Abstract
Bu çalışma fıkıh-siyaset ilişkisi bağlamında ele alınması gereken bir ceza olarak siyaseten katli incelemeyi hedeflemektedir. Had ve kısas dışında idârecilerin takdirine bırakılan cezaları ifade eden taʻzîrin bir türünü de devlet başkanının verdiği ölüm cezaları oluşturmaktadır. Siyaseten katlin bu cezalar içerisinde özel bir yerinin olduğu söylenebilir. Siyaseten katil kamunun genel faydasının gözetilmesi yahut da olağanüstü tedbirler alınmasının gerektiği durumlarda yapılan düzenlemelerden biri olarak değerlendirilebilir. Dört büyük mezhep temelde taʻzîr cezalarının sayı ve şiddet bakımından had cezalarını aşamayacağını kabul etmiş olsalar da siyaseten katil bu küllî kabulün istisnalarından biri hâline gelmiştir. Türk-İslam devletlerinde eski Türk-Moğol geleneğinin bir devamı olarak uygulama bulan siyaseten katil cezası en uç yönüyle Osmanlı Devleti’nde kardeş katline verilen cevâzı da kapsamaktadır. Elinizdeki bu araştırma siyaseten katli, İslam hâkimiyeti boyunca müslümanların en geniş topraklara ulaştıkları ve müesses bir nizâm kurdukları Bâbürlüler Devleti (1526-1858) özelinde ele almayı hedeflemektedir. Bâbürlü hükümdârlarının bu cezayı verme nedenleri ve cezanın tatbiki konuları üzerinde durulmaya çalışılacaktır.
References
- Ağırakça, Ahmet. (2000). Osmanlılarda kardeş katli meselesine yeni ve farklı bir yaklaşım. Yeni Türkiye, 31, 785-790.
- Akman, M. (1995). Osmanlı hukukunda kardeş katli meselesi [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. Yök Tez.
- Arık, F. Ş. (1999). Türkiye selçuklu devletinde siyaseten katl (1075-1243). Belleten, 63(236), 43-94.
- Aslan, N. (2003). Klasik Dönem Ceza Kanunnâmeleri Bağlamında Osmanlı Hukûkunun Şer’îliği Üzerine. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(2), 17-44.
- Aydın, M. Â. (1993). Ceza. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 7, ss. 478-482). TDV Yayınları.
- Aydın, M. A. (2005). Türk hukuk tarihçiliği. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3(5), 9-25.
- Bardakoğlu, A. (1993). Ceza. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 7, ss.470-478). TDV Yayınları.
- Başoğlu, T. (2011). Taʻzîr. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 40, ss. 198-202). TDV Yayınları.
- Bayur, H. (1945). Evrengzib Âlemgir ve Din Siyasası Üzerinde Bir İnceleme. Belleten 9(33), 1-62.
- Bıyıktay, H. (1989). Timurlular Zamanında Hindistan Türk İmparatorluğu. Türk Tarih Kurumu.
- Chandra, S. (1986). Some considerations on the religious policy of aurangzeb during the later part of his reign. Proceedings of the Indian History Congress, 47(1), 369-381.
- Çetin, E. (2019). Abdurrahman şeref efendi tarihinde osmanlı devletinin ilk yüz yılı (1300-1400): osmanlı hânedanının kökeni, fetret devri ve siyaseten katl meselelerinin değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi, Mardin Artuklu Üniversitesi]. Yök Tez.
- Ekinci, E. B. (2015). Osmanlı Hukukunda Şehzâde Katli. Bayburt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 95-108.
- Erdoğan, M. C. (2019). Osmanlı Siyaset Düşüncesinde Siyaseten Katil Meselesi. Fuat Aydın (Ed.), Osmanlı düşüncesi: kaynakları ve tartışma konuları (ss. 437-449). Mahya Yayıncılık.
- Fisher, M. H. (2020). Bâbürlüler. (Çev. M. Fatih Çalışır). Kronik Kitap.
- Gülsoy, U. (2022). Şer’i Hukuk Açısından Osmanlı Devletinde Kardeş Katli Uygulamalarına Farklı Bir Bakış. Arif Kolay-Ahmet Vurgun (Ed.), Tarihin Engin Sularında: Prof. Dr. Vahdettin Engin’e Armağan (123-137). Yeditepe Yayınevi.
- Hayrbeytî, Mahmûd b. İsmâil. (2022). Adalet Gerdanlığı Sultan, Kadı Ve Emirlere Nasihatler. (Çev. M. Demir- Ü. Döngel). Klasik Yayınları.
- Ibn Hasan. (1936). The Central structure of the mughal empire in northern india. Munshiram Manoharlal.
- Katgı, İ. (2013). Osmanlı Devletinde Katledilmiş (Maktul) İlk Şeyhülislam Ahizade Hüseyin Efendi Hayatı, Kariyeri, Faaliyetleri ve Katledilmesi. Hikmet Yurdu, 6(11), 395-414.
- Katgı, İ. (2013). Osmanlı Devletinde Katledilmiş (Maktul) İlk Şeyhülislam Ahizade Hüseyin Efendi Hayatı, Kariyeri, Faaliyetleri Ve Katledilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(24), 180-211.
- Katgı, İ. (2013). Osmanlı Devletinde Padişahın Emriyle (Siyaseten) Katledilmiş Şeyhülislamlar. History Studies, 5(3), 85-115.
- Katgı, İ. (2013). Maktul Şeyhülislamlar. İz Yayıncılık.
- Kaya, A. İ. (2018). Siyaseten Katl Ve Müsadere Uygulamalarında II. Süleyman Dönemi (1687-1691) Örneği. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8(1), 1-8.
- Köksal, A. C. (2016). Fıkıh ve Siyaset: Osmanlılarda Siyâset-İ Şer’iyye. Klasik Yayınları.
- Kulan, M. (2022). Memlükler ve Siyâset-i Şer’iyye: Togan Şeyh el-Eşrefî Örneği. Klasik Yayınları.
- Lari, A. & Mohd, A. (1989). was aurangzeb guilty of guru tegh bahadur's execution?. Proceedings of the Indian History Congress, 50, 204.
- Manucci, N. (1965). Storia do mogor. (Çev. W. Irvine). Editions Indian.
- Metcalf, B. D. & Metcalf, T. R. (2018). Modern Hindistanın Kısa Tarihi. (Çev. Z. Hale Akman). Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
- Mumcu, A. (1985). Osmanlı Devletinde Siyaseten Katl. Birey ve Toplum Yayınları.
- Monserrate, A. (1922). The Commentary of father monserrate, s. j., on his journey to the court of akbar. (Çev. J. S. Hoyland). Oxford University Press.
- Nûrüddin, Cihângîr Şâh. (2013). Târih-i selîm şâh. (Çev. Nevres-i Kadîm). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Richards, J. F. (2021). Bâbür Türk İmparatorluğu. (Çev. Y. Tekin). Selenge Yayınları.
- Wink, A. (2020). Ekber Şah. (Çev. U. Gezen). Vakıfbank Kültür Yayınları.
- Uzunçarşılı, İ. H. (2020). Osmanlı Devletinin Merkez Ve Bahriye Teşkilatı. Türk Tarih Kurumu.
- Yaman, A. (2015). Siyaset ve Fıkıh. İz Yayıncılık.
- Yücel, A. S. (1999). İki Halifenin Bir Arada Bulunmaması Anlayışı ve Osmanlı Hükümdarı Sultan İbrahim’in Siyaseten Katli. İslâmî Araştırmalar, 12(1), 40-57.
- Zahîrüddîn Muhammed Bâbür (2006). Bâbürnâme. Kabalcı.
Abstract
This study aims to examine political slaughter as a punishment that should be handled in the context of the relationship between fiqh and politics. One of the types of ta'zīr, which refers to the punishments left to the discretion of the rulers other than ḥadīth and qisas, is the death penalty imposed by the head of state. It can be said that political murder has a special place among these punishments. Political assassination can be considered as one of the arrangements made in cases where the general public interest is pursued or extraordinary measures are required. Although the four major sects basically accepted that ta'zīr punishments cannot exceed ḥadīth punishments in terms of number and severity, political murder has become one of the exceptions to this universal acceptance. The penalty of political murder, which found application in the Turkish-Islamic states as a continuation of the old Turko-Mongolian tradition, includes, in its most extreme aspect, the authorisation given to fratricide in the Ottoman Empire. This study aims to examine political murder in the context of the Bāburean Empire (1526-1858), where Muslims reached the largest territories and established an established order during the Islamic rule. The reasons why the Bābürid rulers imposed this punishment and the implementation of this punishment will be discussed.
References
- Ağırakça, Ahmet. (2000). Osmanlılarda kardeş katli meselesine yeni ve farklı bir yaklaşım. Yeni Türkiye, 31, 785-790.
- Akman, M. (1995). Osmanlı hukukunda kardeş katli meselesi [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. Yök Tez.
- Arık, F. Ş. (1999). Türkiye selçuklu devletinde siyaseten katl (1075-1243). Belleten, 63(236), 43-94.
- Aslan, N. (2003). Klasik Dönem Ceza Kanunnâmeleri Bağlamında Osmanlı Hukûkunun Şer’îliği Üzerine. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(2), 17-44.
- Aydın, M. Â. (1993). Ceza. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 7, ss. 478-482). TDV Yayınları.
- Aydın, M. A. (2005). Türk hukuk tarihçiliği. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3(5), 9-25.
- Bardakoğlu, A. (1993). Ceza. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 7, ss.470-478). TDV Yayınları.
- Başoğlu, T. (2011). Taʻzîr. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 40, ss. 198-202). TDV Yayınları.
- Bayur, H. (1945). Evrengzib Âlemgir ve Din Siyasası Üzerinde Bir İnceleme. Belleten 9(33), 1-62.
- Bıyıktay, H. (1989). Timurlular Zamanında Hindistan Türk İmparatorluğu. Türk Tarih Kurumu.
- Chandra, S. (1986). Some considerations on the religious policy of aurangzeb during the later part of his reign. Proceedings of the Indian History Congress, 47(1), 369-381.
- Çetin, E. (2019). Abdurrahman şeref efendi tarihinde osmanlı devletinin ilk yüz yılı (1300-1400): osmanlı hânedanının kökeni, fetret devri ve siyaseten katl meselelerinin değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi, Mardin Artuklu Üniversitesi]. Yök Tez.
- Ekinci, E. B. (2015). Osmanlı Hukukunda Şehzâde Katli. Bayburt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 95-108.
- Erdoğan, M. C. (2019). Osmanlı Siyaset Düşüncesinde Siyaseten Katil Meselesi. Fuat Aydın (Ed.), Osmanlı düşüncesi: kaynakları ve tartışma konuları (ss. 437-449). Mahya Yayıncılık.
- Fisher, M. H. (2020). Bâbürlüler. (Çev. M. Fatih Çalışır). Kronik Kitap.
- Gülsoy, U. (2022). Şer’i Hukuk Açısından Osmanlı Devletinde Kardeş Katli Uygulamalarına Farklı Bir Bakış. Arif Kolay-Ahmet Vurgun (Ed.), Tarihin Engin Sularında: Prof. Dr. Vahdettin Engin’e Armağan (123-137). Yeditepe Yayınevi.
- Hayrbeytî, Mahmûd b. İsmâil. (2022). Adalet Gerdanlığı Sultan, Kadı Ve Emirlere Nasihatler. (Çev. M. Demir- Ü. Döngel). Klasik Yayınları.
- Ibn Hasan. (1936). The Central structure of the mughal empire in northern india. Munshiram Manoharlal.
- Katgı, İ. (2013). Osmanlı Devletinde Katledilmiş (Maktul) İlk Şeyhülislam Ahizade Hüseyin Efendi Hayatı, Kariyeri, Faaliyetleri ve Katledilmesi. Hikmet Yurdu, 6(11), 395-414.
- Katgı, İ. (2013). Osmanlı Devletinde Katledilmiş (Maktul) İlk Şeyhülislam Ahizade Hüseyin Efendi Hayatı, Kariyeri, Faaliyetleri Ve Katledilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(24), 180-211.
- Katgı, İ. (2013). Osmanlı Devletinde Padişahın Emriyle (Siyaseten) Katledilmiş Şeyhülislamlar. History Studies, 5(3), 85-115.
- Katgı, İ. (2013). Maktul Şeyhülislamlar. İz Yayıncılık.
- Kaya, A. İ. (2018). Siyaseten Katl Ve Müsadere Uygulamalarında II. Süleyman Dönemi (1687-1691) Örneği. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8(1), 1-8.
- Köksal, A. C. (2016). Fıkıh ve Siyaset: Osmanlılarda Siyâset-İ Şer’iyye. Klasik Yayınları.
- Kulan, M. (2022). Memlükler ve Siyâset-i Şer’iyye: Togan Şeyh el-Eşrefî Örneği. Klasik Yayınları.
- Lari, A. & Mohd, A. (1989). was aurangzeb guilty of guru tegh bahadur's execution?. Proceedings of the Indian History Congress, 50, 204.
- Manucci, N. (1965). Storia do mogor. (Çev. W. Irvine). Editions Indian.
- Metcalf, B. D. & Metcalf, T. R. (2018). Modern Hindistanın Kısa Tarihi. (Çev. Z. Hale Akman). Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
- Mumcu, A. (1985). Osmanlı Devletinde Siyaseten Katl. Birey ve Toplum Yayınları.
- Monserrate, A. (1922). The Commentary of father monserrate, s. j., on his journey to the court of akbar. (Çev. J. S. Hoyland). Oxford University Press.
- Nûrüddin, Cihângîr Şâh. (2013). Târih-i selîm şâh. (Çev. Nevres-i Kadîm). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Richards, J. F. (2021). Bâbür Türk İmparatorluğu. (Çev. Y. Tekin). Selenge Yayınları.
- Wink, A. (2020). Ekber Şah. (Çev. U. Gezen). Vakıfbank Kültür Yayınları.
- Uzunçarşılı, İ. H. (2020). Osmanlı Devletinin Merkez Ve Bahriye Teşkilatı. Türk Tarih Kurumu.
- Yaman, A. (2015). Siyaset ve Fıkıh. İz Yayıncılık.
- Yücel, A. S. (1999). İki Halifenin Bir Arada Bulunmaması Anlayışı ve Osmanlı Hükümdarı Sultan İbrahim’in Siyaseten Katli. İslâmî Araştırmalar, 12(1), 40-57.
- Zahîrüddîn Muhammed Bâbür (2006). Bâbürnâme. Kabalcı.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Religious Studies (Other) |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | March 4, 2025 |
| Publication Date | April 8, 2025 |
| Submission Date | January 14, 2025 |
| Acceptance Date | March 4, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 12 Issue: 1 |
По всем вопросам приема статей и выпуска очередных номеров обращаться в редакцию соответствующего журнала