Research Article
BibTex RIS Cite

ARTIFICIAL INTELLIGENCE AND ROBOT JUDGES: INNOVATIVE SOLUTIONS TO THE WORKLOAD OF TAX COURTS

Year 2025, Volume: 34 Issue: Uygarlığın Dönüşümü - Sosyal Bilimlerin Bakışıyla Yapay Zekâ, 65 - 93, 20.07.2025

Ercan Yelman , Mustafa Torusdağ , Enes Tekşan

Abstract

This paper addresses the potential use of artificial intelligence (AI) and robotic judges to alleviate the increasing workload of tax courts. Through a detailed examination of the current structure of tax courts and the challenges posed by their caseload, an analysis is made on how artificial intelligence solutions can provide efficiency, consistency and speed in legal decision-making processes. It is argued that AI can significantly reduce the workload of courts by accelerating the decision-making process, especially in repetitive and standardized cases. However, the application of robotic judges has a number of limitations and risks in terms of ethics, law and human factors. The study discusses important ethical issues such as biased decision-making, data security and privacy and evaluates the integration of these technologies into the legal system. It also makes concrete recommendations for Turkey on how to integrate digital innovations into the legal framework, drawing on global examples. In conclusion, this research highlights the potential role of technology in the dispensation of justice and provides a comprehensive roadmap for a more effective and ethical implementation of digital solutions in the legal system.

Keywords

Tax courts Artificial intelligence Robot judge

References

  • Adalet Bakanlığı. (2021). Adli İstatistikler. Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü. https://adlisicil.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/310520221416422021H%C4%B0ZMETE%C3%96ZELK%C4%B0TAP.pdf (Erişim Tarihi: 07.01.2025).
  • Adalet Bakanlığı 2023 Faaliyet Raporu (2024), https://rayp.adalet.gov.tr/resimler/1/dosya/adalet-bakanligi-2023-yili-faaliyet-raporu-29-04-20244-24-pm.pdf (Erişim Tarihi: 07.01.2024).
  • Adalet Bakanlığı. (2024). Adalet İstatistikleri. Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü. https://adlisicil.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/22042024115644ADalet_ist-2023CALISMALARI59.pdf (Erişim Tarihi: 07.01.2025).
  • Ağar, S. (2006). Vergi Davalarının Hukuki Niteliği. TBB Dergisi (62), 262-298.
  • Akburakcı, N. F. (2022). Yapay Zekânın İdarenin Takdir Yetkisi ve Karar Alma Mekanizmalarına Etkisi. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi (20), 77-97. https://doi.org/10.26650/ihid.20.003
  • Armağan, R. (2009). Vergi uyuşmazlıklarının yargı sürecinde çözümü: Isparta ili özelinde bir değerlendirme. Maliye Dergisi, 156, 199-218.
  • Arslan, K. (2020). Eğitimde yapay zeka ve uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88.
  • Berente, N., Gu, B., Recker, J. ve Santhanam, R. (2021). Managing artificial ıntelligence. MIS Quarterly. 45(3), 1433-1450. https://doi.org/10.25300/MISQ/2021/16274 Bilgin, H. (2022). Yapay zekânın mahkeme kararlarında kullanımına uluslararası bir bakış ve robot hâkimler hakkında düşünceler. İnÜHFD, 13(2), 405-419. https://doi.org/10.21492/inuhfd.1152196
  • Bilgin, H. (2024). Hukuk Alanındaki Hizmetlerde Kullanılan Teknolojik Olanaklar (Legaltech) ve Avukatlık Mesleğine Olası Etkileri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 73(2), 1019-1067. https://doi.org/10.33629/auhfd.1475078
  • Birtane, Ş. (2024). Hakîme yardımcı yapay zekâ / artificial intelligence assisting the judge. TAAD: Türk Adalet Araştırmaları Dergisi, 15(59), 233-272. https://doi.org/10.54049/taad.1515051
  • Bora Çınar, S. (2022). Dava yönetimi ve yapay zekâ etkileşimi üzerine düşünceler. Legal Hukuk Dergisi, 20(234), 2089- 2130.
  • Cellan-Jones, R. (2017), The robot lawyers are here - and they’re winning. BBC. https://www.bbc.com/news/technology-41829534 (Erişim Tarihi: 03.01.2025). Çavdar, F. (2024). Vergi uyuşmazlıklarının çözümünde spesifik bir inceleme: edirne vergi mahkemesi. Politik Ekonomik Kuram, 8(1), 96-108. https://doi.org/10.30586/pek.1405723
  • Çelik, D. B. (2015). Türkiye’de yargının verimliliği, etkinliği ve niteliği üzerine kimi gözlemler. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 52(610), 77-88.
  • Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu, 08.03.2023 tarihli ve 2021/867 E., 2023/169 K. sayılı kararı
  • Danziger, S., Levav, J., & Avnaim-Pesso, L. (2011). Extraneous factors in judicial decisions. Proceedings of the National Academy of Sciences, 108(17), 6889-6892. https://doi.org/10.1073/pnas.1018033108
  • Dinçkol, H. A. (2024). Yapay zekânın idari yargı üzerindeki etkileri. Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(1), 47-77. https://doi.org/10.56701/shd.1407948
  • Doğrusöz, B. (2025), Vergi yargısında 2025’in ölçütleri. Ekonomim. https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/vergi-yargisinda-2025in-olcutleri/785390 (Erişim Tarihi: 18.01.2025).
  • Efe, A. (2022). Yargısal ve hukuki süreçlerde yapay zekâ kullanan araçlar üzerine bir araştırma. Bilgi Yönetimi Dergisi, 5(1), 92-117. https://doi.org/10.33721/by.971873
  • Ercan, T. (2023). Vergi baskısı sebebiyle ortaya çıkan tepki: vergi suçları ve yıllar itibarıyla ceza mahkemelerindeki görünümü. Üyümüz, M. ve Hacıköylü, C. (Eds.). Maliye Araştırmaları 5, (ss. 163-177), On İki Levha Yayıncılık: İstanbul.
  • Erdoğan, G. (2021). Yapay zekâ ve hukukuna genel bir bakış. Adalet Dergisi, 66, 117-192.
  • Gamito Cantero, M. ve Gentile, G. (2023). Algorithms, rule of law, and the future of justice: ımplications in the estonian justice system. European University Institute, School of Transnational Governance, 1-8.
  • Gersbacher, P. (2020). KI als richter: künstliche ıntelligenz zur unterstützung der justiz. (Aktuelle Themen WS 19/20, 37767). Hochschule der Medien Stuttgart.
  • Gesley, J. (2019). Comparative summary. ın regulation of artificial ıntelligence in selected jurisdictions. The Law Library of Congress.
  • Glover, E. (2023), AI in law: how artificial ıntelligence ıs transforming legal practice. Builtin. https://builtin.com/artificial-intelligence/ai-lawyer (Erişim Tarihi: 01.01.2025).
  • Goertzel, B. ve Pennachin, C. (1998). Artificial general ıntelligence. USA: Springer.
  • Görentaş, M. B. (2023). Hukukta yapay zekâ. Social Science Development Journal. 8(41), 1-14. http://dx.doi.org/10.31567/ssd.1079
  • Gültekin Várkonyi, G. (2022). Robot yargıçlar: Teknolojinin Yargıdaki Geleceği, Fırsatlar ve Riskler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Harmand, K. (2023). AI Systems' Impact on the Recognition of Foreign Judgements: The Case of Estonia. Juridica Int'l, 32, 107.
  • Heikkinen, T.-H. (2019). How does the use of artificial intelligence affect the concept of fair trial? (Master’s thesis, Faculty of Law, Lund University). Lund University.
  • Hilborne, N. (2019). Robot mediator settles first ever court case. Thomson Reuters Foundation. Legalfutures. https://www.legalfutures.co.uk/latest-news/robot-mediator-settles-first-ever-court-case/print/ (Erişim Tarihi: 03.01.2025).
  • Hösch,A. Schrader, M. and Zickert, P. G. (2025). The Evolving Role of AI in German Dispute Resolution. Hengeler Mueller. https://hengeler-news.com/en/articles/the-evolving-role-of-ai-in-german-dispute-resolution#:~:text=As%20a%20basic%20principle%2C%20the,AI%20in%20Germany's%20legal%20profession. (Erişim Tarihi: 04.06.2025).
  • İrteş Gülşen, M. (2018). Vergi Uyuşmazlıklarında yargısal çözüm yollarının çeşitli göstergeler ile analizi: istanbul vergi mahkemeleri örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 52, 241-258. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.441818
  • Kara Kılıçarslan, S. (2019). Yapay zekanın hukuki statüsü ve hukuki kişiliği üzerine tartışmalar. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, 2, 363-389. https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.599224
  • Karakoç, Y. (2015). Vergi anlaşmazlıklarının/uyuşmazlıklarının çözüm yolları (gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 3. baskı). Ankara: Yetkin Yayınları.
  • Kaplan, A. ve Haenlein, M. (2019). Siri, Siri, in my hand: Who’s the fairest in the land? On the interpretations, illustrations, and implications of artificial intelligence. Business horizons, 62(1), 15-25.
  • Karataş Durmuş, N. ve Arıti Erdem, İ. (2023). Vergi idaresi 3.0: yapay zekâ perspektifinden bir inceleme. Maliye Dergisi, 184, 225-253.
  • Kristoffersson, M. (2024). The Concept of Robot Judges Using Generative Artificial Intelligence and the Rule of Law.
  • Küçük, M. Ç. (2024). Yapay Zekânın Hukuk Si̇stemi̇nde Kullanılması. Bilişim Hukuku Dergisi 6(1), 24-79. https://doi.org/10.55009/bilisimhukukudergisi.1476857
  • Lucci, S. ve Kopec, D. (2016). Artificial ıntelligence ın 21st century: a living ıntroduction. (Second Edition). USA: Mercury Learning and Information
  • Marwala, T. (2024). “Framework for the Governance of Artificial Intelligence”, UNU Technology Brief 5. United Nations University.
  • Mercan, G. ve Varol Selçuk, Z. (2024). Artificial intelligence (aı) activities in legal practices. International Journal of Eurasian Education and Culture. 9(25), 131-144. http://dx.doi.org/10.35826/ijoecc.1824
  • Mutlu, A. E. ve Öncü, R. N. (2024). İdarenin eylem ve işlemlerinin öngörülebilirliği ve yapay zekâ kullanımı. Balıkesir Üniversitesi Hukuk Dergisi (BAÜNHD), 1(2), 186–213.
  • Nabiyev, V. ve Erümit, A. K. (2022). Yapay zekânın temelleri. In V. Nabiyev ve A. K. Erümit (Eds.), Eğitimde Yapay Zekâ: Kuramdan Uygulamaya (Ekonomik Boy) (pp. 1-35). Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Oğurlu, Y. (2024). Dünyadan Örnekleriyle Mahkemelerde Yapay Zekâ Hâkim Uygulamaları: Hedefler ve Mevcut Duruma Dair Bir Değerlendirme. Balıkesir Üniversitesi Hukuk Dergisi, 1(1), 1-24.
  • Okoh, C. (2023), Robotic judges: a future to desire or not?, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4387301 http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4387301 (Erişim Tarihi: 02.01.2025).
  • Ortaç, F. R., & Ünsal, H. (2016). Türk Vergi Yargısında İstinaf Sistemi ve Muhtemel Sorunlar. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 1-22. https://doi.org/10.17336/igusbd.61057
  • Parrest, N. (2019). Yearbook of Estonian Courts 2019. Aastaraamat. https://aastaraamat.riigikohus.ee/en/foreword/ (Erişim Tarihi: 15.05.2025).
  • Pehlivan, O. (2006). Vergi hukuku (genel ilkeler ve türk vergi sistemi). Trabzon: Derya Kitabevi.
  • Pehlivan, O. (2010). Vergi hukuku (genel ilkeler ve türk vergi sistemi). Trabzon: Celepler Matbaacılık.
  • Portugal. (2019). AI portugal 2030: portuguese national initiative on digital skills. coordination office of ıncode2030. Retrieved August 01, 2020, https://bussola.gov.pt/Estratgias%20e%20Orientaes/Estrat%C3%A9gia%20Nacional%20de%20Intelig%C3%AAncia%20Artificial.pdf (Erişim Tarihi: 03.01.2024).
  • Sanghvi, H., Ling, J. S. W., Tay, E. S. ve Kuek, C. Y. (2022, December). Digitalisation of judiciary in malaysia: application of artificial ıntelligence in the sentencing process. In International Conference on Law and Digitalization (ICLD 2022) (pp. 91-97). Atlantis Press.
  • Savaşan, F., Altundemir, M. E. ve Ulupınar, A. (2012). Vergi uyuşmazlıklarının çözüm yollarının nitel araştırma yöntemleriyle karşılaştırılması. Maliye Dergisi, 162, 126-144.
  • Selçuk, S. (2025). Makûl Sürede Yargılama Yapılmasında Yapay Zekânın Etkisi. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (62), 431-464. https://doi.org/10.54049/taad.1683957
  • Selçuk, S., Konca, N. K., & Kaya, S. (2025). AI-driven civil litigation: Navigating the right to a fair trial. Computer Law & Security Review, 57, 106136.
  • Schuchmann, K. (2016, Juli 21). Der algorithmus als Richter. Politik-Digital. https://www.politik-digital.de/news/der-algorithmus-als-richter-149738/## (Erişim Tarihi: 03.01.2025).
  • Solum, L. B. (2014). Artificial meaning. Washington Law Review, 89, 69-86.
  • Sourdin, T. (2018). Judge v robot?: Artificial intelligence and judicial decision-making. University of New South Wales Law Journal, 41(4), 1114–1133.
  • Surden, H. 2019. Artificial intelligence and law: an overview. Georgia State University Law Review, 35(4): 1305–1337.
  • Sümer, S. Y. (2021). Ceza yargılamasının geleceği: robot hâkim. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 23(2), 1543–1591. https://doi.org/10.33717/deuhfd.998255
  • TDK. (2024). Yapay Zekâ, Türk Dil Kurumu, https://sozluk.gov.tr/ (20.12.2024).
  • Terzidou, K. (2023). The Use of Artificial Intelligence in the Judiciary and its Compliance with the Right to a Fair Trial. Journal of Judicial Administration, 31(3), 154-168.
  • T-host. (2023). Türkiye’de LegalTech Kavramı Biliniyor mu?. https://www.t-hos.com.tr/turkiyede-legaltech-kavrami-biliniyor-mu/ (Erişim Tarihi: 12.05.2025)
  • Toprak, A. (2022). Robot avukat ross ve robot avukat donotpay. DataKapital Blog. https://datakapital.com/blog/robot-avukat-ross-ve-robot-avukat-donotpay/ (Erişim Tarihi: 03.01.2024)
  • Turmangil, C. (1987). Vergi Davasının Hukuki Niteliği. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 39(1), 125-156. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000000798.
  • Tufan, B. N. (2025). Yapay Zekâ ve Suç: Gelecek Açısından Hukuksal ve Etik Tehditler. Medeniyet Kültürel Araştırmalar Belleteni, 4(7), 1-17. https://doi.org/10.60051/medbel.1585638
  • Tutan, E. (2024). Yapay zekânın idari yargıda kullanılması. Bilisim Hukuku Dergisi, 6(2), 410-507. https://doi.org/10.55009/bilisimhukukudergisi.1500382
  • Türkiye Bilim Derneği. (2024). Kamuda Yapay Zeka Uygulamaları. https://www.tbd.org.tr/pdf/kamubib-calisma-grubu/kamuda-yapay-zeka-uygulamalari-2024.pdf (Erişim Tarihi: 10.06.2025).
  • TÜSİAD. (1998). Yargılama düzeninde kalite (Yayın No. TÜSİAD-T/98-11/237). İstanbul: TÜSİAD. •
  • Üyümez, M. E. ve Gümüş, M. (2016) .Vergi Yargısı İş Yükünün Etkinlik Bağlamında İncelenmesi, Uluslararası Sosyal Bilimler ve Kültürel Çalısmalar Sempozyumu, 6–10. 11. 2016, Prague, Social Sciences: A Fresh Start Sosyal Bilimler: Yeni Bir Başlangıç, Ed. Çötok, T and Şahin, Y., 172-185,Sarajevo:Dobra Knjiga d.o.o. Sarajevo-Put Famosa 38.
  • Wang, N. (2020, November). Black box justice: robot judges and aı-based judgment processes in china’s court system. In 2020 IEEE International Symposium on Technology and Society (ISTAS) (s. 58-65). IEEE.
  • Warwick, K. (2011). Artificial ıntelligence: The basics, Routledge: New York.
  • Yereli, A. B. ve Orkunoğlu Şahin, I. F. (2020). Vergi otomasyon sisteminin yapay zeka ile etkileşimi. Vergi Sorunları Dergisi, 378, 10-16.
  • Yeşil. C. (2016). http://www.ilsaedergi.com/robot-hakim-ve-bazi-yapay-zekali-hukukcular/ (Erişim tarihi: 01/01/2025)
  • Yılmaz, G. (2020). Yapay zekânın yargı sistemlerinde kullanılmasına ilişkin avrupa etik şartı. Marmara Üniversitesi Avrupa Araştırmaları Enstitüsü Avrupa Araştırmaları Dergisi, 28(1), 27-55. https://doi.org/10.29228/mjes.8
  • Yılmaz, O. G. (2021). Yargı uygulamasında yapay zekâ kullanımı - yapay zekâ hâkim cübbesini giyebilecek mi?. Adalet Dergisi, 66, 379–415.
  • Yoruldu, M. (2020). Vergi uyuşmazlıklarının çözümünde vergi mahkemelerinin rolünün değerlendirilmesi. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities, 5(5), 7-13. https://doi.org/10.46872/pj.16
  • Yoruldu, M. (2023). İstatistiki verilerle vergi mahkemelerinin vergi uyuşmazlıklarının çözümünde etkinliği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(45), 566-599. https://doi.org/10.14520/adyusbd.1228141
  • Zhurenkov, D. A., Poikin, A. E., Saveliev, A. M. ve Berkutova, T. A. (2021). Methods and approaches of artificial ıntelligence in taxation area in the context of the ethical system of post-non-classical scientific rationality. IFAC-PapersOnLine, 54(13), 194-199. https://doi.org/10.1016/j.ifacol.2021.10.444

YAPAY ZEKÂ VE ROBOT HÂKİMLER: VERGİ MAHKEMELERİNİN İŞ YÜKÜNE YENİLİKÇİ ÇÖZÜMLER

Year 2025, Volume: 34 Issue: Uygarlığın Dönüşümü - Sosyal Bilimlerin Bakışıyla Yapay Zekâ, 65 - 93, 20.07.2025

Ercan Yelman , Mustafa Torusdağ , Enes Tekşan

Abstract

Bu çalışma, vergi mahkemelerinin artan iş yükünü hafifletmek amacıyla yapay zekâ ve robotik hakîmlerin potansiyel kullanımını ele almaktadır. Vergi mahkemelerinin mevcut yapısı ve karşılaştıkları iş yükü sorunları ayrıntılı bir şekilde incelenerek, yapay zekâ çözümlerinin yasal karar alma süreçlerinde nasıl verimlilik, tutarlılık ve hız sağlayabileceği üzerine bir analiz yapılmaktadır. Yapay zekânın, özellikle tekrarlayan ve standartlaşmış davalarda, karar verme sürecini hızlandırarak mahkemelerin iş yükünü önemli ölçüde azaltabileceği öne sürülmektedir. Bununla birlikte, robotik hakîmlerin uygulamasının, etik, hukuk ve insan faktörü açısından birtakım sınırlamaları ve riskleri bulunmaktadır. Çalışma, yapay zekânın önyargılı kararlar verme, veri güvenliği ve mahremiyet gibi önemli etik meseleleri tartışmakta ve bu teknolojilerin hukuk sistemine entegrasyonunu değerlendirmektedir. Ayrıca dünyadaki örneklerden faydalanarak, Türkiye için dijital yeniliklerin yasal çerçeveye nasıl entegre edilebileceğine dair somut önerilerde bulunmaktadır. Sonuç olarak, bu araştırma, teknolojinin adaletin dağıtılmasındaki potansiyel rolünü vurgulayarak, hukuk sisteminde dijital çözümlerin daha etkin ve etik bir biçimde uygulanmasına yönelik kapsamlı bir yol haritası sunmaktadır.

Keywords

Vergi mahkemeleri Yapay zekâ Robot hakîm

References

  • Adalet Bakanlığı. (2021). Adli İstatistikler. Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü. https://adlisicil.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/310520221416422021H%C4%B0ZMETE%C3%96ZELK%C4%B0TAP.pdf (Erişim Tarihi: 07.01.2025).
  • Adalet Bakanlığı 2023 Faaliyet Raporu (2024), https://rayp.adalet.gov.tr/resimler/1/dosya/adalet-bakanligi-2023-yili-faaliyet-raporu-29-04-20244-24-pm.pdf (Erişim Tarihi: 07.01.2024).
  • Adalet Bakanlığı. (2024). Adalet İstatistikleri. Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü. https://adlisicil.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/22042024115644ADalet_ist-2023CALISMALARI59.pdf (Erişim Tarihi: 07.01.2025).
  • Ağar, S. (2006). Vergi Davalarının Hukuki Niteliği. TBB Dergisi (62), 262-298.
  • Akburakcı, N. F. (2022). Yapay Zekânın İdarenin Takdir Yetkisi ve Karar Alma Mekanizmalarına Etkisi. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi (20), 77-97. https://doi.org/10.26650/ihid.20.003
  • Armağan, R. (2009). Vergi uyuşmazlıklarının yargı sürecinde çözümü: Isparta ili özelinde bir değerlendirme. Maliye Dergisi, 156, 199-218.
  • Arslan, K. (2020). Eğitimde yapay zeka ve uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88.
  • Berente, N., Gu, B., Recker, J. ve Santhanam, R. (2021). Managing artificial ıntelligence. MIS Quarterly. 45(3), 1433-1450. https://doi.org/10.25300/MISQ/2021/16274 Bilgin, H. (2022). Yapay zekânın mahkeme kararlarında kullanımına uluslararası bir bakış ve robot hâkimler hakkında düşünceler. İnÜHFD, 13(2), 405-419. https://doi.org/10.21492/inuhfd.1152196
  • Bilgin, H. (2024). Hukuk Alanındaki Hizmetlerde Kullanılan Teknolojik Olanaklar (Legaltech) ve Avukatlık Mesleğine Olası Etkileri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 73(2), 1019-1067. https://doi.org/10.33629/auhfd.1475078
  • Birtane, Ş. (2024). Hakîme yardımcı yapay zekâ / artificial intelligence assisting the judge. TAAD: Türk Adalet Araştırmaları Dergisi, 15(59), 233-272. https://doi.org/10.54049/taad.1515051
  • Bora Çınar, S. (2022). Dava yönetimi ve yapay zekâ etkileşimi üzerine düşünceler. Legal Hukuk Dergisi, 20(234), 2089- 2130.
  • Cellan-Jones, R. (2017), The robot lawyers are here - and they’re winning. BBC. https://www.bbc.com/news/technology-41829534 (Erişim Tarihi: 03.01.2025). Çavdar, F. (2024). Vergi uyuşmazlıklarının çözümünde spesifik bir inceleme: edirne vergi mahkemesi. Politik Ekonomik Kuram, 8(1), 96-108. https://doi.org/10.30586/pek.1405723
  • Çelik, D. B. (2015). Türkiye’de yargının verimliliği, etkinliği ve niteliği üzerine kimi gözlemler. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 52(610), 77-88.
  • Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu, 08.03.2023 tarihli ve 2021/867 E., 2023/169 K. sayılı kararı
  • Danziger, S., Levav, J., & Avnaim-Pesso, L. (2011). Extraneous factors in judicial decisions. Proceedings of the National Academy of Sciences, 108(17), 6889-6892. https://doi.org/10.1073/pnas.1018033108
  • Dinçkol, H. A. (2024). Yapay zekânın idari yargı üzerindeki etkileri. Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(1), 47-77. https://doi.org/10.56701/shd.1407948
  • Doğrusöz, B. (2025), Vergi yargısında 2025’in ölçütleri. Ekonomim. https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/vergi-yargisinda-2025in-olcutleri/785390 (Erişim Tarihi: 18.01.2025).
  • Efe, A. (2022). Yargısal ve hukuki süreçlerde yapay zekâ kullanan araçlar üzerine bir araştırma. Bilgi Yönetimi Dergisi, 5(1), 92-117. https://doi.org/10.33721/by.971873
  • Ercan, T. (2023). Vergi baskısı sebebiyle ortaya çıkan tepki: vergi suçları ve yıllar itibarıyla ceza mahkemelerindeki görünümü. Üyümüz, M. ve Hacıköylü, C. (Eds.). Maliye Araştırmaları 5, (ss. 163-177), On İki Levha Yayıncılık: İstanbul.
  • Erdoğan, G. (2021). Yapay zekâ ve hukukuna genel bir bakış. Adalet Dergisi, 66, 117-192.
  • Gamito Cantero, M. ve Gentile, G. (2023). Algorithms, rule of law, and the future of justice: ımplications in the estonian justice system. European University Institute, School of Transnational Governance, 1-8.
  • Gersbacher, P. (2020). KI als richter: künstliche ıntelligenz zur unterstützung der justiz. (Aktuelle Themen WS 19/20, 37767). Hochschule der Medien Stuttgart.
  • Gesley, J. (2019). Comparative summary. ın regulation of artificial ıntelligence in selected jurisdictions. The Law Library of Congress.
  • Glover, E. (2023), AI in law: how artificial ıntelligence ıs transforming legal practice. Builtin. https://builtin.com/artificial-intelligence/ai-lawyer (Erişim Tarihi: 01.01.2025).
  • Goertzel, B. ve Pennachin, C. (1998). Artificial general ıntelligence. USA: Springer.
  • Görentaş, M. B. (2023). Hukukta yapay zekâ. Social Science Development Journal. 8(41), 1-14. http://dx.doi.org/10.31567/ssd.1079
  • Gültekin Várkonyi, G. (2022). Robot yargıçlar: Teknolojinin Yargıdaki Geleceği, Fırsatlar ve Riskler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Harmand, K. (2023). AI Systems' Impact on the Recognition of Foreign Judgements: The Case of Estonia. Juridica Int'l, 32, 107.
  • Heikkinen, T.-H. (2019). How does the use of artificial intelligence affect the concept of fair trial? (Master’s thesis, Faculty of Law, Lund University). Lund University.
  • Hilborne, N. (2019). Robot mediator settles first ever court case. Thomson Reuters Foundation. Legalfutures. https://www.legalfutures.co.uk/latest-news/robot-mediator-settles-first-ever-court-case/print/ (Erişim Tarihi: 03.01.2025).
  • Hösch,A. Schrader, M. and Zickert, P. G. (2025). The Evolving Role of AI in German Dispute Resolution. Hengeler Mueller. https://hengeler-news.com/en/articles/the-evolving-role-of-ai-in-german-dispute-resolution#:~:text=As%20a%20basic%20principle%2C%20the,AI%20in%20Germany's%20legal%20profession. (Erişim Tarihi: 04.06.2025).
  • İrteş Gülşen, M. (2018). Vergi Uyuşmazlıklarında yargısal çözüm yollarının çeşitli göstergeler ile analizi: istanbul vergi mahkemeleri örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 52, 241-258. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.441818
  • Kara Kılıçarslan, S. (2019). Yapay zekanın hukuki statüsü ve hukuki kişiliği üzerine tartışmalar. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, 2, 363-389. https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.599224
  • Karakoç, Y. (2015). Vergi anlaşmazlıklarının/uyuşmazlıklarının çözüm yolları (gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 3. baskı). Ankara: Yetkin Yayınları.
  • Kaplan, A. ve Haenlein, M. (2019). Siri, Siri, in my hand: Who’s the fairest in the land? On the interpretations, illustrations, and implications of artificial intelligence. Business horizons, 62(1), 15-25.
  • Karataş Durmuş, N. ve Arıti Erdem, İ. (2023). Vergi idaresi 3.0: yapay zekâ perspektifinden bir inceleme. Maliye Dergisi, 184, 225-253.
  • Kristoffersson, M. (2024). The Concept of Robot Judges Using Generative Artificial Intelligence and the Rule of Law.
  • Küçük, M. Ç. (2024). Yapay Zekânın Hukuk Si̇stemi̇nde Kullanılması. Bilişim Hukuku Dergisi 6(1), 24-79. https://doi.org/10.55009/bilisimhukukudergisi.1476857
  • Lucci, S. ve Kopec, D. (2016). Artificial ıntelligence ın 21st century: a living ıntroduction. (Second Edition). USA: Mercury Learning and Information
  • Marwala, T. (2024). “Framework for the Governance of Artificial Intelligence”, UNU Technology Brief 5. United Nations University.
  • Mercan, G. ve Varol Selçuk, Z. (2024). Artificial intelligence (aı) activities in legal practices. International Journal of Eurasian Education and Culture. 9(25), 131-144. http://dx.doi.org/10.35826/ijoecc.1824
  • Mutlu, A. E. ve Öncü, R. N. (2024). İdarenin eylem ve işlemlerinin öngörülebilirliği ve yapay zekâ kullanımı. Balıkesir Üniversitesi Hukuk Dergisi (BAÜNHD), 1(2), 186–213.
  • Nabiyev, V. ve Erümit, A. K. (2022). Yapay zekânın temelleri. In V. Nabiyev ve A. K. Erümit (Eds.), Eğitimde Yapay Zekâ: Kuramdan Uygulamaya (Ekonomik Boy) (pp. 1-35). Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Oğurlu, Y. (2024). Dünyadan Örnekleriyle Mahkemelerde Yapay Zekâ Hâkim Uygulamaları: Hedefler ve Mevcut Duruma Dair Bir Değerlendirme. Balıkesir Üniversitesi Hukuk Dergisi, 1(1), 1-24.
  • Okoh, C. (2023), Robotic judges: a future to desire or not?, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4387301 http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4387301 (Erişim Tarihi: 02.01.2025).
  • Ortaç, F. R., & Ünsal, H. (2016). Türk Vergi Yargısında İstinaf Sistemi ve Muhtemel Sorunlar. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 1-22. https://doi.org/10.17336/igusbd.61057
  • Parrest, N. (2019). Yearbook of Estonian Courts 2019. Aastaraamat. https://aastaraamat.riigikohus.ee/en/foreword/ (Erişim Tarihi: 15.05.2025).
  • Pehlivan, O. (2006). Vergi hukuku (genel ilkeler ve türk vergi sistemi). Trabzon: Derya Kitabevi.
  • Pehlivan, O. (2010). Vergi hukuku (genel ilkeler ve türk vergi sistemi). Trabzon: Celepler Matbaacılık.
  • Portugal. (2019). AI portugal 2030: portuguese national initiative on digital skills. coordination office of ıncode2030. Retrieved August 01, 2020, https://bussola.gov.pt/Estratgias%20e%20Orientaes/Estrat%C3%A9gia%20Nacional%20de%20Intelig%C3%AAncia%20Artificial.pdf (Erişim Tarihi: 03.01.2024).
  • Sanghvi, H., Ling, J. S. W., Tay, E. S. ve Kuek, C. Y. (2022, December). Digitalisation of judiciary in malaysia: application of artificial ıntelligence in the sentencing process. In International Conference on Law and Digitalization (ICLD 2022) (pp. 91-97). Atlantis Press.
  • Savaşan, F., Altundemir, M. E. ve Ulupınar, A. (2012). Vergi uyuşmazlıklarının çözüm yollarının nitel araştırma yöntemleriyle karşılaştırılması. Maliye Dergisi, 162, 126-144.
  • Selçuk, S. (2025). Makûl Sürede Yargılama Yapılmasında Yapay Zekânın Etkisi. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (62), 431-464. https://doi.org/10.54049/taad.1683957
  • Selçuk, S., Konca, N. K., & Kaya, S. (2025). AI-driven civil litigation: Navigating the right to a fair trial. Computer Law & Security Review, 57, 106136.
  • Schuchmann, K. (2016, Juli 21). Der algorithmus als Richter. Politik-Digital. https://www.politik-digital.de/news/der-algorithmus-als-richter-149738/## (Erişim Tarihi: 03.01.2025).
  • Solum, L. B. (2014). Artificial meaning. Washington Law Review, 89, 69-86.
  • Sourdin, T. (2018). Judge v robot?: Artificial intelligence and judicial decision-making. University of New South Wales Law Journal, 41(4), 1114–1133.
  • Surden, H. 2019. Artificial intelligence and law: an overview. Georgia State University Law Review, 35(4): 1305–1337.
  • Sümer, S. Y. (2021). Ceza yargılamasının geleceği: robot hâkim. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 23(2), 1543–1591. https://doi.org/10.33717/deuhfd.998255
  • TDK. (2024). Yapay Zekâ, Türk Dil Kurumu, https://sozluk.gov.tr/ (20.12.2024).
  • Terzidou, K. (2023). The Use of Artificial Intelligence in the Judiciary and its Compliance with the Right to a Fair Trial. Journal of Judicial Administration, 31(3), 154-168.
  • T-host. (2023). Türkiye’de LegalTech Kavramı Biliniyor mu?. https://www.t-hos.com.tr/turkiyede-legaltech-kavrami-biliniyor-mu/ (Erişim Tarihi: 12.05.2025)
  • Toprak, A. (2022). Robot avukat ross ve robot avukat donotpay. DataKapital Blog. https://datakapital.com/blog/robot-avukat-ross-ve-robot-avukat-donotpay/ (Erişim Tarihi: 03.01.2024)
  • Turmangil, C. (1987). Vergi Davasının Hukuki Niteliği. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 39(1), 125-156. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000000798.
  • Tufan, B. N. (2025). Yapay Zekâ ve Suç: Gelecek Açısından Hukuksal ve Etik Tehditler. Medeniyet Kültürel Araştırmalar Belleteni, 4(7), 1-17. https://doi.org/10.60051/medbel.1585638
  • Tutan, E. (2024). Yapay zekânın idari yargıda kullanılması. Bilisim Hukuku Dergisi, 6(2), 410-507. https://doi.org/10.55009/bilisimhukukudergisi.1500382
  • Türkiye Bilim Derneği. (2024). Kamuda Yapay Zeka Uygulamaları. https://www.tbd.org.tr/pdf/kamubib-calisma-grubu/kamuda-yapay-zeka-uygulamalari-2024.pdf (Erişim Tarihi: 10.06.2025).
  • TÜSİAD. (1998). Yargılama düzeninde kalite (Yayın No. TÜSİAD-T/98-11/237). İstanbul: TÜSİAD. •
  • Üyümez, M. E. ve Gümüş, M. (2016) .Vergi Yargısı İş Yükünün Etkinlik Bağlamında İncelenmesi, Uluslararası Sosyal Bilimler ve Kültürel Çalısmalar Sempozyumu, 6–10. 11. 2016, Prague, Social Sciences: A Fresh Start Sosyal Bilimler: Yeni Bir Başlangıç, Ed. Çötok, T and Şahin, Y., 172-185,Sarajevo:Dobra Knjiga d.o.o. Sarajevo-Put Famosa 38.
  • Wang, N. (2020, November). Black box justice: robot judges and aı-based judgment processes in china’s court system. In 2020 IEEE International Symposium on Technology and Society (ISTAS) (s. 58-65). IEEE.
  • Warwick, K. (2011). Artificial ıntelligence: The basics, Routledge: New York.
  • Yereli, A. B. ve Orkunoğlu Şahin, I. F. (2020). Vergi otomasyon sisteminin yapay zeka ile etkileşimi. Vergi Sorunları Dergisi, 378, 10-16.
  • Yeşil. C. (2016). http://www.ilsaedergi.com/robot-hakim-ve-bazi-yapay-zekali-hukukcular/ (Erişim tarihi: 01/01/2025)
  • Yılmaz, G. (2020). Yapay zekânın yargı sistemlerinde kullanılmasına ilişkin avrupa etik şartı. Marmara Üniversitesi Avrupa Araştırmaları Enstitüsü Avrupa Araştırmaları Dergisi, 28(1), 27-55. https://doi.org/10.29228/mjes.8
  • Yılmaz, O. G. (2021). Yargı uygulamasında yapay zekâ kullanımı - yapay zekâ hâkim cübbesini giyebilecek mi?. Adalet Dergisi, 66, 379–415.
  • Yoruldu, M. (2020). Vergi uyuşmazlıklarının çözümünde vergi mahkemelerinin rolünün değerlendirilmesi. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities, 5(5), 7-13. https://doi.org/10.46872/pj.16
  • Yoruldu, M. (2023). İstatistiki verilerle vergi mahkemelerinin vergi uyuşmazlıklarının çözümünde etkinliği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(45), 566-599. https://doi.org/10.14520/adyusbd.1228141
  • Zhurenkov, D. A., Poikin, A. E., Saveliev, A. M. ve Berkutova, T. A. (2021). Methods and approaches of artificial ıntelligence in taxation area in the context of the ethical system of post-non-classical scientific rationality. IFAC-PapersOnLine, 54(13), 194-199. https://doi.org/10.1016/j.ifacol.2021.10.444
There are 78 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Public Law (Other)
Journal Section Articles
Authors

Ercan Yelman 0000-0002-7077-375X

Mustafa Torusdağ 0000-0002-8839-0562

Enes Tekşan 0000-0002-6033-4075

Publication Date July 20, 2025
Submission Date February 8, 2025
Acceptance Date June 29, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 34 Issue: Uygarlığın Dönüşümü - Sosyal Bilimlerin Bakışıyla Yapay Zekâ

Cite

APA Yelman, E., Torusdağ, M., & Tekşan, E. (2025). YAPAY ZEKÂ VE ROBOT HÂKİMLER: VERGİ MAHKEMELERİNİN İŞ YÜKÜNE YENİLİKÇİ ÇÖZÜMLER. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34(Uygarlığın Dönüşümü - Sosyal Bilimlerin Bakışıyla Yapay Zekâ), 65-93. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1635764
 Download Cover Image