MUAMMÂYÎ AHMED ÇELEBİ’NİN ŞERH-İ MUAMMEYÂT-I EMRÎ’SİNDEN HAREKETLE EMRÎ ÇELEBİ’NİN BAZI MUAMMALARININ ÇÖZÜMÜ
Abstract
Muamma şerhleri, metnin açıklanmasına hizmet etme noktasında klasik şerhlerle ortak bir paydada buluşsa da türün kendine özgü çözüm teknikleri ve terimleri vardır. Dolayısıyla muamma şerhleri, klasik şerhlerden farklı olarak muamma çözme yöntemleri hakkında teorik bilgiye sahip olmayanlar için anlaşılması zor bir yapı arz etmektedir. Bu durum -muammaların edebî bir maharet ve zeka göstergesi olduğu düşünüldüğünde- bu tür manzumelerden tam anlamıyla faydalanma ve zevk alma noktasında bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır.
Ele alınan çalışmada, tezkire yazarları ve edebiyat otoritelerince muamma yazma konusunda klasik Türk edebiyatının en başarılı ismi olarak görülen Edirneli Emrî Çelebi’nin (öl. 1575) bazı muammaları, Muammâyî Ahmed Çelebi’nin (öl. 1606/1607) Şerh-i Muammeyât-ı Emrî adlı eserinden hareketle çözülmüştür. Bu doğrultuda öncelikle şerh bölümlerinde çok fazla terim kullanılmış olan muammaların örnek olarak seçilmesine dikkat edilmiştir. Daha sonra muammaların şerhinden yola çıkarak teknik terimler kullanılmadan ve mümkün mertebe sadeleştirme yapılarak çözümleme yoluna gidilmiştir. Böylece bu manzumelerin şerhinin daha iyi anlaşılması hedeflenmiş ve Emrî’nin muammalarının edebî değeri örnekleriyle gösterilmiştir. Muammalar, aynı zamanda harf ve şekil oyunlarına dayalı bir tür olduğu için çözümlerin daha iyi anlaşılması adına beyit ve dörtlüklerin Arap harfli yazılışlarına ve dil içi çevirilerine de yer verilmiştir.
Keywords
Emrî Çelebi muamma şerh muamma halli muamma çözümü Şerh-i Muammeyât-ı Emrî Muammâyî Ahmed Çelebi
References
- Akboğa, Songül. Şâirâne Muammâlara Şârihâne Çözümler / Şerh-i Muammeyât-ı Emrî (Muammâyî Ahmed Çelebi). Ankara: Gazi Kitabevi, 2023.
- Durmuş, Tuba Işınsu. “Bir Hami Olarak Kınalızâde Ali Çelebi ve Muamma Türüne Katkısı”. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi 3(4), (Aralık 2019), 124-140. DOI: 10.34083/akaded.648594
- Bilkan, Ali Fuat. Türk Edebiyatında Muammâ. Ankara: Akçağ Yayınları, 2000.
- Gelibolulu Mustafa Âlî. Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. nşr. Mustafa İsen. PDF: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2017. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194288/kunhul-ahbarin-tezkire-kismi.html
- Âşık Çelebi. Meşâ’irü’ş-Şu‘arâ. nşr. Filiz Kılıç. PDF: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2018. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-210485/asik-celebi-mesairus-suara.html
- Kınalızâde Hasan Çelebi. Tezkiretü’ş-Şu‘arâ. nşr. İbrahim Kutluk. Ankara: TTK Yayınları, 1981.
- Kürkçüoğlu, Kemal Edip. “Fuzûlî’nin Muammâ Risâlesi”. Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi Dergisi 7(1), (1949), 61-109.
- Muammâyî Ahmed Çelebi, Şerh-i Muammeyât-ı Emrî, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Ktp. Türkçe Yazmalar. No: 01355.
- Saraç, M. Ali Yekta. “Muamma ve Divan Edebiyatındaki Seyri”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 27(0), (1997), 297-308.
- Saraç, M. Ali Yekta. Emrî’nin Muammaları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, 1992.
Abstract
References
- Akboğa, Songül. Şâirâne Muammâlara Şârihâne Çözümler / Şerh-i Muammeyât-ı Emrî (Muammâyî Ahmed Çelebi). Ankara: Gazi Kitabevi, 2023.
- Durmuş, Tuba Işınsu. “Bir Hami Olarak Kınalızâde Ali Çelebi ve Muamma Türüne Katkısı”. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi 3(4), (Aralık 2019), 124-140. DOI: 10.34083/akaded.648594
- Bilkan, Ali Fuat. Türk Edebiyatında Muammâ. Ankara: Akçağ Yayınları, 2000.
- Gelibolulu Mustafa Âlî. Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. nşr. Mustafa İsen. PDF: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2017. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194288/kunhul-ahbarin-tezkire-kismi.html
- Âşık Çelebi. Meşâ’irü’ş-Şu‘arâ. nşr. Filiz Kılıç. PDF: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2018. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-210485/asik-celebi-mesairus-suara.html
- Kınalızâde Hasan Çelebi. Tezkiretü’ş-Şu‘arâ. nşr. İbrahim Kutluk. Ankara: TTK Yayınları, 1981.
- Kürkçüoğlu, Kemal Edip. “Fuzûlî’nin Muammâ Risâlesi”. Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi Dergisi 7(1), (1949), 61-109.
- Muammâyî Ahmed Çelebi, Şerh-i Muammeyât-ı Emrî, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Ktp. Türkçe Yazmalar. No: 01355.
- Saraç, M. Ali Yekta. “Muamma ve Divan Edebiyatındaki Seyri”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 27(0), (1997), 297-308.
- Saraç, M. Ali Yekta. Emrî’nin Muammaları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, 1992.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Classical Turkish Literature of Ottoman Field |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | March 1, 2025 |
| Acceptance Date | March 17, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 34 Issue: 34 |
Makale gönderme ve takip:
Makalelerinizin gönderimini dergimizin dergipark web ana sayfasından "Makale Gönder" seçeneği ile yapabilirsiniz. Daha sonraki süreci ise “Dergipark Sistemi”nden takip edebilirsiniz. Herhangi bir sorun yaşamanız halinde lütfen aşağıdaki adreslere bilgi veriniz.
Nihat Öztoprak (Başeditör): noztoprak@fsm.edu.tr
Bünyamin Ayçiçeği (Editör): bunyamin.aycicegi@istanbul.edu.tr
Nusret Gedik (Editör Yardımcısı): nusret.gedik@marmara.edu.tr