Abstract
This study aims to examine fictional space designs inspired by works of art through the method of ekphrasis and artificial intelligence (AI) tools. Within the scope of the research, artworks from different periods and artistic movements were selected; students analyzed these works in terms of their conceptual, sensory, and formal aspects and developed spatial scenarios using the method of ekphrasis. The resulting spatial scenarios were provided as input to artificial intelligence tools, and fictional space designs were created based on these texts. The implementation process was carried out with third-year students from the Department of Interior Architecture and Environmental Design at Istanbul Gedik University. The findings reveal that when the reference artworks were analyzed in terms of composition, theme, content, historical context, symbolism, and formal elements, these components significantly influence the decisions related to the form, function, color, material, and texture of the resulting fictional spaces. Another finding of the research shows that artificial intelligence tools, beyond being mere production instruments, actively contribute to the design process by enabling design students to transform their intuitive decisions into visual representations. However, although these tools introduce flexibility into the design process by offering alternative production possibilities during the visualization stage, it is important that their use is not limited to technical skills alone; rather, it should be supported by interdisciplinary methods such as ekphrasis, as well as by skills in contextual interpretation, conceptual analysis, and narrative construction for their effective contribution to the process. For future studies, it is recommended that the method be applied to different disciplines and implemented with larger sample groups.
References
- Antmen, A. (2008). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Asar, H., & Faiz Büyükçam, S. (2023). The place of ekphrasis in the formation of architectural narrative. Journal of Architectural Sciences and Applications, 8(2), 756–766. https://doi.org/10.30785/mbud.1317072
- Balaban, E. (2014). İç mekânın iç mekân değişkenleri bağlamında tinsel irdelenmesi (Master’s thesis, Anadolu University, Institute of Fine Arts, Department of Interior Architecture, Eskişehir).
- Bayrak, E. (2022). Yapay zekâ ve mekân tasarımı etkileşiminin günümüz tasarım eğitiminde değerlendirilmesi (Master’s thesis, Hacettepe University, Department of Interior Architecture and Environmental Design).
- Bölek, B., Tutal, O., & Özbaşaran, H. (2023). A systematic review on artificial intelligence applications in architecture. Journal of Design for Resilience in Architecture & Planning, 4(1), 91–104. https://doi.org/10.47818/DRArch.2023.v4i1085
- Chaffee, D. (1984). Visual art in literature: The role of time and space in ekphrastic creation. Revista Canadiense de Estudios Hispánicos, 8(3), 311–320. https://www.jstor.org/stable/27762329
- Coşkun Onan, B. (2017). Postmodern sanatta nesne ve mekân bağlamı: İki Türk kadın sanatçı. Journal of the Güzel Sanatlar Enstitüsü, 38, 37–50.
- Demirkol, C. V. (2008). Batı Sanatında Modernizm ve Postmodernizm. İstanbul: Evrensel Yayıncılık.
- Doğan, R. K. (2016). Resim ve mekân arasındaki ilişki: İlham veren projeler. Online Journal of Art and Design, 4(2).
- Duygun, E. (2023). Sözün ekfrasisi: Danteum. Akademik Açı, 3(1), 3–34.
- Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi (2008). Cilt: 2. İstanbul: YEM Yayıncılık.
- Gero, J. (2017). Ekphrasis as a design method. In Proceedings of the 21st International Conference on Engineering Design (ICED17), Vol. 7: Design Theory and Research Methodology, Vancouver, Canada.
- Heffernan, J. A. W. (1993). Museum of Words: The Poetics of Ekphrasis from Homer to Ashbery. University of Chicago Press.
- Kahraman, M. U., Şekerci, Y., Develier, M., & Koyuncu, F. (2024). Integrating artificial intelligence in interior design education: Concept development. Journal of Computational Design, 5(1), 31–60. https://doi.org/10.53710/jcode.1418783
- Li, C., Zhang, T., Du, X., Zhang, Y., & Xie, H. (2024). Generative AI models for different steps in architectural design: A literature review. Frontiers of Architectural Research, 14, 759–783. https://doi.org/10.1016/j.foar.2024.10.001
- Özsavaş Uluçay, N. (2017). Sanatın mekânı ve mekânın sanatı. İdil Sanat ve Journal 6(36), 2245–2255. https://doi.org/10.7816/idil-06-36-07
- Şenyiğit, Ö. (2021). Production of representative spaces in architectural education through instrumentalization of the concepts of ekphrasis and hermeneutic. Journal of Qualitative Research in Education, 25, 287–301. https://doi.org/10.14689/enad.25.12
- Somer, P. M., & Erdem, A. (2015). Mimari temsilde ekfrasis: Danteum ve Masumiyet Müzesi üzerine. Megaron, 10(2), 179–194. https://doi.org/10.5505/MEGARON.2015.25338
- Ulu, B., & Şahiner, M. (2010). Bir geleneğin kırılma noktası: Ekfrasis ve İngiltere’de müzecilik. Journal of the Edebiyat Fakültesi, 27(2), 129–143.
- Varol, E. B., & Varol, A. (2022). Sanat aracılığıyla mekân deneyiminin aktarımı üzerine bir inceleme: Do Ho Suh. Journal of the Sanat & Tasarım, 12(2), 499–514.
- Yılmaz, S. (2006). Kavram ve sorun olarak heykelde mekân. Anadolu Sanat, 17. Anadolu University Publications, Eskişehir.
- Zhou, K., & Wang, T. (2024). Personalized interiors at scale: Leveraging AI for efficient and customizable design solutions. arXiv preprint arXiv:2405.19188. https://doi.org/10.48550/arXiv.2405.19188
Abstract
Bu çalışma, ekfrasis yöntemi ve yapay zekâ aracılığıyla sanat eserlerinden ilham alınarak oluşturulan kurgusal mekân tasarımlarını incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma kapsamında farklı dönem ve sanat akımlarına ait sanat eserleri seçilmiş; öğrenciler bu eserleri kavramsal, duyusal ve biçimsel yönleriyle analiz ederek ekfrasis yöntemiyle mekânsal senaryolar üretmiştir. Elde edilen mekânsal senaryolar yapay zekâ araçlarına veri olarak sunulmuş ve bu metinlerden yola çıkarak kurgusal mekân tasarımları oluşturulmuştur. Uygulama süreci, İstanbul Gedik Üniversitesi, İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü’nde eğitim gören 3. sınıf öğrencileriyle yürütülmüştür. Bulgular, referans alınan sanat eserlerinin; kompozisyon, tema, içerik, tarihsel bağlam, sembolizm ve biçimsel unsurlar açısından incelendiğinde, bu unsurların ortaya çıkan kurgusal mekânların biçim, işlev, renk, malzeme ve doku kararlarını etkilediğini ortaya koymuştur. Araştırmanın bir diğer bulgusuna göre, yapay zekâ araçları yalnızca bir üretim aracı olmanın ötesinde, tasarım eğitimi alan öğrencilerin sezgisel kararlarını görsel temsillere dönüştürmelerine olanak tanıyarak tasarım sürecine aktif biçimde katkı sağlamaktadır. Ancak görselleştirme aşamasında sunduğu alternatif üretim imkânlarıyla tasarım sürecine esneklik kazandıran bu araçların, sadece teknik becerilerle sınırlı kalmayıp; ekfrasis gibi disiplinler arası yöntemlerle beslenmesi ve bağlamsal yorumlama, kavramsal analiz ve anlatı kurma becerileriyle desteklenmesi, sürece katkı sağlaması açısından önem arz etmektedir. Gelecek çalışmalar için yöntemin farklı disiplinlere uygulanması ve daha geniş örneklemlerle uygulanması önerilmektedir.
Keywords
References
- Antmen, A. (2008). 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Asar, H., & Faiz Büyükçam, S. (2023). The place of ekphrasis in the formation of architectural narrative. Journal of Architectural Sciences and Applications, 8(2), 756–766. https://doi.org/10.30785/mbud.1317072
- Balaban, E. (2014). İç mekânın iç mekân değişkenleri bağlamında tinsel irdelenmesi (Master’s thesis, Anadolu University, Institute of Fine Arts, Department of Interior Architecture, Eskişehir).
- Bayrak, E. (2022). Yapay zekâ ve mekân tasarımı etkileşiminin günümüz tasarım eğitiminde değerlendirilmesi (Master’s thesis, Hacettepe University, Department of Interior Architecture and Environmental Design).
- Bölek, B., Tutal, O., & Özbaşaran, H. (2023). A systematic review on artificial intelligence applications in architecture. Journal of Design for Resilience in Architecture & Planning, 4(1), 91–104. https://doi.org/10.47818/DRArch.2023.v4i1085
- Chaffee, D. (1984). Visual art in literature: The role of time and space in ekphrastic creation. Revista Canadiense de Estudios Hispánicos, 8(3), 311–320. https://www.jstor.org/stable/27762329
- Coşkun Onan, B. (2017). Postmodern sanatta nesne ve mekân bağlamı: İki Türk kadın sanatçı. Journal of the Güzel Sanatlar Enstitüsü, 38, 37–50.
- Demirkol, C. V. (2008). Batı Sanatında Modernizm ve Postmodernizm. İstanbul: Evrensel Yayıncılık.
- Doğan, R. K. (2016). Resim ve mekân arasındaki ilişki: İlham veren projeler. Online Journal of Art and Design, 4(2).
- Duygun, E. (2023). Sözün ekfrasisi: Danteum. Akademik Açı, 3(1), 3–34.
- Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi (2008). Cilt: 2. İstanbul: YEM Yayıncılık.
- Gero, J. (2017). Ekphrasis as a design method. In Proceedings of the 21st International Conference on Engineering Design (ICED17), Vol. 7: Design Theory and Research Methodology, Vancouver, Canada.
- Heffernan, J. A. W. (1993). Museum of Words: The Poetics of Ekphrasis from Homer to Ashbery. University of Chicago Press.
- Kahraman, M. U., Şekerci, Y., Develier, M., & Koyuncu, F. (2024). Integrating artificial intelligence in interior design education: Concept development. Journal of Computational Design, 5(1), 31–60. https://doi.org/10.53710/jcode.1418783
- Li, C., Zhang, T., Du, X., Zhang, Y., & Xie, H. (2024). Generative AI models for different steps in architectural design: A literature review. Frontiers of Architectural Research, 14, 759–783. https://doi.org/10.1016/j.foar.2024.10.001
- Özsavaş Uluçay, N. (2017). Sanatın mekânı ve mekânın sanatı. İdil Sanat ve Journal 6(36), 2245–2255. https://doi.org/10.7816/idil-06-36-07
- Şenyiğit, Ö. (2021). Production of representative spaces in architectural education through instrumentalization of the concepts of ekphrasis and hermeneutic. Journal of Qualitative Research in Education, 25, 287–301. https://doi.org/10.14689/enad.25.12
- Somer, P. M., & Erdem, A. (2015). Mimari temsilde ekfrasis: Danteum ve Masumiyet Müzesi üzerine. Megaron, 10(2), 179–194. https://doi.org/10.5505/MEGARON.2015.25338
- Ulu, B., & Şahiner, M. (2010). Bir geleneğin kırılma noktası: Ekfrasis ve İngiltere’de müzecilik. Journal of the Edebiyat Fakültesi, 27(2), 129–143.
- Varol, E. B., & Varol, A. (2022). Sanat aracılığıyla mekân deneyiminin aktarımı üzerine bir inceleme: Do Ho Suh. Journal of the Sanat & Tasarım, 12(2), 499–514.
- Yılmaz, S. (2006). Kavram ve sorun olarak heykelde mekân. Anadolu Sanat, 17. Anadolu University Publications, Eskişehir.
- Zhou, K., & Wang, T. (2024). Personalized interiors at scale: Leveraging AI for efficient and customizable design solutions. arXiv preprint arXiv:2405.19188. https://doi.org/10.48550/arXiv.2405.19188
Details
| Primary Language | English |
|---|---|
| Subjects | Visual Arts (Other) |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | July 20, 2025 |
| Submission Date | April 18, 2025 |
| Acceptance Date | July 11, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 34 Issue: Uygarlığın Dönüşümü - Sosyal Bilimlerin Bakışıyla Yapay Zekâ |
