Review
BibTex RIS Cite

Sosyal Hizmet Tarihinde Çocuk İşçiliği: Geçmişten Günümüze Bir Değerlendirme

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 53 - 61, 30.05.2025

Gül Karahan Çoban

Abstract

Bireylerin ve toplulukların refahını artırmayı, toplumsal eşitsizlikleri gidermeyi ve sosyal adaleti sağlamayı amaçlayan sosyal hizmet, 19. yüzyılın sonlarında profesyonelleşme sürecine girerek kurumsallaşmaya başlamış ve 20. yüzyılda akademik bir disiplin olarak gelişimini sürdürmüştür. Kökleri hayırseverlik hareketlerine dayanan sosyal hizmet, sosyal sorunlara müdahalelerle şekillenmiş ve günümüzde insan hakları odaklı bir yaklaşımı benimseyerek küresel düzeyde etkili bir meslek haline gelmiştir. Çocuk işçiliği, tarih boyunca toplumsal adalet mücadelesinin merkezinde yer almış ve toplumun dezavantajlı grupları arasında yer alan çocuk işçiler, sosyal hizmet mesleğinin temel çalışma alanlarından birisi olmuştur. Sanayi Devrimi’nden günümüze kadar yoksulluk, işsizlik, ekonomik krizler, göç hareketleri gibi faktörlerden etkilenen çocuk işçiliği, günümüzde de önemli bir sosyal sorun olarak varlığını sürdürmektedir. Sosyal hizmette çocuk işçiliği sorununa yönelik uygulamalar çocuk refahı odağında mikro, mezzo ve makro düzeyde müdahalelerle ve bütüncül bir yaklaşımla sürdürülmektedir. Bu çalışma, sosyal hizmetin tarihsel gelişiminde çocuk işçiliğini ele alma biçimini konu almakta ve günümüzde sosyal hizmetin bu alandaki rolüne ilişkin bir çerçeve sunmayı amaçlamaktadır.

Keywords

Sosyal Hizmet Tarihi Dezavantajlı Gruplar Çocuk İşçiliği Sosyal Sorun Sosyal Hizmet

References

  • Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (AÇSHB) (2019). Çocuk işçiliği ve Eğitim Öğretmen El Kitabı, https://www.csgb.gov.tr/Media/zcwdemhc/cocuk_isciligi_elkitabi.pdf, (31.03.2025).
  • Akın, F., & Özdemir, M. Ç. (2024). Çocuk İşçiliği ile Mücadelede Sosyal Korumanın Rolü. Izmir Democracy University Social Sciences Journal, 7(1), 1-41.
  • Aydın, İ. (2018). Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Çocuk İşçiliği. İş ve Hayat, 4(7), 65-81.
  • Başçıllar, M. (2023). Sosyal Hizmet ve Hukuk İlişkisi, M. Başçıllar içinde, Sosyal Hizmet Mevzuatı (s.27-44). 3. basım. Nobel: Ankara
  • Başcıllar, M. (2020). Sosyal Hizmetin Önemli Bir Öncüsü: Mary Ellen Richmond. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (39), 151-160.
  • Bilgili, Ö. (2018). Çocuk İşçiliğinin Denetimi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 195-214.
  • Boybek, S. (2009). Sosyal Yardım Uygulamaları ve Çocuk İşçiliği Arasındaki İlişki: Keçiören Örneği. Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Ankara.
  • Clark, B., & Foster, j. B. (2006). Florence Kelley and the Struggle Against the Degradation of Life: an Introduction to a Selection from “Modern Industry.” Organization & Environment, 19(2), 251–263.
  • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) (2017). Çocuk işçiliği ile mücadele ulusal programı 2017-2023, https://www.csgb.gov.tr/cgm/dokumanlar/cocuk-%C4%B1sciligi-%C4%B1le-mucade le-ulusal-programi-eylem-plani/, (28.03.2025).
  • Dammert, A. C., De Hoop, J., Mvukiyehe, E., & Rosati, F. C. (2018). Effects of Public Policy on Child Labor: Current Knowledge, Gaps, and Implications for Program Design. World development, 110, 104-123.
  • Davis, A. F. (1964). Settlement Workers in Politics, 1890-1914. The Review of Politics, 26(4), 505–517.
  • Dur, A. İ. B., & Öztürk, M. (2017). Türkiye'de ve Dünyada Çocuk İşçiliği ve Mücadele Politikaları: SDÜ MYO Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 613-635.
  • Duyar, İ. & Özener, B. (2003). Çocuk İşçiler Çarpık Gelişen Bedenler. Ütopya Yayınevi.
  • Dreier, P. (2012). Florence Kelley: Pioneer of Labor Reform. New Labor Forum, 21(1), 70–76.
  • Erbay, E. (2008). Çocuk İşçi Olmak-Çocuk İşçiliğine Retrospektif Bir Bakış. Öncü Basımevi.
  • Erbay, E. (2013). Türkiye’de Çocuk İşçiliğinin Büyük Resmi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(1), 157-168.
  • Erim, F. (2023). Mevsimlik Tarımda Çalışan Çocuklara Yönelik Afetlerde Sosyal Hizmet Müdahalesi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(2), 729-734.
  • Giang, L. T., & Nguyen, T. D. (2021). Child Labor in Vietnam: Issues and Policy Implications. Children and Youth Services Review, 130, 106222.
  • Güngör, F., & Erdurak, Y. (2016). Çocuk Hakları ve Uygulama Stratejileri Bağlamında Sokakta Çalıştırılan Çocuklar. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 1-35.
  • Healy, L. M. (2012). Handbook of International Social Work: Human Rights, Development, and the Global Profession. Oxford University Press.
  • Hennessy, R. (2023). Exploring the Role of Social Protection Interventions in Preventing Child Labour: Reinforcing the Case for a Human Rights-Based Model of Intervention. Journal of Human Rights Practice, 15(1), 262-283.
  • International Federation of Social Workers (IFSW) (2020). Global standards for social work education and training, https://www.ifsw.org/global-standards-for-social-work-education-and-training/, (10.04.2025).
  • İnan, A. N. (1968/2019). Çocuk Hakları Beyannamesi İlkelerinin Türk Hukuk Sistemine Etkisi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 1(1), 201-219.
  • International Labour Organization (ILO) (2021). Çocuk İşçiliği: 2020 Küresel Tahminler, Eğilimler ve Önümüzdeki Yol, https://www.ilo.org/tr/publications/cocuk-isciligi, (11.04.2025).
  • International Labour Organization (ILO) (2025). About the ILO, https://www.ilo.org/about-ilo, (11.04.2025).
  • Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2023). Türkiye’deki Çocuklar 2023 İstatistiklere Bakış, https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/Turkiye_Cocuk_2023.pdf, (10.04.2025).
  • United Nations Children's Fund (UNICEF) (2021). Child Labour Rises to 160 Million – First Increase in Two Decades. Press release 09 June 2021, https://www.unicef.org/press-releases/child-labour-rises-160-million-first-increase-two-decades, (10.04.2025).
  • Karataş, K. (1999). Toplum Merkezleri Düşüncesinin Doğuşu ve Gelişimi. K. Karataş içinde, Çağdaşlaşma Sürecinde Toplum Merkezlerinin Yeri ve İşlevleri (s.15-31). Çağdaş Kadın ve Gençlik Vakfı Yayınları.
  • Kaya, T. (2017). Yerleşim Evleri ve Göçmenden Vatandaşa: Hull House Örneği. Insan Hakları Yıllığı, 35, 79-95.
  • Koşar, G.N. (1992). Sosyal Hizmetlerde Aile ve Çocuk Refahı Alanı. Yargıçoğlu Matbaası.
  • Köngeter, S. (2012). Transnational Roots of the Settlement Movement-the Example of st. Christopher House in Toronto, Canada. Transnational Social Review, 2(2), M-43.
  • Kut, S. (1988). Sosyal Hizmet Mesleği Nitelikleri, Temel Unsurları, Müdahale Yöntemleri. Ankara.
  • Lubove, R. (1965). The Professional Altruist: the Emergence of Social Work as a Career, 1880-1930. Harvard University Press.
  • Mills, C. (2003). Reducing Overrepresentation of African American Males in Special Education: the Role of School Social Workers. Race, Gender & Class, 10(2), 71–83.
  • Murdach, A. D. (2011). Mary Richmond and the Image of Social Work. Social Work, 56(1), 92–94.
  • National Association of Social Workers (NASW) (2025). Understanding Micro, Mezzo and Macro Social Work Practice, https://joblink.socialworkers.org/career-resources/navigate-social-work-9/understanding-micro-mezzo-and-macro-social-work-practice-30, (10.04.2025).
  • Payne, M. (2020). Modern Social Work Theory. Bloomsbury Publishing.
  • Sklar, K. K. (1985). Florence Kelley and the Nation’s Work: the Rise of Women’s Political Culture, 1830–1900. Yale University Press.
  • Srivastava, R.N. (2019). Children at Work, Child Labor and Modern Slavery in India: an Overview. Indian Pediatr, 56, 633–638.
  • Şahin, B. (2010). Çocuk İşçilerin Korunması. Yetkin Yayınları.
  • Şen, C. B., & Danış, M. Z. (2024). Sosyal Hizmet Mesleğinin Öncülerinden Jane Addams’ın Mesleğe Katkıları ve Örnek Çalışmaları. Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 9 (Dr. Selma Pehlivan’a Armağan), 2481-2505.
  • Şimşek, Z., & Erol, N. (2003). Çalışan Çocuklarda Yeterlik Alanları Davranışsal ve Duygusal Sorunlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 14(2), 59-70.
  • Terzioğlu, O. & Çağla, C. (2021). Büyük Buhran ve Amerika’da Sosyal Politika. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(41), 871-926.
  • Trattner, W. I. (1999). From Poor Law to Welfare State: a History of Social Welfare in America. Free Press.
  • Toper, F. (2022). Politik Sosyal Hizmet. Toplum ve Sosyal Hizmet, 33(3), 1009-1025.
  • Tor, H. (2010). Türkiye’de Çocuk İşçiliğinin Boyutları. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 2(2), 25-42.
  • Webb, N.B. (2017). Çocuklarla Sosyal Hizmet Uygulaması. Çev.Ercüment Erbay. Nika Yayınevi.
  • Yen, H. T. H. (2024). Applying Group Social Work Process in Supporting Raising Awareness and Enhancement of Child Labor Prevention Skills for Students. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Sư phạm Hà Nội: Khoa học Xã hội, 69(4), 132-142.
  • Yüksel, M., Adıgüzel, O., & Yüksel, H. (2015). Dünyada ve Türkiye’de Sosyal Politika Temelinde Dezavantajlı Bir Grup Olarak Çocuk İşçiler Realitesi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(4), 23-34.
  • Yolcuoğlu, İ. G. (2012). Türkiye’de Sosyal Politika Ve Sosyal Hizmetlerin Geliştirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(2), 145-158.

Child Labor in the History of Social Work: An Evaluation from Past to Present

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 53 - 61, 30.05.2025

Gül Karahan Çoban

Abstract

Social work commenced its institutionalization and professionalization in the late 19th century, with the objective of enhancing individual and community well-being, eradicating social inequities, and ensuring social justice, and evolved as an academic subject in the 20th century. Social work, originating from philanthropic movements, has evolved through interventions in social issues and emerged as a significant profession globally by embracing a human rights-oriented framework. Child labor has historically been a focal point in the pursuit of social justice, with child workers, one of the disadvantaged groups in society, representing a primary concern within the social work profession. Child labor, influenced by causes such as poverty, unemployment, economic crises, and migration from the Industrial Revolution to the present, remains a significant social issue today. Interventions addressing child labor within social work employ micro, meso, and macro-level strategies, utilizing a comprehensive approach centered on child welfare. This study analyses the historical evolution of social work's response to child labor and establishes a framework for the contemporary function of social work in this domain.

Keywords

History of Social Work Disadvantaged Groups Child Labor Social Issue Social Work

References

  • Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (AÇSHB) (2019). Çocuk işçiliği ve Eğitim Öğretmen El Kitabı, https://www.csgb.gov.tr/Media/zcwdemhc/cocuk_isciligi_elkitabi.pdf, (31.03.2025).
  • Akın, F., & Özdemir, M. Ç. (2024). Çocuk İşçiliği ile Mücadelede Sosyal Korumanın Rolü. Izmir Democracy University Social Sciences Journal, 7(1), 1-41.
  • Aydın, İ. (2018). Türkiye’de Çocuk İstismarı ve Çocuk İşçiliği. İş ve Hayat, 4(7), 65-81.
  • Başçıllar, M. (2023). Sosyal Hizmet ve Hukuk İlişkisi, M. Başçıllar içinde, Sosyal Hizmet Mevzuatı (s.27-44). 3. basım. Nobel: Ankara
  • Başcıllar, M. (2020). Sosyal Hizmetin Önemli Bir Öncüsü: Mary Ellen Richmond. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (39), 151-160.
  • Bilgili, Ö. (2018). Çocuk İşçiliğinin Denetimi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 195-214.
  • Boybek, S. (2009). Sosyal Yardım Uygulamaları ve Çocuk İşçiliği Arasındaki İlişki: Keçiören Örneği. Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Ankara.
  • Clark, B., & Foster, j. B. (2006). Florence Kelley and the Struggle Against the Degradation of Life: an Introduction to a Selection from “Modern Industry.” Organization & Environment, 19(2), 251–263.
  • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) (2017). Çocuk işçiliği ile mücadele ulusal programı 2017-2023, https://www.csgb.gov.tr/cgm/dokumanlar/cocuk-%C4%B1sciligi-%C4%B1le-mucade le-ulusal-programi-eylem-plani/, (28.03.2025).
  • Dammert, A. C., De Hoop, J., Mvukiyehe, E., & Rosati, F. C. (2018). Effects of Public Policy on Child Labor: Current Knowledge, Gaps, and Implications for Program Design. World development, 110, 104-123.
  • Davis, A. F. (1964). Settlement Workers in Politics, 1890-1914. The Review of Politics, 26(4), 505–517.
  • Dur, A. İ. B., & Öztürk, M. (2017). Türkiye'de ve Dünyada Çocuk İşçiliği ve Mücadele Politikaları: SDÜ MYO Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 613-635.
  • Duyar, İ. & Özener, B. (2003). Çocuk İşçiler Çarpık Gelişen Bedenler. Ütopya Yayınevi.
  • Dreier, P. (2012). Florence Kelley: Pioneer of Labor Reform. New Labor Forum, 21(1), 70–76.
  • Erbay, E. (2008). Çocuk İşçi Olmak-Çocuk İşçiliğine Retrospektif Bir Bakış. Öncü Basımevi.
  • Erbay, E. (2013). Türkiye’de Çocuk İşçiliğinin Büyük Resmi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(1), 157-168.
  • Erim, F. (2023). Mevsimlik Tarımda Çalışan Çocuklara Yönelik Afetlerde Sosyal Hizmet Müdahalesi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(2), 729-734.
  • Giang, L. T., & Nguyen, T. D. (2021). Child Labor in Vietnam: Issues and Policy Implications. Children and Youth Services Review, 130, 106222.
  • Güngör, F., & Erdurak, Y. (2016). Çocuk Hakları ve Uygulama Stratejileri Bağlamında Sokakta Çalıştırılan Çocuklar. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 1-35.
  • Healy, L. M. (2012). Handbook of International Social Work: Human Rights, Development, and the Global Profession. Oxford University Press.
  • Hennessy, R. (2023). Exploring the Role of Social Protection Interventions in Preventing Child Labour: Reinforcing the Case for a Human Rights-Based Model of Intervention. Journal of Human Rights Practice, 15(1), 262-283.
  • International Federation of Social Workers (IFSW) (2020). Global standards for social work education and training, https://www.ifsw.org/global-standards-for-social-work-education-and-training/, (10.04.2025).
  • İnan, A. N. (1968/2019). Çocuk Hakları Beyannamesi İlkelerinin Türk Hukuk Sistemine Etkisi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 1(1), 201-219.
  • International Labour Organization (ILO) (2021). Çocuk İşçiliği: 2020 Küresel Tahminler, Eğilimler ve Önümüzdeki Yol, https://www.ilo.org/tr/publications/cocuk-isciligi, (11.04.2025).
  • International Labour Organization (ILO) (2025). About the ILO, https://www.ilo.org/about-ilo, (11.04.2025).
  • Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2023). Türkiye’deki Çocuklar 2023 İstatistiklere Bakış, https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/Turkiye_Cocuk_2023.pdf, (10.04.2025).
  • United Nations Children's Fund (UNICEF) (2021). Child Labour Rises to 160 Million – First Increase in Two Decades. Press release 09 June 2021, https://www.unicef.org/press-releases/child-labour-rises-160-million-first-increase-two-decades, (10.04.2025).
  • Karataş, K. (1999). Toplum Merkezleri Düşüncesinin Doğuşu ve Gelişimi. K. Karataş içinde, Çağdaşlaşma Sürecinde Toplum Merkezlerinin Yeri ve İşlevleri (s.15-31). Çağdaş Kadın ve Gençlik Vakfı Yayınları.
  • Kaya, T. (2017). Yerleşim Evleri ve Göçmenden Vatandaşa: Hull House Örneği. Insan Hakları Yıllığı, 35, 79-95.
  • Koşar, G.N. (1992). Sosyal Hizmetlerde Aile ve Çocuk Refahı Alanı. Yargıçoğlu Matbaası.
  • Köngeter, S. (2012). Transnational Roots of the Settlement Movement-the Example of st. Christopher House in Toronto, Canada. Transnational Social Review, 2(2), M-43.
  • Kut, S. (1988). Sosyal Hizmet Mesleği Nitelikleri, Temel Unsurları, Müdahale Yöntemleri. Ankara.
  • Lubove, R. (1965). The Professional Altruist: the Emergence of Social Work as a Career, 1880-1930. Harvard University Press.
  • Mills, C. (2003). Reducing Overrepresentation of African American Males in Special Education: the Role of School Social Workers. Race, Gender & Class, 10(2), 71–83.
  • Murdach, A. D. (2011). Mary Richmond and the Image of Social Work. Social Work, 56(1), 92–94.
  • National Association of Social Workers (NASW) (2025). Understanding Micro, Mezzo and Macro Social Work Practice, https://joblink.socialworkers.org/career-resources/navigate-social-work-9/understanding-micro-mezzo-and-macro-social-work-practice-30, (10.04.2025).
  • Payne, M. (2020). Modern Social Work Theory. Bloomsbury Publishing.
  • Sklar, K. K. (1985). Florence Kelley and the Nation’s Work: the Rise of Women’s Political Culture, 1830–1900. Yale University Press.
  • Srivastava, R.N. (2019). Children at Work, Child Labor and Modern Slavery in India: an Overview. Indian Pediatr, 56, 633–638.
  • Şahin, B. (2010). Çocuk İşçilerin Korunması. Yetkin Yayınları.
  • Şen, C. B., & Danış, M. Z. (2024). Sosyal Hizmet Mesleğinin Öncülerinden Jane Addams’ın Mesleğe Katkıları ve Örnek Çalışmaları. Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 9 (Dr. Selma Pehlivan’a Armağan), 2481-2505.
  • Şimşek, Z., & Erol, N. (2003). Çalışan Çocuklarda Yeterlik Alanları Davranışsal ve Duygusal Sorunlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 14(2), 59-70.
  • Terzioğlu, O. & Çağla, C. (2021). Büyük Buhran ve Amerika’da Sosyal Politika. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(41), 871-926.
  • Trattner, W. I. (1999). From Poor Law to Welfare State: a History of Social Welfare in America. Free Press.
  • Toper, F. (2022). Politik Sosyal Hizmet. Toplum ve Sosyal Hizmet, 33(3), 1009-1025.
  • Tor, H. (2010). Türkiye’de Çocuk İşçiliğinin Boyutları. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 2(2), 25-42.
  • Webb, N.B. (2017). Çocuklarla Sosyal Hizmet Uygulaması. Çev.Ercüment Erbay. Nika Yayınevi.
  • Yen, H. T. H. (2024). Applying Group Social Work Process in Supporting Raising Awareness and Enhancement of Child Labor Prevention Skills for Students. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Sư phạm Hà Nội: Khoa học Xã hội, 69(4), 132-142.
  • Yüksel, M., Adıgüzel, O., & Yüksel, H. (2015). Dünyada ve Türkiye’de Sosyal Politika Temelinde Dezavantajlı Bir Grup Olarak Çocuk İşçiler Realitesi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(4), 23-34.
  • Yolcuoğlu, İ. G. (2012). Türkiye’de Sosyal Politika Ve Sosyal Hizmetlerin Geliştirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(2), 145-158.
There are 50 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Social Work (Other)
Journal Section Articles
Authors

Gül Karahan Çoban 0000-0002-0323-3876

Publication Date May 30, 2025
Submission Date April 27, 2025
Acceptance Date May 16, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 10 Issue: 1

Cite

APA Karahan Çoban, G. (2025). Sosyal Hizmet Tarihinde Çocuk İşçiliği: Geçmişten Günümüze Bir Değerlendirme. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 53-61.
 Download Cover Image