Abstract
Bu çalışma, Yemek ve Kültür dergisinin (2005-2025) sayılarında yer alan içerikler üzerinden, Anadolu’ya özgü üç geleneksel şifa yemeği olan; Kavata, Hek-e Sevan (Yumurtalı Elma) ve Bırık’ı (Lorlu Siyabo Otu) işlevsel halk bilimi kuramı doğrultusunda analiz etmeyi amaçlamaktadır. Söz konusu yemekler, yalnızca fizyolojik birer beslenme aracı değil; aynı zamanda yerel inanç sistemlerinin, kolektif hafızanın, toplumsal ilişkilerin ve kültürel sürekliliğin somut yansımaları olarak ele alınmaktadır. Bu bağlamda, Malinowski’nin kültürel pratiklerin toplumun ihtiyaçlarına hizmet eden işlevsel yönlerini vurgulayan yaklaşımı ile Bascom’un sözlü kültür ürünlerinin toplumsal dayanışma, değer aktarımı ve norm pekiştirme işlevlerine odaklanan kuramsal çerçevesi, çalışmanın temel teorik zeminini oluşturmaktadır. Analiz edilen şifa yemekleri, bireysel sağaltım pratiklerinin ötesinde, ritüel bağlamlar içinde kolektif kimliğin inşasında, kuşaktan kuşağa aktarılan bilgi sistemlerinin yaşatılmasında ve kültürel anlam haritalarının korunmasında merkezi bir rol oynamaktadır. Bu yönüyle çalışma, Anadolu mutfak kültürünün yalnızca biyolojik ihtiyaçlara yanıt veren bir alan olmaktan çok, toplumsal yapının yeniden üretiminde, kültürel belleğin taşınmasında ve halk bilimsel anlam dünyalarının inşasında işlevsel bir unsur olduğunu ortaya koymayı hedeflemektedir.
Ethical Statement
Bu makale, Yıldız Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Biriminde “SDK-2024-5962” numara ile desteklenen ve aynı adı taşıyan “Türkiye’de Çıkan Yemek Dergileri Üzerine Kültürel Bir İnceleme: Yemek ve Kültür Dergisi” başlıklı Doktora Tezi’nden üretilmiştir.
Supporting Institution
YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ BAP
Project Number
SDK-2024-5962
References
- Acıpayamlı, O. (1969). Türkiye folklorunda halk hekimliği ve özellikleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 26, 1–9.
- Acıpayamlı, O. (1989). Türkiye folklorunda halk hekimliğinin morfolojik ve fonksiyonel yönden incelenmesi. Türk Halk Hekimliği Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Ayverdi, İ. (2010). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Kubbealtı Lügatı.
- Bascom, W. (1954). Four functions of folklore. The Journal of American Folklore, 67(266), 333–349. https://doi.org/10.2307/536411
- Bekki, S. (2017). Halk hekimliği: Ortak miras. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Bennett, W. J. (1943). Food and social status in a rural society. American Sociological Review, 8(5), 561–569. https://doi.org/10.2307/2085664
- Boratav, P. N. (2013). 100 soruda Türk folkloru: İnanışlar, töre ve törenler, oyunlar. BilgeSu Yayıncılık.
- Dağdeviren, M. (2018). Unutulmuş halk yemeklerinden yedi tarif. Yemek ve Kültür, 65, 53.
- Dağdeviren, M. (2019). Unutulmuş halk yemeklerinden yedi tarif. Yemek ve Kültür, 73, 65.
- Dağdeviren, M. (2023). Unutulmuş halk yemeklerinden yedi tarif. Yemek ve Kültür, 9, 63.
- Koçak, A., & Otyakmaz Aydın, H. (2023). Yaşamın özel dönemlerinin vazgeçilmezi yumurta: Siirt ve ilçeleri örneği. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 6(2), 204–218. https://doi.org/10.5281/zenodo.10458200
- Malinowski, B. (1992). Bilimsel bir kültür teorisi (S. Özkal, Çev.). Kabalcı Yayınevi. (Orijinal eser 1944 yılında yayımlanmıştır)
- Malinowski, B. (1944). A scientific theory of culture and other essays (pp. 36–37). The University of North Carolina Press.
- Maslow, A. H. (1970). Motivation and personality. Harper and Row.
- Mintz, S. W., & Du Bois, C. M. (2002). The anthropology of food and eating. Annual Review of Anthropology, 31, 99–119. https://doi.org/10.1146/annurev.anthro.32.032702.131011
Abstract
This study aims to analyze three traditional healing dishes specific to Anatolia; Kavata, Hek-e Sevan (Apple with Egg) and Bırık (Siyabo Herb with Curd) in line with functional folklore theory through the contents of the issues of Yemek ve Kültür (2005-2025). These dishes are considered not only as physiological means of nutrition but also as concrete reflections of local belief systems, collective memory, social relations and cultural continuity. In this context, Malinowski's approach emphasizing the functional aspects of cultural practices that serve the needs of society and Bascom's theoretical framework focusing on the social solidarity, value transmission and norm reinforcement functions of oral culture products constitute the main theoretical basis of the study. Beyond individual healing practices, the healing dishes analyzed play a central role in the construction of collective identity within ritual contexts, the survival of knowledge systems passed down from generation to generation, and the preservation of cultural meaning maps. In this respect, the study aims to demonstrate that Anatolian culinary culture is not only a space that responds to biological needs, but also a functional element in the reproduction of social structure, the transmission of cultural memory and the construction of folk scientific worlds of meaning.
Project Number
SDK-2024-5962
References
- Acıpayamlı, O. (1969). Türkiye folklorunda halk hekimliği ve özellikleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 26, 1–9.
- Acıpayamlı, O. (1989). Türkiye folklorunda halk hekimliğinin morfolojik ve fonksiyonel yönden incelenmesi. Türk Halk Hekimliği Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Ayverdi, İ. (2010). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Kubbealtı Lügatı.
- Bascom, W. (1954). Four functions of folklore. The Journal of American Folklore, 67(266), 333–349. https://doi.org/10.2307/536411
- Bekki, S. (2017). Halk hekimliği: Ortak miras. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Bennett, W. J. (1943). Food and social status in a rural society. American Sociological Review, 8(5), 561–569. https://doi.org/10.2307/2085664
- Boratav, P. N. (2013). 100 soruda Türk folkloru: İnanışlar, töre ve törenler, oyunlar. BilgeSu Yayıncılık.
- Dağdeviren, M. (2018). Unutulmuş halk yemeklerinden yedi tarif. Yemek ve Kültür, 65, 53.
- Dağdeviren, M. (2019). Unutulmuş halk yemeklerinden yedi tarif. Yemek ve Kültür, 73, 65.
- Dağdeviren, M. (2023). Unutulmuş halk yemeklerinden yedi tarif. Yemek ve Kültür, 9, 63.
- Koçak, A., & Otyakmaz Aydın, H. (2023). Yaşamın özel dönemlerinin vazgeçilmezi yumurta: Siirt ve ilçeleri örneği. Uluslararası Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 6(2), 204–218. https://doi.org/10.5281/zenodo.10458200
- Malinowski, B. (1992). Bilimsel bir kültür teorisi (S. Özkal, Çev.). Kabalcı Yayınevi. (Orijinal eser 1944 yılında yayımlanmıştır)
- Malinowski, B. (1944). A scientific theory of culture and other essays (pp. 36–37). The University of North Carolina Press.
- Maslow, A. H. (1970). Motivation and personality. Harper and Row.
- Mintz, S. W., & Du Bois, C. M. (2002). The anthropology of food and eating. Annual Review of Anthropology, 31, 99–119. https://doi.org/10.1146/annurev.anthro.32.032702.131011
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Turkish Language and Literature (Other) |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Project Number | SDK-2024-5962 |
| Early Pub Date | May 26, 2025 |
| Publication Date | |
| Submission Date | April 7, 2025 |
| Acceptance Date | April 29, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 11 Issue: 1 |
