Almanca ve Türkçede ‘Emek’ Temalı Atasözlerinin Karşılıkları Üzerine Çeviribilim Odaklı Bir İnceleme
Abstract
Atasözleri, deyimlerle birlikte sözcüklerin sözlük anlamlarının dışına çıkarak gruplaştığı ve o dili konuşanların kullanımları ile kalıplaşarak dilin söz varlığına giren ve söyleyeni belli olmayan söz öbekleridir. Dilbilimsel bakış açısının dışında deyimleri de içerisinde alan kalıplaşmış ifadeler, bir toplumun kültürünün, daha özel olarak da değer yargılarının çarpıcı bir biçimde dile getirilişidir. Bu yönü ile atasözleri halkbilimin bir konusu olmakla birlikte, temelinde dili ve iletişimi araştırma konusu yapan başka alanların da eğildiği çalışma alanlarından biridir. Öte yandan atasözlerinin karşılıklarının başka dillerde bulunması, geleneksel açıdan diller ve kültürler arasındaki aktarımı ön gören çeviri ediminde yer yer çevirmenler için bir meydan okumayı temsil etmektedir. Bu nedenle ilgili konu, betimsel açıdan çeviri araştırmalarının üzerine düşünce üretilen sahalarından biri olmaktadır. Bu çalışmanın ana odağı, Almanca-Türkçe dil çiftinde ‘emek’ temalı atasözlerinin karşılıklı aktarımıyla ilgili olanakları sorunsallaştırmaktır. Bu amaca ulaşabilmek için Almanca ve Türkçe için seçilen iki internet kaynağında tematik taramalar yapılmış, bulunan atasözleri tematik alt alanlarda kodlanmış ve iki dilde birbirini karşılayabilecek atasözleri gösterilmiştir.
References
- Akar, Yaşar (2001): 1000 Idiome und Ihre Anwendung –Beispielhaft Dargestellt – Deutsch – Türkisch; Türkisch – Deutsch. Ankara: Feryal Matbaası.
- Aphorismen (2024): https://www.aphorismen.de/ (En son erişim: 12.12.2024).
- Baker, Mona (1992): In other words: a course on translation. London and New York: Routledge, 180-216.
- DUDEN. Das Onlinewörterbuch (2024): https://www.duden.de/woerterbuch (En son erişim: 14.12.2024).
- Hennequin, Jean / Gruhn, Heike (2015): Der Rückgriff auf Paralleltexte in der literarischen Übersetzung: Übersetzungskritik und Vorschläge bezüglich der Übersetzung von Sprichwörtern des Simplicissimus von Grimmelshausen. Verbum et Lingua, 68-85.
- IDS, Leibniz-Institut für deutsche Sprache (2024): https://www.ids-mannheim.de/ (En son erişim: 12.12.2024).
- Lehmann, Christoph (1630): Florilegum Politicum. Politischer Blumengarten, Originaltext.
- Özbent, Sueda (2023): Übersetzung von Kulturreferenzen und Kulturemen in den Sprıchwörtern (Deutsch-Türkisch). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Uluslararası Filoloji ve Çeviribilim Dergisi, 5(1), 1-17. https://doi.org/10.55036/ufced.1190643.
- Seresová, Katarina (2017): Die Probleme bei der Übersetzung von Sprichwörtern Problems in Translating Proverbs. Lingua et vita 12/2017, 95-102.
- Simrock, Karl (1846): Die deutschen Sprichwörter (= Die deutschen Volksbücher, Bd. 5).
- TDK Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü (2024): https://sozluk.gov.tr/ (En son erişim: 12.12.2024).
- Wander, Karl Friedrich Wilhelm (1867): Deutsches Sprichwörter-Lexikon, 5 Bde., 80.
- Wilss, Wolfram (1977): Übersetzungswissenschaft. Probleme und Methoden. Stuttgart: Ernst Klett Verlag.
Abstract
Proverbs, along with idioms, are phrases where words are grouped beyond their dictionary meanings and enter the vocabulary of the language by becoming stereotypes with the use of the speakers of that language, whose utterer is unknown. Stereotyped expressions, which include idioms as well as linguistic perspectives, are a striking expression of a society’s culture, and more specifically, its value judgments. In this respect, although proverbs are a subject of folklore, they are also one of the fields of study that focus on other fields that research language and communication. On the other hand, the reception of proverbs sometimes represents a challenge for translators in the act of translation, which traditionally envisages transfer between languages and cultures. The main focus of this study is to problematize the possibilities of mutual transmission of ‘labour’ themed proverbs in the German-Turkish language pair. In order to achieve this goal, thematic scans were made in the selected data collection sources, the proverbs found were coded in thematic sub-fields and proverbs that could correspond to each other in two languages were shown.
References
- Akar, Yaşar (2001): 1000 Idiome und Ihre Anwendung –Beispielhaft Dargestellt – Deutsch – Türkisch; Türkisch – Deutsch. Ankara: Feryal Matbaası.
- Aphorismen (2024): https://www.aphorismen.de/ (En son erişim: 12.12.2024).
- Baker, Mona (1992): In other words: a course on translation. London and New York: Routledge, 180-216.
- DUDEN. Das Onlinewörterbuch (2024): https://www.duden.de/woerterbuch (En son erişim: 14.12.2024).
- Hennequin, Jean / Gruhn, Heike (2015): Der Rückgriff auf Paralleltexte in der literarischen Übersetzung: Übersetzungskritik und Vorschläge bezüglich der Übersetzung von Sprichwörtern des Simplicissimus von Grimmelshausen. Verbum et Lingua, 68-85.
- IDS, Leibniz-Institut für deutsche Sprache (2024): https://www.ids-mannheim.de/ (En son erişim: 12.12.2024).
- Lehmann, Christoph (1630): Florilegum Politicum. Politischer Blumengarten, Originaltext.
- Özbent, Sueda (2023): Übersetzung von Kulturreferenzen und Kulturemen in den Sprıchwörtern (Deutsch-Türkisch). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Uluslararası Filoloji ve Çeviribilim Dergisi, 5(1), 1-17. https://doi.org/10.55036/ufced.1190643.
- Seresová, Katarina (2017): Die Probleme bei der Übersetzung von Sprichwörtern Problems in Translating Proverbs. Lingua et vita 12/2017, 95-102.
- Simrock, Karl (1846): Die deutschen Sprichwörter (= Die deutschen Volksbücher, Bd. 5).
- TDK Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü (2024): https://sozluk.gov.tr/ (En son erişim: 12.12.2024).
- Wander, Karl Friedrich Wilhelm (1867): Deutsches Sprichwörter-Lexikon, 5 Bde., 80.
- Wilss, Wolfram (1977): Übersetzungswissenschaft. Probleme und Methoden. Stuttgart: Ernst Klett Verlag.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Translation and Interpretation Studies |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Publication Date | June 17, 2025 |
| Submission Date | April 2, 2025 |
| Acceptance Date | June 17, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 13 Issue: 1 |
www.gerder.org.tr/diyalog