Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi

Abstract

İstanbul’un Balat semtinde bizzat kendisinin inşa ettirdiği ve kendi adıyla anılan mahallede bulunan caminin tapu tahrir kayıtlarından asıl adının Abdürrezzâk olduğu bilinen Mollâ ‘Aşkî, XV. yy. şairlerindendir. Ayvansarâyî’nin Hadîkatü’l-Cevâmî’sinde ise “‘Aşkî Muhammed Efendi” olarak geçen şair, II. Murad ve Fatih Sultan Mehmed dönemi şairlerinden olup Sehî’nin Heşt Behişt adlı şairler tezkiresinde kendisinden sitayişle bahsedilen bir zâttır. İstanbul’un fethinden sonra Fatih’in şehri her yönden mamur bir hâle getirme çabaları dâhilinde ‘Aşkî’ye günlük 100 akça maaş bağlandığı kaynaklarda bildirilmektedir. Dönemin şartları düşünüldüğünde oldukça büyük bir meblağ olan bu miktar sultanın şaire karşı alakasını ortaya koyar mahiyet arz etmektedir. Tezkirelerde şairin hayatı ve şiirlerinden ziyade bu durum da gözden kaçmamış ve bu sebeple Latîfî Tezkiresi ve onu takip eden diğer tezkirelerde şair için kimi olumsuz söz ve ithamlar aynı mahlaslı başka bir şairle karıştırma suretiyle söylene gelmiştir. Yoksa kendisi de ‘Avnî mahlasıyla şiirler yazan ve Dîvân sahibi ilk Osmanlı padişahı olarak şiir ve inşâ başta olmak üzere pek çok ilimde üstün yetenekleri olan bir padişahın günlük 100 akçe gibi pek yüksek bir meblağı şaire tahsis etmesi bu durumu açıklanamaz bir hâle sokabilmektedir. Devrinde oldukça önemli bir kişi olan şairin günümüze Heft Peyker mesnevisi ulaşmış fakat mürettep bir Dîvân nüshası henüz tespit edilememiştir. Şairin şiirleri araştırmacılar tarafından derlenip toplanarak Dîvân nüshası hâlinde yayımlanmıştır. Bu çalışma da şairin hazırlanan Dîvân’ında yer almayan 13 yeni manzumesini ilim âlemine sunmayı amaçlamaktadır. T.C. Devlet Arşivleri Osmanlı Arşivi Topkapı Sarayı Müzesi Evrakı’nda bulunan belgelerde şairin sultana sunduğu gazel ve murabba nazım şekli ile kaleme aldığı şiirleri tespit edilmiştir. Klasik Türk edebiyatının kaynakları arasında sayılması gereken Osmanlı arşivi üzerine yaptığımız çalışmalar soyundan olan bu makalede şairin yeni şiirleri ve muhteviyatı çalışmanın ana konusu olmuştur.