Research Article
Readability Level of the 9th Grade Biology Textbook Prepared According to the Turkish Century Education Model
Abstract
Measuring the readability of texts gives an idea about the readability of textbooks used as indispensable course materials. Various formulas have been used to determine the readability of texts and it is known that these formulas provide useful information in practice and provide valuable advantages to users by providing an economical approach in terms of labor and time. The aim of this study is to examine the readability level of the 9th grade biology textbook, which was developed within the framework of the Turkish Century Education Model and put into practice for the first time, by using readability formulas created for Turkish. The study was designed as a descriptive survey model both to test the readability level and to make a comparison through different formulas. In the study, the Secondary Biology 9 textbook prepared by the Ministry of National Education for the year 2024 was selected as a sample. In order to determine the number of foreign expressions in the Sönmez formula, two separate working groups consisting of three 9th grade biology teachers and the research team were formed. In the study, 15 texts selected from the textbook were analyzed with Ateşman, Çetinkaya-Uzun, Bezirci-Yılmaz and Sönmez Formulas. The results of the analysis reveal that the readability of the 9th grade biology textbook for each formula is very difficult, and in this respect, it does not overlap with the needs of the target students. However, as a separate finding of the study, in the light of the analyzes, it is seen that the readability formulas created for Turkish give consistent results when compared with each other.
References
- Adnan, Y. A. (2015). Ortaöğretim 12. sınıf biyoloji ders kitabında kullanılan analojiler üzerine bir araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
- Ağyürek, M. ve Köse, E. Ö. (2022). 11. Sınıf biyoloji ders kitaplarındaki sinir sistemi konusunun okunabilirlik düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Beşerî Bilimler ve Eğitim Dergisi, 8(18), 354-370.
- Aksu, F. (2024). Yapay zekâ ile mesleklerin geleceği: Chatgpt yapay zekâ sohbet robotu örneği. Anatolia Science and Technology Journal, 1(1), 25-37.
- Ateşman E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Dil Dergisi, 58, 71-74.
- Ayodele, M. O. (2013). A comparative study of textbook readability and students’ comprehension levels in senior secondary school biology. Journal of Educational and Social Research, 3(1), 109-114.
- Bezirci, B. ve Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 12 (3), 49-62.
- Bilir, Ş. Y., Doğan, H., Şimşek, A., Ünlükaçar, M. ve Ünlükaçar, G. (2024). Biyoçeşitlilik öğretiminde farklı bir yöntem: Ağaç kitabı. Ases Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 19-30.
- Blystone, R.V. (1987). Collage introductory biology textbooks. American Biology Teacher, 49(7), 418-425. https://doi.org/10.2307/4448577
- Crossley, S. A., Allen, D. B. ve McNamara, D. S. (2011). Text readability and intuitive simplification: A comparison of readability formulas. Reading in a Foreign Language, 23(1), 84-101.
- Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Çetinkaya, G. ve Uzun, L. (2018). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özellikleri, (1. Baskı), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Çıplak, G. (2022). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
- Dağdeviren, M. (2024). Güncellenen ortaokul matematik dersi öğretim programına 21. yüzyıl becerileri perspektifi ile bütünsel bir bakış, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
- Dikmenli, M., Çardak, O. ve Altunsoy, S. (2008). Ortaöğretim Biyoloji Ders Kitaplarında “Hücre Bölünmeleri” İle İlgili Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri, ICES, Kuzey Kıbrıs.
- Fatoba, J. O. (2015). Readability of biology textbooks and students’ academic performance in senior secondary schools in Ekiti state Nigeria. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 3(3),79-84.
- Gould, C. D. (1977). The readability of school biology text books. Journal of Biological Education, 11(4), 248-252. https://doi.org/10.1080/00219266.1977.9654155
- Graham, W. (1978). Readability and science textbooks. School Science and Mathematics, 22, 31–37.
- Gul, S., Köse, E. Ö. ve Diken, E. H. (2020). The examination of the readability levels of texts in 9th grade biology textbook. Çukurova University Faculty of Education Journal, 49(1), 1-27.
- Gül, Ş. (2019). Ortaöğretim 10. sınıf biyoloji ders kitabındaki metinlerin okunabilirliğinin incelenmesi. Asian Journal of Instruction (E-AJI), 7(2), 22-37.
- Kalaycı, S. (2025). Biyolojide öğrenilmesi zor olan konular ve etkili öğrenme yolları: fen bilgisi öğretmen adaylarının görüşleri. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(1), 164-183. https://doi.org/10.33206/mjss.1477826
- Kalyoncu, R. ve Memiş, M. (2024). Türkçe için oluşturulmuş okunabilirlik formüllerinin karşılaştırılması ve tutarlılık sorgusu. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 12(2), 417-436. https://doi.org/10.16916/aded.1434650
- Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Nobel yayın dağıtım.
- Kemiksiz, Ö. (2021). Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 973-992. https://doi.org/10.31592/aeusbed.907768
- Kennedy, K. (1979). Determining the reading level of biology textbooks. American Biology Teacher, 41(5), 301-303. https://doi.org/10.2307/4446588
- Konu Kadirhanoğulları, M. (2024). Biyoloji eğitiminde bilgisayar destekli öğretimin akademik başarıya etkisi: bir meta-analiz çalışması. Iğdır University Journal of Social Sciences, (35),131-145. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1310351
- Köse, E. Ö. (2009). Biyoloji 9 Ders kitabında hücre ile ilgili metinlerin okunabilirlik düzeleri. Çankaya University Journal of Law, 12(2), 141-150.
- McNamara, D. S., Graesser, A. C., McCarthy, P. M. ve Cai, Z. (2014). Automated evaluation of text and discourse with coh-metrix. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511894664
- MEB, (2021). Ders kitaplarında okunabilirlik. Öğretim programlarını değerlendirme raporu. Ankara: MEB. Erişim: https://ttkbyayin.meb.gov.tr/
- Mete, F. ve Coşkun, B. (2021). Türkçe öğretiminde kişiselleştirilmiş metin kullanımının öğrenci başarısı ve motivasyon üzerindeki etkisinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 221-240. https://doi.org/10.37669/milliegitim.710576
- Miles, M. B. ve Huberman, M. A. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book. California: Sage.
- Özay-Köse, E. (2014). Hücre ve organellerin öğretiminde kavram haritalarının kullanılması. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (3), 116-121.
- Özcan, E.Ş. (2019). Lise yeni 12. sınıf biyoloji ders kitabında kullanılan metaforlar ve analojiler üzerine bir araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, KONYA
- Reid, D. J. ve Miller, G. J. A. (1980). Pupils' perception of biological pictures and its implications for readability studies of biology textbooks. Journal of Biological Education, 14(1), 59-69. https://doi.org/10.1080/00219266.1980.9654288
- Richardson, J. ve Lock, R. (1993). The readability of selected A-level biology examination papers. Journal Of Biological Education, 27(3), 205-212. https://doi.org/10.1080/00219266.1993.9655335
- Sönmez, V. (2003). Metinlerin eğitselliğini saptamada matematiksel bir yaklaşım (Sönmez Modeli). Eğitim Araştırmaları, 10, 24–39.
- Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık
- Üzümcü, M. ve Abanoz, S. (2024). Program tasarımı yaklaşımları bağlamında Türkiye yüzyılı maarif modeli din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programı. Mevzu–Sosyal Bilimler Dergisi, (12), 795-826. https://doi.org/10.56720/mevzu.1495250
- Woodward, A. (1987) Textbooks: Less than meets the eye. Journal of Curriculum Studies, 19(6), 511-526. https://doi.org/10.1080/0022027870190604
- Wright, J. D. (1982). The effect of reduced readability text materials on comprehension of biology achievement. Science Education, 66(1), 2-13.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yokuş,Y. (2024). Türkçe ders kitapları (3 ve 4. sınıf) ile Türkçe ve Türk kültürü ders kitaplarında (3 ve 4. seviye) yer alan metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, On sekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
- Yürümez, B. (2010). Ortaöğretim 9. sınıf biyoloji ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
- Zorbaz, K. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime–cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87-101.
Türkiye Yüzyılı Maarif Modeline Göre Hazırlanan 9. Sınıf Biyoloji Ders Kitabının Okunabilirlik Düzeyi
Abstract
Metinlerin okunabilirlik açısından ölçülmesi, vazgeçilmez ders materyali olarak kullanılan ders kitaplarının okunabilirliği konusunda fikir vermektedir. Metinlerin okunabilirliğini saptamak için çeşitli formüller kullanılmış ve bu formüllerin pratikte faydalı bilgiler sunduğu ve emek ile zaman açısından ekonomik bir yaklaşım sağlayarak kullanıcılara değerli avantajlar sağladığı bilinmektedir. Bu araştırmanın amacı, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli çerçevesinde geliştirilen ve ilk kez uygulamaya konulan 9. sınıf biyoloji ders kitabının okunabilirlik düzeyini Türkçe için oluşturulmuş okunabilirlik formülleri kullanarak incelemektir. Araştırma hem okunabilirlik düzeyini test etmek hem de farklı formüller aracılığıyla bir karşılaştırma yapmak üzere betimsel nitelikte bir tarama modeli olarak tasarlanmıştır. Çalışmada, Millî Eğitim Bakanlığı’nın 2024 yılı için hazırladığı Ortaöğretim Biyoloji 9 ders kitabı örneklem olarak seçilmiştir. Sönmez formülündeki yabancı ifade sayısını belirlemek amacıyla, üç 9. sınıf biyoloji öğretmeni ve araştırma ekibinden oluşan iki ayrı çalışma grubu oluşturulmuştur. Araştırmada ders kitabından seçilen 15 metin Ateşman, Çetinkaya-Uzun, Bezirci-Yılmaz ve Sönmez Formülleri ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda sonuçlar 9. Sınıf biyoloji ders kitabının her bir formül için okunabilirliğinin çok zor olduğunu bu açıdan hedef öğrencilerin ihtiyaçlarıyla örtüşmediğini ortaya koymaktadır. Bununla birlikte çalışmanın ayrı bir bulgusu olarak yapılan analizlerin ışığında Türkçe için oluşturulmuş okunabilirlik formülleri birbirleriyle karşılaştırıldığında tutarlı sonuçlar verdiği görülmektedir.
Ethical Statement
Bu çalışmada, herkesin erişimine açık olan kamuya ait bilgiler kullanıldığı için etik kurul onayı alınması gerekmemektedir.
References
- Adnan, Y. A. (2015). Ortaöğretim 12. sınıf biyoloji ders kitabında kullanılan analojiler üzerine bir araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
- Ağyürek, M. ve Köse, E. Ö. (2022). 11. Sınıf biyoloji ders kitaplarındaki sinir sistemi konusunun okunabilirlik düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Beşerî Bilimler ve Eğitim Dergisi, 8(18), 354-370.
- Aksu, F. (2024). Yapay zekâ ile mesleklerin geleceği: Chatgpt yapay zekâ sohbet robotu örneği. Anatolia Science and Technology Journal, 1(1), 25-37.
- Ateşman E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Dil Dergisi, 58, 71-74.
- Ayodele, M. O. (2013). A comparative study of textbook readability and students’ comprehension levels in senior secondary school biology. Journal of Educational and Social Research, 3(1), 109-114.
- Bezirci, B. ve Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 12 (3), 49-62.
- Bilir, Ş. Y., Doğan, H., Şimşek, A., Ünlükaçar, M. ve Ünlükaçar, G. (2024). Biyoçeşitlilik öğretiminde farklı bir yöntem: Ağaç kitabı. Ases Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 19-30.
- Blystone, R.V. (1987). Collage introductory biology textbooks. American Biology Teacher, 49(7), 418-425. https://doi.org/10.2307/4448577
- Crossley, S. A., Allen, D. B. ve McNamara, D. S. (2011). Text readability and intuitive simplification: A comparison of readability formulas. Reading in a Foreign Language, 23(1), 84-101.
- Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Çetinkaya, G. ve Uzun, L. (2018). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özellikleri, (1. Baskı), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Çıplak, G. (2022). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
- Dağdeviren, M. (2024). Güncellenen ortaokul matematik dersi öğretim programına 21. yüzyıl becerileri perspektifi ile bütünsel bir bakış, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
- Dikmenli, M., Çardak, O. ve Altunsoy, S. (2008). Ortaöğretim Biyoloji Ders Kitaplarında “Hücre Bölünmeleri” İle İlgili Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri, ICES, Kuzey Kıbrıs.
- Fatoba, J. O. (2015). Readability of biology textbooks and students’ academic performance in senior secondary schools in Ekiti state Nigeria. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 3(3),79-84.
- Gould, C. D. (1977). The readability of school biology text books. Journal of Biological Education, 11(4), 248-252. https://doi.org/10.1080/00219266.1977.9654155
- Graham, W. (1978). Readability and science textbooks. School Science and Mathematics, 22, 31–37.
- Gul, S., Köse, E. Ö. ve Diken, E. H. (2020). The examination of the readability levels of texts in 9th grade biology textbook. Çukurova University Faculty of Education Journal, 49(1), 1-27.
- Gül, Ş. (2019). Ortaöğretim 10. sınıf biyoloji ders kitabındaki metinlerin okunabilirliğinin incelenmesi. Asian Journal of Instruction (E-AJI), 7(2), 22-37.
- Kalaycı, S. (2025). Biyolojide öğrenilmesi zor olan konular ve etkili öğrenme yolları: fen bilgisi öğretmen adaylarının görüşleri. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(1), 164-183. https://doi.org/10.33206/mjss.1477826
- Kalyoncu, R. ve Memiş, M. (2024). Türkçe için oluşturulmuş okunabilirlik formüllerinin karşılaştırılması ve tutarlılık sorgusu. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 12(2), 417-436. https://doi.org/10.16916/aded.1434650
- Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Nobel yayın dağıtım.
- Kemiksiz, Ö. (2021). Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 973-992. https://doi.org/10.31592/aeusbed.907768
- Kennedy, K. (1979). Determining the reading level of biology textbooks. American Biology Teacher, 41(5), 301-303. https://doi.org/10.2307/4446588
- Konu Kadirhanoğulları, M. (2024). Biyoloji eğitiminde bilgisayar destekli öğretimin akademik başarıya etkisi: bir meta-analiz çalışması. Iğdır University Journal of Social Sciences, (35),131-145. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1310351
- Köse, E. Ö. (2009). Biyoloji 9 Ders kitabında hücre ile ilgili metinlerin okunabilirlik düzeleri. Çankaya University Journal of Law, 12(2), 141-150.
- McNamara, D. S., Graesser, A. C., McCarthy, P. M. ve Cai, Z. (2014). Automated evaluation of text and discourse with coh-metrix. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511894664
- MEB, (2021). Ders kitaplarında okunabilirlik. Öğretim programlarını değerlendirme raporu. Ankara: MEB. Erişim: https://ttkbyayin.meb.gov.tr/
- Mete, F. ve Coşkun, B. (2021). Türkçe öğretiminde kişiselleştirilmiş metin kullanımının öğrenci başarısı ve motivasyon üzerindeki etkisinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 221-240. https://doi.org/10.37669/milliegitim.710576
- Miles, M. B. ve Huberman, M. A. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book. California: Sage.
- Özay-Köse, E. (2014). Hücre ve organellerin öğretiminde kavram haritalarının kullanılması. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (3), 116-121.
- Özcan, E.Ş. (2019). Lise yeni 12. sınıf biyoloji ders kitabında kullanılan metaforlar ve analojiler üzerine bir araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, KONYA
- Reid, D. J. ve Miller, G. J. A. (1980). Pupils' perception of biological pictures and its implications for readability studies of biology textbooks. Journal of Biological Education, 14(1), 59-69. https://doi.org/10.1080/00219266.1980.9654288
- Richardson, J. ve Lock, R. (1993). The readability of selected A-level biology examination papers. Journal Of Biological Education, 27(3), 205-212. https://doi.org/10.1080/00219266.1993.9655335
- Sönmez, V. (2003). Metinlerin eğitselliğini saptamada matematiksel bir yaklaşım (Sönmez Modeli). Eğitim Araştırmaları, 10, 24–39.
- Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık
- Üzümcü, M. ve Abanoz, S. (2024). Program tasarımı yaklaşımları bağlamında Türkiye yüzyılı maarif modeli din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programı. Mevzu–Sosyal Bilimler Dergisi, (12), 795-826. https://doi.org/10.56720/mevzu.1495250
- Woodward, A. (1987) Textbooks: Less than meets the eye. Journal of Curriculum Studies, 19(6), 511-526. https://doi.org/10.1080/0022027870190604
- Wright, J. D. (1982). The effect of reduced readability text materials on comprehension of biology achievement. Science Education, 66(1), 2-13.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yokuş,Y. (2024). Türkçe ders kitapları (3 ve 4. sınıf) ile Türkçe ve Türk kültürü ders kitaplarında (3 ve 4. seviye) yer alan metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, On sekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
- Yürümez, B. (2010). Ortaöğretim 9. sınıf biyoloji ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
- Zorbaz, K. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime–cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87-101.
There are 43 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Other Fields of Education (Other) |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | April 4, 2025 |
| Publication Date | |
| Submission Date | October 31, 2024 |
| Acceptance Date | March 21, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 16 Issue: 1 |