BRICS Ülkelerinde Çeşitli Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Eşbütünleşme Analizi

Ömer Emirkadı

doi:10.47129/bartiniibf.1540127

Research Article

The Relationship Between Various Energy Consumption and Economic Growth in BRICS Countries: Cointegration Analysis

Year 2025, Volume: 16 Issue: 31, 1 - 18, 31.05.2025

Ömer Emirkadı

https://doi.org/10.47129/bartiniibf.1540127

Abstract

Ülkelerin gelişmişlik seviyelerini yansıtan başlıca göstergelerden biri enerjidir. Günümüz üretim faaliyetlerinin neredeyse
vazgeçilmezlerinden biri konumundaki enerji (girdisi) ve özelikle ve enerjide dışa bağımlılık konusu da bir o kadar önem arz
etmektedir. Birçok ülke de; bir yandan enerji konusunda dışa olan bağımlılıklarının asgari seviyeye indirilmesi, öte yandan da
sürdürülebilirlik açısından, fosil yakıt tüketiminin yerini alabilecek enerji kaynaklarına yönelmektedir.
Bu çalışma ile dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 42’sini oluşturan, küresel milli gelirin yüzde 24’üne sahip olan ve dünya
üzerindeki ticaretin de yüzde 16’sını gerçekleştirilen Brezilya, Çin, Güney Afrika, Hindistan ve Rusya Federasyonu’ndan
oluşan BRICS ülkelerinde kullanılan farklı enerji türleri ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki Westerlund (2007) eşbütünleşme
testi ile analiz edilmiştir.
Çalışmanın ampirik analizinde öncelikli olarak çalışmada kullanılan değişkenlere ilişkin serilerin homojenlik durumu test
edilmiş, sonrasında ise uygulanan yatay kesit bağımlılığı testleri ile de, analize konu ülkelerin birbirleri ile olan bağımlılıkları
sınanmıştır. Birim kök içerip içermediklerinin belirlenmesi amacıyla CIPS testi uygulanarak, serilerin durağanlıkları
değerlendirilmiştir. Gerçekleştirilen testler sonucunda seriler arasında yatay kesit bağımlılığı olduğu, serilerin ise durağan
olmadıkları görülmüştür. Analize seviyesinde durağan olmayan serilerin birinci farkları alınarak devam edilmiş ve verilerin
durağan hale geldikleri belirlenmiştir. Eşbütünleşme testi sonucunda ise, yenilenebilir enerji ve hidroelektrik enerji kullanımı
ile ekonomik büyüme arasında pozitif, termik enerji kullanımı ve ekonomik büyüme arasında ise negatif yönlü ilişkinin varlığı
tespit edilmiştir.

Keywords

Various Energy Consumption, Economic Growth, Cointegration Analysis

References

Alam, M. S. (2006). Economic Growth With Energy. Munich Personal RePEc Archive 2006; Working Paper, 1260.
Apergis, N. ve Payne J. E. (2010). Energy Consumption And Economic Growth: Evidence From Panel OECD Countries, Energy Policy, 38, 656-660.
Ateş B. ve Çağa, H. (2023). Türkiye ve BRICS Ülkelerinde Enerji Tüketiminin Ekonomik Refaha Etkisi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(25):1-27, https://doi.org/10.53092/duiibfd.1159152.
Ayres, R. U. Bergh, J. C. J. M. Lindenberger D. ve Warr, B. (2013). The Underestimated Contribution of Energy to Economic Growth, Structural Change and Economic Dynamics, 27, 79-88.
Breusch, T. S. ve Pagan, A. R. (1980). The Lagrange Multiplier Test and its Applications to Model Specification Tests in Econometrics, Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
Çapık, M. Y. ve Çavuşoğlu, İ. (2012). Present Situation and Potential Role of Renewable Energy in Turkey, Renewable Energy, 46, 01-13.
Domar, N. Gujarati. (2009). Temel Ekonometri, (Çev. Ü. Şenesen ve G. G. Şenesen), , İstanbul: Ayhan Matbaası Dumitrescu. E. I. ve Hurlin. C. (2012). Testing for Granger Non-Causality in Heterogeneous Panels, Economic Modelling, 29(4), 1450-1460. http://sterndavidi.com/Publications/Growth.pdf, 35-51.
Gövdere, B. ve Can, M. (2016). Türkiye’de Enerji Tüketimi, Dışa Açıklık, Finansal Gelişme, Sabit Sermaye Yatırımları ve Dış Ticaretin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Sınır Testi Yaklaşımı. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 209–228.
Kahouli, B. (2019). Does Static and Dynamic Relationship Between Economic Growth and Energy Consumption Exist in OECD Countries?. Energy Reports, 5, 104–116.
Karagöl, E., Erbaykal, E. ve Ertuğrul, H. M. (2007), Türkiye’de Ekonomik Büyüme ile Elektrik Tüketimi İlişkisi: Sınır Testi Yaklaşımı, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8 (1), 72-80.
Koçak, E. ve Şarkgüneşi, A. (2017). The Renewable Energy and Economic Growth Nexus in Black Sea and Balkan Countries, Energy Policy, Elsevier, 100(C), 51-57.
Korkmaz, Ö. ve Develi, A. (2012). Türkiye’de Birincil Enerji Kullanımı, Üretimi ve Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) Arasındaki İlişki, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 1-25.
Kuşkaya, S. (2023). Yenilenebilir Enerji ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Kantil Regresyon ile Modellenmesi: ABD Örneği. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 234–245.
Masih, Abul M. M. ve Masih, Rumi, (1996). Energy consumption, real income and temporal causality: results from a multi-country study based on cointegration and error-correction modelling techniques, Energy Economics, 18(3), 165-183.
Özbay, F. ve Oğuztürk. B. S. (2020). Panel Veri Modellerinde Sapmalara Karşı Alternatif Yaklaşımlar: Statik ve Dinamik Panel Veri Modelleri Üzerine Bir İnceleme, İktisadi ve İdari Bilimlerde Teori ve Araştırmalar II, 1(6), Gece Kitaplığı: Ankara, 373-392.
Naseri, S. F,, Motamedi, S. ve Ahmadian, M. (2016). Study of Mediated Consumption Effect of Renewable Energy on Economic Growth of OECD Countries, Proceedia Economics and Finance, 36, 502-509. https://doi.org/10.1016/S2212-5671(16)30068-5.
Pao HT. Li YY. ve Fu HC. (2014). Causality Relationship Between Energy Consumption and Economic Growth in Brazil. Smart Grid and Renewable Energy, 5(8): 198-205.
Pata, U. K., Yurtkuran, S.,ve Kalça, A. (2016). Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(2), 255-271. https://doi.org/10.14780/muiibd.281411
Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels, IZA Discussion Paper, (1240), 1-39.
Pesaran, M. H. (2007). A Simple Panel Unit Root Test in the Presence of Cross Section Dependence, Journal of Applied Econometrics, 22, 265–312.
Pesaran, M. H. Ullah, A. ve Yamagata, T. (2008). A Bias-Adjusted LM Test of Error Cross-Section Independence, The Econometrics Journal, 11(1), 105-127.
Rahman, M. M. (2021). The Dynamic Nexus of Energy Consumption, International Trade and Economic Growth in BRICS and ASEAN Countries: A Panel Causality Test, Energy, 229.
Salamaliki, P. K. ve I. A. Venetıs, (2013). Energy Consumption And Real GDP in G-7: MultiHorizon Causality Testing in The Presence of Capital Stock, Energy Economics, 39, 108-121.
Stern, D. I. ve Cleveland, C. J. (2004). Energy and Economic Growth. Rensselaer Working Paper in Economics, 0410, 1-42, https://core.ac.uk/download/pdf/7084489.pdf.
Swamy, P. (1970). Efficient Inference in A Random Coefficient Regression Model. Econometrica, 38(2), 311-322.
Wang, Q., Dong, Z., Li, R. ve Wang, L. (2022). Renewable Energy and Economic Growth : New Insight from Country https://doi.org/10.1016/j.energy.2021.122018.
Wong, S. L., Y. Chang ve W.-M.Chia, (2013). Energy Consumption, Energy R&D and Real GDP in OECD Countries With and Without Oil Reserves, Energy Economics, 40, 51–60.
Yang, H. (2000), A Note on The Causal Relationship Between Energy and GDP in Taiwan, Energy Economics, 22, 309-317.
Yuan, J. H., Kang, J. G., Zhao, C. H., ve Hu, Z. G. (2008). Energy Consumption and Economic Growth: Evidence from China at Both Aggregated and Disaggregated Lvels. Energy Economics, 30(6), 3077-3094.
Yapraklı, S. (2013). Enerjiye Dayalı Büyüme Türk Sanayi Sektörü Üzerine Uygulamalar (Birinci Baskı). İstanbul: Beta Yayınevi.
Westerlund, J. (2007). Testing for error correction in panel data. Oxford Bulletin of Economics and statistics, 69(6), 709-748.
Zou, G. ve K. W. Chau, (2006). Short- and Long-Run Effects Between oil Consumption and Economic Growth in China, Energy Policy, 34, 3644–3655.