Research Article
BibTex RIS Cite

Türk Havacılık Sanayisinin Bölgesel Politikaları Şekillendirmedeki Rolü: Avrasya ve KKTC örneği

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 115 - 133, 30.06.2025

Devrim Şahin , Nalan Gelirli , Neriman Çakır

Abstract

20 Aralık 2024 tarihinde, iki Fransız savaş uçağı Kuzey Kıbrıs'ın Lefke bölgesi üzerinde alçak irtifa uçuşları gerçekleştirmiştir. Bu olay üzerine, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Fransa'yı hava sahasını ihlal ettiği ve Doğu Akdeniz gibi hâlihazırda istikrarsız bir bölgede gerilimi arttırdığı gerekçesiyle kınamıştır. Söz konusu uçaklar Fransa ile Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) arasında 2017 yılında imzalanan Savunma İşbirliği Anlaşması kapsamında Güney Kıbrıs’ta konuşlandırılmıştır. GKRY, benzeri bir askeri anlaşmayı Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile imzalamış olup Çin ile de stratejik ortaklık ilişkileri gerçekleştirmiştir. Bu gibi anlaşmalar GKRY’nin önemli devletlere ve çok uluslu şirketlere çeşitli imtiyazlar tanıyarak bu aktörleri Türkiye ile karşı karşıya getirme stratejisinin bir parçası olarak değerlendirilmektedir. Avrupa Birliği (AB) üyesi olarak eli güçlenen bir GKRY tarafına karşın KKTC, tanınmamış ve izolasyonlara tabi olmuştur. Aynı zamanda Türkiye de hem bölgesel dengeler hem de Batı ile ilişkileri bağlamında zorluklar yaşamaktadır. Dolayısıyla Kıbrıs meselesi yalnızca adadaki iki toplum arasındaki bir sorun olmanın ötesinde, Batı ile Türkiye arasında daha geniş çaplı krize dönüşmesi için uygun ortam yaratmaktadır. Son yıllarda Türkiye Batı dışı aktörlerle daha sıkı ilişkiler kurma stratejisini benimsemiş ve özellikle son döndemlerde Avrasya’daki Türk Cumhuriyetleri ile olan ilişkilerine önem vermeye başlamıştır. Bölgedeki Türk Cumhuriyetle özellikle savunma ve havacılık sanayisinde kaydettiği ilerlemelerden dolayı Türkiyeyi güvenlik sağlayıcı bir aktör olarak değerlendirmeye başlamıştır. Bu çalışmada, Türkiye’nin güvenlik sağlayıcı rolünün Avrasya’daki Türk Dünyasının Kıbrıs sorununa yönelik tutumlarını nasıl etkilediği analiz edlmektedir. Özellikle, Türk Cumhuriyetlerin Türkiyenin Kıbrıs Politikalarına vereceği desteğik üzerinde AB, Rusya ve Çin gibi ülkelerin kısıtlayıcı etkenlerinin ancak uzun vadeli pragmatik çıkarlar çerçevesinde nasıl bir iş birliği mekanizmasının kurumsallaşması yoluyla aşılabileceği vurgulanacaktır.

Keywords

Türkiye KKTC Doğu Akdeniz Avrasya Türk Savunma ve Havacılık Sanayi

References

  • Referans1 Aktürk, Ş. (2017). Turkey’s role in the Middle East and Central Asia: The rise of a regional power. Insight Turkey, 19(3), 79-98.
  • Referans2 Altunışık, M. B., & Çakmak, C. (2016). The Gaza conflict and Turkey-Israel relations: A new era? (Gaza Sorunu ve Türkiye-İsrail İlişkileri: Yeni Bir Dönem mi?) Israel Journal of Foreign Affairs, 10(2), 193-205.
  • Referans3 Ayman, S. G. (2000). Turkey and Greece: The Aegean disputes and their implications for bilateral relations. (Türkiye ve Yunanistan: Ege Sorunu ve İkili İlişkilerde Etkileri), Mediterranean Quarterly, 11(4), 58-79.
  • Referans4 Barkey, H. J. (2020). Turkey and the United States: From strategic partnership to strategic ambiguity. (Türkiye ve Birleşik Devletler: Stratejik Ortaklıktan Stratejik Belirsizliğe) Insight Turkey, 22(3), 33-50.
  • Referans5 Barkey, H. J., & Fuller, G. E. (1998). Turkey’s Kurdish question. (Türkiye’nin Kürt Problemi) Rowman & Littlefield.
  • Referans6 Bechev, D. (2020). Turkey-Greece tensions in the Eastern Mediterranean: A new Cold War? (Doğu Akdeniz’de Türk Yunan Gerilimleri: Yeni bir Soğuk Savaş mı?) Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 22(6), 763-778.
  • Referans7 Bilgin, M. (2020). Turkey’s defense industry and its impact on foreign policy: A case study of the Eastern Mediterranean. (Türkiye'nin savunma sanayi ve dış politika üzerindeki etkisi: Doğu Akdeniz üzerine bir vaka çalışması) Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 22(4), 512-530.
  • Referans8 The Diplomat – "Central Asia Opens Diplomatic Rift With Turkiye Over Cyprus". Yazar: Paolo Sorbello. Tarih: 18 Nisan 2025.
  • Referans9 Dodd, C. H. (2010). The history and politics of the Cyprus conflict. (Kıbrıs Sorununun tarihi ve siyaseti) Palgrave Macmillan.
  • Referans10 European Commission. (2022). EU’s strategy for sustainable infrastructure connectivity. (AB'nin sürdürülebilir altyapı bağlantısı stratejisi) European Commission. https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/stronger-europe-world/global-gateway_en
  • Referans11 Gingeras, R. (2020). Blue Homeland: The heated politics of Turkey’s maritime claims. Mavi Vatan: Türkiye'nin denizlerdeki hak iddialarının hararetli siyaseti. Foreign Affairs. https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2020-09-15/blue-homeland
  • Referans12 Globalpower, 2025. https://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.php?country_id=turkey Erişim Tarihi: 09.05 2025
  • Referans13 Hatzivassiliou, E. (2006). Greece and the Cold War: Frontline state 1952-1967, (Yunanistan ve Soğuk Savaş: Cephe devleti 1952–1967). Routledge.
  • Referans14 Hill, F., & Taspinar, O. (2021). Turkey and Russia: Axis of the excluded? (Türkiye ve Rusya: Dışlananların Ekseni ) Survival, 63(1), 87-108.
  • Referans15 Inbar, E. (2011). Israeli-Turkish relations: A new low point. İsrail-Türkiye ilişkileri: Yeni bir dip noktası. Israel Journal of Foreign Affairs, 5(3), 29-38.
  • Referans16 Kasapoğlu, C. (2022). Turkey’s drone diplomacy: Lessons from Ukraine and beyond. Türkiye'nin insansız hava aracı diplomasisi: Ukrayna'dan ve ötesinden dersler. Middle East Institute. https://www.mei.edu/publications/turkeys-drone-diplomacy-lessons-ukraine-and-beyond
  • Referans17 Ker-Lindsay, J. (2019). The Cyprus problem: What everyone needs to know. (Kıbrıs sorunu: Herkesin bilmesi gerekenler) Oxford University Press.
  • Referans18 Ker-Lindsay, J. (2023). The Turkish Republic of Northern Cyprus and the Turkic world: Opportunities and challenges.( Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türk Dünyası: Fırsatlar ve zorluklar) Mediterranean Politics, 28(2), 189-207.
  • Referans19 Kofman, M., & Edmonds, J. (2020). The second Nagorno-Karabakh war: A military assessment. Center for Naval Analyses. (İkinci Dağlık Karabağ Savaşı: Askeri bir değerlendirme. Deniz Analizleri Merkezi.) https://www.cna.org/reports/2020/12/the-second-nagorno-karabakh-war
  • Referans20 Kubicek, P. (2011). Turkey’s place in the ‘new’ Central Asia. (Türkiye'nin 'yeni' Orta Asya'daki yeri.) Central Asian Survey, 30(2), 189-204.
  • Referans21 Kurecic, P. (2017). Geopolitics of the Eastern Mediterranean: Energy, maritime disputes, and regional instability. (Doğu Akdeniz'in Jeopolitiği: Enerji, Deniz Anlaşmazlıkları ve Bölgesel İstikrarsızlık.) Geoadria, 22(2), 123-145.
  • Referans22 Larrabee, F. S., & Lesser, I. O. (2003). Turkish foreign policy in an age of uncertainty. (Belirsizlik çağında Türk dış politikası.) RAND Corporation.
  • Referans23 Laruelle, M. (2021). The Middle Corridor: Opportunities and challenges for Central Asia. (Orta Koridor: Orta Asya için fırsatlar ve zorluklar.) Central Asia Program, George Washington University. https://www.centralasiaprogram.org/archives/22974
  • Referans24 Mead, W. R. (2017). The return of American isolationism? (Amerikan izolasyonizminin geri dönüşü mü?) Foreign Affairs, 96(2), 1-10.
  • Referans25 Özcan, G. (2023). Turkey’s national combat aircraft project (KAAN): Strategic implications for defense autonomy. (Türkiye'nin milli muharip uçak projesi (KAAN): Savunma özerkliği için stratejik çıkarımlar.) Defence Studies, 23(1), 45-67.
  • Referans26 Özersay, K. (2005). The excuse of state necessity and its implications on the Cyprus conflict. Perceptions: Journal of International Affairs, 10(4), 65-88.
  • Referans27 Özgen, O., & Öztürk, A. (2021). Turkey’s layered air defense architecture: The Çelik Kubbe system. SETA Analysis, 78, 1-20.
  • Referans28 Park, B. (2005). Turkey’s policy towards northern Iraq: Problems and perspectives. (Türkiye'nin Kuzey Irak politikası: Sorunlar ve perspektifler). Adelphi Papers, 45(374), 7-44.
  • Referans29 Putin, V. (2021). On the historical unity of Russians and Ukrainians. (Rusların ve Ukraynalıların tarihi birliği üzerine.) Kremlin Official Website. http://en.kremlin.ru/events/president/news/66181
  • Referans30 Robins, P. (2013). Turkey’s ‘new’ foreign policy and the Middle East: The challenge of the Arab Spring. (Türkiye'nin 'yeni' dış politikası ve Orta Doğu: Arap Baharı'nın meydan okuması) Perceptions: Journal of International Affairs, 18(2), 73-90.
  • Referans31 Shaffer, B. (2020). Energy politics in the Eastern Mediterranean: The rise of the Israel-Cyprus-Greece axis. Doğu Akdeniz'de enerji politikaları: İsrail-Kıbrıs-Yunanistan ekseninin yükselişi. Middle East Policy, (3), 47-62.
  • Referans32 Trenin, D. (2002). The end of Eurasia: Russia on the border between geopolitics and globalization. (Avrasya'nın sonu: Jeopolitik ve küreselleşme arasındaki sınırda Rusya.) Carnegie Endowment for International Peace.
  • Referans33 Trenin, D. (2020). Russia’s strategy in the Middle East: Cooperation and competition. (Rusya'nın Orta Doğu stratejisi: İşbirliği ve rekabet.) Carnegie Moscow Center. Retrieved from https://carnegie.ru/2020/03/12/russia-s-strategy-in-middle-east-cooperation-and-competition-pub-81234
  • Referans34 Tsakiris, T. (2020). The Eastern Mediterranean’s energy geopolitics: The role of Turkey and the EU. Doğu Akdeniz'in enerji jeopolitiği: Türkiye ve AB'nin rolü.) European View, 19(2), 165-173.
  • Referans35 Türk Devletleri Teşkilatı. (2021). Türk Dünyası 2040 Vizyonu. Türk Devletleri Teşkilatı Sekreterliği.
  • Referans36 United Nations. (1983). Security Council Resolution 541 (1983). (541 Nolu Güvenlik Konseyi Kararı.) United Nations Digital Library. https://undocs.org/S/RES/541(1983)
  • Referans37 Yavuz, M. H., & Koç, R. (2016). The Turkish coup attempt: The Gülen movement and the state. (Türkiye'deki darbe girişimi: Gülen hareketi ve devlet.) Middle East Policy, 23(4), 136-148.

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 115 - 133, 30.06.2025

Devrim Şahin , Nalan Gelirli , Neriman Çakır

Abstract

References

  • Referans1 Aktürk, Ş. (2017). Turkey’s role in the Middle East and Central Asia: The rise of a regional power. Insight Turkey, 19(3), 79-98.
  • Referans2 Altunışık, M. B., & Çakmak, C. (2016). The Gaza conflict and Turkey-Israel relations: A new era? (Gaza Sorunu ve Türkiye-İsrail İlişkileri: Yeni Bir Dönem mi?) Israel Journal of Foreign Affairs, 10(2), 193-205.
  • Referans3 Ayman, S. G. (2000). Turkey and Greece: The Aegean disputes and their implications for bilateral relations. (Türkiye ve Yunanistan: Ege Sorunu ve İkili İlişkilerde Etkileri), Mediterranean Quarterly, 11(4), 58-79.
  • Referans4 Barkey, H. J. (2020). Turkey and the United States: From strategic partnership to strategic ambiguity. (Türkiye ve Birleşik Devletler: Stratejik Ortaklıktan Stratejik Belirsizliğe) Insight Turkey, 22(3), 33-50.
  • Referans5 Barkey, H. J., & Fuller, G. E. (1998). Turkey’s Kurdish question. (Türkiye’nin Kürt Problemi) Rowman & Littlefield.
  • Referans6 Bechev, D. (2020). Turkey-Greece tensions in the Eastern Mediterranean: A new Cold War? (Doğu Akdeniz’de Türk Yunan Gerilimleri: Yeni bir Soğuk Savaş mı?) Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 22(6), 763-778.
  • Referans7 Bilgin, M. (2020). Turkey’s defense industry and its impact on foreign policy: A case study of the Eastern Mediterranean. (Türkiye'nin savunma sanayi ve dış politika üzerindeki etkisi: Doğu Akdeniz üzerine bir vaka çalışması) Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 22(4), 512-530.
  • Referans8 The Diplomat – "Central Asia Opens Diplomatic Rift With Turkiye Over Cyprus". Yazar: Paolo Sorbello. Tarih: 18 Nisan 2025.
  • Referans9 Dodd, C. H. (2010). The history and politics of the Cyprus conflict. (Kıbrıs Sorununun tarihi ve siyaseti) Palgrave Macmillan.
  • Referans10 European Commission. (2022). EU’s strategy for sustainable infrastructure connectivity. (AB'nin sürdürülebilir altyapı bağlantısı stratejisi) European Commission. https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/stronger-europe-world/global-gateway_en
  • Referans11 Gingeras, R. (2020). Blue Homeland: The heated politics of Turkey’s maritime claims. Mavi Vatan: Türkiye'nin denizlerdeki hak iddialarının hararetli siyaseti. Foreign Affairs. https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2020-09-15/blue-homeland
  • Referans12 Globalpower, 2025. https://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.php?country_id=turkey Erişim Tarihi: 09.05 2025
  • Referans13 Hatzivassiliou, E. (2006). Greece and the Cold War: Frontline state 1952-1967, (Yunanistan ve Soğuk Savaş: Cephe devleti 1952–1967). Routledge.
  • Referans14 Hill, F., & Taspinar, O. (2021). Turkey and Russia: Axis of the excluded? (Türkiye ve Rusya: Dışlananların Ekseni ) Survival, 63(1), 87-108.
  • Referans15 Inbar, E. (2011). Israeli-Turkish relations: A new low point. İsrail-Türkiye ilişkileri: Yeni bir dip noktası. Israel Journal of Foreign Affairs, 5(3), 29-38.
  • Referans16 Kasapoğlu, C. (2022). Turkey’s drone diplomacy: Lessons from Ukraine and beyond. Türkiye'nin insansız hava aracı diplomasisi: Ukrayna'dan ve ötesinden dersler. Middle East Institute. https://www.mei.edu/publications/turkeys-drone-diplomacy-lessons-ukraine-and-beyond
  • Referans17 Ker-Lindsay, J. (2019). The Cyprus problem: What everyone needs to know. (Kıbrıs sorunu: Herkesin bilmesi gerekenler) Oxford University Press.
  • Referans18 Ker-Lindsay, J. (2023). The Turkish Republic of Northern Cyprus and the Turkic world: Opportunities and challenges.( Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türk Dünyası: Fırsatlar ve zorluklar) Mediterranean Politics, 28(2), 189-207.
  • Referans19 Kofman, M., & Edmonds, J. (2020). The second Nagorno-Karabakh war: A military assessment. Center for Naval Analyses. (İkinci Dağlık Karabağ Savaşı: Askeri bir değerlendirme. Deniz Analizleri Merkezi.) https://www.cna.org/reports/2020/12/the-second-nagorno-karabakh-war
  • Referans20 Kubicek, P. (2011). Turkey’s place in the ‘new’ Central Asia. (Türkiye'nin 'yeni' Orta Asya'daki yeri.) Central Asian Survey, 30(2), 189-204.
  • Referans21 Kurecic, P. (2017). Geopolitics of the Eastern Mediterranean: Energy, maritime disputes, and regional instability. (Doğu Akdeniz'in Jeopolitiği: Enerji, Deniz Anlaşmazlıkları ve Bölgesel İstikrarsızlık.) Geoadria, 22(2), 123-145.
  • Referans22 Larrabee, F. S., & Lesser, I. O. (2003). Turkish foreign policy in an age of uncertainty. (Belirsizlik çağında Türk dış politikası.) RAND Corporation.
  • Referans23 Laruelle, M. (2021). The Middle Corridor: Opportunities and challenges for Central Asia. (Orta Koridor: Orta Asya için fırsatlar ve zorluklar.) Central Asia Program, George Washington University. https://www.centralasiaprogram.org/archives/22974
  • Referans24 Mead, W. R. (2017). The return of American isolationism? (Amerikan izolasyonizminin geri dönüşü mü?) Foreign Affairs, 96(2), 1-10.
  • Referans25 Özcan, G. (2023). Turkey’s national combat aircraft project (KAAN): Strategic implications for defense autonomy. (Türkiye'nin milli muharip uçak projesi (KAAN): Savunma özerkliği için stratejik çıkarımlar.) Defence Studies, 23(1), 45-67.
  • Referans26 Özersay, K. (2005). The excuse of state necessity and its implications on the Cyprus conflict. Perceptions: Journal of International Affairs, 10(4), 65-88.
  • Referans27 Özgen, O., & Öztürk, A. (2021). Turkey’s layered air defense architecture: The Çelik Kubbe system. SETA Analysis, 78, 1-20.
  • Referans28 Park, B. (2005). Turkey’s policy towards northern Iraq: Problems and perspectives. (Türkiye'nin Kuzey Irak politikası: Sorunlar ve perspektifler). Adelphi Papers, 45(374), 7-44.
  • Referans29 Putin, V. (2021). On the historical unity of Russians and Ukrainians. (Rusların ve Ukraynalıların tarihi birliği üzerine.) Kremlin Official Website. http://en.kremlin.ru/events/president/news/66181
  • Referans30 Robins, P. (2013). Turkey’s ‘new’ foreign policy and the Middle East: The challenge of the Arab Spring. (Türkiye'nin 'yeni' dış politikası ve Orta Doğu: Arap Baharı'nın meydan okuması) Perceptions: Journal of International Affairs, 18(2), 73-90.
  • Referans31 Shaffer, B. (2020). Energy politics in the Eastern Mediterranean: The rise of the Israel-Cyprus-Greece axis. Doğu Akdeniz'de enerji politikaları: İsrail-Kıbrıs-Yunanistan ekseninin yükselişi. Middle East Policy, (3), 47-62.
  • Referans32 Trenin, D. (2002). The end of Eurasia: Russia on the border between geopolitics and globalization. (Avrasya'nın sonu: Jeopolitik ve küreselleşme arasındaki sınırda Rusya.) Carnegie Endowment for International Peace.
  • Referans33 Trenin, D. (2020). Russia’s strategy in the Middle East: Cooperation and competition. (Rusya'nın Orta Doğu stratejisi: İşbirliği ve rekabet.) Carnegie Moscow Center. Retrieved from https://carnegie.ru/2020/03/12/russia-s-strategy-in-middle-east-cooperation-and-competition-pub-81234
  • Referans34 Tsakiris, T. (2020). The Eastern Mediterranean’s energy geopolitics: The role of Turkey and the EU. Doğu Akdeniz'in enerji jeopolitiği: Türkiye ve AB'nin rolü.) European View, 19(2), 165-173.
  • Referans35 Türk Devletleri Teşkilatı. (2021). Türk Dünyası 2040 Vizyonu. Türk Devletleri Teşkilatı Sekreterliği.
  • Referans36 United Nations. (1983). Security Council Resolution 541 (1983). (541 Nolu Güvenlik Konseyi Kararı.) United Nations Digital Library. https://undocs.org/S/RES/541(1983)
  • Referans37 Yavuz, M. H., & Koç, R. (2016). The Turkish coup attempt: The Gülen movement and the state. (Türkiye'deki darbe girişimi: Gülen hareketi ve devlet.) Middle East Policy, 23(4), 136-148.
There are 37 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Studies of the Turkic World
Journal Section Araştırma Makaleleri
Authors

Devrim Şahin 0000-0002-1019-4756

Nalan Gelirli 0000-0003-2391-4967

Neriman Çakır 0009-0001-7019-1434

Publication Date June 30, 2025
Submission Date May 12, 2025
Acceptance Date June 9, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 16 Issue: 1

Cite

APA Şahin, D., Gelirli, N., & Çakır, N. (2025). Türk Havacılık Sanayisinin Bölgesel Politikaları Şekillendirmedeki Rolü: Avrasya ve KKTC örneği. Avrasya Dosyası, 16(1), 115-133.
 Download Cover Image