Abstract
This study aims to define terms related to information sources and recording media in a systematic, conceptual, and consistent manner, thereby supporting conceptual coherence within professional terminology. The primary research question is formulated as follows: “What are the semantic differences in the definitions of terms related to information sources and recording media across national and international terminological resources, and how do these differences affect the consistency of professional terminology?” The focus of the study is to promote the use of Turkish equivalents of relevant terms in the literature and to systematically illustrate the relationships among concepts that share similar characteristics or exhibit part-whole and genus-subgenus relations. In this context, the conceptual clarification of the genres, subgenres, and carriers of information sources is expected to support more informed execution of professional processes related to their management, access, and preservation. The study adopts a descriptive analysis method, reviewing national and international terminology standards, domain-specific glossaries, and scholarly literature. The terms have been assessed through a systematic approach that considers both intra- and interdisciplinary usages. A lexicon has been developed, covering both classical and digital information sources, along with the physical, technical, and content-related properties of the media in which they are stored. In addition to term definitions, the study also seeks to identify their semantic domains as reflected in the literature and to ensure content consistency across disciplines. The findings show that terminological differences stem not only from linguistic preferences but also from the historical development and institutional traditions of professional disciplines. This situation hinders the creation of shared meanings and the standardization efforts among information professions. The aim of the study is not to engage in etymological, linguistic, semantic, or syntactic derivations or comparisons. Rather, it seeks to provide a reliable reference resource for information and records managers, researchers, and students on professional terminology related to information sources and recording media, contributing to terminological standardization efforts.
References
- Ayverdi, İ. (2010). Misallî Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
- Bates, M. J. ve Maack, M.N. (2010). Encyclopedia of Library and Information Sciences (3rd ed.). Boca Raton, FL: CRC Press.
- Bekdaş, M. (2017). Classification of dictionary types: Sözlük türlerinin tasnifi. Route Educational and Social Science Journal 4(4), 52-59. https://doi.org/10.17121/ressjournal.712
- Beyaz, Y. (2014). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk Edebiyatı’nda tenkidin genel seyri. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 5(8): 90-107. https://doi.org/10.17828/yasbed.11842
- Cambridge University Press. (2008). Cambridge Advanced Learner’s Dictionary (3rd ed). Cambridge University Press.
- Cox, R. J. (2000). Closing an Era: Historical Perspectives on Modern Archives and Records Management. Westport, CT: Greenwood Press.
- Deniz Yılmaz, Ö. (2023). Bir Dil Bilimi Dalı: Sözlük Bilimi (Leksikografi). G. Sağol Yüksekkaya, D. Herkmen ve G. Öztürk. (Ed.) Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali armağanı tevazu kitabı içinde (s. 655-677). Çanakkale: Paradigma Akademi.
- Durmuş, İ. (2009). Sözlük. TDV İslam Ansiklopedisi C. 37 içinde (398-401). İstanbul: TDV.
- Evans, F. B., Harrison, D. F., Thompson, E. A. ve Rofes, W. L. (1974). A basic glossary for archivists, manuscript curators, and records managers. The American Archivist 37(3, July), 415-433.
- Fachhochschule Potsdam. (2024). Fachbereich Informationswissenschaften. Erişim adresi: https://www.fh-potsdam.de/studium-weiterbildung/fachbereiche/fachbereich-informationswissenschaften
- Hjørland, B. (2000). Library and information science: Practice, theory, and philosophical basis. Information Processing & Management, 36(3), 501–531.
- International Organization for Standardization. (2017). ISO 5127: Information and Documentation: Foundation and Vocabulary; Information et Documentation: Fondations et Vocabulaire (2. ed: 2017-05). ISO.
- Kroon, R. W. (2010). A/V A to Z : an Encyclopedic Dictionary of Media, Entertainment and Other Audiovisual Terms (Enhanced Credo ed.). McFarland & Co., Inc., Publishers, Credo Reference.
- Leonhardt, Holm A. (1989). “Was ist bibliotheks-, was archiv- und museumsgut? Ein beitrag zur kategorisierung von dokumentationsgut und -institutionen”. Der Archivar 42(2), 214–223.
- Leonhardt, Holm A. (2000). “Kütüphane malzemesi nedir, arşiv ve müze malzemesi nedir? Dokümantasyon malzemesinin ve kurumlarının sınıflandırılması hakkında bir deneme”. Arşiv Araştırmaları Dergisi, İshak Keskin (Çev.), 2, 79-95.
- Levine-Clark, M. ve Carter, T. M. (2013). ALA Glossary of Library and Information Science (Fourth edition). ALA Editions, an Imprint of the American Library Association.
- Menne-Haritz, A. (2000). Schlüsselbegriffe der Archivterminologie Lehrmaterialien für das Fach Archivwissenschaft (3., durchges. Aufl). Marburg: Archivschule Marburg.
- Menne-Haritz, A. (2001). Access — The reformulation of an archival paradigm. Archival Science 1, 57–82. https://doi.org/10.1007/BF02435639
- Millar, L. (2017). Archives: Principles and Practices (2nd ed.). London: Facet Publishing. Oxford English Dictionary. (2000). Oxford: Oxford University Press.
- Pearce-Moses, R. (2005). A Glossary of Archival and Records Terminology. Chicago: Society of American Archivists.
- Prytherch, R. J. (2005). Harrod’s Librarians’ Glossary and Reference Book : a Directory of over 9,600 Terms, Organizations, Projects, and Acronyms in the Areas of Information Management, Library Science, Publishing and Archive Management (Tenth edition). Routledge.
- Richter, S. (2023). Zwischen Konkurrenz und Kooperation: Nichtamtliche Überlieferung im Spannungsfeld zwischen Kommunalarchiv und Stadtgeschichtlichem Museum. [Yüksek lisans tezi, Potsdam]. Fachhochschule Potsdam. https://d-nb.info/1340232448/34
- Rubin, R. E. (2016). Foundations of Library and Information Science (4th ed.). New York, NY: Neal-Schuman Publishers.
- Rukancı, F., Anameriç, H. ve Başar, A. (2023). Arşiv Terimleri. Ankara: Devlet Arşivleri Başkanlığı.
- Rukancı, F., Anameriç, H. ve Başar, A. (2023). Bellek Yönetimi: Arşivsel Dönüşüm ve Paradigma. Ankara: Devlet Arşivleri Başkanlığı.
- Saracevic, T. (1999). Information science. Journal of the American Society for Information Science, 50(12), 1051–1063. https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-4571(1999)50:12%3C1051::AID-ASI2%3E3.0.CO;2-Z
- TDK. (2025). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/
- The Merriam-Webster Dictionary. (2022). Revised Edition. Springfield, Massachusetts: Merriam-Webster Incorporated.
- UNESCO. (1974). Guidelines for Documentation Services in Science and Technology. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
- Yakel, E. (2003). Archival representation. Archival Science 3(1), 1–25. https://doi.org/10.1007/BF02438926
Abstract
Bu çalışma, bilgi kaynakları ve kayıt ortamlarına ilişkin terimlerin sistematik, kavramsal ve tutarlı biçimde tanımlanmasını; meslekî terminolojide kavramsal bütünlüğün desteklenmesini amaçlamaktadır. Çalışmanın temel araştırma sorusu şu şekilde belirlenmiştir: “Bilgi kaynakları ve kayıt ortamları terimlerinin ulusal ve uluslararası terminoloji kaynaklarındaki anlam farklılıkları nelerdir ve bu farklılıklar meslekî terminoloji tutarlılığını nasıl etkilemektedir?” Çalışmanın odak noktası, Türkçe karşılık verilen terimlerin literatürdeki kullanımını yaygınlaştırmak, benzer özelliklere sahip olanlar ile parça-bütün, tür-alt tür ilişkileri taşıyan kavramlar arasındaki bağları sistematik biçimde göstermeye çalışmaktır. Bu bağlamda bilgi kaynaklarının tür (genre), alt tür (form) ve kayıt ortamlarının (carrier) kavramsal düzlemde açıklanması, söz konusu kaynakların yönetimi, erişimi ve korunmasına ilişkin meslekî süreçlerin daha bilinçli yürütülmesini destekleyecektir. Araştırmada betimsel analiz yöntemi kullanılmış; ulusal ve uluslararası terminoloji standartları, alan sözlükleri ve bilimsel literatür taranmıştır. Terimler, disiplin içi ve disiplinler arası kullanımları dikkate alınarak sistematik bir yaklaşımla değerlendirilmiştir. Çalışmada klasik ve dijital bilgi kaynakları ile bu kaynakların kaydedildiği ortamların fiziksel, teknik ve içerik özellikleri çerçevesinde bir sözlükçe oluşturulmuştur. Terimlerin tanımlanmasının yanı sıra, literatürdeki kullanımlarına göre anlam alanlarının belirlenmesi ve disiplinler arası içerik tutarlılığının sağlanması hedeflenmiştir. Bulgular, terminolojik farklılıkların yalnızca dilsel tercihlerden değil, aynı zamanda meslekî disiplinlerin tarihsel gelişimi ve kurumsal geleneklerinden kaynaklandığını; bu durumun da bilgi meslekleri arasında ortak anlam üretimini ve standardizasyonu zorlaştırdığını göstermektedir. Çalışmanın amacı, etimolojik, linguistik, semantik ya da gramer temelli terim üretimi veya söz dizimsel karşılaştırmalar yapmak değildir. Bu çalışma, bilgi ve belge yöneticileri, araştırmacılar ve öğrenciler için bilgi kaynakları ve kayıt ortamları hakkında mesleki terminolojiden oluşan güvenilir bir başvuru kaynağı sunmayı
References
- Ayverdi, İ. (2010). Misallî Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
- Bates, M. J. ve Maack, M.N. (2010). Encyclopedia of Library and Information Sciences (3rd ed.). Boca Raton, FL: CRC Press.
- Bekdaş, M. (2017). Classification of dictionary types: Sözlük türlerinin tasnifi. Route Educational and Social Science Journal 4(4), 52-59. https://doi.org/10.17121/ressjournal.712
- Beyaz, Y. (2014). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk Edebiyatı’nda tenkidin genel seyri. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 5(8): 90-107. https://doi.org/10.17828/yasbed.11842
- Cambridge University Press. (2008). Cambridge Advanced Learner’s Dictionary (3rd ed). Cambridge University Press.
- Cox, R. J. (2000). Closing an Era: Historical Perspectives on Modern Archives and Records Management. Westport, CT: Greenwood Press.
- Deniz Yılmaz, Ö. (2023). Bir Dil Bilimi Dalı: Sözlük Bilimi (Leksikografi). G. Sağol Yüksekkaya, D. Herkmen ve G. Öztürk. (Ed.) Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali armağanı tevazu kitabı içinde (s. 655-677). Çanakkale: Paradigma Akademi.
- Durmuş, İ. (2009). Sözlük. TDV İslam Ansiklopedisi C. 37 içinde (398-401). İstanbul: TDV.
- Evans, F. B., Harrison, D. F., Thompson, E. A. ve Rofes, W. L. (1974). A basic glossary for archivists, manuscript curators, and records managers. The American Archivist 37(3, July), 415-433.
- Fachhochschule Potsdam. (2024). Fachbereich Informationswissenschaften. Erişim adresi: https://www.fh-potsdam.de/studium-weiterbildung/fachbereiche/fachbereich-informationswissenschaften
- Hjørland, B. (2000). Library and information science: Practice, theory, and philosophical basis. Information Processing & Management, 36(3), 501–531.
- International Organization for Standardization. (2017). ISO 5127: Information and Documentation: Foundation and Vocabulary; Information et Documentation: Fondations et Vocabulaire (2. ed: 2017-05). ISO.
- Kroon, R. W. (2010). A/V A to Z : an Encyclopedic Dictionary of Media, Entertainment and Other Audiovisual Terms (Enhanced Credo ed.). McFarland & Co., Inc., Publishers, Credo Reference.
- Leonhardt, Holm A. (1989). “Was ist bibliotheks-, was archiv- und museumsgut? Ein beitrag zur kategorisierung von dokumentationsgut und -institutionen”. Der Archivar 42(2), 214–223.
- Leonhardt, Holm A. (2000). “Kütüphane malzemesi nedir, arşiv ve müze malzemesi nedir? Dokümantasyon malzemesinin ve kurumlarının sınıflandırılması hakkında bir deneme”. Arşiv Araştırmaları Dergisi, İshak Keskin (Çev.), 2, 79-95.
- Levine-Clark, M. ve Carter, T. M. (2013). ALA Glossary of Library and Information Science (Fourth edition). ALA Editions, an Imprint of the American Library Association.
- Menne-Haritz, A. (2000). Schlüsselbegriffe der Archivterminologie Lehrmaterialien für das Fach Archivwissenschaft (3., durchges. Aufl). Marburg: Archivschule Marburg.
- Menne-Haritz, A. (2001). Access — The reformulation of an archival paradigm. Archival Science 1, 57–82. https://doi.org/10.1007/BF02435639
- Millar, L. (2017). Archives: Principles and Practices (2nd ed.). London: Facet Publishing. Oxford English Dictionary. (2000). Oxford: Oxford University Press.
- Pearce-Moses, R. (2005). A Glossary of Archival and Records Terminology. Chicago: Society of American Archivists.
- Prytherch, R. J. (2005). Harrod’s Librarians’ Glossary and Reference Book : a Directory of over 9,600 Terms, Organizations, Projects, and Acronyms in the Areas of Information Management, Library Science, Publishing and Archive Management (Tenth edition). Routledge.
- Richter, S. (2023). Zwischen Konkurrenz und Kooperation: Nichtamtliche Überlieferung im Spannungsfeld zwischen Kommunalarchiv und Stadtgeschichtlichem Museum. [Yüksek lisans tezi, Potsdam]. Fachhochschule Potsdam. https://d-nb.info/1340232448/34
- Rubin, R. E. (2016). Foundations of Library and Information Science (4th ed.). New York, NY: Neal-Schuman Publishers.
- Rukancı, F., Anameriç, H. ve Başar, A. (2023). Arşiv Terimleri. Ankara: Devlet Arşivleri Başkanlığı.
- Rukancı, F., Anameriç, H. ve Başar, A. (2023). Bellek Yönetimi: Arşivsel Dönüşüm ve Paradigma. Ankara: Devlet Arşivleri Başkanlığı.
- Saracevic, T. (1999). Information science. Journal of the American Society for Information Science, 50(12), 1051–1063. https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-4571(1999)50:12%3C1051::AID-ASI2%3E3.0.CO;2-Z
- TDK. (2025). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/
- The Merriam-Webster Dictionary. (2022). Revised Edition. Springfield, Massachusetts: Merriam-Webster Incorporated.
- UNESCO. (1974). Guidelines for Documentation Services in Science and Technology. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
- Yakel, E. (2003). Archival representation. Archival Science 3(1), 1–25. https://doi.org/10.1007/BF02438926
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Electronic Documentation Management Systems, Archive, Documentation, Library Studies, Archival, Repository and Related Studies |
| Journal Section | Peer- Reviewed Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | June 27, 2025 |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | March 24, 2025 |
| Acceptance Date | June 20, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 8 Issue: 1 |
