Osmanlı Devleti’nin İran coğrafyasındaki hâkimiyet mücadelesi ve bu coğrafyada farklı devletler ile toplulukların etkileşimi tarihte önemli bir yere sahiptir. Avrasya’ya dâhil İran gibi köklü ve geniş bir coğrafyada Özbek ve Fars topluluklarının yanı sıra Afgan unsurla-rının varlığı ile siyasi ve sosyolojik yapısı geçmişte olduğu gibi bugün de kritik meselelerden birini oluşturur. Bu kritik meseleler tarihte şiddetli bir şekilde karşı karşıya gelen Osmanlı ve Safevîler ile sonrasında gelen İran devletlerini ortak bir paydada buluşmaya itmiştir. Bu ortak paydanın en önemli hususlarından biri bölgede yaşayan halkın ülke sınırlarını tehdididir. İran coğrafyasındaki yerel halklar ve bu halkların yaşayış tarzlarıyla idare edilme biçimleri özellik-le bölgeye hâkim ya da bölge üzerinde kuruluş aşamasında olan devletler için sürece göre ya-şanan karışıklıkların değişmez bir gerçekliğidir. Bölgedeki Afgan ve Özbek halkları yüzyıllar-ca bu gerçekliğin önemli parçası olmuşlardır. Bölgedeki bu topluluklar Osmanlı-İran çıkarları doğrultusunda her iki devletin siyasi ve ticari ilişkilerinde rol oynamışlardır. Bu çalışmada Osmanlı-İran siyasi ve diplomatik ilişkileri ile sınır güvenliklerinde Afgan ve Özbeklerin rolü ortaya konulmuştur. Osmanlı Devleti’nin önemli sınır sancaklarından biri olan Bayezid san-cağındaki Özbek, Afgan ve diğer pek çok aşiret ve topluluğun hareketliliği Osmanlı-İran sınır meseleleri ile güvenliğine örnek teşkil eder. Osmanlı Arşiv kaynaklarında bu hususla ilgili önemli vesikalar yer almaktadır.
The Ottoman Empire's struggle for dominance in Iran and the interaction of different states and communities in this geography have an important place in history. The presence of Uzbek and Persian communities, as well as Afghan elements, and the political and sociological structure of Iran in a geography as deep-rooted and vast as Iran, which is part of Eurasia, constitute one of the critical issues today as in the past. These critical issues have pushed the Ottomans and Safavids, and the Iranian states that followed them, to find a common ground. One of the most important aspects of this common ground is the threat to the borders of the countries by the peoples of the region. The local peoples in the Iranian geography and the way they live and are governed is a constant reality of the conflicts experienced according to the process, especially for the states that dominate the region or are in the process of establishment in the region. The Afghan and Uzbek peoples in the region have been an important part of this reality for centuries. These communities in the region played a role in the political and commercial relations of both states in line with Ottoman-Iranian interests. The aim of this study is to examine how Afghan, Uzbek and other communities on the Ottoman-Iranian border affected Ottoman-Iranian political and diplomatic relations and border security. The mobility of Uzbeks, Afghans, tribes and many other tribes and communities in Bayezid Sanjak, one of the most important border sanjaks of the Ottoman Empire, is an example of Ottoman-Iranian border issues and security. Ottoman archival sources contain important documents on this issue.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Early Modern History (Other) |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Early Pub Date | June 13, 2025 |
Publication Date | June 15, 2025 |
Submission Date | March 23, 2025 |
Acceptance Date | May 16, 2025 |
Published in Issue | Year 2025 Volume: 13 Issue: 43 |
Avrasyad''de yayınlanan makaleler, Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır. Bilimsel araştırmaları kamuya ücretsiz sunmanın bilginin küresel paylaşımını artıracağı ilkesini benimseyen dergi, tüm içeriğine anında açık erişim sağlamaktadır. Makalelerdeki fikir ve görüşlerin sorumluluğu sadece yazarlarına ait olup Avrasyad''nin görüşlerini yansıtmazlar. Kullanım Şartları ve Gizlilik Politikası