Birlikte Yaşama Kültürünün Dijital Çizgi Romanlar ile Geliştirilmesi: Sosyal Bilgiler Dersinde Öğrenci Çalışmaları
Abstract
Bu araştırma, sosyal bilgiler dersinde dijital çizgi roman kullanımının öğrencilerin birlikte yaşama kültürüne ilişkin kavramları nasıl algıladıklarını ve bu kavramları bireysel anlatılar aracılığıyla nasıl ifade ettiklerini incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma, İstanbul’da bir devlet ortaokulunda öğrenim gören 36 beşinci sınıf öğrencisi ile yürütülmüş ve nitel araştırma desenlerinden durum çalışması yöntemi benimsenmiştir. Sekiz haftalık uygulama sürecinde öğrencilere çizgi romanın temel yapısı, senaryo oluşturma ilkeleri ve dijital çizgi roman hazırlama süreci hakkında bilgilendirme yapılmıştır. Ardından öğrenciler, “birlikte yaşama kültürü” ve “farklılıklara saygı” temaları çerçevesinde bireysel olarak dijital çizgi romanlarını oluşturmuşlardır. Veri toplama aracı olarak öğrencilerin sürece ilişkin deneyimlerini ve sosyal değerlere yönelik yaklaşımlarını yansıtmalarını amaçlayan açık uçlu sorulardan oluşan bir form kullanılmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Analiz sonucunda, öğrencilerin çizgi roman içeriklerinde empati, hoşgörü ve saygı gibi birlikte yaşama kültürünün temel bileşenlerine çeşitli biçimlerde yer verdikleri gözlemlenmiştir. Ayrıca öğrencilerin bu kavramları bireysel anlatı kurguları içinde anlamlandırarak farklı durumlar üzerinden ifade ettikleri dikkat çekmiştir. Elde edilen bulgular, dijital çizgi romanların sosyal bilgiler dersinde kültürel kavramların öğrenci merkezli biçimde ele alınmasına katkı sağlayan anlamlı ve özgün bir öğretim aracı olabileceğini ortaya koymaktadır.
Keywords
çizgi roman birlikte yaşama kültürü sosyal bilgiler eğitimi değerler eğitimi dijital öğretim materyalleri nitel araştırma
References
- Akgün, İ. (2008). Çizgi romanın tarihsel gelişimi ve eğitimde kullanımı. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 28(3), 45–59.
- Akkoyunlu, B. (1993). Görsel okuryazarlık ve eğitimdeki yeri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 21–25.
- Alkan, A. (2010). Eğitimde çizgi roman kullanımının öğrenci başarısına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Alsaç, Ü. (1994). Türkiye’de karikatür, çizgi roman ve çizgi film (1. baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman and Company.
- Çelikkaya, T. (2017). Sosyal bilgiler dersinde araç-gereç ve materyal kullanımının önemi. In R. Sever & E. Koçoğlu (Eds.), Sosyal bilgiler öğretiminde eğitim teknolojileri ve materyal tasarımı (2. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
- Çiçek-Şentürk, Ö. (2020). Argümantasyon destekli eğitici çizgi romanların çevreye etkisi (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
- Derdiyok, R. (2019). A comparative study on the objectification of female characters in comic books and a comic book application (Unpublished master’s thesis). Hacettepe University, Ankara.
- Eisner, W. (1985). Comics and sequential art. Tamarac, FL: Poorhouse Press.
- Gardner, H. (1993). Multiple intelligences: The theory in practice. New York: Basic Books.
- Gravett, P. (2004). Manga: Sixty years of Japanese comics. New York: Harper Design.
- Groensteen, T. (2007). The system of comics (B. Beaty & N. Nguyen, Trans.). Jackson, MS: University Press of Mississippi.
- Haugen, D. M. (2005). Comic books: Examining pop culture. Farmington Hills, MI: Thomson Gale.
- İlhan, G. O. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde çizgi romanların kullanımı (Doktora tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi.
- İlhan, G. O., Kaba, G., & Sin, M. (2021). Usage of digital comics in distance learning during COVID-19. International Journal on Social and Education Sciences, 3(1), 161–179. https://doi.org/10.46328/ijonses.106
- İlhan, G. O., & Şin, M. (2024). Reflections of “Use of Comics in Social Studies Education” Course: The Opinion and Experiences of Teachers. SANE Journal: Sequential Art Narrative in Education, 2(8), 30–52.
- Kaba, G., Şin, M., & İlhan, G. O. (2020). Eğitimde dijital çizgi roman tasarımı: Etkin vatandaş Bilge. Jass Studies - The Journal of Academic Social Science Studies, 83, 107–123.
- Karagöz, B. (2018). Eğitici çizgi romanların disiplinler arası içeriklerinin belirlenmesi ve okuduğunu anlama stratejilerine uygulanabilirliği: Adam Olmuş Çocuklar ile Kahraman Kadınlarımız Serisi örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 637–661.
- Kaya, M. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çizgi roman kullanımına yönelik görüşleri. Turkish Studies, 9(2), 873–888.
- Koç, H., & Aydın, A. (2020). Çizgi romanların etik değer aktarımı üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış çalışma.
- Kunzle, D. (1990). Rodolphe Töpffer's invention of the comic strip. The Comics Journal, (133), 45–56.
- Mayer, R. E. (2001). Multimedia learning. Cambridge: Cambridge University Press.
- McCloud, S. (1993). Understanding comics: The invisible art. Northampton, MA: HarperCollins.
- McCloud, S. (2019). Çizgi romanı anlamak: Görünmez sanat. İstanbul: Sırtlan Kitap.
- Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4–7. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
- Nalçalı, A., & Ercoşkun, M. H. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde kullanılan materyaller. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 141–154.
- Noddings, N. (2005). The challenge to care in schools: An alternative approach to education (2nd ed.). New York: Teachers College Press.
- Önal, H., Kılıç, B. C., Çolak, İ., & Kızılçaoğlu, A. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının etkinlik yaptırma ve materyal kullanımına yatkınlıkları. Academia Eğitim Araştırma Dergisi, 2(2), 11–19.
- Roblyer, M. D., & Doering, A. H. (2014). Integrating educational technology into teaching (6th ed.). Boston.
- Sever, S. (2013). Çizgi romanlar çocuk edebiyatının neresinde? Türk Kütüphaneciliği, 27(1), 89–101.
- Tatalovic, M. (2009). Science comics as tools for science education and communication: A brief, exploratory study. Journal of Science Communication, 8(4), 1–17.
- Tekin, E., & İlhan, G. O. (2025). The use of digital comics in foreign language teaching: Experiences of Erasmus students. European Journal of Education, 60(2).
- Topkaya, Y. (2014). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersinde eğitici çizgi roman kullanımının etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi.
- Tuncer, N. (1993). Çizgi roman ve çocuk. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
- Türkal, B. (2018). Sosyal bilgiler öğretiminde çizgi roman kullanımı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
- UNESCO. (2015). Global citizenship education: Topics and learning objectives. Paris: UNESCO Publishing.
- Versaci, R. (2007). This book contains graphic language: Comics as literature. London: Continuum International Publishing Group.
- Weitkamp, E., & Burnet, F. (2008). The Chemedian brings laughter to the chemistry classroom. International Journal of Science Education, 29(15), 1911–1929.
- Yağlı, A. (2017). Modern bir anlatı sanatı olarak çizgi roman. Ankara: Kriter Yayınevi.
Developing a Culture of Coexistence through Digital Comics: Student Work in Social Studies Education
Abstract
This study aims to examine how students perceive the concepts related to the culture of living together and how they express these concepts through individual narratives by using digital comics in social studies course. The study was conducted with 36 fifth grade students studying in a public secondary school in Istanbul and the case study method was adopted from qualitative research designs. During the eight-week implementation process, students were informed about the basic structure of comics, the principles of script creation and the process of preparing digital comics. Then, the students individually created their digital comics within the framework of the themes of ‘culture of living together’ and ‘respect for differences’. As a data collection tool, a form consisting of open-ended questions aimed at reflecting students' experiences related to the process and their approaches to social values was used. The data obtained were analysed by descriptive analysis method and it was observed that the students included the basic components of the culture of living together such as empathy, tolerance and respect in various ways in their comic book content. In addition, it was noteworthy that the students made sense of these concepts in their individual narrative constructs and expressed them through different situations. The findings reveal that digital comics can be a meaningful and unique teaching tool that contributes to the student-centred handling of cultural concepts in the social studies course.
Keywords
comics culture of living together social studies education values education digital teaching materials qualitative research
References
- Akgün, İ. (2008). Çizgi romanın tarihsel gelişimi ve eğitimde kullanımı. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 28(3), 45–59.
- Akkoyunlu, B. (1993). Görsel okuryazarlık ve eğitimdeki yeri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 21–25.
- Alkan, A. (2010). Eğitimde çizgi roman kullanımının öğrenci başarısına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Alsaç, Ü. (1994). Türkiye’de karikatür, çizgi roman ve çizgi film (1. baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman and Company.
- Çelikkaya, T. (2017). Sosyal bilgiler dersinde araç-gereç ve materyal kullanımının önemi. In R. Sever & E. Koçoğlu (Eds.), Sosyal bilgiler öğretiminde eğitim teknolojileri ve materyal tasarımı (2. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
- Çiçek-Şentürk, Ö. (2020). Argümantasyon destekli eğitici çizgi romanların çevreye etkisi (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
- Derdiyok, R. (2019). A comparative study on the objectification of female characters in comic books and a comic book application (Unpublished master’s thesis). Hacettepe University, Ankara.
- Eisner, W. (1985). Comics and sequential art. Tamarac, FL: Poorhouse Press.
- Gardner, H. (1993). Multiple intelligences: The theory in practice. New York: Basic Books.
- Gravett, P. (2004). Manga: Sixty years of Japanese comics. New York: Harper Design.
- Groensteen, T. (2007). The system of comics (B. Beaty & N. Nguyen, Trans.). Jackson, MS: University Press of Mississippi.
- Haugen, D. M. (2005). Comic books: Examining pop culture. Farmington Hills, MI: Thomson Gale.
- İlhan, G. O. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde çizgi romanların kullanımı (Doktora tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi.
- İlhan, G. O., Kaba, G., & Sin, M. (2021). Usage of digital comics in distance learning during COVID-19. International Journal on Social and Education Sciences, 3(1), 161–179. https://doi.org/10.46328/ijonses.106
- İlhan, G. O., & Şin, M. (2024). Reflections of “Use of Comics in Social Studies Education” Course: The Opinion and Experiences of Teachers. SANE Journal: Sequential Art Narrative in Education, 2(8), 30–52.
- Kaba, G., Şin, M., & İlhan, G. O. (2020). Eğitimde dijital çizgi roman tasarımı: Etkin vatandaş Bilge. Jass Studies - The Journal of Academic Social Science Studies, 83, 107–123.
- Karagöz, B. (2018). Eğitici çizgi romanların disiplinler arası içeriklerinin belirlenmesi ve okuduğunu anlama stratejilerine uygulanabilirliği: Adam Olmuş Çocuklar ile Kahraman Kadınlarımız Serisi örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 637–661.
- Kaya, M. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çizgi roman kullanımına yönelik görüşleri. Turkish Studies, 9(2), 873–888.
- Koç, H., & Aydın, A. (2020). Çizgi romanların etik değer aktarımı üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış çalışma.
- Kunzle, D. (1990). Rodolphe Töpffer's invention of the comic strip. The Comics Journal, (133), 45–56.
- Mayer, R. E. (2001). Multimedia learning. Cambridge: Cambridge University Press.
- McCloud, S. (1993). Understanding comics: The invisible art. Northampton, MA: HarperCollins.
- McCloud, S. (2019). Çizgi romanı anlamak: Görünmez sanat. İstanbul: Sırtlan Kitap.
- Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4–7. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
- Nalçalı, A., & Ercoşkun, M. H. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde kullanılan materyaller. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 141–154.
- Noddings, N. (2005). The challenge to care in schools: An alternative approach to education (2nd ed.). New York: Teachers College Press.
- Önal, H., Kılıç, B. C., Çolak, İ., & Kızılçaoğlu, A. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının etkinlik yaptırma ve materyal kullanımına yatkınlıkları. Academia Eğitim Araştırma Dergisi, 2(2), 11–19.
- Roblyer, M. D., & Doering, A. H. (2014). Integrating educational technology into teaching (6th ed.). Boston.
- Sever, S. (2013). Çizgi romanlar çocuk edebiyatının neresinde? Türk Kütüphaneciliği, 27(1), 89–101.
- Tatalovic, M. (2009). Science comics as tools for science education and communication: A brief, exploratory study. Journal of Science Communication, 8(4), 1–17.
- Tekin, E., & İlhan, G. O. (2025). The use of digital comics in foreign language teaching: Experiences of Erasmus students. European Journal of Education, 60(2).
- Topkaya, Y. (2014). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersinde eğitici çizgi roman kullanımının etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi.
- Tuncer, N. (1993). Çizgi roman ve çocuk. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
- Türkal, B. (2018). Sosyal bilgiler öğretiminde çizgi roman kullanımı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi.
- UNESCO. (2015). Global citizenship education: Topics and learning objectives. Paris: UNESCO Publishing.
- Versaci, R. (2007). This book contains graphic language: Comics as literature. London: Continuum International Publishing Group.
- Weitkamp, E., & Burnet, F. (2008). The Chemedian brings laughter to the chemistry classroom. International Journal of Science Education, 29(15), 1911–1929.
- Yağlı, A. (2017). Modern bir anlatı sanatı olarak çizgi roman. Ankara: Kriter Yayınevi.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Other Fields of Education (Other) |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 19, 2025 |
| Submission Date | June 10, 2025 |
| Acceptance Date | June 17, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 4 Issue: 1 |
Deniz Demiryakan