Research Article
Year 2025,
Volume: 14 Issue: 1, 26 - 44, 30.06.2025
Abstract
II. Dünya Savaşı’nın ardından, dünya devletleri tarafından kabul gören “refah devleti” anlayışı toplumsal krizlere çözüm olma gücünü yitirmiş, tüm dünyada ekonomi başta olmak üzere her alanda sorunlar görülmeye başlanmıştır. 1970’li yıllarda baş gösteren global ekonomik kriz, ekonomide yön değişimine neden olmuştur. Bu çerçevede ekonomi anlayışında değişikliğe gidilmiş, sosyal devlet anlayışından liberal piyasa ekonomisine geçiş yaşanmıştır. Bunun sonucunda devlet yeniden tanımlanmış gelişmiş ülkeler reform adı altında birçok düzenleme yapmıştır. Bu düzenlemelerden biri de “yeni sağ devlet” anlayışıdır. Türkiye’de ise Özal, Amerika ve İngiltere’nin başını çektiği gelişmekte olan ülkeleri de etkileyen bu yeni dünya düzeninin başka bir deyişle yeni sağ anlayışın Türkiye’deki temsilcisi olmuştur. İktisadi liberalizm ve siyasi liberalizmin paradigmaları doğrultusunda yönetim anlayışını şekillendiren Özal 1980 dönemine damgasını vurmuş bir figürdür. Bu makalede siyasi pragmatizmini liberal ve muhafazakar motiflerle süsleyen Turgut Özal’ın yeni sağ siyaset anlayışıyla birlikte oluşan reformist/popülist politik çizgisi 24 Ocak 1980 kararları bağlamında incelenecektir. Özal’ın, ekonomide neo-liberalizmin hararetli bir savunucusu olması statükocu çizgiyi güvenlik, diplomatik ilişkiler ve sosyal konular gibi alanlarda takip etmesi onu vizyoner bir siyasetçi olarak görmemizi sağlayacaktır.
Keywords
Ethical Statement
Etik Kurul Kararından muaftır. Bu makalede bilimsel araştırma ve yayın etiği ilkelerine uyulmuştur.
References
- Ahmad, F. (2014). Modern Türkiye’nin oluşumu. Kaynak Yayınları.
- Akay, A. (1997). Fransız yeni sağındaki fikri fark. Toplumbilim Dergisi, 7(2), 11-26.
- Akşit, M. (1994). Liberal ekonomik düşüncenin çağdaş yorumları ve Hayek’in ekonomik yaklaşımları. Banka ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, (11), 23-42.
- Alp, A.(1999). Türkiye’de Kamu Gölgesinde Piyasa Ekonomisi Arayışları ve Mali Piyasalara Genel Bakış. Yeni Türkiye Dergisi, 2(2), 27.
- Andrew B. (1994). Yeni sağ, toplumsal düzen, yurttaşlık hakları (H. İçeren, Çev.). Özyurt Matbaacılık.
- Asford, N. (2015). Özgür Toplumun İlkeleri (C. Madenci, Çev.) Liberte Yayınları.
- Barry, P. N. 1987. Yeni sağ. (C. Aykan, Çev). Tisamat.
- Baltacı, C. (2004). Yeni sağ üzerine bir eleştiri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 359-373.
- Başkaya, F. (1986). Devletçilikten 24 Ocak Kararlarına, Birlik Yayınları.
- Biber, A. E. (2008). Değişen devlet anlayışı, müdahalecilik ve piyasa ekonomisi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(16), 56- 66.
- Boratav, K. (1991). 1980’li yıllarda Türkiye’de sosyal sınıflar ve bölüşüm. Gerçek Yayınevi.
- Buğra, A. (2013). Devlet ve işadamları (F. Adaman, Çev.). İletişim Yayınları.
- Büyükcan, T. (2007). IMF destekli yapısal uyum programları ile ilişkili olarak Türkiye’de gerçekleştirilen yasal düzenlemeler (1999-2004). TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları.
- Bölükbaşı, M. (2012). Milli görüşten muhafazakâr demokrasiye: Türkiye’de 28 Şubat süreci sonrası, İslami elitlerin dönüşümü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(2), 166-188.
- Coates, D. (1989). The Crisis of Labour, Oxford: Philip Allan.
- Çaha, Ö. (2014). Türkiye’de sivil toplum ve demokrasi. Çaylak, A. & Dikkaya, M. (Editörler), Osmanlı’dan iki binli yıllara Türkiye’nin politik tarihi (s. 569-589). Savaş Yayınevi.
- Çalık, M. (1992). Turgut Özal, “Türkiye’nin Önünde Hacet Kapıları Açılmıştır” (Röportaj; Türkiye Günlüğü). 8-9.
- Çaylak, A. (1996). 1980 sonrası Türkiye’sinde Neo-Liberal canlanma. Yeni Türkiye Yayınları.
- Çiler D. (2001). TV haberlerinde ideoloji. İmge Yayınları.
- Çavuşoğlu, H. (2009). Türk siyasi hayatında merkez sağ çizginin tarihi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 265-278.
- Çolak, Ç. (2016). Yeni sağı oluşturan bileşenlerin birbiri ile çelişen kavramları üzerine bir değerlendirme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(44), 351-361.
- Duman, Z. (2008). Türkiye’de modernleşme ve liberal-muhafazakâr siyaset: Turgut Özal‟ın politikaları üzerine sosyolojik bir çalışma [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi.
- Duman, B. (2005). 1980 sonrası yeni sağın hegemonya mücadelesi: Özal liderliğinde Anavatan Partisi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Ankara.
- Girvin, B. (1988). İntroduction: Varieties of Conservatism. The Transformation of Contemporary Conservatism, Sage Publications.
- Güler, Z. (2010), Muhafazakârlık: Kadim geleneğin savunusundan faydacılığa, 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla modern siyasi ideolojiler. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Göle, N. (2000). 80 Sonrası Politik Kültür; Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, Kalaycıoğlu, M. & Yaşar Sarıbay, A. (Editörler). Alfa Yayıncılık.
- Gülalp, H. (1987). Gelişme stratejileri ve gelişme ideolojiler. Yurt Yayınları.
- Gündüz, S. (2001). Türkiye’de Özal Dönemi Liberalleşme Hareketleri. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Sakarya.
- Harvey, D. (2005). A Brief History of Neoliberalism. Oxford University Press.
- Helvacıoğlu, B. (2002). Neo-Liberal Siyasi Ahlak Beterin Beteri Vardır, Birikim Dergisi, Sayı (163-164).
- Heywood, A. (2011). Siyasi ideolojiler (B. Akkaya, Çev.). Adres Yayınları.
- Ekzen, N. (1984). Türkiye’de ve dünyada yaşanan ekonomik bunalım. Yurt Yayınları.
- Eştürk, Ö. (2006). Türkiye’de liberalizm: 1983-1989 Turgut Özal dönemi örneği [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi.
- Ertosun, E. (2016). Turgut Özal’ın ekonomi odaklı dış politikası: Yunanistan’a yönelik zeytin dalı diploması örneği. Bilge Strateji Dergisi. 8(15), 33- 57.
- Eser, U. (1984). Türkiye’de sanayileşme. İmge Kitapevi.
- Ertüzün, T. (1988). Özal ne dedi, ne oldu?. İstanbul ABC Ajansı.
- Fatih, E. ( 1993). Turgut Özal. İstanbul.
- Kahraman, H. B. (1995). Sağ, Türkiye ve partileri. İmge Kitapevi.
- Kazgan, G. (2006). Tanzimat’tan 21. yüzyıla Türkiye ekonomis. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Karluk, R. (1996). Türkiye ekonomisi (tarihsel gelişim, yapısal ve sosyal değişim). Beta Yayınları.
- Karagöz, Y. (2002). Liberal öğretide adalet, hak ve özgürlük. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2) 267-295.
- Keane, J. (1994). Demokrasi ve sivil toplum (B. Erdoğan, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
- Kepenek, Y. (1987). 12 Eylül’ün ekonomi politiği ve sosyal demokrasi. V Yayınları.
- King, D. (1987). The New Right: Politics, Markets and Citizenship. The Dorsey Press.
- Korkut B. (1991). 1980’li yıllarda Türkiye’de sosyal sınıflar ve bölüşüm. Gerçek Yayınevi.
- Köroğlu, A. (2012). Türkiye’de 1990’lı yıllarda ortaya çıkan siyasi Liberalizm pratikleri. İnsan ve Toplum Dergisi, 2(3), 121-122.
- Levitas, R. (1986). İdeology and The New Righ The İdeology of the New Right. Polity Press.
- Marangos, J. (2009). The Evolotion of the Term “Washington Consensu. Journal of Economic Surveys. 23 (2), 350–384.
- Pehlivan, O. (2009). Kamu Maliyesi, Derya Kitabevi.
- Okutan, M. Ç. (2006). Adalet ve Kalkınma Partisi: Muhafazakâr demokrat mı, Hıristiyan demokrasinin Müslüman versiyonu mu?. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 307-324.
- Özkazanç, A. (1995). Türkiye’de Yeni Sağ. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi Cilt15. İletişim Yayınları 1218-1224.
- Özalp. A. (2008). Diyalektik düzlemde refah devleti ile yeni sağ ilişkisi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(23), 106-119.
- Öztürk, Ş., Nas, F. & İçöz, E. (2008). 24 Ocak kararları, Neo-Liberal politikalar ve Türkiye tarımı. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 15-32.
- Öztürk, Ş. (2008). Kırsal yoksulluk çalışmaları. Yakın Kitabevi.
- Topal, A. (2002). Küreselleşme sürecindeki Türkiye’yi anlamaya yarayan bir anahtar: Yeni sağ. Praksis Dergisi, 2(7), 63-84.
- Uluç, A. V. (2014). Liberal-muhafazakâr siyaset ve Turgut Özal’ın siyasî düşüncesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), 107-140.
- Ulagay, O. (1983). 24 Ocak Deneyimi Üzerine. İstanbul. Hil Yayınları.
- Vergin, N. (2003). Siyasetin Sosyolojisi. Bağlam Yayınları.
- Vural, M. (2003). Siyaset Felsefesi Açısından Muhafazakârlık. Elis Yayınları.
- Yeldan, E. (2001). Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi. İletişim Yayınları.
- Yıldırım, E. (2016). Neoliberal İslamcılık 1980-2015 İslamcıların Dünya Sistemine Entegrasyonu. Pınar Yayınları.
- Yürekli, F. (2007). Globalleşen Dünyada Liberalizm, Yeni Sağ ve Türkiye [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
- Wıllıamson, J. (2005). The Strange History of the Washington Consensus. Journal of Post Economics, 27 (2).
The Effect of the New Right Understanding on the Economic Paradigm: The Example of January 24 Decisions
Abstract
After World War II, the understanding of the "welfare state", which was accepted by the states of the world, lost its power to be a solution to social crises, and problems began to be seen in every field, especially in the economy. The global economic crisis that broke out in the 1970s caused a change in direction in the economy. In this context, a change has been made in the understanding of the economy, and there has been a transition from the social state understanding to the liberal market economy. As a result of liberalization in the economy, the state has been redefined and developed countries have made many arrangements under the name of reform. One of these arrangements is the understanding of the "new right state". Özal has become the representative of this new world order, in other words, the new right-wing understanding in Turkey, which also affects the developing countries led by the United States and Britain. In this sense, the 80's period and its aftermath deserve to be evaluated in various dimensions. Özal, who shaped the understanding of management in line with the paradigms of economic liberalism and political liberalism, is a figure who left his mark on the 1980 period. In this article, Turgut Özal's reformist/populist political line, which was formed with his new right-wing political understanding, which embellished his political pragmatism with liberal and conservative motives, will be examined in the context of the decisions of January 24, 1980. Özal's ardent advocate of neo-liberalism in the economy and his pursuit of the statist line in areas such as security, diplomatic relations and social issues will enable us to see him as a visionary politician.
Keywords
Ethical Statement
It is exempt from the Ethics Committee Approval. In this article, the principles of scientific research and publication ethics were followed.
References
- Ahmad, F. (2014). Modern Türkiye’nin oluşumu. Kaynak Yayınları.
- Akay, A. (1997). Fransız yeni sağındaki fikri fark. Toplumbilim Dergisi, 7(2), 11-26.
- Akşit, M. (1994). Liberal ekonomik düşüncenin çağdaş yorumları ve Hayek’in ekonomik yaklaşımları. Banka ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, (11), 23-42.
- Alp, A.(1999). Türkiye’de Kamu Gölgesinde Piyasa Ekonomisi Arayışları ve Mali Piyasalara Genel Bakış. Yeni Türkiye Dergisi, 2(2), 27.
- Andrew B. (1994). Yeni sağ, toplumsal düzen, yurttaşlık hakları (H. İçeren, Çev.). Özyurt Matbaacılık.
- Asford, N. (2015). Özgür Toplumun İlkeleri (C. Madenci, Çev.) Liberte Yayınları.
- Barry, P. N. 1987. Yeni sağ. (C. Aykan, Çev). Tisamat.
- Baltacı, C. (2004). Yeni sağ üzerine bir eleştiri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 359-373.
- Başkaya, F. (1986). Devletçilikten 24 Ocak Kararlarına, Birlik Yayınları.
- Biber, A. E. (2008). Değişen devlet anlayışı, müdahalecilik ve piyasa ekonomisi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(16), 56- 66.
- Boratav, K. (1991). 1980’li yıllarda Türkiye’de sosyal sınıflar ve bölüşüm. Gerçek Yayınevi.
- Buğra, A. (2013). Devlet ve işadamları (F. Adaman, Çev.). İletişim Yayınları.
- Büyükcan, T. (2007). IMF destekli yapısal uyum programları ile ilişkili olarak Türkiye’de gerçekleştirilen yasal düzenlemeler (1999-2004). TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları.
- Bölükbaşı, M. (2012). Milli görüşten muhafazakâr demokrasiye: Türkiye’de 28 Şubat süreci sonrası, İslami elitlerin dönüşümü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(2), 166-188.
- Coates, D. (1989). The Crisis of Labour, Oxford: Philip Allan.
- Çaha, Ö. (2014). Türkiye’de sivil toplum ve demokrasi. Çaylak, A. & Dikkaya, M. (Editörler), Osmanlı’dan iki binli yıllara Türkiye’nin politik tarihi (s. 569-589). Savaş Yayınevi.
- Çalık, M. (1992). Turgut Özal, “Türkiye’nin Önünde Hacet Kapıları Açılmıştır” (Röportaj; Türkiye Günlüğü). 8-9.
- Çaylak, A. (1996). 1980 sonrası Türkiye’sinde Neo-Liberal canlanma. Yeni Türkiye Yayınları.
- Çiler D. (2001). TV haberlerinde ideoloji. İmge Yayınları.
- Çavuşoğlu, H. (2009). Türk siyasi hayatında merkez sağ çizginin tarihi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 265-278.
- Çolak, Ç. (2016). Yeni sağı oluşturan bileşenlerin birbiri ile çelişen kavramları üzerine bir değerlendirme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(44), 351-361.
- Duman, Z. (2008). Türkiye’de modernleşme ve liberal-muhafazakâr siyaset: Turgut Özal‟ın politikaları üzerine sosyolojik bir çalışma [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi.
- Duman, B. (2005). 1980 sonrası yeni sağın hegemonya mücadelesi: Özal liderliğinde Anavatan Partisi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Ankara.
- Girvin, B. (1988). İntroduction: Varieties of Conservatism. The Transformation of Contemporary Conservatism, Sage Publications.
- Güler, Z. (2010), Muhafazakârlık: Kadim geleneğin savunusundan faydacılığa, 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla modern siyasi ideolojiler. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Göle, N. (2000). 80 Sonrası Politik Kültür; Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, Kalaycıoğlu, M. & Yaşar Sarıbay, A. (Editörler). Alfa Yayıncılık.
- Gülalp, H. (1987). Gelişme stratejileri ve gelişme ideolojiler. Yurt Yayınları.
- Gündüz, S. (2001). Türkiye’de Özal Dönemi Liberalleşme Hareketleri. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Sakarya.
- Harvey, D. (2005). A Brief History of Neoliberalism. Oxford University Press.
- Helvacıoğlu, B. (2002). Neo-Liberal Siyasi Ahlak Beterin Beteri Vardır, Birikim Dergisi, Sayı (163-164).
- Heywood, A. (2011). Siyasi ideolojiler (B. Akkaya, Çev.). Adres Yayınları.
- Ekzen, N. (1984). Türkiye’de ve dünyada yaşanan ekonomik bunalım. Yurt Yayınları.
- Eştürk, Ö. (2006). Türkiye’de liberalizm: 1983-1989 Turgut Özal dönemi örneği [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi.
- Ertosun, E. (2016). Turgut Özal’ın ekonomi odaklı dış politikası: Yunanistan’a yönelik zeytin dalı diploması örneği. Bilge Strateji Dergisi. 8(15), 33- 57.
- Eser, U. (1984). Türkiye’de sanayileşme. İmge Kitapevi.
- Ertüzün, T. (1988). Özal ne dedi, ne oldu?. İstanbul ABC Ajansı.
- Fatih, E. ( 1993). Turgut Özal. İstanbul.
- Kahraman, H. B. (1995). Sağ, Türkiye ve partileri. İmge Kitapevi.
- Kazgan, G. (2006). Tanzimat’tan 21. yüzyıla Türkiye ekonomis. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Karluk, R. (1996). Türkiye ekonomisi (tarihsel gelişim, yapısal ve sosyal değişim). Beta Yayınları.
- Karagöz, Y. (2002). Liberal öğretide adalet, hak ve özgürlük. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2) 267-295.
- Keane, J. (1994). Demokrasi ve sivil toplum (B. Erdoğan, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
- Kepenek, Y. (1987). 12 Eylül’ün ekonomi politiği ve sosyal demokrasi. V Yayınları.
- King, D. (1987). The New Right: Politics, Markets and Citizenship. The Dorsey Press.
- Korkut B. (1991). 1980’li yıllarda Türkiye’de sosyal sınıflar ve bölüşüm. Gerçek Yayınevi.
- Köroğlu, A. (2012). Türkiye’de 1990’lı yıllarda ortaya çıkan siyasi Liberalizm pratikleri. İnsan ve Toplum Dergisi, 2(3), 121-122.
- Levitas, R. (1986). İdeology and The New Righ The İdeology of the New Right. Polity Press.
- Marangos, J. (2009). The Evolotion of the Term “Washington Consensu. Journal of Economic Surveys. 23 (2), 350–384.
- Pehlivan, O. (2009). Kamu Maliyesi, Derya Kitabevi.
- Okutan, M. Ç. (2006). Adalet ve Kalkınma Partisi: Muhafazakâr demokrat mı, Hıristiyan demokrasinin Müslüman versiyonu mu?. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 307-324.
- Özkazanç, A. (1995). Türkiye’de Yeni Sağ. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi Cilt15. İletişim Yayınları 1218-1224.
- Özalp. A. (2008). Diyalektik düzlemde refah devleti ile yeni sağ ilişkisi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(23), 106-119.
- Öztürk, Ş., Nas, F. & İçöz, E. (2008). 24 Ocak kararları, Neo-Liberal politikalar ve Türkiye tarımı. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 15-32.
- Öztürk, Ş. (2008). Kırsal yoksulluk çalışmaları. Yakın Kitabevi.
- Topal, A. (2002). Küreselleşme sürecindeki Türkiye’yi anlamaya yarayan bir anahtar: Yeni sağ. Praksis Dergisi, 2(7), 63-84.
- Uluç, A. V. (2014). Liberal-muhafazakâr siyaset ve Turgut Özal’ın siyasî düşüncesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), 107-140.
- Ulagay, O. (1983). 24 Ocak Deneyimi Üzerine. İstanbul. Hil Yayınları.
- Vergin, N. (2003). Siyasetin Sosyolojisi. Bağlam Yayınları.
- Vural, M. (2003). Siyaset Felsefesi Açısından Muhafazakârlık. Elis Yayınları.
- Yeldan, E. (2001). Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi. İletişim Yayınları.
- Yıldırım, E. (2016). Neoliberal İslamcılık 1980-2015 İslamcıların Dünya Sistemine Entegrasyonu. Pınar Yayınları.
- Yürekli, F. (2007). Globalleşen Dünyada Liberalizm, Yeni Sağ ve Türkiye [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
- Wıllıamson, J. (2005). The Strange History of the Washington Consensus. Journal of Post Economics, 27 (2).
There are 63 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Policy of Treasury |
| Journal Section | Araştırma Makaleleri |
| Authors | |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | October 30, 2024 |
| Acceptance Date | January 20, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 14 Issue: 1 |
