi Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. A;2, 21.36
- Hazelton P and Murphy B (2007) Interpreting Soil Test Results. What do the Numbers Mean. NSW Department of Natural Resources, p 152.
- Hillel D (1982) Introduction to Soil Physics. 2 nd ed. Academic Press, San Diego, CA.Kacar B (1994) Bitki ve Toprağın Kimyasal Analizleri III. (Toprak Analizleri). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Eğitim Araştırma ve Geliştirme Fonu Yayınları, No. 3, Ankara.
- Kanar E ve Dengiz O (2015) Madendere Havzası Topraklarında Arazi Kullanım/Arazi Örtüsü ile Bazı Erozyon Duyarlılık İndeksleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2(1): 15-27.
- Kemper WD and Rosenau RC (1986) Aggregate Stability and Size Distribution. Methods of Soil Analysis. Part I. Pyhsical and Mineralogical Methods. 2nd Edition. Agronomy No:9. 425-442, 1188 p, Madison, Wisconsin, USA.
- Lal R (1988) Soil Erosion Research Methods. Soil and Water Conservation Society, Lucie Press, Florida.
- Mallants D, Mohanty, BP Jacques D, and J Feyen (1996) Spatial variability of hydraulic properties in a multi-layered soil profile. Soil Science, 161(3), 167-181.
- Newhall F (1972) Calculation of soil moisture rejime from climatic records. Inpublished. Soil Conservation Service, USDA. Rev. 4. Washington, D.C
- Olsen SR and Sommers LE (1982) Phosphorus Methods of Soil Analysis. Part II. Chemical and Microbiological properties. (Page et al.) p.403-430. ASA, SSSA, Madison, WI.
- Richards LA (1954) Diagnosis and Improvement of Saline and Alkaline Soils. U.S. Dept. Agr. Handbook, 60, 109. Riverside.
- Sağlam MT (1997) Toprak ve suyun kimyasal analiz yöntemleri. Trakya Üni. Ziraat Fak. Yayın No: 189, Ders Kitabı No: 5, 2. Baskı, Tekirdağ.
- Six J, Elliott ET and Paustian K (2000) Soil Structure and Soil Organic Matter: A Normalized Stability Index and the Effect of Mineralogy. Soil Science Society of America Journal, 64: 1042-1049.
- Soil Survey Staff (1992) Procedures for collecting soil samples and methods of analysis for soil survey. Soil Surv. Invest. Rep. I. U.S. Gov. Print. Office, Washington D.C. USA.
- Van Wambeke AR (2000) The Newhall Simulation Model for estimating soil moisture and temperature regimes. Department of Crop and Soil Sciences. Cornell University,Ithaca, NY.
- Sönmez K ve Özdemir N (1988) Iğdır Ovası Yüzey Topraklarının Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri İle Strüktürel Dayanıklılık Ölçütleri Arasındaki İlişkiler, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ziraat Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 1-4, 155-163.
- Wilding LP (1985) Spatial variability: ıt's documentation, accommodation and implication to soil surveys. In: Soil Spatial Variability. (Eds: Nielsen, D.R. and J. Bouma) Pudoc, Wageningen, The Netherlands, p. 166-194.
- Yakupoğlu T, Şişman AÖ, Gündoğan R (2015) Toprakların agregat stabilitesi değerlerinin yapay sinir ağları ile tahminlenmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2:89-9.
- Yıldız N, Akbulut Ö ve Bircan H (1998) İstatistiğe giriş. Erzurum: Şafak Yayınevi.
- Yılmaz E ve Alagöz Z (2005) Organik Materyal Uygulamasının Toprağın Agregat Oluşum ve Stabilitesi Üzerine Etkileri. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(1), 131-138.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Agricultural, Veterinary and Food Sciences |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | April 15, 2019 |
| Acceptance Date | April 10, 2019 |
| Published in Issue | Year 2019 Volume: 20 Issue: 1 |
Cite
Cited By
Estimation and spatial distribution of some soil erodibility parameters in soils of Ilgaz National Park
EURASIAN JOURNAL OF SOIL SCIENCE (EJSS)
https://doi.org/10.18393/ejss.974219
Farklı uydu verilerinden elde edilen indeksler ile toprak erozyon parametreleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi
https://doi.org/10.20289/zfdergi.1286643
Investigation of Some Physical Properties of Developed Soils on the Volcanic Parent Material Around Erciyes Mountain
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi
https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.911270
ILGAR DAĞI PERİGLASYAL ŞEKİLLERİ ÜZERİNDE OLUŞMUŞ TOPRAKLARIN EROZYON DUYARLILIKLARININ BELİRLENMESİ VE YAPAY SİNİR AĞI (YPA) İLE TAHMİN EDİLMESİ
lnternational Journal of Geography and Geography Education
https://doi.org/10.32003/igge.1097942
Artvin Coruh University Journal of Forestry Faculty is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.