Abstract
Amaç: Çalışmanın amacı hemşirelik öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı ile aşı tereddütü arasındaki ilişkinin belirlenmesidir.
Gereç ve Yöntem: Araştırmanın türü ilişki arayıcıdır. Araştırma hemşirelik bölümünde öğrenim gören 400 öğrenci ile gerçekleştirildi. Araştırmanın verileri; Sosyodemografik tanıtıcı form, Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği ve Aşı Tereddütü Ölçeği kullanılarak toplandı. İstatistiksel analizlerde ki-kare testi, Kruskal-Wallis, Man Whitney U testi ve Spearman Korelasyon analizi yapıldı.
Bulgular: Araştırmada öğrencilerin yaş ortalaması 19 ± 0.66’dır. Öğrencilerin T-SOY-32 ölçek puan ortalaması 37.92 ± 10.27 ve aşı tereddütü ölçeğinin puan ortalaması 34.45 ± 5.46’dır. TSOY-32 ölçeğinin alt boyutu olan hastalıklardan korunma ve sağlığın geliştirilmesi ölçek puan ortalaması 31.18 ± 8.93, tedavi ve hizmet alt boyutu 30.71 ± 8.50’dir. Araştırmaya katılan öğrencilerin %48’i sorunlu- sınırlı sağlık okuryazarlık seviyesine sahiptir. Aşı tereddütü ölçeği ortalama puanı 34.45 ± 5.46’dır. Aşı tereddütü ile sağlık okuryazarlığı ölçek puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı negatif bir ilişki bulundu (r= -0.188, p=0.024).
Sonuç: Öğrencilerin yüksek oranda sorunlu- sınırlı seviyede sağlık okuryazarı olduğu bulundu. Öğrencilerin aşı tereddütü düzeyi ölçek puan ortalamasına göre yüksek olması aşı tereddütünün yetersiz olduğunu göstermiştir. Aşı tereddütü yaşayan öğrencilerin en çok yaşadığı tereddüt nedeni güven eksikliğidir. Öğrencilerin sağlık okuryazarlığına ilişkin tutumları arttıkça aşı tereddütünün azaldığı saptandı.
Ethical Statement
Araştırma için ilgili üniversitenin Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulundan (13.05.2022 tarihli 2011-KAEK-2 sayılı) ve araştırmanın yürütüldüğü kurumdan (26.04.2022 tarihli-E.8040 sayılı) kurum izni alınmıştır. Çalışmaya dâhil olan öğrencilerin gönüllülüğü esas alınmıştır. Araştırma kapsamındaki öğrencilerden bilgilendirilmiş onam alınmıştır.
Supporting Institution
Yoktur
Thanks
Çalışmaya katılan tüm öğrencilere teşekkür ederiz.
References
- Akar, B., Karan, M. (2024). Aşı Tereddütü, Sağlık Kaygısı ve Sağlık Okuryazarlığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, (12), 267-294. doi: 10.56676/ kiad.1439426.
- Bakan, A. B., Yıldız, M. (2019). 21-64 yaş grubundaki bireylerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesine ilişkin bir çalışma. Sağlık ve Toplum Dergisi, 29(3), 33-40.
- Berberoğlu, U., Öztürk, O., İnci, M. B., Ekerbiçer, H. Ç. (2018). Bir aile sağlığı merkezine kayıtlı 18-65 yaş grubu bireylerdeki sağlık okuryazarlığı durumunun değerlendirilmesi. Sakarya Tıp Dergisi, 8(3), 575-581. doi:10.31832/smj.453846.
- Biasio, L. R. (2017). Vaccine hesitancy and health literacy. Hum Vaccin Immunother. 13(3): 701–702. doi: 10.1080/21645515.2016.1243633.
- CDC (2021). What Is Health Literacy? Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, Amerika Birleşik Devletleri.
- Cvjetkovic, S. J., Stojkovic, V. J., Tiosavljevic, D. (2017). Knowledge and attitudes toward vaccination: A survey of Serbian students. J Infect Public Health, 10(5): 649-656. doi: 10.1016/j.jiph.2017.05.008.
- Çam, C., Ünsal, A., Arslantaş, D., Kılınç, A., Öztürk Emiral, G. (2021). Evaluation of Immunization Knowledge Sufficiency Levels, Attitudes and Behaviors and Health Literacy Levels of Adults, Osmangazi Journal of Medicine, 43(1):7- 19. doi:10.20515/otd.696984.
- Çebi, F., Mandıracıoğlu, A. (2024). Sağlık meslek yüksekokulu öğrencilerinde aşı tereddüdü ve ilişkili etmenler. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 9(1):57-67. doi:10.35232/estudamhsd.1367794.
- Çetin, A. O., Şaşmaz, A., Kurtuluş, D., Badur, İ., Balkan, İ., Owiwi, M., … Ankaralı, H. (2021). Sağlık öğrencilerinde aşı tereddüdü. Anatolian Clinic the Journal of Medical Sciences, 26(3): 239-248. doi:10.21673/anadoluklin.831919.
- Durusu Tanrıöver, M., Yıldırım, H. H., Demiray-Ready, F. N., Çakır, B., Akalın, H. E. (2014). Türkiye sağlık okuryazarlığı araştırması, Birinci baskı, Sağlık-Sen yayınları, Ankara. https://www.sagliksen.org.tr/cdn/uploads/gallery/pdf/8dcec50aa18c21cdaf86a2b33001a409.pdf.
- Ergün, S. (2017). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı. Kocaeli Medical J. 6(3), 1-6.
- Ertaş, H., Göde, A. (2021). Sağlık okuryazarlığı ile aşı karşıtlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi: üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Journal of Academic Value Studies. 7(1):1-14. doi:10.29228/javs.49907.
- Germani, F., Andorno, N. B. (2022). How to counter the anti-vaccine rhetoric: Filling information voids and building resilience. Hum Vaccin Immunother, 18(6). doi:10.1080/21645515.2022.2095825.
- Gül, İ., Yeşiltaş, A., Şahin, S. (2019). The relationship between healthy life style behaviors and health literacy: a study on university students. Journal of International Health Sciences and Management, 5(9), 2643.
- Gün, M., Aslantekin, F., Karadağ, N. (2021). Tıp fakültesi ve sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlık okuryazarlık durumu ve etkileyen etmenlerin değerlendirilmesi, Türkiye Biyoetik Dergisi, 8(1), 34-43.
- Güven, D. Y., Bulut, H., Öztürk, S. (2018). Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi, Journal of History Culture and Art Research, 7(2), 400-409. doi:10.7596/taksad.v7i2.1511.
- Ildarabadi, E., Moonaghi, H. K., Heydari, A., Taghipour, A., Abdollahimohammad, A. (2015). Vaccination learning experiences of nursing students: a grounded theory study. J Educ Eval Health Prof, 12(29). doi:10.3352/jeehp.2015.12.29.
- Lorini, C., Santomauro, F., Donzellini, M., Capecchi, L., Bechini, A., Boccalini, S.,…Bonaccorsi, G. (2018). Health literacy and vaccination: A systematic review.
- Human Vaccines & Immunotherapeutics, 14(2). doi:10.1080/21645515.2017.1392423.
- Luyten, J., Bruyneel, L., Van Hoek, A. J. (2019). Assessing Vaccine Hesitancy in the UK Population Using a Generalized Vaccine Hesitancy Survey Instrument. Vaccine, 37(18), 2494-2501. doi:10.1016/j.vaccine.2019.03.041.
- Nutbeam, D., Llyod, J. E. (2021). Understanding and responding to health literacy as a social determinant of health. Annu Rev Public Health, 1(42), 159-173. doi:10.1146/annurev-publhealth-090419-102529.
- Okyay, P. Abacıgil, F. (2016). Türkiye sağlık okuryazarlığı ölçekleri güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Anıl Reklam Matbaa Ltd. Şti. https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=91693.
- Sarıyar, S., Fırat Kılıç, H. (2019). Sağlık okuryazarlığının değerlendirilmesinde kullanılan araçlar. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 6(2), 126-131.
- Soysal, A., Obuz, E. (2020). Sağlık okuryazarlığı: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi sağlık yönetimi öğrencileri üzerinde bir araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (2), 1198-1217. doi:10.33437/ksusbd.677560.
- Şahinöz, T., Şahinöz, S., Kıvanç, A. (2018). Üniversite son sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. GÜSBD, 7(3), 71- 79.
- Tuğut, N., Yılmaz, A., Yeşildağ Çelik, B. (2021). Hemşirelik öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6 (2), 120-128. doi:10.51754/cusbed.911936.
- Uysal, N., Yıldız, G. (2021). Hemşirelik öğrencilerinin sağlık okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. BAUN Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1), 43-48.
- World Health Organization. (2019). Ten threats to global health in 2019. Erişim tarihi 20.12.2023, https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2728499.
- World Health Organization. (2022). Health literacy development for the prevention and control of noncommunicable diseases. Erişim tarihi 22.12.2023, https://www.who.int/publications/i/item/9789240055339.
- Yalman, F., Sancar, T. (2021). Toplum Sağlığının Yönetimi: Sağlık Okuryazarlığı ve Aşıya İlişkin Tutum Arasındaki İlişki. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2(2): 260-278.
- Yılmaz, N., Karakaya Öke, P., Sönmez, S. (2021). Aşı tereddüdü ölçeğinin Türkçe geçerlik ve güvenirliği. İşletme Bilimi Dergisi (JOBS), 9(3), 499-517. doi:10.22139/jobs.962519.
- Yılmaz, D., Canbulat Şahiner, N., Erçelik, Z. E. (2023). Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Aşılara İlişkin Tutumları ile Sağlık Okuryazarlığı İlişkisi. Artuklu IJ Health Sci. 3(3):304-310. doi:10.58252/artukluder.1292738.
- Zhang, E., Dai, Z., Wang, S., Wang, X., Zhang, X., Fang, Q. (2023). Vaccine literacy and vaccination: a systematic review. Int J Public Health, 14 (68). doi: 10.3389/ijph.2023.1605606.
Abstract
Aim: This study was designed to investigate the relationship between nursing students’ health literacy and vaccine hesitancy.
Material and Method: The type of research is descriptive and relationship-seeking. The research was conducted with 400 students studying in the nursing department. Data were obtained using Socio-demographic question form, Turkish Health Literacy Scale, Vaccine Hesitancy Scale. Chi-square test, Mann Whitney U test and Spearman correlation analysis were used for statistical analyses.
Results: The average age of the students in the study is 19 ± 0.66. The average score of the students on the T-SOY 32 scale is 37.92 ± 10.27 and the average score of the vaccine hesitancy scale is 34.45 ± 5.46. The average score of the disease prevention and health promotion scale, which is the sub-dimension of the TSOY-32 scale, is 31.18 ± 8.93, and the treatment and service sub-dimension is 30.71 ± 8.50. 48% of the students participating in the research have a responsible-limited health literacy level. The vaccine hesitancy scale mean score is 34.45 ± 5.46. A statistically significant negative relationship was found between vaccine hesitancy and health literacy scale score averages (r = -0.188, p = 0.024).
Conclusion: It was found that the students had a high rate of problem-limited health literacy. The fact that the students' vaccine hesitancy level was higher than the scale score average showed that vaccine hesitancy was insufficient. The most common reason for vaccine hesitancy experienced by students is lack of trust. It was found that as students' attitudes towards health literacy increased, vaccine hesitancy decreased.
References
- Akar, B., Karan, M. (2024). Aşı Tereddütü, Sağlık Kaygısı ve Sağlık Okuryazarlığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, (12), 267-294. doi: 10.56676/ kiad.1439426.
- Bakan, A. B., Yıldız, M. (2019). 21-64 yaş grubundaki bireylerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesine ilişkin bir çalışma. Sağlık ve Toplum Dergisi, 29(3), 33-40.
- Berberoğlu, U., Öztürk, O., İnci, M. B., Ekerbiçer, H. Ç. (2018). Bir aile sağlığı merkezine kayıtlı 18-65 yaş grubu bireylerdeki sağlık okuryazarlığı durumunun değerlendirilmesi. Sakarya Tıp Dergisi, 8(3), 575-581. doi:10.31832/smj.453846.
- Biasio, L. R. (2017). Vaccine hesitancy and health literacy. Hum Vaccin Immunother. 13(3): 701–702. doi: 10.1080/21645515.2016.1243633.
- CDC (2021). What Is Health Literacy? Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, Amerika Birleşik Devletleri.
- Cvjetkovic, S. J., Stojkovic, V. J., Tiosavljevic, D. (2017). Knowledge and attitudes toward vaccination: A survey of Serbian students. J Infect Public Health, 10(5): 649-656. doi: 10.1016/j.jiph.2017.05.008.
- Çam, C., Ünsal, A., Arslantaş, D., Kılınç, A., Öztürk Emiral, G. (2021). Evaluation of Immunization Knowledge Sufficiency Levels, Attitudes and Behaviors and Health Literacy Levels of Adults, Osmangazi Journal of Medicine, 43(1):7- 19. doi:10.20515/otd.696984.
- Çebi, F., Mandıracıoğlu, A. (2024). Sağlık meslek yüksekokulu öğrencilerinde aşı tereddüdü ve ilişkili etmenler. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 9(1):57-67. doi:10.35232/estudamhsd.1367794.
- Çetin, A. O., Şaşmaz, A., Kurtuluş, D., Badur, İ., Balkan, İ., Owiwi, M., … Ankaralı, H. (2021). Sağlık öğrencilerinde aşı tereddüdü. Anatolian Clinic the Journal of Medical Sciences, 26(3): 239-248. doi:10.21673/anadoluklin.831919.
- Durusu Tanrıöver, M., Yıldırım, H. H., Demiray-Ready, F. N., Çakır, B., Akalın, H. E. (2014). Türkiye sağlık okuryazarlığı araştırması, Birinci baskı, Sağlık-Sen yayınları, Ankara. https://www.sagliksen.org.tr/cdn/uploads/gallery/pdf/8dcec50aa18c21cdaf86a2b33001a409.pdf.
- Ergün, S. (2017). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı. Kocaeli Medical J. 6(3), 1-6.
- Ertaş, H., Göde, A. (2021). Sağlık okuryazarlığı ile aşı karşıtlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi: üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Journal of Academic Value Studies. 7(1):1-14. doi:10.29228/javs.49907.
- Germani, F., Andorno, N. B. (2022). How to counter the anti-vaccine rhetoric: Filling information voids and building resilience. Hum Vaccin Immunother, 18(6). doi:10.1080/21645515.2022.2095825.
- Gül, İ., Yeşiltaş, A., Şahin, S. (2019). The relationship between healthy life style behaviors and health literacy: a study on university students. Journal of International Health Sciences and Management, 5(9), 2643.
- Gün, M., Aslantekin, F., Karadağ, N. (2021). Tıp fakültesi ve sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlık okuryazarlık durumu ve etkileyen etmenlerin değerlendirilmesi, Türkiye Biyoetik Dergisi, 8(1), 34-43.
- Güven, D. Y., Bulut, H., Öztürk, S. (2018). Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi, Journal of History Culture and Art Research, 7(2), 400-409. doi:10.7596/taksad.v7i2.1511.
- Ildarabadi, E., Moonaghi, H. K., Heydari, A., Taghipour, A., Abdollahimohammad, A. (2015). Vaccination learning experiences of nursing students: a grounded theory study. J Educ Eval Health Prof, 12(29). doi:10.3352/jeehp.2015.12.29.
- Lorini, C., Santomauro, F., Donzellini, M., Capecchi, L., Bechini, A., Boccalini, S.,…Bonaccorsi, G. (2018). Health literacy and vaccination: A systematic review.
- Human Vaccines & Immunotherapeutics, 14(2). doi:10.1080/21645515.2017.1392423.
- Luyten, J., Bruyneel, L., Van Hoek, A. J. (2019). Assessing Vaccine Hesitancy in the UK Population Using a Generalized Vaccine Hesitancy Survey Instrument. Vaccine, 37(18), 2494-2501. doi:10.1016/j.vaccine.2019.03.041.
- Nutbeam, D., Llyod, J. E. (2021). Understanding and responding to health literacy as a social determinant of health. Annu Rev Public Health, 1(42), 159-173. doi:10.1146/annurev-publhealth-090419-102529.
- Okyay, P. Abacıgil, F. (2016). Türkiye sağlık okuryazarlığı ölçekleri güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Anıl Reklam Matbaa Ltd. Şti. https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=91693.
- Sarıyar, S., Fırat Kılıç, H. (2019). Sağlık okuryazarlığının değerlendirilmesinde kullanılan araçlar. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 6(2), 126-131.
- Soysal, A., Obuz, E. (2020). Sağlık okuryazarlığı: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi sağlık yönetimi öğrencileri üzerinde bir araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (2), 1198-1217. doi:10.33437/ksusbd.677560.
- Şahinöz, T., Şahinöz, S., Kıvanç, A. (2018). Üniversite son sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. GÜSBD, 7(3), 71- 79.
- Tuğut, N., Yılmaz, A., Yeşildağ Çelik, B. (2021). Hemşirelik öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6 (2), 120-128. doi:10.51754/cusbed.911936.
- Uysal, N., Yıldız, G. (2021). Hemşirelik öğrencilerinin sağlık okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. BAUN Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1), 43-48.
- World Health Organization. (2019). Ten threats to global health in 2019. Erişim tarihi 20.12.2023, https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2728499.
- World Health Organization. (2022). Health literacy development for the prevention and control of noncommunicable diseases. Erişim tarihi 22.12.2023, https://www.who.int/publications/i/item/9789240055339.
- Yalman, F., Sancar, T. (2021). Toplum Sağlığının Yönetimi: Sağlık Okuryazarlığı ve Aşıya İlişkin Tutum Arasındaki İlişki. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2(2): 260-278.
- Yılmaz, N., Karakaya Öke, P., Sönmez, S. (2021). Aşı tereddüdü ölçeğinin Türkçe geçerlik ve güvenirliği. İşletme Bilimi Dergisi (JOBS), 9(3), 499-517. doi:10.22139/jobs.962519.
- Yılmaz, D., Canbulat Şahiner, N., Erçelik, Z. E. (2023). Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Aşılara İlişkin Tutumları ile Sağlık Okuryazarlığı İlişkisi. Artuklu IJ Health Sci. 3(3):304-310. doi:10.58252/artukluder.1292738.
- Zhang, E., Dai, Z., Wang, S., Wang, X., Zhang, X., Fang, Q. (2023). Vaccine literacy and vaccination: a systematic review. Int J Public Health, 14 (68). doi: 10.3389/ijph.2023.1605606.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Public Health Nursing |
| Journal Section | RESEARCH ARTICLES |
| Authors | |
| Early Pub Date | April 22, 2025 |
| Publication Date | April 21, 2025 |
| Submission Date | February 19, 2024 |
| Acceptance Date | December 10, 2024 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 7 Issue: 1 |
Cite
Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.