Abstract
Bu çalışma, XIII. yüzyılda Anadolu’daki Türkmen nüfusunun sosyal, kültürel ve siyasal yapısını incelemeyi amaçlamaktadır. Özellikle Selçuklu Devleti'nin zayıflamaya başladığı ve İlhanlıların bölgeye müdahale ettiği dönemde, Anadolu’daki Türkmen topluluklarının karşılaştığı zorlukları ve bu dönemdeki isyan hareketlerini ele almaktadır. Türkmenler, özellikle Selçuklu ve İlhanlı yönetimlerinin baskıları altında, kendilerini ifade edebileceği, topraklarını koruyabileceği yeni stratejiler geliştirmek zorunda kalmışlardır. Bu bağlamda, çalışmanın odak noktası Denizli ve çevresindeki Türkmen beyliklerinin, bu siyasal baskılara karşı verdikleri direnişlerdir. Denizli’deki Türkmen isyanları, dönemin siyasî yapısını anlamak açısından önemli bir örnek teşkil etmektedir. Ayrıca, Türkmenlerin sosyal yapıları, kültürel kimlikleri ve yönetimsel örgütlenmeleri üzerine yapılan tartışmalar, bölgedeki yerel yönetimlerin işleyişini ve halkın günlük yaşamını daha iyi kavrayabilmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışma, XIII. yüzyılda Anadolu’daki Türkmen nüfusunun varlık mücadelesini, siyasî ve kültürel anlamda ortaya koyarak, dönemin tarihsel sürecine ışık tutmayı hedeflemektedir. Böylece, Selçuklu ve İlhanlı yönetimlerinin Anadolu’daki Türkmen toplulukları üzerindeki etkilerini daha iyi anlamamıza olanak tanıyacaktır.
References
- Abu'l-Farac. (1999). Abu'l-Farac Tarihi I-II (Çev. Ö. R. Doğrul). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Ahmet Cevdet Paşa. (1977). Kısas-ı Enbiyâ ve Tevarih-i Hulefâ. İstanbul: Milli Eğitim Yayınları.
- Aksarayî, K. M. (2000). Müsâmeretü'l-Ahbâr (Çev. M. Öztürk). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Aksarayî. (1999). Müsâmeretü’l-Ahbâr (Nşr. O. Turan). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Alptekin, C. (1989). Türkiye Selçukluları. DGBİT, 8, 155-159. İstanbul: Çağ Yayınları.
- Anna Komnena. (1996). Alexiad: Anadolu’da ve Balkan Yarımadası’nda İmparator Alexios Komnenos Dönemi’nin Tarihi Malazgirt’in Sonrası (Çev. B. Umar). İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
- Anonim Selçuknâme. (1952). Anadolu Selçukluları Devleti Tarihi III (Yay. ve Çev. F. N. Uzluk). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Baykara, T. (1969). Denizli Tarihi İkinci Kısım. İstanbul: Fakülteler Matbaası.
- Baykara, T. (2007). Selçuklular ve Beylikler Çağında Denizli. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
- Baykara, T. (t.y.). Denizli. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), 9, 155-159.
- Bingöl, G. (2023). Moğol/İlhanlı hakimiyeti altındaki Anadolu'da çıkan isyanlar (1243-1335) (Yayınlanmamış doktora tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Cahen, C. (2011). Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler (Çev. E. Üyepazarcı). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Clot, A. (2005). Kölelerin İmparatorluğu: Memlûklerin Mısır’ı (Çev. T. Ilgaz). İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
- Ecman, J. (1996). Hârezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi üzerine araştırmalar (Yay. haz. O. F. Sertkaya). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Ekici, K. (2005). Anadolu Selçuklu Devleti’nde üç kardeş devri (1246-1266) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
- Ekici, K. (2005). Anadolu Selçukluları’nda Türkmen isyanlarının nedenlerine ilişkin tespitler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 90-102.
- Ekici, K. (2012). İlhanlı hükümdarı Geyhâtû ve zamanı (Yayımlanmamış doktora tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
- El-Ömeri, Ş. B. F. (2014). Mesâliku’l-ebsâr fi memâliki’l-emsâr (Türkler hakkında gördüklerim ve duyduklarım) (Nşr. A. Batur). İstanbul.
- Ersan, M. (2010). Türkiye Selçuklu Devleti’nin dağılışı. Ankara: Birleşik Yayınevi.
- Gökbel, A. (2000). Kıpçak Türkleri. İstanbul: Ötüken Yayınları.
- İbn Bibi. (1996). el-Evâmiru’l-Alâiyye fi’l-umûri’l-Alâiyye (Çev. M. Öztürk). Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- İbn Şeddad. (2000). Baypars tarihi: Al-Melik-al-Zahir (Baypars) hakkındaki tarihin ikinci cildi (T. terc. Ş. Yaltkaya). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Kamalov, İ. (2003). Moğolların Kafkasya politikası. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
- Kaymaz, N. (1970). Pervâne Mu'înü’d-Dîn Süleyman. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Kazvini, H. M. (2018). Tarih-i Güzide (Çev. M. Öztürk). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Kirişoğlu, A. (2018). İlhanlılar tarihinden bir kesit: Bâydû Han ve devri. İraniyat (İran Araştırmaları) Dergisi, 3. Koca, S. (1996). Türkiye Selçuklularında ekonomik politika. Erdem, Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, (Özel Sayı II). Ankara.
- Kofoğlu, S. (2006). Hamidoğulları Beyliği. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Merçil, E. (2006). Müslüman-Türk devletler tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Reşideddin Fazlullah. (1940). Tarih-i Mübarek-i Gazani (Neş. K. John). London.
- Runciman, S. (1992). Haçlı Seferleri tarihi, c. III (T. terc. F. Işıltan). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Sümer, F. (1969/1970). Anadolu’da Moğollar. Selçuklu Araştırmaları Dergisi, 1, 1-147. Ankara.
- Sümer, F. (1992). Çepniler: Anadolu’nun bir Türk yurdu haline gelmesinde önemli rol oynayan Oğuz boyu. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
- Tarîh-i Âl-i Selçuk. (2014). (Anonim Selçuknâme) (Terc. ve notlar: H. İ. Gök & F. Coşkuner). Ankara: Atıf Yayınları.
- Tekindağ, M. C. (1998). Mehmed Beğ devrinde Karamanlılar. Tarih Dergisi, 14.
- Turan, O. (2011). Selçuklular tarihi ve Türk-İslam medeniyeti. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Turan, O. (1971/2010). Selçuklular zamanında Türkiye. İstanbul: Turan Neşriyat.
- Turan, O. (1996). Selçuklular zamanında Türkiye: Siyasi tarih, Alp Arslan’dan Osman Gazi’ye (1071-1318). İstanbul.
- Uzunçarşılı, İ. H. (2011). Anadolu beylikleri ve Akkoyunlu Karakoyunlu devletleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Yazıcızâde Ali. (2017). Tevarih-i Âl-i Selçuk (Oğuznâme-Selçuklu tarihi) (Haz. A. Bakır). İstanbul: Çamlıca Yayınları.
- Yuvalı, A. (1985). XIII. yüzyılda Önasyadaki siyasi bloklaşma. TK, 23(262). Ankara.
- Yücel, Y. (1991). Anadolu Beylikleri hakkında araştırmalar I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Abstract
This study aims to examine the social, cultural, and political structure of the Turkmen population in Anatolia during the 13th century. It focuses particularly on the period when the Seljuk State began to weaken and the Ilkhanids intervened in the region, addressing the challenges faced by Turkmen communities and the uprisings that took place during this time. Under the pressures of the Seljuk and Ilkhanid administrations, the Turkmens were forced to develop new strategies to express themselves and protect their lands. In this context, the study centers on the resistance movements of the Turkmen principalities in Denizli and its surroundings against these political pressures. The Turkmen revolts in Denizli serve as a significant example for understanding the political structure of the period. Furthermore, discussions on the social structures, cultural identities, and administrative organizations of the Turkmens aim to provide a deeper understanding of the functioning of local governments in the region and the daily lives of the people. This study seeks to shed light on the historical process of the 13th-century Turkmen struggle for existence in Anatolia in political and cultural terms, thereby enabling a better understanding of the impact of Seljuk and Ilkhanid rule on Turkmen communities in the region
References
- Abu'l-Farac. (1999). Abu'l-Farac Tarihi I-II (Çev. Ö. R. Doğrul). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Ahmet Cevdet Paşa. (1977). Kısas-ı Enbiyâ ve Tevarih-i Hulefâ. İstanbul: Milli Eğitim Yayınları.
- Aksarayî, K. M. (2000). Müsâmeretü'l-Ahbâr (Çev. M. Öztürk). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Aksarayî. (1999). Müsâmeretü’l-Ahbâr (Nşr. O. Turan). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Alptekin, C. (1989). Türkiye Selçukluları. DGBİT, 8, 155-159. İstanbul: Çağ Yayınları.
- Anna Komnena. (1996). Alexiad: Anadolu’da ve Balkan Yarımadası’nda İmparator Alexios Komnenos Dönemi’nin Tarihi Malazgirt’in Sonrası (Çev. B. Umar). İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
- Anonim Selçuknâme. (1952). Anadolu Selçukluları Devleti Tarihi III (Yay. ve Çev. F. N. Uzluk). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Baykara, T. (1969). Denizli Tarihi İkinci Kısım. İstanbul: Fakülteler Matbaası.
- Baykara, T. (2007). Selçuklular ve Beylikler Çağında Denizli. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
- Baykara, T. (t.y.). Denizli. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), 9, 155-159.
- Bingöl, G. (2023). Moğol/İlhanlı hakimiyeti altındaki Anadolu'da çıkan isyanlar (1243-1335) (Yayınlanmamış doktora tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Cahen, C. (2011). Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler (Çev. E. Üyepazarcı). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Clot, A. (2005). Kölelerin İmparatorluğu: Memlûklerin Mısır’ı (Çev. T. Ilgaz). İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
- Ecman, J. (1996). Hârezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi üzerine araştırmalar (Yay. haz. O. F. Sertkaya). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Ekici, K. (2005). Anadolu Selçuklu Devleti’nde üç kardeş devri (1246-1266) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
- Ekici, K. (2005). Anadolu Selçukluları’nda Türkmen isyanlarının nedenlerine ilişkin tespitler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 90-102.
- Ekici, K. (2012). İlhanlı hükümdarı Geyhâtû ve zamanı (Yayımlanmamış doktora tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
- El-Ömeri, Ş. B. F. (2014). Mesâliku’l-ebsâr fi memâliki’l-emsâr (Türkler hakkında gördüklerim ve duyduklarım) (Nşr. A. Batur). İstanbul.
- Ersan, M. (2010). Türkiye Selçuklu Devleti’nin dağılışı. Ankara: Birleşik Yayınevi.
- Gökbel, A. (2000). Kıpçak Türkleri. İstanbul: Ötüken Yayınları.
- İbn Bibi. (1996). el-Evâmiru’l-Alâiyye fi’l-umûri’l-Alâiyye (Çev. M. Öztürk). Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- İbn Şeddad. (2000). Baypars tarihi: Al-Melik-al-Zahir (Baypars) hakkındaki tarihin ikinci cildi (T. terc. Ş. Yaltkaya). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Kamalov, İ. (2003). Moğolların Kafkasya politikası. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
- Kaymaz, N. (1970). Pervâne Mu'înü’d-Dîn Süleyman. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Kazvini, H. M. (2018). Tarih-i Güzide (Çev. M. Öztürk). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Kirişoğlu, A. (2018). İlhanlılar tarihinden bir kesit: Bâydû Han ve devri. İraniyat (İran Araştırmaları) Dergisi, 3. Koca, S. (1996). Türkiye Selçuklularında ekonomik politika. Erdem, Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, (Özel Sayı II). Ankara.
- Kofoğlu, S. (2006). Hamidoğulları Beyliği. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Merçil, E. (2006). Müslüman-Türk devletler tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Reşideddin Fazlullah. (1940). Tarih-i Mübarek-i Gazani (Neş. K. John). London.
- Runciman, S. (1992). Haçlı Seferleri tarihi, c. III (T. terc. F. Işıltan). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Sümer, F. (1969/1970). Anadolu’da Moğollar. Selçuklu Araştırmaları Dergisi, 1, 1-147. Ankara.
- Sümer, F. (1992). Çepniler: Anadolu’nun bir Türk yurdu haline gelmesinde önemli rol oynayan Oğuz boyu. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
- Tarîh-i Âl-i Selçuk. (2014). (Anonim Selçuknâme) (Terc. ve notlar: H. İ. Gök & F. Coşkuner). Ankara: Atıf Yayınları.
- Tekindağ, M. C. (1998). Mehmed Beğ devrinde Karamanlılar. Tarih Dergisi, 14.
- Turan, O. (2011). Selçuklular tarihi ve Türk-İslam medeniyeti. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Turan, O. (1971/2010). Selçuklular zamanında Türkiye. İstanbul: Turan Neşriyat.
- Turan, O. (1996). Selçuklular zamanında Türkiye: Siyasi tarih, Alp Arslan’dan Osman Gazi’ye (1071-1318). İstanbul.
- Uzunçarşılı, İ. H. (2011). Anadolu beylikleri ve Akkoyunlu Karakoyunlu devletleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Yazıcızâde Ali. (2017). Tevarih-i Âl-i Selçuk (Oğuznâme-Selçuklu tarihi) (Haz. A. Bakır). İstanbul: Çamlıca Yayınları.
- Yuvalı, A. (1985). XIII. yüzyılda Önasyadaki siyasi bloklaşma. TK, 23(262). Ankara.
- Yücel, Y. (1991). Anadolu Beylikleri hakkında araştırmalar I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | History of Seljuk |
| Journal Section | Research Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 3, 2025 |
| Submission Date | February 16, 2025 |
| Acceptance Date | March 28, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 13 Issue: 26 |
