Bu çalışmada, Doğu Anadolu Fay Zonu'nun geçtiği Elazığ ilinde, afet tehlikelerinin çoklu değerlendirmesi yapılmıştır. Çoklu afet tehlike haritası oluşturmak için deprem, sel, heyelan, kaya düşmesi, çığ, çölleşme ve erozyona ilişkin tehlike haritaları kullanılmıştır. Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) ve Rastgele Orman (RO) algoritması da dahil olmak üzere çeşitli yöntemler, her bir tehlike türü için maruziyetin ciddiyetini ve olasılığını değerlendirmek amacıyla kullanılmıştır. Bağımsız değişkenler, ilgili literatüre ve çalışma alanına dayalı olarak seçilmiş ve sonuçta VS30, sıvılaşma potansiyeli, sayısal yükselti modelinden türetilmiş veriler ve iklim verileri de dahil olmak üzere 30 değişken elde edilmiştir. Deprem ve erozyon tehlikeleri için bağımlı değişken bulunmamasından dolayı sezgisel modeller kullanılmıştır. Çölleşme haritası, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından alınmıştır. Tüm tehlike haritaları, Coğrafi Bilgi Sistemleri yazılımındaki ağırlıklandırılmış katman aracıyla hiyerarşik bir yaklaşım kullanılarak birleştirilmiştir. Araştırma ile Elâzığ ilinde afetlere karşı hazırlıklı olmayı sağlama, kaynakları etkin bir şekilde kullanma ve afet sonrası toparlanma sürecini hızlandırma çalışmaları için öngörü sağlayabilecek mekânsal bir sentez ve veri tabanı oluşturulmuştur. Böylece yerel yönetimlere ve acil müdahale ekiplerine yardımcı olması amaçlanmıştır. Deprem açısından ildeki kentsel yerleşmelerin önemli bir bölümü, kırsal yerleşmelerin ise çoğunluğu yüksek tehlike altındadır. Sel ve taşkın tehlikesi başta depresyon sahaları olmak üzere, il genelinde çok sayıda bulunan barajların mansap kesimlerinde ve mevsimlik akarsu yataklarının birleştiği yerlerde yüksektir. Heyelan tehlikesi, DAF boyunca uzanan engebeli alanlar ile akarsular tarafından aşındırılan yüksek eğimli arazilerde fazladır. Kaya düşmeleri özellikle Hazarbaba-Akdağ ekseni boyunca yer alan dağlık arazilerde, erozyona ve fiziksel çözülmeye bağlı olarak artmaktadır. Erozyon ve çölleşme il genelindeki en önemli yavaş ilerleyen tehlikelerdendir. Erozyon yüksek eğimli ve çıplak arazilerde artarken, çölleşme özellikle ilin batısında düşük yükseltiye sahip Baskil ve çevresinde etkisini göstermektedir. Çoklu tehlike açısından; Elazığ, Baskil, Kovancılar, Karakoçan ve Behrimaz ovaları gibi yerleşme ve iktisadi faaliyetlerin yoğunlaştığı alanlar çok yüksek ve yüksek tehlikeli alanlar arasında yer almaktadır.
Çoklu Afet Tehlike Analizi Elazığ İli Deprem Sel ve Taşkın Heyelan Erozyon Kaya Düşmesi Çığ Çölleşme.
In this study, a comprehensive assessment of disaster hazards in Elazığ province, where the Eastern Anatolian Fault Zone passes through, was conducted. Hazard maps for earthquakes, floods, landslides, rockfalls, avalanches, desertification, and erosion were integrated to create a multi-hazard map. Various methods, such as the Analytic Hierarchy Process (AHP) and machine learning models, including the Random Forest algorithm, were employed to assess the severity and probability of exposure for each hazard type. Independent variables, including VS30, liquefaction potential, Digital Elevation Model (DEM)-derived data, and climatic data, were selected based on relevant literature and the study area. For earthquake and erosion hazards, intuitive models were used due to the absence of a single dependent variable. The desertification map was obtained from the Ministry of Environment, Urban Planning, and Climate Change. The Random Forest model was used for other disaster hazard maps. All hazard maps were combined using a hierarchical approach with the Weighted Overlay tool. The study generated a spatial synthesis and database intended to offer proactive insights into disaster preparedness, optimizing resource allocation, and expediting recovery efforts post-disaster within the Elazığ Province. Its primary objective is to provide assistance to local authorities and emergency response teams. In the province, a significant portion of urban settlements and the majority of rural areas face high earthquake hazards. Floods pose a considerable risk, particularly in low-lying areas downstream of numerous dams scattered across the province, as well as at the confluence points of seasonal riverbeds. The hazard of landslides is high in the rugged areas along the EAF and in steep terrains eroded by rivers. Moreover, rock falls occur more frequently in mountainous areas along the Hazarbaba-Akdağ axis due to erosion and physical dissolution. Erosion and desertification represent significant slow-moving hazards, with erosion intensifying on steep slopes and barren lands, while desertification notably affects Baskil and its surrounding low-lying areas in the western part of the province. Considering multiple hazards, areas with concentrated settlements and economic activities such as Elazığ, Baskil, Kovancılar, Karakoçan, and Behrimaz plains are categorized as very high and high-risk zones.
Multi-Disaster Hazard Analysis Elazığ Province Earthquake Flooding Landslide Erosion Rockfall Avalanche Desertification
Primary Language | English |
---|---|
Subjects | Geospatial Information Systems and Geospatial Data Modelling, Natural Hazards |
Journal Section | Research Articles |
Authors | |
Publication Date | July 18, 2024 |
Submission Date | December 4, 2023 |
Acceptance Date | February 15, 2024 |
Published in Issue | Year 2024 Volume: 10 Issue: 2 |
This journal is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.