Abstract
Giriş: Hemodiyaliz hastalarında kemik mineral dansite bozuklukları topluma oranla daha fazla görülmektedir. Ancak kemik mineral yoğunluğunu artırıcı tedaviler hemodiyaliz hastalarında vasküler komplikasyonları artırabilir. Hemodiyalize bağlı kardiyak mortaliteyi artırmayacak kemik mineral desteği tedavi rejimleri gereklidir.
Metot: Çalışmaya kronik böbrek hastalığına bağlı hemodiyaliz ile takipli 33 birey (ortalama yaş 72.36±6.55 olup; 20 kadın, 13 erkek) dahil edilmiştir. Hastaların beden kitle indeksleri, kalsiyum, fosfor, parathormon, kemik dansitometri sonuçları kaydedildi. Ayrıca bireylerin son 6 ay içerisinde çekilmiş grafilerinde aortada damar içi kalsifikasyon varlığı kaydedildi. Bu parametreler arasındaki ilişkiler incelendi. Veriler SPSS de analiz edildi. p< 0.05 önemlilik ölçütüğ alındı.
Bulgular: Evre 5 KBH hemodiyalize giren 33 bireyin dexa skorları incelendiğinde T skorları ile PTH değerleri arasındaki farklılık önemli bulundu (p=0.020*). PTH arttıkça osteoporoz riski de artmaktadır. Kalsiyum-fosfor çarpımı yüksek olan bireylerde osteopeni ve osteoporoz daha az gözlendi. Ancak damar içi kalsifikasyon ile kalsiyum-fosfor çarpımı karşılaştırıldığında aralarındaki fark anlamlı bulundu (p=0.004*). Aortada kalsifikasyonun yaygın olduğu grupta kalsiyum-fosfor çarpımının diğer gruplarla karşılaştırıldığında daha anlamlı olarak daha yüksek olduğu gözlendi. Osteoporoz tedavisi ile verilen kalsiyum içerikli ajanlar Evre-5 kronik böbrek hastalığında kardiyovasküler mortaliteyi artırmaktadır.
Sonuç: Hemodiyaliz hastalarında vasküler kalsifikasyonu artırmadan kemik mineral dansite bozuklukları tedavi edilmelidir. Kardiyovasküler hastalık riski yüksek olan hemodiyaliz hastalarında fayda zarar ilişkisi gözetilerek osteopenik takip yapılabilir.
Ethical Statement
Ethics approval and consent to participate: Our study was approved by Yozgat Bozok University Clinical Research Ethics Committee with the protocol code 2017-KAEK-189_2022.11.24_02. Informed wrıtten consent was obtained from the participants of the study in accordance with the Hessinkı Declaration. The consent of the doctor's office was obtained.
References
- 1. De Boer I. H, Caramori M. L, Chan J. C, Heerspink H. J, Hurst C, Khunti K. et al. Executive summary of the 2020 KDIGO Diabetes Management in CKD Guideline: evidence-based advances in monitoring and treatment. Kidney Int. 2020;98(4):839-48
- 2. Bıçakçı Ş, Sezer M. 2014-2018 Yılları Arasında Ülkemizde Uygulanan Renal Replasman Tedavilerinin Genel Değerlendirmesi. Aydın Sağlık Dergisi. 2020; 6(2): 79-89.
- 3. Zheng CM, Zheng JQ, Wu CC, Lu CL, Shyu JF, Yung-Ho H, et al. Bone loss in chronic kidney disease: Quantity or quality? Bone. 2016; 87: 57-70.
- 4. Nazia Fathima SM, Tamilselvi R, Parisa Beham M, Sabarinathan D. Diagnosis of Osteoporosis using modified U-net architecture with attention unit in DEXA and X-ray images. J Xray Sci Technol. 2020;28(5):953-73.
- 5. Haarhaus M, Aaltonen L, Cejka D, Cozzolino M, de Jong RT, D'Haese P,et al. Management of fracture risk in CKD-traditional and novel approaches. Clin Kidney J. 2022:22;16(3):456-72.
- 6. Kültür T, Çifci A, İnanır A. Kronik böbrek hastalığında kemik-mineral metabolizması bozuklukları (renal osteodistrofi) ve tedavi yaklaşımı. Ortadoğu Tıp Dergisi 2016;8(4):214-7.
- 7. Yıldırım M.A. Osteoporoz Tanısı ve İzlem Parametreleri. Aile Hekimliği. 2019;11:119-21. 8. Kışlak P, Genç F. Osteoporoz ve Tedavisi. Lectio Scientific. 2019; 3(1): 1-18.
- 9. Taş N. Osteoporoz için Çeşitli İlaçlı Tedavi Seçeneklerinin Etkinliği Üzerine Bir Meta-analiz. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023;12.(3):1131-40.
- 10. Akalın A. Osteoporoz ve Metabolik Kemik Hastalıkları Tanı ve Tedavi Kılavuzu. 15. Baskı Ankara Türkiye Endokrinoloji Metabolizma Derneği. 2022: 89-114.
- 11. Benjamens S, Pol RA, Glaudemans AWJM, Wieringa I, Berger SP, Bakker SJL, et al. A high abdominal aortic calcification score by dual X-ray absorptiometry is associated with cardiovascular events after kidney transplantation. Nephrol Dial Transplant. 2018; 33(12):2253- 9.
- 12.Sethi A, Taylor DL, Ruby JG, Venkataraman J, Sorokin E, Cule M, et al. Calcification of the abdominal aorta is an under-appreciated cardiovascular disease risk factor in the general population. Front Cardiovasc Med. 2022;6(9):1003246.
- 13. Festuccia F, Jafari MT, Moioli A, Fofi C, Barberi S, Amendola S, et al. Safety and efficacy of denosumab in osteoporotic hemodialysed patients, J Nephrol. 2017; 30(2): 271-9.
- 14.Aslan B, Sarı F. Hemodiyaliz ve Periton Diyalizi Yapan Hastalarda Osteoporoz Sıklığı ve Osteoporoz Gelişmesini Etkileyen Faktörler. Akdeniz Tıp Dergisi.2021; 7(2): 277-82.
- 15. Bloemendal N. T, Hertsig R, Benjamens S, van de Kuit A, Swaab T, Yakar D, et al. Atherosclerosis and Intrarenal Resistance Index in Kidney Transplant Recipients. Transplant Direct. 2023: 12;9(2):e1435.
- 16. Mercantepe F. Solid Organ Nakilli Hastalarda Osteoporoz: Yönetim Ve Tedavi. Aegean. 2021:67-76.
- 17. Koçak B, Yüksel A. Kemik-eklem hastalıklarının obezite ile ilişkisi. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi. 2021; 3(1): 97-100.
- 18. Acartürk G, Kazancıoğlu R, Memişoğlu E, Tepe S, Çalışkan Y, Türkmen A ve ark. Renal Replasman Tedavisi Gören Hastalarda Koroner Arter Kalsifikasyonu. İst Tıp Fak Derg. 2011;70(1):1-5.
- 19. Nallamothu BK, Saint S, Bielak LF, Sonnad SS, Peyser PA, Rubenfire M, et al. Electron-beam computed tomography in the diagnosis of coronary artery disease. Arch Intern Med. 2001; 161:833-8.
- 20. Raggi P, Cooil B, Hadi A, Friede G. Predictors of aortic and coronary artery calcium on a screening electron beam tomographic scan. Am J Cardiol. 2003; 1:744-6.
- 21. Wilson PW, Kauppila LI, O'Donnell CJ, Kiel DP, Hannan M, Polak JM, et al. Abdominal aortic calcific deposits are an important predictor of vascular morbidity and mortality. Circulation. 2001;103(11):1529-34.
- 22. Toussaint ND, Lau KK, Strauss BJ, Polkinghorne KR, Kerr PG. Determination and validation of aortic calcification measurement from lateral bone densitometry in dialysis patients. Clin J Am Soc Nephrol. 2009;4(1):119-27.
- 23. Doğukan A, Utaş C. Kronik böbrek yetersizliğinde hiperfosfatemi tedavisi: Yeni Ajanlar. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi.2000; 3:130-4.
- 24. Copland M, Komenda P, Weinhandl ED, McCullough PA, Morfin JA. Intensive Hemodialysis, Mineral and Bone Disorder, and Phosphate Binder Use. Am J Kidney Dis. 2016;68(5S1):24-32.
- 25. Ferraresi M, Pia A, Guzzo G, Vigotti FN, Mongilardi E, Nazha M, et al. Calcium-phosphate and parathyroid intradialytic profiles: A potential aid for tailoring the dialysate calcium content of patients on different hemodialysis schedules. Hemodial Int. 2015;19(4):572-82.
- 26. Okuno S, Ishimura E, Kitatani K, Fujino Y, Kohno K, Maeno Y, et al. Presence of abdominal aortic calcification is significantly associated with all-cause and cardiovascular mortality in maintenance hemodialysis patients. Am J Kidney Dis. 2007;49(3):417-25.
Abstract
Introduction: Bone mineral density disorders are more common in hemodialysis patients than in the general population. However, treatments to increase bone mineral density may increase vascular complications in hemodialysis patients. Bone mineral supplementation treatment regimens that do not increase hemodialysis-related cardiac mortality are necessary.
Method: Thirty-three individuals (mean age 72.36±6.55 years; 20 females, 13 males) on hemodialysis for chronic kidney disease were included in the study. Body mass index, calcium, phosphorus, parathormone, bone densitometry results were recorded. In addition, the presence of intravascular calcification in the aorta on radiographs taken within the last 6 months was recorded. The relationships between these parameters were analyzed. Data were analyzed in SPSS. p< 0.05 was taken as the significance criterion.
Results: When the dexa scores of 33 individuals with stage 5 CKD on hemodialysis were analyzed, the difference between T scores and PTH values was found to be significant (p=0.020*). As PTH increases, the risk of osteoporosis also increases. Osteopenia and osteoporosis were observed less in individuals with high calcium-phosphorus product. However, the difference between intravascular calcification and calcium-phosphorus product was significant (p=0.004*). The calcium-phosphorus product was significantly higher in the group with extensive aortic calcification compared to the other groups. Calcium-containing agents given with osteoporosis treatment increase cardiovascular mortality in stage-5 chronic kidney disease.
Conclusion: Bone mineral density disorders should be treated in hemodialysis patients without increasing vascular calcification. In hemodialysis patients with high risk of cardiovascular disease, osteopenic follow-up can be performed by considering the benefit-harm relationship.
References
- 1. De Boer I. H, Caramori M. L, Chan J. C, Heerspink H. J, Hurst C, Khunti K. et al. Executive summary of the 2020 KDIGO Diabetes Management in CKD Guideline: evidence-based advances in monitoring and treatment. Kidney Int. 2020;98(4):839-48
- 2. Bıçakçı Ş, Sezer M. 2014-2018 Yılları Arasında Ülkemizde Uygulanan Renal Replasman Tedavilerinin Genel Değerlendirmesi. Aydın Sağlık Dergisi. 2020; 6(2): 79-89.
- 3. Zheng CM, Zheng JQ, Wu CC, Lu CL, Shyu JF, Yung-Ho H, et al. Bone loss in chronic kidney disease: Quantity or quality? Bone. 2016; 87: 57-70.
- 4. Nazia Fathima SM, Tamilselvi R, Parisa Beham M, Sabarinathan D. Diagnosis of Osteoporosis using modified U-net architecture with attention unit in DEXA and X-ray images. J Xray Sci Technol. 2020;28(5):953-73.
- 5. Haarhaus M, Aaltonen L, Cejka D, Cozzolino M, de Jong RT, D'Haese P,et al. Management of fracture risk in CKD-traditional and novel approaches. Clin Kidney J. 2022:22;16(3):456-72.
- 6. Kültür T, Çifci A, İnanır A. Kronik böbrek hastalığında kemik-mineral metabolizması bozuklukları (renal osteodistrofi) ve tedavi yaklaşımı. Ortadoğu Tıp Dergisi 2016;8(4):214-7.
- 7. Yıldırım M.A. Osteoporoz Tanısı ve İzlem Parametreleri. Aile Hekimliği. 2019;11:119-21. 8. Kışlak P, Genç F. Osteoporoz ve Tedavisi. Lectio Scientific. 2019; 3(1): 1-18.
- 9. Taş N. Osteoporoz için Çeşitli İlaçlı Tedavi Seçeneklerinin Etkinliği Üzerine Bir Meta-analiz. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023;12.(3):1131-40.
- 10. Akalın A. Osteoporoz ve Metabolik Kemik Hastalıkları Tanı ve Tedavi Kılavuzu. 15. Baskı Ankara Türkiye Endokrinoloji Metabolizma Derneği. 2022: 89-114.
- 11. Benjamens S, Pol RA, Glaudemans AWJM, Wieringa I, Berger SP, Bakker SJL, et al. A high abdominal aortic calcification score by dual X-ray absorptiometry is associated with cardiovascular events after kidney transplantation. Nephrol Dial Transplant. 2018; 33(12):2253- 9.
- 12.Sethi A, Taylor DL, Ruby JG, Venkataraman J, Sorokin E, Cule M, et al. Calcification of the abdominal aorta is an under-appreciated cardiovascular disease risk factor in the general population. Front Cardiovasc Med. 2022;6(9):1003246.
- 13. Festuccia F, Jafari MT, Moioli A, Fofi C, Barberi S, Amendola S, et al. Safety and efficacy of denosumab in osteoporotic hemodialysed patients, J Nephrol. 2017; 30(2): 271-9.
- 14.Aslan B, Sarı F. Hemodiyaliz ve Periton Diyalizi Yapan Hastalarda Osteoporoz Sıklığı ve Osteoporoz Gelişmesini Etkileyen Faktörler. Akdeniz Tıp Dergisi.2021; 7(2): 277-82.
- 15. Bloemendal N. T, Hertsig R, Benjamens S, van de Kuit A, Swaab T, Yakar D, et al. Atherosclerosis and Intrarenal Resistance Index in Kidney Transplant Recipients. Transplant Direct. 2023: 12;9(2):e1435.
- 16. Mercantepe F. Solid Organ Nakilli Hastalarda Osteoporoz: Yönetim Ve Tedavi. Aegean. 2021:67-76.
- 17. Koçak B, Yüksel A. Kemik-eklem hastalıklarının obezite ile ilişkisi. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi. 2021; 3(1): 97-100.
- 18. Acartürk G, Kazancıoğlu R, Memişoğlu E, Tepe S, Çalışkan Y, Türkmen A ve ark. Renal Replasman Tedavisi Gören Hastalarda Koroner Arter Kalsifikasyonu. İst Tıp Fak Derg. 2011;70(1):1-5.
- 19. Nallamothu BK, Saint S, Bielak LF, Sonnad SS, Peyser PA, Rubenfire M, et al. Electron-beam computed tomography in the diagnosis of coronary artery disease. Arch Intern Med. 2001; 161:833-8.
- 20. Raggi P, Cooil B, Hadi A, Friede G. Predictors of aortic and coronary artery calcium on a screening electron beam tomographic scan. Am J Cardiol. 2003; 1:744-6.
- 21. Wilson PW, Kauppila LI, O'Donnell CJ, Kiel DP, Hannan M, Polak JM, et al. Abdominal aortic calcific deposits are an important predictor of vascular morbidity and mortality. Circulation. 2001;103(11):1529-34.
- 22. Toussaint ND, Lau KK, Strauss BJ, Polkinghorne KR, Kerr PG. Determination and validation of aortic calcification measurement from lateral bone densitometry in dialysis patients. Clin J Am Soc Nephrol. 2009;4(1):119-27.
- 23. Doğukan A, Utaş C. Kronik böbrek yetersizliğinde hiperfosfatemi tedavisi: Yeni Ajanlar. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi.2000; 3:130-4.
- 24. Copland M, Komenda P, Weinhandl ED, McCullough PA, Morfin JA. Intensive Hemodialysis, Mineral and Bone Disorder, and Phosphate Binder Use. Am J Kidney Dis. 2016;68(5S1):24-32.
- 25. Ferraresi M, Pia A, Guzzo G, Vigotti FN, Mongilardi E, Nazha M, et al. Calcium-phosphate and parathyroid intradialytic profiles: A potential aid for tailoring the dialysate calcium content of patients on different hemodialysis schedules. Hemodial Int. 2015;19(4):572-82.
- 26. Okuno S, Ishimura E, Kitatani K, Fujino Y, Kohno K, Maeno Y, et al. Presence of abdominal aortic calcification is significantly associated with all-cause and cardiovascular mortality in maintenance hemodialysis patients. Am J Kidney Dis. 2007;49(3):417-25.
Details
| Primary Language | English |
|---|---|
| Subjects | Internal Diseases |
| Journal Section | Original Research |
| Authors | |
| Publication Date | June 15, 2025 |
| Submission Date | August 8, 2024 |
| Acceptance Date | March 7, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 15 Issue: 2 |
