Abstract
İlhanlı Devleti'nin tarihinde derin izler bırakan kadın figürler, Moğol toplumsal yapısının kadınlara sunduğu özgürlüklerin ve toplumsal alandaki yerlerinin birer yansımasıdır. Bu dönemde özellikle Bûlûgân Hatunlar, gerek siyasi zekâları gerekse toplum içindeki aktif rolleriyle öne çıkmışlardır. Moğol geleneği, kadınların siyasi arenada etkin olmalarını destekleyen bir yapı sunmuş, bu durum İlhanlı Devleti'nde de devam etmiştir. Bu güçlü kadınlardan I. Bûlûgân Hatun, Abaka Han’ın eşi olarak İlhanlı Devleti'nde önemli bir siyasi aktör hâline gelmiş ve Argun Han dönemine stratejik hamleleriyle damgasını vurmuştur. Bunun yanında, Gâzân Han’ın eğitiminde oynadığı kritik rol ile Moğol geleneklerinin sürekliliğini sağlamış, Gâzân’ı güçlü bir hükümdar olarak yetiştirmeye katkıda bulunmuştur.
II. Bûlûgân Hatun da İlhanlı sarayında derin etkiler bırakmış; Gâzân Han ve Olcaytu Han dönemlerinde hem ekonomik hem de siyasi gücüyle ön planda yer almıştır. Gâzân’ın iktidar mücadelesinde adeta bir lider gibi hareket eden II. Bûlûgân, hem İlhanlı Devleti'nde hem de Moğol aristokrasisi içinde gücünü ve stratejik zekâsını kanıtlamıştır. Bu özellikleri sayesinde sadece dönemin en nüfuzlu kadın figürlerinden biri olmakla kalmamış, aynı zamanda ardında güçlü bir kadın mirası da bırakmıştır.
İlhanlı sarayında ve devlet işlerinde etkin roller üstlenen Bûlûgân Hatunlar, Moğol kadınlarının toplumsal ve siyasi hayatta ne kadar önemli görevler üstlenebileceğini gözler önüne sermiştir. Bu hatunlar, Moğol toplumunun kadınlara sunduğu değer ve fırsatların birer simgesi olarak, günümüze kadar adlarından söz ettirmeyi başarmışlardır. Bûlûgân Hatunların yaşam serüvenleri, günümüz araştırmacılarına İlhanlı saray kadınlarının nüfuzlu yaşam portrelerini sunmakta; ayrıca kendilerinden sonra İlhanlı sarayında yer alan kadınlar için birer ilham kaynağı olmaya devam etmektedir.
Ethical Statement
HERHANGİ BİR KURUMDAN DESTEK ALINMAMIŞTIR
Supporting Institution
HERHANGİ BİR KURUMDAN DESTEK ALINMAMIŞTIR
Project Number
PROJE DEĞİLDİR
Thanks
HERHANGİ BİR KURUMDAN DESTEK ALINMAMIŞTIR
References
- Abûl-Farac, Gregory. 1999. Abû1-Farac Tarihi. C. II. Süryaniceden çev. Ernest A. Wallis Budge, Türkçe Yay. Ömer Rıza Doğrul. Ankara: TTK Yayınları.
- Benâketi, Fahruddin Ebu Süleyman Davud. (1969). Tacuddin Fahri. Tarih-i Benâketi (Ravzat ül-elbab fi ma'rife't-tevârih vel-ensab). Neşr; Cafer Şiar. Tahran: Çaphane-i Daverpenah.
- Beyani, Şirin. 2015. Moğol Dönemi İran’ında Kadın. Çev. Mustafa Uyar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Dalksen, Nilgün. 2007. “Gender Roles and Women’s Status in Central Asia and Anatolia Between the Thirteenth and Sixteenth Centuries”. Doktora Tezi, Natural and Applied Sciences of Middle East Technical University. Ankara.
- Dalksen, Nilgün. 2011. “İlhanlı Hanedanlığı’nda Siyaset ve Kadın”, Ortaçağda Kadın (s. 532-568). Ed. Altan Çetin. Ankara: Lotus Yayınlar.
- Devletşah. 2011. Tezkiretü’ş-Şuarâ (Şair Tezkireleri). Çev. Necati Lugal, İstanbul: Pinhan Yayıncılık. Ebu’l-Kasım Abdullah b. Muhammed Kâşânî. 1391 h.ş. Târîh-i Ulcâytû. Haz. Mehîn Hanbelî. Tahran: Întişârât-ı ‘İlmî ve Ferhengî.
- Ekinci, A., Gördegir, B. 2024. Kural Koymadan İktidar Uygulayan Bir İlhanlı Hatunu: Kutuy. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 12/41, 297-308.
- Gördegir, Ercan, 2020. “Aruklu Hanedanında Aynı İsimde İki Farklı Kadın: Dünya”. Tarihte Kadın, Toplumsal Hayat, Siyaset, Hukuk, Mitoloji, Ed. Mehtap Nasıroğlu Aydın. İstanbul: Paradigma Akademi.
- Gördegir, Ercan. 2019. “İlhanlı Hükümdarlarının Leviratus Geleneğine Uygun Evlilikleri” Journal of History School 12(43): 1324-1340. http://dx.doi.org/10.29228/Joh24773
- Gördegir, Ercan. 2021. Olcaytu Han ve Zamanı (1304-13016). Ankara: İksad Yayınevi.
- Günaltay, M. Şemseddin. 1991. İslam Tarihinin Kaynakları: Tarih ve Müverrihler, haz. Yüksel Kanar, İstanbul: Endülüs Yayınları.
- Güneş, İbrahim. 2021. “Abâkâ Han Devrinde İlhanlı Devleti Tarihi (663-680/1265-1282)”. Doktora Tezi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Muğla.
- Hâfız-ı Ebrû. 1317 h.ş. Zeyl-i Câmi‘ü’t-Tevârîh-i Reşîdî (nşr. Beyânî, H.). Tahran: Şirket-i Tezâmünî-i İlmî.
- Howorth, Henry H. 2008. History of the Mongols: From the 9th to the 19th Century. Part I. New York: Proper and the Kalmyks.
- Kaşanî, Ebu’l-Kasım Abdullah b. Muhammed. 1348 h.ş. Tarih-i Olcaytu (nşr. Muhyin Hambeli). Tahran: Bengâh-ı Tercüme ve Neşr-i Kitab.
- Korkmaz, A. 2024. Celayırlı Devleti’nde Etkin Bir Kadın: Dilşad Hatun’un Hayatı. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 12/40, 440-450.
- Melville, Charles. Desember 1989. “Bologan Katun”. Encyclopaedia Iranica, IV (4), 338-339.
- Nicola, Bruno. 2017. Women in Mongol Iran, The Khatuns: 1206-1335. Edinburgh University Press.
- Öncel, Sümeyye Melek. 2019. “Moğollarda Kadın”, Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Örs, Derya. 1992. “Târîh-i Olcaytu”. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Özgüdenli, O. G. 2007. Olcaytu. İslâm Ansiklopedisi (C. 33, ss. 345-347). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Reşideddin, Fazlullâh. 1998. Câmi'u't Tevârih. C. II. (Çev. W. M. Thackston). Harvard Universitesi.
- Reşîdüddin Fazlullâh. 2013. Câmiu’t-Tevârih (İlhanlılar Kısmı). (Çev. İsmail Aka vd.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Reşîdüddin Fazlullâh-i Hemedani. 1362/1983. Câmi'ü't-Tevärih, C. I-II. Yayına haz. Behmen Kerimi, Tahran: Intişarat-ı İkbal.
- Spuler, Bertold. 2011. İran Moğolları (Siyaset, İdare ve Kültür İlhanlılar Devri, 1220-1350). (Çev. Cemal Köprülü). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Sümer, F. 1991. Arslan Argun. İslâm Ansiklopedisi. (C. 3, ss. 399-400). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
- Tuysuz, Cem. 2021. “İlhanlı Devleti Tarihinde Bağdad Hatun (Hayatı ve Siyasi Yaşama Etkileri)”. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 72: 265-276.
- Yakubovskiy, A. Y. 2000. Altın Ordu ve Çöküşü. (Çev. Hasan Eren), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Yazıcı, T. 1993. Çav. İslâm Ansiklopedisi. (Cilt 8, s. 235). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Yuvalı, A. 1996. Gazan Han. İslâm Ansiklopedisi. (C. 13, ss. 429-431). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Yuvalı, A. 1996. Geyhatu Han. İslâm Ansiklopedisi. (C. 14, ss. 44-45). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.Zeyneddin b. Hamdullah Müstevfî-yi Kazvînî. 1372 h.ş. Zeyl-i Târîh-i Güzîde, Haz. Îrac Afşâr, Tahran: İntişârât-ı Edebî ve Târîhî Mevkûfât-ı Doktor Mahmûd Afşâr-ı Yezdî.
Abstract
The history of the Ilkhanate is marked by prominent female figures who reflect the values and freedoms that Mongol society extended to women. Among these, the Bûlûgân Hatuns stand out with their political insight and active roles in public life. The Mongol tradition encouraged women to take part in political affairs, a custom that continued within the Ilkhanate. I. Bûlûgân Hatun, as the wife of Abaka Khan, emerged as a significant political actor, leaving her mark on the era of Argun Khan with her strategic acumen. Additionally, she played a critical role in the education of Gâzân Khan, ensuring the continuity of Mongol traditions and contributing to his rise as a powerful ruler.
II. Bûlûgân Hatun also left a profound impact on the Ilkhanid court, wielding both economic and political influence during the reigns of Gâzân Khan and Oljeitu Khan. She actively supported Gâzân in his initial struggle for power, demonstrating her leadership and strategic skills within the complex dynamics of the Mongol aristocracy. Her contributions made her one of the most influential female figures of her time, leaving behind a strong legacy for future generations of women in the Ilkhanate.
By taking on prominent roles within the Ilkhanid court and state affairs, the Bûlûgân Hatuns exemplified the vital contributions women could make to both social and political life. These women, as symbols of the respect and opportunities Mongol society extended to women, have continued to be remembered throughout history. Their life stories offer modern researchers a portrait of influential women in the Ilkhanid court, while also serving as a source of inspiration for the women who followed in their footsteps within the Ilkhanid realm.
Project Number
PROJE DEĞİLDİR
References
- Abûl-Farac, Gregory. 1999. Abû1-Farac Tarihi. C. II. Süryaniceden çev. Ernest A. Wallis Budge, Türkçe Yay. Ömer Rıza Doğrul. Ankara: TTK Yayınları.
- Benâketi, Fahruddin Ebu Süleyman Davud. (1969). Tacuddin Fahri. Tarih-i Benâketi (Ravzat ül-elbab fi ma'rife't-tevârih vel-ensab). Neşr; Cafer Şiar. Tahran: Çaphane-i Daverpenah.
- Beyani, Şirin. 2015. Moğol Dönemi İran’ında Kadın. Çev. Mustafa Uyar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Dalksen, Nilgün. 2007. “Gender Roles and Women’s Status in Central Asia and Anatolia Between the Thirteenth and Sixteenth Centuries”. Doktora Tezi, Natural and Applied Sciences of Middle East Technical University. Ankara.
- Dalksen, Nilgün. 2011. “İlhanlı Hanedanlığı’nda Siyaset ve Kadın”, Ortaçağda Kadın (s. 532-568). Ed. Altan Çetin. Ankara: Lotus Yayınlar.
- Devletşah. 2011. Tezkiretü’ş-Şuarâ (Şair Tezkireleri). Çev. Necati Lugal, İstanbul: Pinhan Yayıncılık. Ebu’l-Kasım Abdullah b. Muhammed Kâşânî. 1391 h.ş. Târîh-i Ulcâytû. Haz. Mehîn Hanbelî. Tahran: Întişârât-ı ‘İlmî ve Ferhengî.
- Ekinci, A., Gördegir, B. 2024. Kural Koymadan İktidar Uygulayan Bir İlhanlı Hatunu: Kutuy. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 12/41, 297-308.
- Gördegir, Ercan, 2020. “Aruklu Hanedanında Aynı İsimde İki Farklı Kadın: Dünya”. Tarihte Kadın, Toplumsal Hayat, Siyaset, Hukuk, Mitoloji, Ed. Mehtap Nasıroğlu Aydın. İstanbul: Paradigma Akademi.
- Gördegir, Ercan. 2019. “İlhanlı Hükümdarlarının Leviratus Geleneğine Uygun Evlilikleri” Journal of History School 12(43): 1324-1340. http://dx.doi.org/10.29228/Joh24773
- Gördegir, Ercan. 2021. Olcaytu Han ve Zamanı (1304-13016). Ankara: İksad Yayınevi.
- Günaltay, M. Şemseddin. 1991. İslam Tarihinin Kaynakları: Tarih ve Müverrihler, haz. Yüksel Kanar, İstanbul: Endülüs Yayınları.
- Güneş, İbrahim. 2021. “Abâkâ Han Devrinde İlhanlı Devleti Tarihi (663-680/1265-1282)”. Doktora Tezi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Muğla.
- Hâfız-ı Ebrû. 1317 h.ş. Zeyl-i Câmi‘ü’t-Tevârîh-i Reşîdî (nşr. Beyânî, H.). Tahran: Şirket-i Tezâmünî-i İlmî.
- Howorth, Henry H. 2008. History of the Mongols: From the 9th to the 19th Century. Part I. New York: Proper and the Kalmyks.
- Kaşanî, Ebu’l-Kasım Abdullah b. Muhammed. 1348 h.ş. Tarih-i Olcaytu (nşr. Muhyin Hambeli). Tahran: Bengâh-ı Tercüme ve Neşr-i Kitab.
- Korkmaz, A. 2024. Celayırlı Devleti’nde Etkin Bir Kadın: Dilşad Hatun’un Hayatı. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 12/40, 440-450.
- Melville, Charles. Desember 1989. “Bologan Katun”. Encyclopaedia Iranica, IV (4), 338-339.
- Nicola, Bruno. 2017. Women in Mongol Iran, The Khatuns: 1206-1335. Edinburgh University Press.
- Öncel, Sümeyye Melek. 2019. “Moğollarda Kadın”, Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Örs, Derya. 1992. “Târîh-i Olcaytu”. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Özgüdenli, O. G. 2007. Olcaytu. İslâm Ansiklopedisi (C. 33, ss. 345-347). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Reşideddin, Fazlullâh. 1998. Câmi'u't Tevârih. C. II. (Çev. W. M. Thackston). Harvard Universitesi.
- Reşîdüddin Fazlullâh. 2013. Câmiu’t-Tevârih (İlhanlılar Kısmı). (Çev. İsmail Aka vd.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Reşîdüddin Fazlullâh-i Hemedani. 1362/1983. Câmi'ü't-Tevärih, C. I-II. Yayına haz. Behmen Kerimi, Tahran: Intişarat-ı İkbal.
- Spuler, Bertold. 2011. İran Moğolları (Siyaset, İdare ve Kültür İlhanlılar Devri, 1220-1350). (Çev. Cemal Köprülü). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Sümer, F. 1991. Arslan Argun. İslâm Ansiklopedisi. (C. 3, ss. 399-400). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
- Tuysuz, Cem. 2021. “İlhanlı Devleti Tarihinde Bağdad Hatun (Hayatı ve Siyasi Yaşama Etkileri)”. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 72: 265-276.
- Yakubovskiy, A. Y. 2000. Altın Ordu ve Çöküşü. (Çev. Hasan Eren), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Yazıcı, T. 1993. Çav. İslâm Ansiklopedisi. (Cilt 8, s. 235). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Yuvalı, A. 1996. Gazan Han. İslâm Ansiklopedisi. (C. 13, ss. 429-431). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Yuvalı, A. 1996. Geyhatu Han. İslâm Ansiklopedisi. (C. 14, ss. 44-45). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.Zeyneddin b. Hamdullah Müstevfî-yi Kazvînî. 1372 h.ş. Zeyl-i Târîh-i Güzîde, Haz. Îrac Afşâr, Tahran: İntişârât-ı Edebî ve Târîhî Mevkûfât-ı Doktor Mahmûd Afşâr-ı Yezdî.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Women's Studies |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Project Number | PROJE DEĞİLDİR |
| Early Pub Date | June 13, 2025 |
| Publication Date | June 15, 2025 |
| Submission Date | November 5, 2024 |
| Acceptance Date | December 25, 2024 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 13 Issue: 43 |
Avrasyad''de yayınlanan makaleler, Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır. Bilimsel araştırmaları kamuya ücretsiz sunmanın bilginin küresel paylaşımını artıracağı ilkesini benimseyen dergi, tüm içeriğine anında açık erişim sağlamaktadır. Makalelerdeki fikir ve görüşlerin sorumluluğu sadece yazarlarına ait olup Avrasyad''nin görüşlerini yansıtmazlar. Kullanım Şartları ve Gizlilik Politikası