Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi

Abstract

Kaynaklarda hakkında çok az bilgi bulunan Ahmed bin Receb el-İstanbulî, Atik Ali Paşa Medresesinde müderris olarak görev yapmış ve 1139/1727 yılında vefat etmiştir. Nüzhetü’l-Ahyâr fî Şerhi Hilyeti’l-Muhtâr, Risâle-i Zelzele ve Tercüme-i Târîh-i Aynî olmak üzere üç eserinin olduğu bilinmektedir. Çalışmamıza konu olan Nüzhetü’l-Ahyâr fî Şerhi Hilyeti’l-Muhtâr, müellifin bildirdiğine göre 1117/1705 yılında kaleme alınmıştır. Eser, bugüne kadar çeşitli kaynaklarda çoğunlukla dünya tarihi ya da Osmanlı tarihi olarak kaydedilmiştir. Oysaki Ahmed bin Receb, eserin sebeb-i telif bölümünde dostlarının tavsiyesi üzerine hilye şerh etmeye karar verdiğini açıkça söyler ve Hz. Peygamber’in hilyesi ile ilgili çeşitli rivayetleri, kaynak göstererek şerh eder. Dolayısıyla bu çalışmada Nüzhetü’l-Ahyâr fî Şerhi Hilyeti’l-Muhtâr’ın mensur bir hilye tercüme ve şerhi olduğu ifade edilmiştir. Giriş bölümünde mensur hilyelerle ilgili genel bir değerlendirme yapıldıktan sonra eserin müellifi Ahmed bin Receb el-İstanbulî hakkında bilgi verilmiş ve mensur bir hilye şerhi olduğunu belirttiğimiz Nüzhetü’l-Ahyâr fî Şerhi Hilyeti’l-Muhtâr, yazılış sebebi, yazılış tarihi, muhtevası, kaynakları ve nüshaları bakımından incelenmiştir. Böylece eserin diğer mensur hilyelerle olan farklı ve benzer yönleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca mensur hilye tercüme ve şerhlerinin Türk edebiyatındaki tercüme ve şerh faaliyetleri arasındaki yerinin tespiti noktasında yapılacak çalışmalara katkı sağlanması amaçlanmıştır. Çalışmanın sonunda dokuz nüshasını tespit ettiğimiz eserin transkripsiyonlu ve tenkitli metni yer almaktadır.