Research Article
Year 2025,
Volume: 5 Issue: 9, 93 - 116, 30.06.2025
Abstract
Shortly after its emergence, Islam rapidly and profoundly penetrated various regions, reaching vast populations with its faith and civilizational codes. The African continent was among the earliest and most influential arenas of this expansive Islamic outreach. In particular, West Africa stands out as a region where Islam took root not only as a religious doctrine but also as a catalyst for cultural, political, and social transformation. This study examines in detail the process extending from Islam’s initial penetration into Africa to its deep entrenchment in West Africa, considering a wide range of factors such as Arab migrations, the migration of the Prophet’s companions, commercial activities, jihad movements, and reform initiatives. By analyzing historical records and academic data, this article aims to provide a comprehensive panorama of how Islam established itself in Africa and how it synthesized with local traditions to create a distinctive cultural and religious landscape.
Keywords
References
- Guidiera, A. (2015). Mevsuâtu Târîhu Mali. Müessesetü Guidiera lit'-Terbiye ve'l-buhûs et-Târîhiyye, Bamako.
- Zabâdiye, A. (1971). Memleketü Songay fî Ahdi'l-Askiyyîn (1493-1591), eş Şeriketü’l-Vataniye li’t-Tibaa ve’n-Neşri ve’t-Tevzi, Cezair.
- Bazina, A. (2010). İntişarü'l-İslami fi Afrikiya cenûba-s sahrâ. nşr Dârü'l Kütübi'l Vataniyye, Bengazi, Libya.
- Zekî, A. (t.s). el-İslâm ve’l-müslimûn fî ğarbi İfrikiya. İslami İlimler Enstitüsü'nde verilen bir grup konferans, Matbaat Yusuf, Kahire.
- el-İlûrî, Â. (2014). el-İslâm fî Nîjîryâ ve Os̱mân b. Fûdî el-Fûlanî. Mektebetü’l İskenderiyye, Mısır.
- Bâ, A. (1984). Jacques Daget, L'Empire peul du Macina (1818–1853). Nouvelles Editions Africaines, Abidjan.
- El-Feytûri, A. (1998). Dirâsât fi-Târih-Şarki-İfrikiyye ve Cunûbi's-Sahrâ. Daru'l-Kütüb el-Vataniye, Bingâzî.
- Zehiyye, B. (20169. Hareketü Ömer el-Fûtî ve devruhu fî Ğarbi İfrîkıyye hilâle'l-Karni't-Tasi' Aşr el-Miladi. [Yüksek Lisans tezi, Djilali Bounaama Üniversitesi].
- es-Süyûtî, C. (199). Ref şe'n el-Hubşân, thk Muhammed abdülvehhab Fazl. Ezher Üniversitesi, Kahire.
- ed-Dercînî, A. (ts.). Kitâbü Tabakâti’l-meşâ'ih bi’l-Mağrib. (thk. İbrahim Tallay), Matbaatu'l-ba'as, Cezayir.
- İbn Hurdâzbih, U. (1889). el-Mesâlik ve’l-memâlik. Mektebetü'l-müsennâ, Bağdat.
- el-Bekrî A. (2003). el-Mesâlik ve’l-memâlik. (thk. Cemal Talebe), Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut.
- Maiga, H. (2004). et-Târîhu'l İslami fi Ğarbi Afrikiya, Kırâât Afrîkiyye Dergisi, 1.
- Maiga, M. A. (2021). تنديد الإستعمار في الشعر العربي من الغرب الإفريقي. Academic Knowledge, 4(2), 153-163.
- Maiga, M. A. (2022). 12. ve 15. yüzyılda El-Ezher’e ilmî yolculuklar ve bunun batı afrika’daki bilimsel gelişmeye etkisi”. Mizanü’l-Hak: İslami İlimler Dergisi 15(Aralık 2022), 389-409. https://doi.org/10.47502/mizan.1095912.
- Maiga, M. A. (2024). Arabıc poetry ın Timbuktu during the 19th and 20th centurıes: a model study. Uluslararası Dil Edebiyat Ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 7(3), 399-416. https://doi.org/10.37999/udekad.1482942. Tarhan, İ. (1970). İmbraturiyyetü Gana el-İslamiyye. el-Heye'l-Mısriyye'l-Âmme li't-Telif ve'n-Neşr, Kahire, 1970.
- Zihni, İ. (1988). Cihâdü'l-Memâliki'l-İslamiyyeti fî ğarbi Afrikiya didde'l-İsti'mâre'l-Faransi (1850-1914). Dâru'l Merrih, Riyad.
- İbn Hişâm, A. (1990). es-Sîretü’n-nebeviyye. (thk. Ömer Abdusselam Tedmuri), Darü'l-Kitabi'l-Arabi, , Beyrut.
- Es-Seyyid, M. (2006) Târîhu Afrikiyye el-Kadîm ve'l Hadîs. Müessesetü şebabu'l cami'a, İskenderiye, Mısır.
- Ka't, M. (2014). Târîhu'l-Fettaş. (thk. Adam Bamba), Müessesetü'r-Risale Naşirun, Beyrut.
- Şuş, M. (2016). Mukâvemetü'l-Hac Ömer (1840-1864). Dirassat İfriquiaa dergisi, 5, Cezayir.
- Makâdîm A. (2018). el-Medârisü'l-İlmiyye ve Devruha's-Siyasî ve's-Sakâfî fi's-Sudâni'l Ğarbî (Mali-Songay) 13-16. [Yayımlanmış Doktora tezi, Vehrân Üniversitesi].
- Mehdi, R. (1998). Hareketü't-Ticare ve'l İslâm ve't Ta'lîmü'l İslâmî fî Ğarbi İfrikiyye kable'l-isti'mar ve âsâruha'l-hadâriyye. Merkezü'l-Melik Faysal li'l-Buhûs ve'd-Dirâsâti'l-İslâmiyye, Riyad.
- el-Garbî, M. (1982). Bidâyetü'l-Hükmü'l Mağribî fi’s-Sûdâni’l Garbî. Müessesetü'l-halîç li't-tibaa ve'n-neşr, Kuveyt. Barry, O. (2000) Cuzûru'l Hadâretü'l-İslâmiyye fi'l ğarbi'l Afrikî. Dâru'l-Emîn, 1. bsk, Kahire.
- Seyyid A. (2019). El-Askiya Muhammed et-Ture (897-935 h) (1493-1530 m) min hilâli kitabey Târîhu’l-Fettâs ve Târîhu’s-Sûdân. [Yüksek Lisans Tezi, Djilali Bounaama Üniversitesi].
- Şevki, A. (1996). Târihü'l-Müslimin fi Afrikiya ve Müşkilâtühüm. Dârü's-Sekâfe, Kahire.
- el-Cemel, Ş. (1979). el-Hadâretü'l-İslâmiyyeti'l-Arabiyyeti fî Ğarbi İfrikiyye. ed-Dirâsâtü'l İfrîkıyye Dergisi, 8.
- el-Makrîzî, T. (2006). el-İlmâm bi-aḫbâri men bi-arżi’l-Ḥabeşe min mülûki’l-İslâm. (thk. Abdunnaîm Zeyfî Osman Abdunnaîm), el-Mektebetü'l Ezheriyye lit-Turas, Kahire Üniversitesi, Kahire.
- Thomas W. (1971). ed-Da've ile'l-İslâm. (trcm. Hasan İbrahim, Abdülmecid Abidin, İsmail Necavi), Mektebetü'n-Nahda el-Mısrıyye, Kahire.
- Al-Fanoos, U. (2002). Devrü'l Hukkâm es-Sudâniyyîne fî Neşri'l İslami fî ğarbi İfrikiyye. [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Bağdat Üniversitesi].
Year 2025,
Volume: 5 Issue: 9, 93 - 116, 30.06.2025
Abstract
İslam dini, doğuşundan kısa bir süre sonra, farklı coğrafyalara hızlı ve derin bir şekilde nüfuz etmiş, inanç ve medeniyet kodlarıyla geniş kitlelere ulaşmıştır. Afrika kıtası da bu büyük İslamî genişlemenin erken ve etkili sahalarından biri olmuştur. Özellikle Batı Afrika, İslam’ın sadece dinî bir öğreti olarak değil, aynı zamanda kültürel, siyasî ve toplumsal bir dönüşüm dinamiği olarak yerleştiği önemli bir bölgeyi temsil etmektedir. Elinizdeki bu çalışma, İslam’ın Afrika’daki ilk nüfuzundan başlayarak Batı Afrika’da kökleşmesine uzanan süreci; Arap göçleri, sahabe hicretleri, tüccar faaliyetleri, cihad ve ıslahat hareketleri gibi birçok etken üzerinden detaylı bir şekilde ele almaktadır. Bu makale, İslam’ın Afrika’da nasıl kök saldığını ve yerel topluluklarla nasıl özgün bir sentez oluşturduğunu tarihî belgeler ve akademik veriler ışığında inceleyerek, Afrika'nın İslamlaşma sürecine dair kapsamlı bir panorama sunmayı amaçlamaktadır.
Keywords
References
- Guidiera, A. (2015). Mevsuâtu Târîhu Mali. Müessesetü Guidiera lit'-Terbiye ve'l-buhûs et-Târîhiyye, Bamako.
- Zabâdiye, A. (1971). Memleketü Songay fî Ahdi'l-Askiyyîn (1493-1591), eş Şeriketü’l-Vataniye li’t-Tibaa ve’n-Neşri ve’t-Tevzi, Cezair.
- Bazina, A. (2010). İntişarü'l-İslami fi Afrikiya cenûba-s sahrâ. nşr Dârü'l Kütübi'l Vataniyye, Bengazi, Libya.
- Zekî, A. (t.s). el-İslâm ve’l-müslimûn fî ğarbi İfrikiya. İslami İlimler Enstitüsü'nde verilen bir grup konferans, Matbaat Yusuf, Kahire.
- el-İlûrî, Â. (2014). el-İslâm fî Nîjîryâ ve Os̱mân b. Fûdî el-Fûlanî. Mektebetü’l İskenderiyye, Mısır.
- Bâ, A. (1984). Jacques Daget, L'Empire peul du Macina (1818–1853). Nouvelles Editions Africaines, Abidjan.
- El-Feytûri, A. (1998). Dirâsât fi-Târih-Şarki-İfrikiyye ve Cunûbi's-Sahrâ. Daru'l-Kütüb el-Vataniye, Bingâzî.
- Zehiyye, B. (20169. Hareketü Ömer el-Fûtî ve devruhu fî Ğarbi İfrîkıyye hilâle'l-Karni't-Tasi' Aşr el-Miladi. [Yüksek Lisans tezi, Djilali Bounaama Üniversitesi].
- es-Süyûtî, C. (199). Ref şe'n el-Hubşân, thk Muhammed abdülvehhab Fazl. Ezher Üniversitesi, Kahire.
- ed-Dercînî, A. (ts.). Kitâbü Tabakâti’l-meşâ'ih bi’l-Mağrib. (thk. İbrahim Tallay), Matbaatu'l-ba'as, Cezayir.
- İbn Hurdâzbih, U. (1889). el-Mesâlik ve’l-memâlik. Mektebetü'l-müsennâ, Bağdat.
- el-Bekrî A. (2003). el-Mesâlik ve’l-memâlik. (thk. Cemal Talebe), Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut.
- Maiga, H. (2004). et-Târîhu'l İslami fi Ğarbi Afrikiya, Kırâât Afrîkiyye Dergisi, 1.
- Maiga, M. A. (2021). تنديد الإستعمار في الشعر العربي من الغرب الإفريقي. Academic Knowledge, 4(2), 153-163.
- Maiga, M. A. (2022). 12. ve 15. yüzyılda El-Ezher’e ilmî yolculuklar ve bunun batı afrika’daki bilimsel gelişmeye etkisi”. Mizanü’l-Hak: İslami İlimler Dergisi 15(Aralık 2022), 389-409. https://doi.org/10.47502/mizan.1095912.
- Maiga, M. A. (2024). Arabıc poetry ın Timbuktu during the 19th and 20th centurıes: a model study. Uluslararası Dil Edebiyat Ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 7(3), 399-416. https://doi.org/10.37999/udekad.1482942. Tarhan, İ. (1970). İmbraturiyyetü Gana el-İslamiyye. el-Heye'l-Mısriyye'l-Âmme li't-Telif ve'n-Neşr, Kahire, 1970.
- Zihni, İ. (1988). Cihâdü'l-Memâliki'l-İslamiyyeti fî ğarbi Afrikiya didde'l-İsti'mâre'l-Faransi (1850-1914). Dâru'l Merrih, Riyad.
- İbn Hişâm, A. (1990). es-Sîretü’n-nebeviyye. (thk. Ömer Abdusselam Tedmuri), Darü'l-Kitabi'l-Arabi, , Beyrut.
- Es-Seyyid, M. (2006) Târîhu Afrikiyye el-Kadîm ve'l Hadîs. Müessesetü şebabu'l cami'a, İskenderiye, Mısır.
- Ka't, M. (2014). Târîhu'l-Fettaş. (thk. Adam Bamba), Müessesetü'r-Risale Naşirun, Beyrut.
- Şuş, M. (2016). Mukâvemetü'l-Hac Ömer (1840-1864). Dirassat İfriquiaa dergisi, 5, Cezayir.
- Makâdîm A. (2018). el-Medârisü'l-İlmiyye ve Devruha's-Siyasî ve's-Sakâfî fi's-Sudâni'l Ğarbî (Mali-Songay) 13-16. [Yayımlanmış Doktora tezi, Vehrân Üniversitesi].
- Mehdi, R. (1998). Hareketü't-Ticare ve'l İslâm ve't Ta'lîmü'l İslâmî fî Ğarbi İfrikiyye kable'l-isti'mar ve âsâruha'l-hadâriyye. Merkezü'l-Melik Faysal li'l-Buhûs ve'd-Dirâsâti'l-İslâmiyye, Riyad.
- el-Garbî, M. (1982). Bidâyetü'l-Hükmü'l Mağribî fi’s-Sûdâni’l Garbî. Müessesetü'l-halîç li't-tibaa ve'n-neşr, Kuveyt. Barry, O. (2000) Cuzûru'l Hadâretü'l-İslâmiyye fi'l ğarbi'l Afrikî. Dâru'l-Emîn, 1. bsk, Kahire.
- Seyyid A. (2019). El-Askiya Muhammed et-Ture (897-935 h) (1493-1530 m) min hilâli kitabey Târîhu’l-Fettâs ve Târîhu’s-Sûdân. [Yüksek Lisans Tezi, Djilali Bounaama Üniversitesi].
- Şevki, A. (1996). Târihü'l-Müslimin fi Afrikiya ve Müşkilâtühüm. Dârü's-Sekâfe, Kahire.
- el-Cemel, Ş. (1979). el-Hadâretü'l-İslâmiyyeti'l-Arabiyyeti fî Ğarbi İfrikiyye. ed-Dirâsâtü'l İfrîkıyye Dergisi, 8.
- el-Makrîzî, T. (2006). el-İlmâm bi-aḫbâri men bi-arżi’l-Ḥabeşe min mülûki’l-İslâm. (thk. Abdunnaîm Zeyfî Osman Abdunnaîm), el-Mektebetü'l Ezheriyye lit-Turas, Kahire Üniversitesi, Kahire.
- Thomas W. (1971). ed-Da've ile'l-İslâm. (trcm. Hasan İbrahim, Abdülmecid Abidin, İsmail Necavi), Mektebetü'n-Nahda el-Mısrıyye, Kahire.
- Al-Fanoos, U. (2002). Devrü'l Hukkâm es-Sudâniyyîne fî Neşri'l İslami fî ğarbi İfrikiyye. [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Bağdat Üniversitesi].
There are 30 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Contemporary African History |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | June 26, 2025 |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | May 3, 2025 |
| Acceptance Date | June 24, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 5 Issue: 9 |
Cite
bitig Journal of Faculty of Letters is licensed under a 
Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.