Research Article
Year 2025,
Volume: 23 Issue: 49, 121 - 150
Abstract
Yusuf Has Hacip tarafından 1070 yılında yazılan Kutadgu Bilig, öğüt veren ve öğretici nitelikte bir eserdir. Eserin adı, “Mutluluk Veren Bilgi” anlamına gelmekte olup, birey ile devlet yönetimi arasındaki ilişkileri ele alırken, toplumun ahlaki ve sosyal değerlerine de ışık tutmaktadır. Kutadgu Bilig, yalnızca yazıldığı döneme değil, günümüz insanına da rehberlik eden, birey-toplum ve devlet arasındaki bağları konu edinen önemli bir yapıttır. Bu çalışmada, eserin içerdiği değerlerin belirlenmesi ve bu değerlere nasıl yer verildiğinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında nitel araştırma yöntemi kullanılmış olup, veriler doküman inceleme tekniği ile elde edilmiştir. İncelenen eser, Yaşar Çağbayır tarafından Türkçeye çevrilmiş ve 2019 yılında Ötüken Neşriyat tarafından 459 sayfa olarak yayımlanmıştır. Verilerin analizi sürecinde içerik analizi yöntemi uygu-lanmıştır. Araştırma sonucunda Kutadgu Bilig’de toplam 24 farklı değerin bulunduğu belirlenmiştir. Bu değerler adalet, aile birliğine önem verme, bağımsızlık, barış, bilimsellik, cömertlik, çalışkanlık, dayanışma, duyarlılık, dostluk, dürüstlük, estetik, fedakârlık, öz denetim, özgürlük, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, tasarruf, tevekkül ve vatanseverlik gibi değerlerdir. Eserde en fazla vurgulanan değerlerin adalet ve dayanışma olduğu görülürken, sabır, çalışkanlık ve tasarruf gibi değerlerin ise daha az ön plana çıkan değerler olduğu tespit edilmiştir. Eserde bu değerlerin beyitler halinde işlendiği belirlenmiştir. Bu kapsamda Kutadgu Bilig’in değerler eğitimi açısından önemli bir eser olduğu söylenebilir.
Keywords
References
- Adilov, M. (2019). Kutadgu Bilig kurultayı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Akar, C., & Özkan, Ö. (2017). Values of honesty and integrity in Kutadgu Bilig. Bilig, 80, 123-145.
- Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
- Akıncan, N. (2018). Ulusal gazetelerdeki haberlerin sosyal bilgiler programında yer alan yardımseverlik ve dayanışma değerleri açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
- Akyol, A. (2019). Türk-İslam ahlak tasavvurunun oluşumunda Kutadgu Bilig’in rolü. M. Günenç (Ed.), Kutadgu Bilig ve Türk-İslam kimliği içinde (50-69). Kültür ve Sanat Yayınları.
- Altunöz, Y. (2005). Yusuf Has Hacip’in Kutadgu Bilig’i ve Nizamül Mülkün Siyasetnamesi ışığında Türk hâkimiyet anlayışı (Yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
- Arat, R. R. (2008). Kutadgu Bilig. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Arslanoğlu, İ. (2005). Türk değerleri üzerine bir değerlendirme. Felsefe Dünyası, 1(41), 64-77.
- Başer, S. (2011). Kutadgu Bilig’de kut ve töre. İstanbul: İrfan Yayıncılık.
- Bilgen, S. (2019). Değerler eğitimi açısından Kutadgu Bilig (Yüksek lisans tezi). Hitit Üniversitesi, Çorum.
- Birkan, G. Z. (2017). Kutadgu Bilig’de değerler öğretimi (Yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir Çev. Ed., 3. Baskıdan Çeviri, Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Coolican, H. (2009). Research methods and statistics psychology. London: Hodder Education.
- Cağbayır, Y. (2019). Kutadgu Bilig. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Çakmak, M. M. (2016). Ortaokul öğrencilerinin adalet, dürüstlük, saygı, sorumluluk ve barış değerleri hakkındaki algıları (Yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
- Çınar, M. F. (2023). Temel hak ve özgürlüklerin korunması çerçevesinde mülkiyet hakkının anayasa mahkemesi kararlarında görünümü (Yüksek lisans tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü, İstanbul.
- Ergin, O. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve ortaokul öğrencilerinin bilimsellik değerine yönelik görüşleri (Yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
- Gündeş, O. (2021). Sosyal bilgiler öğretiminde Kutadgu Bilig’in değerler eğitimi açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
- Günenç, M. (2019). Kutadgu Bilig çerçevesinde insanın dönüşümü. M. Günenç (Ed.), Kutadgu Bilig ve Türk İslam kimliği içinde (s.200-223). Kültür ve Sanat Yayınları.
- İbret, B. Ü., Avcı, E. K., Karabıyık, Ş., Güleş, M., & Demirci, M. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlerin öğretiminde edebi ürünlerin kullanımı. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(9), 104-124.
- Kanal, S. (2013). Eski Türklerde şehircilik: Karahanlı Devleti örneği (Yüksek lisans tezi). Ak-saray Üniversitesi, Aksaray.
- Kanar, Y. (2019). Yusuf Has Hacip ve değersizleştirilen Kutadgu Bilig. M. Günenç (Ed.), Kutadgu Bilig ve Türk İslam kimliği içinde (20-49). Kültür ve Sanat Yayınları.
- Kavak, Ö. (2020). Türkçe derslerinde erdemlerimiz temasındaki sevgi kavramının işlenmesinde aktif öğrenme tekniklerinin anlama becerisi üzerine etkisi (Yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
- Kılıç, A. (2019). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin sevgi değerine yönelik algıları (Yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
- Kolaç, E. & Özer, H. (2018). Sosyal bilgiler öğretiminde edebî ürünlerin kullanımı ve değer aktarımındaki katkılarına yönelik öğretmen adaylarının görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2629-2655.
- Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Çev. Ed. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir. Ankara: Pegem Akademi.
- Özen, Y. (2014). Türk milli kültüründe değerler ve değerlerin milletleşmeye etkisi. Hikmet Yurdu, 7(14), 59-87.
- Özkul, O. (2015). Türk kimliğini oluşturan ortak kültürel değerler. Emek ve Toplum, 4(8), 166-185.
- Şakacı, B. K. (2015). Advices for mayors based on a classical master piece on management and politics: An analysis of Kutadgu Bilig. International Journal of Management Economics and Business, 11(24), 45-58.
- Saraç, İ. (2006). Atatürkçü düşünce sisteminde milliyetçilik ilkesi ve devlet yönetiminde tam bağımsızlık anlayışının esasları (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Sucu, A. Ö. (2012). Mesnevilerin edebiyat eğitiminde değer aktarım aracı olarak kullanılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Şahin, K. (2021). Nutuk eserinin Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersin-deki (Ortaokul 8. sınıf) kök değerlerin eğitimi açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
- Şen, Ü. (2007). Milli Eğitim Bakanlığının 2005 yılında tavsiye ettiği 100 temel eser yoluyla Türkçe eğitiminde değerler öğretimi üzerine bir araştırma (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Şen, H. (2019). Tevekkül–iman ilişkisi (Yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Şener, E. İ. (2022). İlkokul 4. sınıf İnsan Hakları ve Yurttaşlık ve Demokrasi Ders Kitabının farklılıklara saygı değeri bakımından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Şimşek T., & İnce, Ö. (2020). Kutadgu Bilig İle Değerler Eğitimi. Turkish Studies Education, 15(1), 507-528.
- Şimşek, T. (2021). Türkçe öğretim programlarında yer alan değerler eğitimi açısından Kutadgu Bilig’in incelenmesi ve örnek metinler (Doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
- Şimşek, T. (2021). Değerler eğitimi bağlamında Kutadgu Bilig. Kesit Akademi Dergisi, 7(27), 327-341.
- Tekşan, K. (2012). Türkçe dersi değerler eğitiminde Kutadgu Bilig’in kullanımı. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(3), 1-17.
- Tezcan, R. (2019). Sosyal bilgiler öğretiminde Kutadgu Bilig: Hak, adalet ve sorumluluk değerleri bakımından değerlendirme ve öğretmen görüşleri (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Tural, A. (2018). The analysis of Kutadgu Bilig in terms of values education. European Journal of Educational Research, 7(2), 203-209.
- Türk Dil Kurumu, (2023). 10.08.2023 https://sozluk.gov.tr/
- Uçar, E. (2015). Kutadgu Bilig’in kronolojik kaynakçası hakkında bir deneme. Sosyal Bilimler Dergisi, 2(15), 62-100.
- Yalar, T. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler programında değerler eğitiminin mevcut durumunun belirlenmesi ve öğretmenlere yönelik bir program modülü geliştirme (Doktora tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
- Yavuz, K. (2007). Kutadgu Bilig ve Yusuf Has Hacip. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 37(37), 137-180.
- Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23, 7-17.
- Yıldırım, Y. (2022). Türk milli kültüründe değerler ve değerler eğitimi. Sakarya Üniversitesi Türk Akademi Dergisi, 1(1), 15-27.
Year 2025,
Volume: 23 Issue: 49, 121 - 150
Abstract
Kutadgu Bilig, written by Yusuf Has Hacip in 1070, is a didactic and advisory work. The title of the work means “Knowledge That Brings Happiness,” and it examines the relationship between individuals and state governance while also shedding light on the moral and social values of society. Kutadgu Bilig is not only relevant to the pe-riod in which it was written but also serves as a guide for modern readers, addressing the connections between individuals, society, and the state. This study aims to identify the values contained in the work and determine how these values are represented. During data analysis, the content analysis method was applied. As a result of the research, a total of 24 different values were identified in Kutadgu Bilig. These values include justice, empha-sis on family unity, independence, peace, scientific thinking, generosity, diligence, solidarity, sensitivity, friends-hip, honesty, aesthetics, sacrifice, self-discipline, freedom, patience, respect, love, responsibility, frugality, sub-mission to fate, and patriotism. The most emphasized values in the work are justice and solidarity, while values such as patience, diligence, and frugality are less prominent. The study identified that these values are conveyed through couplets. In this respect, Kutadgu Bilig can be regarded as a significant source for values education.
Keywords
References
- Adilov, M. (2019). Kutadgu Bilig kurultayı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Akar, C., & Özkan, Ö. (2017). Values of honesty and integrity in Kutadgu Bilig. Bilig, 80, 123-145.
- Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
- Akıncan, N. (2018). Ulusal gazetelerdeki haberlerin sosyal bilgiler programında yer alan yardımseverlik ve dayanışma değerleri açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
- Akyol, A. (2019). Türk-İslam ahlak tasavvurunun oluşumunda Kutadgu Bilig’in rolü. M. Günenç (Ed.), Kutadgu Bilig ve Türk-İslam kimliği içinde (50-69). Kültür ve Sanat Yayınları.
- Altunöz, Y. (2005). Yusuf Has Hacip’in Kutadgu Bilig’i ve Nizamül Mülkün Siyasetnamesi ışığında Türk hâkimiyet anlayışı (Yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
- Arat, R. R. (2008). Kutadgu Bilig. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Arslanoğlu, İ. (2005). Türk değerleri üzerine bir değerlendirme. Felsefe Dünyası, 1(41), 64-77.
- Başer, S. (2011). Kutadgu Bilig’de kut ve töre. İstanbul: İrfan Yayıncılık.
- Bilgen, S. (2019). Değerler eğitimi açısından Kutadgu Bilig (Yüksek lisans tezi). Hitit Üniversitesi, Çorum.
- Birkan, G. Z. (2017). Kutadgu Bilig’de değerler öğretimi (Yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir Çev. Ed., 3. Baskıdan Çeviri, Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Coolican, H. (2009). Research methods and statistics psychology. London: Hodder Education.
- Cağbayır, Y. (2019). Kutadgu Bilig. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Çakmak, M. M. (2016). Ortaokul öğrencilerinin adalet, dürüstlük, saygı, sorumluluk ve barış değerleri hakkındaki algıları (Yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
- Çınar, M. F. (2023). Temel hak ve özgürlüklerin korunması çerçevesinde mülkiyet hakkının anayasa mahkemesi kararlarında görünümü (Yüksek lisans tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü, İstanbul.
- Ergin, O. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve ortaokul öğrencilerinin bilimsellik değerine yönelik görüşleri (Yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
- Gündeş, O. (2021). Sosyal bilgiler öğretiminde Kutadgu Bilig’in değerler eğitimi açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
- Günenç, M. (2019). Kutadgu Bilig çerçevesinde insanın dönüşümü. M. Günenç (Ed.), Kutadgu Bilig ve Türk İslam kimliği içinde (s.200-223). Kültür ve Sanat Yayınları.
- İbret, B. Ü., Avcı, E. K., Karabıyık, Ş., Güleş, M., & Demirci, M. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlerin öğretiminde edebi ürünlerin kullanımı. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(9), 104-124.
- Kanal, S. (2013). Eski Türklerde şehircilik: Karahanlı Devleti örneği (Yüksek lisans tezi). Ak-saray Üniversitesi, Aksaray.
- Kanar, Y. (2019). Yusuf Has Hacip ve değersizleştirilen Kutadgu Bilig. M. Günenç (Ed.), Kutadgu Bilig ve Türk İslam kimliği içinde (20-49). Kültür ve Sanat Yayınları.
- Kavak, Ö. (2020). Türkçe derslerinde erdemlerimiz temasındaki sevgi kavramının işlenmesinde aktif öğrenme tekniklerinin anlama becerisi üzerine etkisi (Yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
- Kılıç, A. (2019). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin sevgi değerine yönelik algıları (Yüksek lisans tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
- Kolaç, E. & Özer, H. (2018). Sosyal bilgiler öğretiminde edebî ürünlerin kullanımı ve değer aktarımındaki katkılarına yönelik öğretmen adaylarının görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2629-2655.
- Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Çev. Ed. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir. Ankara: Pegem Akademi.
- Özen, Y. (2014). Türk milli kültüründe değerler ve değerlerin milletleşmeye etkisi. Hikmet Yurdu, 7(14), 59-87.
- Özkul, O. (2015). Türk kimliğini oluşturan ortak kültürel değerler. Emek ve Toplum, 4(8), 166-185.
- Şakacı, B. K. (2015). Advices for mayors based on a classical master piece on management and politics: An analysis of Kutadgu Bilig. International Journal of Management Economics and Business, 11(24), 45-58.
- Saraç, İ. (2006). Atatürkçü düşünce sisteminde milliyetçilik ilkesi ve devlet yönetiminde tam bağımsızlık anlayışının esasları (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Sucu, A. Ö. (2012). Mesnevilerin edebiyat eğitiminde değer aktarım aracı olarak kullanılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Şahin, K. (2021). Nutuk eserinin Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersin-deki (Ortaokul 8. sınıf) kök değerlerin eğitimi açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
- Şen, Ü. (2007). Milli Eğitim Bakanlığının 2005 yılında tavsiye ettiği 100 temel eser yoluyla Türkçe eğitiminde değerler öğretimi üzerine bir araştırma (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Şen, H. (2019). Tevekkül–iman ilişkisi (Yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Şener, E. İ. (2022). İlkokul 4. sınıf İnsan Hakları ve Yurttaşlık ve Demokrasi Ders Kitabının farklılıklara saygı değeri bakımından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Şimşek T., & İnce, Ö. (2020). Kutadgu Bilig İle Değerler Eğitimi. Turkish Studies Education, 15(1), 507-528.
- Şimşek, T. (2021). Türkçe öğretim programlarında yer alan değerler eğitimi açısından Kutadgu Bilig’in incelenmesi ve örnek metinler (Doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
- Şimşek, T. (2021). Değerler eğitimi bağlamında Kutadgu Bilig. Kesit Akademi Dergisi, 7(27), 327-341.
- Tekşan, K. (2012). Türkçe dersi değerler eğitiminde Kutadgu Bilig’in kullanımı. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(3), 1-17.
- Tezcan, R. (2019). Sosyal bilgiler öğretiminde Kutadgu Bilig: Hak, adalet ve sorumluluk değerleri bakımından değerlendirme ve öğretmen görüşleri (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
- Tural, A. (2018). The analysis of Kutadgu Bilig in terms of values education. European Journal of Educational Research, 7(2), 203-209.
- Türk Dil Kurumu, (2023). 10.08.2023 https://sozluk.gov.tr/
- Uçar, E. (2015). Kutadgu Bilig’in kronolojik kaynakçası hakkında bir deneme. Sosyal Bilimler Dergisi, 2(15), 62-100.
- Yalar, T. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler programında değerler eğitiminin mevcut durumunun belirlenmesi ve öğretmenlere yönelik bir program modülü geliştirme (Doktora tezi). Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
- Yavuz, K. (2007). Kutadgu Bilig ve Yusuf Has Hacip. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 37(37), 137-180.
- Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23, 7-17.
- Yıldırım, Y. (2022). Türk milli kültüründe değerler ve değerler eğitimi. Sakarya Üniversitesi Türk Akademi Dergisi, 1(1), 15-27.
There are 48 citations in total.
Details
| Primary Language | English |
|---|---|
| Subjects | Social Studies Education |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | June 22, 2025 |
| Publication Date | |
| Submission Date | February 22, 2025 |
| Acceptance Date | April 18, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 23 Issue: 49 |
