Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi

Abstract

Edebi eserler; tarih, sosyoloji, psikoloji, hatta sosyal tarih sahalarının temel eserlerinden bütünüyle ayrı bir özelliğe sahiptir. Çünkü her şeyden önce edebi eser, bir sanat eseridir ve müellifinin hayal dünyasını hepsinden daha net yansıtır. Bu yönüyle edebi eserler, resim ve musiki gibi sanatların amacına ve anlatım kudretine daha yakın bir karakter arz ederler. Hatta denilebilir ki bir edebi eser, estetik unsurların başarıyla kullanılması ölçüsünde daha büyük bir sanat kıymeti kazanır. Şuara tezkireleri ise biyografik eserler olmaları nedeniyle kişilerin hayat hikâyeleri ve ait oldukları cemiyetin her devirde ve bölgedeki bütüncül hususiyetlerini en gerçekçi mikyasta verebilmeleriyle değerlendirilirler. Edebiyat tarihimizde Meşâirü’ş-şuarâ, kişisel biyografiler kadar cemiyet hayatının türlü vechelerini yansıtması ve taşıdığı estetik üslup hususiyetleri ile bu ölçütleri en yüksek mertebede sunan bir biyografi eseridir. Sosyal hayatın canlı ve renkli bir tezahürü olan eğlence hayatının bir yönünü, mesire ve meyhane yaşamını bu eserde en canlı tablolar hâlinde görmek mümkündür. Âşık Çelebi’nin, bir kısmını bizzat yaşadığı yahut kimine şahit olduğu, bazısını güvenilir kaynaklardan okuyup not ettiği, kimisini ise yine muteber sözlü mehazlardan dinleyerek kaydettiği sosyal hayat anlatımlarından bir kısmını derleyen bu makalede, 16. asırda İstanbul mesireleri ve meyhanelerinde yapılan gezinti, sohbet, ayş ü işret, ilim ve edebiyat musahabeleri ve muaşakalar ele alınmış, kahvehaneler başta olmak üzere diğer sosyal mekânlar kapsam dışı bırakılmış, sadece devrin mesire ve meyhane kültürünün tespitine katkı sunmak amaçlanmıştır.