Research Article
BibTex RIS Cite

Şîa’nın Muhkem ve Müteşâbih Anlayışı

Year 2025, Volume: 28 Issue: 1, 86 - 109

Nejdet Karakuzu

https://doi.org/10.58852/dicd.1623832

Abstract

Âl-i İmrân sûresinin yedinci âyetinde belirtildiği üzere Kur’ân’ın büyük bir kısmı, anlamı anlaşılabilir ve kitabın esası olarak kabul edilen muhkem âyetlerden oluşmaktadır. Ancak bunun yanında manası kapalı olan müteşâbih âyetler de vardır. Muhkem âyetlerin anlamlarıyla ilgili herhangi bir tartışma yapılmamışken, müteşâbihler hakkında farklı görüşler ileri sürülmüştür. Bazı âlimler müteşâbihlerin anlamlarının Allah’tan başka hiç kimse tarafından bilinmesinin mümkün olmadığını ve bu nedenle bu tür âyetlerin peşine düşmenin ve onlara maksadını aşan anlamlar yüklemenin caiz olmadığını savunurlarken, bazıları da bu iddianın ilâhî hikmete ters düştüğünü ve aslında bazı usûllerin uygulanmasıyla müteşâbihlerin anlamlarının bilinebileceğini iddia etmişlerdir. Kendine özgü görüşlere sahip olan Şîa da muhkem müteşâbih konusunda tıpkı diğer mezhepler gibi birbirinden farklı yaklaşımlar sergilemiştir. Burada Şîa’nın müteşâbih âyetlerin anlamının bilinip bilinmeyeceği ve kimlerin bilebileceği hususunda farklı bir yaklaşıma sahip olduğu görülmektedir. Zira diğer konularda olduğu gibi bu konuda da imamlara ve Ehl-i Beyt’e ayrı bir yer açmış ve her hâlükârda müteşâbih âyetlerin anlamının imamlar tarafından bilinebileceğini ileri sürmüştür.

Keywords

Kur’ân Şîa Âl-i İmrân Muhkem Müteşâbih

References

  • Âmilî, Ebu’l-Hasan b. Muhammed Tahir. Mir’âtü’l-envar ve mişkâtü’l-esrâr. thk. Heyet. Beyrût: Müessesetü’l-Aʻlem li’l-Matbûât, 2006.
  • Âmilî, Muhammed b. Hasan el-Hürr. Tafsîlu vesâili’ş-Şîa ilâ tahsîli mesâili’ş-şeriʻa. thk. Müssesetu Âli’l-Beyt. 30 Cilt. Kum: İhyâi’t-Turâs, 2000.
  • Aslan, İbrahim. Kādî Abdulcebbâr’a Göre Aklın ve Dilin Sınırlarında Kur’ân. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
  • Ayyâşî, Ebü’n-Nadr Muhammed b. Mes’ûd b. Muhammed es-Sülemî es-Semerkandî. et-Tefsîr. 3 Cilt. Kum: Kısmu’d-Dirasâti’l-İslâmiyye/Müessesetü’l-Bi’set, 1421.
  • Bahrânî, Seyyid Haşim el-Hüseynî. el-Burhan fi tefsîri’l-Kur’ân. 5 Cilt. Kum: Kısmu Dirâsâti’l-İslâmiyye/ Müessesetü’l-Biʻset, 1415.
  • Belâğî, Muhammed Cevâd en-Necefî. Alâlü’r-Rahmân fi tefsîri’l-Kur’ân. 2 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
  • Cevherî, İsmail b. Hammâd. es-Sihah tacü’l-luğa ve sihahü’l-ʻArabîyye. thk. Ahmet Abdulgafûr Attâr. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-İlm li’l-Melâyin, 1990.
  • Cevzî, Ebû’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed. Zâdü’l-Mesîr fi İlmi’t-Tefsî. thk. Abdurrezzâk el-Mehdî. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütûbi’l-Ârâbiyye, 1422.
  • Cürcânî, Ali b. Muhammed eş-Şerîf. Kitabü’t-Ta’rifât. Beyrût: Mektebetü’l-Lübnân, 1985.
  • Çelik, Ersin. Şîa’da Kur’ân Tarihi ve Kur’ân İlimleri -Muhammed Hâdî Maʻrifet Örneği-. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
  • Demirci, Muhsin. Kur’ân’ın Müteşâbihleri Üzerine. İstanbul: y.y., 1996.
  • Doğan, Muhammed. Şiî Müfessir İbn Şehrâşûb’un Müteşâbihü’l-Kurʾân Adlı Eserinin Usûlü’d-Dîn Açısından Değerlendirilmesi, İstanbul: 29 Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
  • Duman, M. Zeki. “Kur’ân’da Müteşâbihât”. Bilimname 9 (2005/3), 13-37.
  • Eşʻarî, Ebü’l-Hasen Ali b. İsmail. el-İbâne ‘an usûli’d-diyâne. thk. Favkıyye Hüseyin Mahmûd. Kâhire: Dâru’l-Ensâr, 1397.
  • Ferâhîdî, Halil b. Ahmed. Kitâbü’l-’ayn. thk. Abdulhamîd el-Hindâvî. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütûbi’l-İlmiyye, 2003.
  • Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Ebû Tâhir Muhammed b. Yakub. el-Kâmûsü’l-muhît, Beyrût: Müessetü’r-Risâle, 1426/2005.
  • Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed el-Gazzâlî et-Tûsî. el-Mustasfâ. thk. Muhammed Abdüsselâm Abdüşşâfî. Beyrût: Dâru’l-Kütûbi’l-’İlmiyye, 1413/1993.
  • Güneş, Hüseyin. Tahrîf İddiası Bağlamında Şia ve Kur’ân. y.b.: Kitap Dünyası, ts.
  • Habibov, Aslan. İlk Dönem Şiî Tefsîr Anlayışı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2007.
  • Huveyzî, Abdu Ali b. Cumʻa elʻArûsî. Tefsîru nûri’s-sekaleyn. thk. es-Seyyid Ali Âşûr. 8 Cilt. Beyrût: Müessesetü’t-Tarihi’l-ʻArâbî, ts.
  • Isfahânî, Ebü’l-Kāsım el-Hüseyn b. Muhammed er-Râgıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Ḳur’ân. y.b: Mektebetu Nazâr Mustafa el-Bâz, ts.
  • İbn Fâris, Ebu’l-Hüseyin Ahmed b. Zekriyâ. Mu’cemü Mekâyîsi’l-lüğa. thk. Abdüsselâm Muhammed Hârûn. 6 Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, 1399/1979.
  • İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İmâduddin İsmail b. Ömer b. Kesîr el-Kuraşî. Tefsîrü’l-Kur’ân’i’l-ʻazîm. thk. Muhammed Hüseyn Şemsüddin. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütûbi’l-İlmiyye, 1419.
  • İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullâh b. Müslim b. Kuteybe ed-Dîneverî. Te’vîlu müşkili’l-Kurân. thk. İbrahim Şemsüddîn. Beyrût: Dâru’l-Kütûbi’l-İlmiyye, ts.
  • İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali. Lisânu’l-Arab. 15 Cilt. Beyrût: Dâru’s-Sadr, 1414.
  • İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtûbî. el-Keşf ‘an menâhici’l-edille fî akâidi’l-mille. Beyrût: Merkezü Vahdeti Dirâsâti’l-Arabiyye, 1998.
  • İbn Şehrâşûb, Ebû Ca’fer Muhammed b. Ali es-Serevî el-Mâzenderânî. Müteşâbihü’l-Kurʾân ve’l-muhtelefu Fîh. thk. Hamid Câbir Habib el-Mü’min. 5 Cilt. Beyrût: Cemiyyetu Müntedâ en-Neşr, Müessesetü’l-Ârif li’l-Matbûât, 2008.
  • Kâdî Abdülcebbâr, Ebü’l-Hasen Kâdî Abdülcebbâr. Müteşâbihü’l-Kurʾân. thk. Muhammed el-Azazî. Beyrût: Dâru’l-Kütûbi’l-İlmiyye, 2017.
  • Karataş, Şaban. Şîa’da ve Sünni Kaynaklarda Kur’ân Tarihi. İstanbul: Ekin Yayınları, 1996.
  • Kâşânî, Muhammed Murtazaâ el-Feyz. Kitabü’s-sâfî fi tefsîri’l-Kur’ân. thk. Seyid Muhsin el-Hüseynî el-Eminî. 7 Cilt. Tahrân: Dâru’l-Kütûbi’l-İslamîye, 1419.
  • Kûfî, Ebû’l-Kasım Furât b. İbrahim b. Furât. Tefsîru Furât el-Kûfî. thk. Muhammed Kazım. Beyrût: Müessesetü’t Tarihi’l-Ârabî, 2011.
  • Kummî, Ali b. İbrahim. Tefsîru’l-Kummî. thk. Tayyib Musevî el-Cezâirî. 2 Cilt. Kum: Dâru’l-Kitap, ts.
  • Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, çev. Hayrettin Karaman vd. 4 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2003.
  • Küleynî, Şeyh Muhammed b. Yakûb. Usûlü’l-kâfî. 4. Cilt. Beyrût: Menşûrâtü’l-Fecr, 2007.
  • Maʻrife, Muhammed Hadi. et-Temhîd fi ‘ulûmi’l-Kur’ân. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’t-Taʻâruf li’l-Matbûât, 2011.
  • Maʻrife, Muhammed Hadi. “Muhkem ve Müteşâbih Âyetler”. Misbah. 14, (Bahar 2018), 55-88.
  • Meclisî, Muhammed Bakır b. Muhammed Taki b. Maksud Ali. Bihâru’l-envâr el-câmi’a li ahbâri eimmeti’l-athâr.110 Cilt. Kum: Dâru İhyâi’l-Kütûbi’l İslâmîye, 1430.
  • Mûsevî, Ebü’l-Hasen Şerîf er-Redî Muhammed b. el-Hüseyin b. Mûsâ b. Muhammed el-Alevî. Hakâikü’t-te’vîl fî müteşâbihi’t-tenzîl. thk. Muhammed er-Rızâ Ali Kâşifi. Beyrût: Dâru’l-Edvâ, 1406/1986.
  • Müğniyye, Cevâd b. Mahmûd b. Muhammed b. Mehdî. et-Tefsîrü’l-kâşif. 7 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Envâr, ts.
  • Öztürk, Mustafa. “Müteşâbih Kavramı Bağlamında Tefsîr Usûlü”nün (Ulûmü’l-Kur’ân) Mahiyeti ve Pratik Değeri Üzerine Bir İnceleme”. Bilimname. 15. (2008/2), 29-46.
  • Râzî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer b. el-Hasan b. el-Hüseyn et-Teymî. Mefâtîhü’l-gayb. 32 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Ârabî, 1420.
  • Rızâ, Muhammed Reşîd b. Ali. Tefsîru’l-menâr. 12 Cilt. Mısır: el-Hey’etü’l-Mısriyyetu’l-Âmme li’l-Kitap, 1990.
  • Sa’lebî, Ebû İshâk Ahmed b. İbrahim. el-Keşf ve’l-beyân ʻan tefsîri’l-Kur’ân. thk. Heyet. 30 Cilt. Cidde: Dâru’t-Tefsîr, 2015.
  • Salih, Subhî. Mebâhis fî ʻulûmi’l-Kur’ân. b.y.: Dâru’ilmi’l-Melâyîn, 2000.
  • Sicistânî, Muhammed b. ‘Uzeyr. Garîbu’l-Kur’ân el-müsemmâ bi nüzheti’l-kulûb. thk. Muhammed Edîb Abdülvahîd Cemrân. Suriye: Dâru Kuteybe, 1416/1995.
  • Suyûtî, Celâlüddin Abdurrahmân b. Ebî Bekr. ed-Dürrü’l-mensûr fi tefsîri bi’l-me’sûr. thk. Dr. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 8 Cilt. Kâhire: Merkezu Hecer li’l-Buhûs ve’d-Dirâsâti’l-Ârabiye ve’l-İslâmiyye, 2003.
  • Suyûtî, Celâlüddin Abdurrahmân b. Ebi Bekr. el-İtkân fi ʻulûmi’l-Kur’ân. thk. Şuâyb el-Arnavût. Mustafa Şeyh Mustafa, Beyrût: Müesesetü’r-Risâle, 2008.
  • Şâtıbî, Ebû İshak İbrâhim b. Musa b. Muhammed el-Lahmî. el-Muvafakât. haz. Ebû Ubeyde Meşhûr b. Hasan Âl-i Salman. 6 Cilt. b.y.: Dâru İbn Affân, 1997.
  • Şerîf el-Murtazâ, Ebü’l-Kâsım Alî b. el- Hüseyn b. Mûsâ b. Muhammed el-Alevî. eş-Şâfî fi’l-imâme. thk. Abdüzzehrâ el-Hüseynî el-Hatîb. 4Cilt. Tahrân: Müessesetü’s-Sâdık, 2004.
  • Şerîf er-Radî, Ebü’l- Hasen Muhammed b. el-Hüseyn. Telhîsu’l-beyân fî mecâzâti’l-Kurʾân. thk. Ali Mahmut Mukalid. Beyrût: Menşûrât Dâru Mektebeti’l-Hayât, ts.
  • Şerîf er-Radî, Ebü’l-Hasen Muhammed b. el-Hüseyn. Nehcü’l-belâğa. Thk. Şeyh Kays Behcet el-Âttâr. Kum: el-Utbetü’l-Âlevîyeti’l-Mukaddese, 1437.
  • Şeyh Müfîd, Ebû Abdillâh Muhammed el-Ukberî. el-Fusûlu’l-muhtârat mine’l-’uyûn ve’l-mehâsin. Kum: el-Mü’temirü’l-Âlemiyye li Elfiyeti’ş-Şeyh el-Müfîd, 1413.
  • Şeyh Sadûk, Ebû Ca’fer Muhammed b. Ali b. el-Hüseyn b. Mûsâ b. Bâbeveyh el-Kummî. el-İʻtikâdât. Kum: el-Mü’temeru’l-A’lem li’ş-Şeyh el-Müfîd, 1413.
  • Şeyh Sadûk, Ebû Ca’fer Muhammed b. Ali b. el-Hüseyn b. Mûsâ b. Bâbiveyh el-Kummî. ʻUyûnu ahbâri’r-Rızâ. thk. Şeyh Hüseyn el-Eʻlemî. 3 Cilt. Beyrût: Müessesetü’l-Aʻlem, 1984.
  • Şimşek, M. Sait. Kur’ân’ın Anlaşılmasında İki Mesele. İstanbul: y.y., 1997.
  • Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin. el-Kur’ân fi’l-İslam. Beyrût: Dâru’z-Zehra, 1973.
  • Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fi tefsîri’l-Kur’ân. 22 Cilt. Beyrût: Muessesetu’l-Aʻlem li’l-Matbûât, 1997.
  • Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmiʻu’l-beyân ‘an te’vîli âyi’l-Kur’ân. 24 Cilt. Mekke: Dâru’t-Terbiye ve’t-Turâs, ts.
  • Tabersî, Ebû Ali el-Fadl b. el-Hasan. Mecmaʻu’l-Beyân. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ulûm/Dâru’l-Murtaza, 2006.
  • Tîbî, Ebû Muhammed Şerefüddîn Hüseyin b. Abdillâh b. Muhammed. Fütûhü’l-gayb fî’l-keşf ‘an kanâ’i’r-reyb. thk. Hasan b. Ahmed el-Umerî. 17 Cilt. Dubai: Câ’izeti Dubai, 1434/2013.
  • Tûsî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Hasen b. Ali. et-Tibyân fi tefsîri’l-Kur’ân. thk. Ahmed Habib Kasir el-Âmilî. 10 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
  • Yayla, Mansur. “Sünnî-Şiî Geleneğinde Muhkem ve Müteşâbih Olgusu -İbn Âşûr ve Tabâtabâî Örneği-”. İlahiyat Akademi Dergisi. 10, (2019), 107-144.
  • Yılmaz Musâ Kazım. Tabresi ve Tabâtabâî’de İmamiye Tefsîri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1985.
  • Zebidî, Muhammed Murtazâ el-Hüseynî. Tâcu’l-ʻarûs min cevâhiri’l-kâmûs. thk. Abdussettar Ahmed Ferrâc. 40 Cilt. Küveyt: et-Turâsu’l-Arabî, 1965.
  • Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fi ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebû’l-Fazl İbrahim. 4 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’l-Kütûbi’l-Arabiyye, 1957.
  • Zurkânî, Muhammed Abdulazîm. Menâhilü’l-irfân fi ulûmi’l-Kur’ân. thk. Fevvâz Ahmet Zümerlî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabiyye, 1995.

The Muhkam and Mutashabih Understanding of Shia

Year 2025, Volume: 28 Issue: 1, 86 - 109

Nejdet Karakuzu

https://doi.org/10.58852/dicd.1623832

Abstract

As stated in the seventh verse of the chapter of Al-i Imran, the majority of the Quran consists of muhkam verses, which are understandable and accepted as the basis of the book. However, there are also mutashabih verses, the meaning of which is unclear. While there has been no discussion on the meaning of muhkam verses, different views have been put forward regarding mutashabih. While some scholars argue that the meanings of mutashabih cannot be known by anyone other than Allah and therefore it is not permissible to pursue such verses and attribute meanings beyond their purpose, others have claimed that this claim is contrary to divine wisdom and that the meanings of mutashabih can actually be known by applying certain methods. The Shia, who have their own views, have also exhibited different approaches to the issue of muhkam and mutashabih, just like other sects. Here, it is seen that Shia has a different approach to whether the meaning of the mutashabih verses can be known or not and who can know it. Because, as in other issues, they gave a special place to the imams and the Ahl al-Bayt in this matter and claimed that in any case, the meaning of the mutashabih verses can be known by the imams.

Keywords

Quran Shia Âl-i Imran Muhkam Mutashabih.

References

  • Âmilî, Ebu’l-Hasan b. Muhammed Tahir. Mir’âtü’l-envar ve mişkâtü’l-esrâr. thk. Heyet. Beyrût: Müessesetü’l-Aʻlem li’l-Matbûât, 2006.
  • Âmilî, Muhammed b. Hasan el-Hürr. Tafsîlu vesâili’ş-Şîa ilâ tahsîli mesâili’ş-şeriʻa. thk. Müssesetu Âli’l-Beyt. 30 Cilt. Kum: İhyâi’t-Turâs, 2000.
  • Aslan, İbrahim. Kādî Abdulcebbâr’a Göre Aklın ve Dilin Sınırlarında Kur’ân. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
  • Ayyâşî, Ebü’n-Nadr Muhammed b. Mes’ûd b. Muhammed es-Sülemî es-Semerkandî. et-Tefsîr. 3 Cilt. Kum: Kısmu’d-Dirasâti’l-İslâmiyye/Müessesetü’l-Bi’set, 1421.
  • Bahrânî, Seyyid Haşim el-Hüseynî. el-Burhan fi tefsîri’l-Kur’ân. 5 Cilt. Kum: Kısmu Dirâsâti’l-İslâmiyye/ Müessesetü’l-Biʻset, 1415.
  • Belâğî, Muhammed Cevâd en-Necefî. Alâlü’r-Rahmân fi tefsîri’l-Kur’ân. 2 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
  • Cevherî, İsmail b. Hammâd. es-Sihah tacü’l-luğa ve sihahü’l-ʻArabîyye. thk. Ahmet Abdulgafûr Attâr. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-İlm li’l-Melâyin, 1990.
  • Cevzî, Ebû’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed. Zâdü’l-Mesîr fi İlmi’t-Tefsî. thk. Abdurrezzâk el-Mehdî. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütûbi’l-Ârâbiyye, 1422.
  • Cürcânî, Ali b. Muhammed eş-Şerîf. Kitabü’t-Ta’rifât. Beyrût: Mektebetü’l-Lübnân, 1985.
  • Çelik, Ersin. Şîa’da Kur’ân Tarihi ve Kur’ân İlimleri -Muhammed Hâdî Maʻrifet Örneği-. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
  • Demirci, Muhsin. Kur’ân’ın Müteşâbihleri Üzerine. İstanbul: y.y., 1996.
  • Doğan, Muhammed. Şiî Müfessir İbn Şehrâşûb’un Müteşâbihü’l-Kurʾân Adlı Eserinin Usûlü’d-Dîn Açısından Değerlendirilmesi, İstanbul: 29 Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
  • Duman, M. Zeki. “Kur’ân’da Müteşâbihât”. Bilimname 9 (2005/3), 13-37.
  • Eşʻarî, Ebü’l-Hasen Ali b. İsmail. el-İbâne ‘an usûli’d-diyâne. thk. Favkıyye Hüseyin Mahmûd. Kâhire: Dâru’l-Ensâr, 1397.
  • Ferâhîdî, Halil b. Ahmed. Kitâbü’l-’ayn. thk. Abdulhamîd el-Hindâvî. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütûbi’l-İlmiyye, 2003.
  • Fîrûzâbâdî, Mecdüddîn Ebû Tâhir Muhammed b. Yakub. el-Kâmûsü’l-muhît, Beyrût: Müessetü’r-Risâle, 1426/2005.
  • Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed el-Gazzâlî et-Tûsî. el-Mustasfâ. thk. Muhammed Abdüsselâm Abdüşşâfî. Beyrût: Dâru’l-Kütûbi’l-’İlmiyye, 1413/1993.
  • Güneş, Hüseyin. Tahrîf İddiası Bağlamında Şia ve Kur’ân. y.b.: Kitap Dünyası, ts.
  • Habibov, Aslan. İlk Dönem Şiî Tefsîr Anlayışı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2007.
  • Huveyzî, Abdu Ali b. Cumʻa elʻArûsî. Tefsîru nûri’s-sekaleyn. thk. es-Seyyid Ali Âşûr. 8 Cilt. Beyrût: Müessesetü’t-Tarihi’l-ʻArâbî, ts.
  • Isfahânî, Ebü’l-Kāsım el-Hüseyn b. Muhammed er-Râgıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Ḳur’ân. y.b: Mektebetu Nazâr Mustafa el-Bâz, ts.
  • İbn Fâris, Ebu’l-Hüseyin Ahmed b. Zekriyâ. Mu’cemü Mekâyîsi’l-lüğa. thk. Abdüsselâm Muhammed Hârûn. 6 Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, 1399/1979.
  • İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İmâduddin İsmail b. Ömer b. Kesîr el-Kuraşî. Tefsîrü’l-Kur’ân’i’l-ʻazîm. thk. Muhammed Hüseyn Şemsüddin. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütûbi’l-İlmiyye, 1419.
  • İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullâh b. Müslim b. Kuteybe ed-Dîneverî. Te’vîlu müşkili’l-Kurân. thk. İbrahim Şemsüddîn. Beyrût: Dâru’l-Kütûbi’l-İlmiyye, ts.
  • İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali. Lisânu’l-Arab. 15 Cilt. Beyrût: Dâru’s-Sadr, 1414.
  • İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtûbî. el-Keşf ‘an menâhici’l-edille fî akâidi’l-mille. Beyrût: Merkezü Vahdeti Dirâsâti’l-Arabiyye, 1998.
  • İbn Şehrâşûb, Ebû Ca’fer Muhammed b. Ali es-Serevî el-Mâzenderânî. Müteşâbihü’l-Kurʾân ve’l-muhtelefu Fîh. thk. Hamid Câbir Habib el-Mü’min. 5 Cilt. Beyrût: Cemiyyetu Müntedâ en-Neşr, Müessesetü’l-Ârif li’l-Matbûât, 2008.
  • Kâdî Abdülcebbâr, Ebü’l-Hasen Kâdî Abdülcebbâr. Müteşâbihü’l-Kurʾân. thk. Muhammed el-Azazî. Beyrût: Dâru’l-Kütûbi’l-İlmiyye, 2017.
  • Karataş, Şaban. Şîa’da ve Sünni Kaynaklarda Kur’ân Tarihi. İstanbul: Ekin Yayınları, 1996.
  • Kâşânî, Muhammed Murtazaâ el-Feyz. Kitabü’s-sâfî fi tefsîri’l-Kur’ân. thk. Seyid Muhsin el-Hüseynî el-Eminî. 7 Cilt. Tahrân: Dâru’l-Kütûbi’l-İslamîye, 1419.
  • Kûfî, Ebû’l-Kasım Furât b. İbrahim b. Furât. Tefsîru Furât el-Kûfî. thk. Muhammed Kazım. Beyrût: Müessesetü’t Tarihi’l-Ârabî, 2011.
  • Kummî, Ali b. İbrahim. Tefsîru’l-Kummî. thk. Tayyib Musevî el-Cezâirî. 2 Cilt. Kum: Dâru’l-Kitap, ts.
  • Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, çev. Hayrettin Karaman vd. 4 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2003.
  • Küleynî, Şeyh Muhammed b. Yakûb. Usûlü’l-kâfî. 4. Cilt. Beyrût: Menşûrâtü’l-Fecr, 2007.
  • Maʻrife, Muhammed Hadi. et-Temhîd fi ‘ulûmi’l-Kur’ân. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’t-Taʻâruf li’l-Matbûât, 2011.
  • Maʻrife, Muhammed Hadi. “Muhkem ve Müteşâbih Âyetler”. Misbah. 14, (Bahar 2018), 55-88.
  • Meclisî, Muhammed Bakır b. Muhammed Taki b. Maksud Ali. Bihâru’l-envâr el-câmi’a li ahbâri eimmeti’l-athâr.110 Cilt. Kum: Dâru İhyâi’l-Kütûbi’l İslâmîye, 1430.
  • Mûsevî, Ebü’l-Hasen Şerîf er-Redî Muhammed b. el-Hüseyin b. Mûsâ b. Muhammed el-Alevî. Hakâikü’t-te’vîl fî müteşâbihi’t-tenzîl. thk. Muhammed er-Rızâ Ali Kâşifi. Beyrût: Dâru’l-Edvâ, 1406/1986.
  • Müğniyye, Cevâd b. Mahmûd b. Muhammed b. Mehdî. et-Tefsîrü’l-kâşif. 7 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Envâr, ts.
  • Öztürk, Mustafa. “Müteşâbih Kavramı Bağlamında Tefsîr Usûlü”nün (Ulûmü’l-Kur’ân) Mahiyeti ve Pratik Değeri Üzerine Bir İnceleme”. Bilimname. 15. (2008/2), 29-46.
  • Râzî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer b. el-Hasan b. el-Hüseyn et-Teymî. Mefâtîhü’l-gayb. 32 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Ârabî, 1420.
  • Rızâ, Muhammed Reşîd b. Ali. Tefsîru’l-menâr. 12 Cilt. Mısır: el-Hey’etü’l-Mısriyyetu’l-Âmme li’l-Kitap, 1990.
  • Sa’lebî, Ebû İshâk Ahmed b. İbrahim. el-Keşf ve’l-beyân ʻan tefsîri’l-Kur’ân. thk. Heyet. 30 Cilt. Cidde: Dâru’t-Tefsîr, 2015.
  • Salih, Subhî. Mebâhis fî ʻulûmi’l-Kur’ân. b.y.: Dâru’ilmi’l-Melâyîn, 2000.
  • Sicistânî, Muhammed b. ‘Uzeyr. Garîbu’l-Kur’ân el-müsemmâ bi nüzheti’l-kulûb. thk. Muhammed Edîb Abdülvahîd Cemrân. Suriye: Dâru Kuteybe, 1416/1995.
  • Suyûtî, Celâlüddin Abdurrahmân b. Ebî Bekr. ed-Dürrü’l-mensûr fi tefsîri bi’l-me’sûr. thk. Dr. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 8 Cilt. Kâhire: Merkezu Hecer li’l-Buhûs ve’d-Dirâsâti’l-Ârabiye ve’l-İslâmiyye, 2003.
  • Suyûtî, Celâlüddin Abdurrahmân b. Ebi Bekr. el-İtkân fi ʻulûmi’l-Kur’ân. thk. Şuâyb el-Arnavût. Mustafa Şeyh Mustafa, Beyrût: Müesesetü’r-Risâle, 2008.
  • Şâtıbî, Ebû İshak İbrâhim b. Musa b. Muhammed el-Lahmî. el-Muvafakât. haz. Ebû Ubeyde Meşhûr b. Hasan Âl-i Salman. 6 Cilt. b.y.: Dâru İbn Affân, 1997.
  • Şerîf el-Murtazâ, Ebü’l-Kâsım Alî b. el- Hüseyn b. Mûsâ b. Muhammed el-Alevî. eş-Şâfî fi’l-imâme. thk. Abdüzzehrâ el-Hüseynî el-Hatîb. 4Cilt. Tahrân: Müessesetü’s-Sâdık, 2004.
  • Şerîf er-Radî, Ebü’l- Hasen Muhammed b. el-Hüseyn. Telhîsu’l-beyân fî mecâzâti’l-Kurʾân. thk. Ali Mahmut Mukalid. Beyrût: Menşûrât Dâru Mektebeti’l-Hayât, ts.
  • Şerîf er-Radî, Ebü’l-Hasen Muhammed b. el-Hüseyn. Nehcü’l-belâğa. Thk. Şeyh Kays Behcet el-Âttâr. Kum: el-Utbetü’l-Âlevîyeti’l-Mukaddese, 1437.
  • Şeyh Müfîd, Ebû Abdillâh Muhammed el-Ukberî. el-Fusûlu’l-muhtârat mine’l-’uyûn ve’l-mehâsin. Kum: el-Mü’temirü’l-Âlemiyye li Elfiyeti’ş-Şeyh el-Müfîd, 1413.
  • Şeyh Sadûk, Ebû Ca’fer Muhammed b. Ali b. el-Hüseyn b. Mûsâ b. Bâbeveyh el-Kummî. el-İʻtikâdât. Kum: el-Mü’temeru’l-A’lem li’ş-Şeyh el-Müfîd, 1413.
  • Şeyh Sadûk, Ebû Ca’fer Muhammed b. Ali b. el-Hüseyn b. Mûsâ b. Bâbiveyh el-Kummî. ʻUyûnu ahbâri’r-Rızâ. thk. Şeyh Hüseyn el-Eʻlemî. 3 Cilt. Beyrût: Müessesetü’l-Aʻlem, 1984.
  • Şimşek, M. Sait. Kur’ân’ın Anlaşılmasında İki Mesele. İstanbul: y.y., 1997.
  • Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin. el-Kur’ân fi’l-İslam. Beyrût: Dâru’z-Zehra, 1973.
  • Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fi tefsîri’l-Kur’ân. 22 Cilt. Beyrût: Muessesetu’l-Aʻlem li’l-Matbûât, 1997.
  • Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmiʻu’l-beyân ‘an te’vîli âyi’l-Kur’ân. 24 Cilt. Mekke: Dâru’t-Terbiye ve’t-Turâs, ts.
  • Tabersî, Ebû Ali el-Fadl b. el-Hasan. Mecmaʻu’l-Beyân. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ulûm/Dâru’l-Murtaza, 2006.
  • Tîbî, Ebû Muhammed Şerefüddîn Hüseyin b. Abdillâh b. Muhammed. Fütûhü’l-gayb fî’l-keşf ‘an kanâ’i’r-reyb. thk. Hasan b. Ahmed el-Umerî. 17 Cilt. Dubai: Câ’izeti Dubai, 1434/2013.
  • Tûsî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Hasen b. Ali. et-Tibyân fi tefsîri’l-Kur’ân. thk. Ahmed Habib Kasir el-Âmilî. 10 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
  • Yayla, Mansur. “Sünnî-Şiî Geleneğinde Muhkem ve Müteşâbih Olgusu -İbn Âşûr ve Tabâtabâî Örneği-”. İlahiyat Akademi Dergisi. 10, (2019), 107-144.
  • Yılmaz Musâ Kazım. Tabresi ve Tabâtabâî’de İmamiye Tefsîri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1985.
  • Zebidî, Muhammed Murtazâ el-Hüseynî. Tâcu’l-ʻarûs min cevâhiri’l-kâmûs. thk. Abdussettar Ahmed Ferrâc. 40 Cilt. Küveyt: et-Turâsu’l-Arabî, 1965.
  • Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fi ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebû’l-Fazl İbrahim. 4 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’l-Kütûbi’l-Arabiyye, 1957.
  • Zurkânî, Muhammed Abdulazîm. Menâhilü’l-irfân fi ulûmi’l-Kur’ân. thk. Fevvâz Ahmet Zümerlî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabiyye, 1995.
There are 66 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Tafsir
Journal Section Research Article
Authors

Nejdet Karakuzu 0000-0002-3854-7656

Early Pub Date June 30, 2025
Publication Date
Submission Date January 20, 2025
Acceptance Date March 27, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 28 Issue: 1

Cite

ISNAD Karakuzu, Nejdet. “Şîa’nın Muhkem Ve Müteşâbih Anlayışı”. Dicle İlahiyat Dergisi 28/1 (June 2025), 86-109. https://doi.org/10.58852/dicd.1623832.
 Download Cover Image

All works published in this journal are licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.