Abstract
Şah İsmail, vefatının ardından Tahmasb, Elkas, Behram ve Sam adlı dört oğul bırakmıştı. Oğullarından Tahmasb Mirza tahta geçtiğinde hem iç hem de dış tehditlerle uğraşmak zorunda kalmış, bu zorlukları kardeşlerinden destek alarak çözme yoluna gitmiştir. Sam Mirza, genç yaşta Horasan Valisi olmuş, Özbeklere karşı savunmada önemli roller üstlenmiştir. Ancak görevini terk etmesi, onu Şah'ın gözetiminde münzevi bir hayata sürüklemiştir. İsyan girişimleri ve Osmanlı ile ilişkileri, hanedan içinde huzursuzluk yaratmıştır. Behram Mirza, daha sadık bir figür olarak çeşitli valilikler ve askeri görevlerde yer almıştır. Osmanlı-Safevi mücadelelerinde başarılar elde etmiş ancak Gilan Valiliği'ndeki yönetim sorunları itibarını zedelemiştir. Kardeşi Elkas Mirza’nın isyanını bastırmış ancak 34 yaşında hastalıktan vefat etmiştir. Safevi mirzalarının kaderi, dönemin hanedan içi rekabet ve politikalarının karmaşıklığını yansıtmaktadır. Şah Tahmasb, bu süreçte merkezi otoriteyi güçlendirmeyi başarmış ancak kardeşleriyle ilişkileri devleti içsel zayıflıklara açık hale getirmiştir. Sam ve Behram Mirza'nın hayatları, bu dönemdeki politik ve askeri gerilimlerin bir özeti niteliğindedir.
Keywords
References
- Abdi Bey Şirâzî. (2019). Tekmiletü’l-Ahbâr (Ş. Deniz & H. Asadi, Çev.). İstanbul: Bilge Kültür-Sanat Yayınları.
- Abdullatif Kazvini. (2011). Lübbü’t Tevarih (H. Mohemmednejad, Çev.). "Safevi Tarihi" adıyla. Ankara.
- Aliev, S. M. (1995). Elkas Mirza. TDV İslâm Ansiklopedisi içinde (C. 11, s. 55). İstanbul: TDV Yayınları
- Aydoğmuşoğlu, C. (2024). Şah II. İsmail (1576-1577) devri siyasi ve dini hadiseleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 7(48), 59-67.
- Baharlu, İ. (2023). “Arznâme” ve “Hulâsatü’t-tevârîh” eserlerinde Akkoyunlu ve Safevi ordularının resmigeçitleri (Çeviri-Tıpkıbasım-İnceleme). Çanakkale: Paradigma Akademi Yayınları.
- Beers, T. S. (2020). The Lives of Sām Mīrzā (923–75/1517–67): Dynastic Strife and Literary World-Building in Early Safavid Iran (Ph.D. Dissertation). University of Chicago.
- Budak Münşî Kazvînî. (2023). Cevâhirü’l-Ahbâr (Ş. Deniz, Çev.). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
- Çınar, G. K. (2011). Safevî-Özbek Siyasî İlişkileri ve Osmanlı’nın Tesiri (1524-1630) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
- Çınar, G. K. (2017). Safevîlerde Hükümdar unvanları ve hâkimiyet anlayışı. İstanbul: Çizgi Kitabevi.
- Dağlar, M. (2019). İran’da Kızılbaşlıktan Şiîliğe Geçiş. İstanbul: Önsöz Yayıncılık.
- Emir Mahmud Hondmir. (1992). İran der Ruzgar-ı Şah İsmail ve Şah Tahmasb-ı Safevî (G. R. Tabatabaî, Neşr.). Tahran.
- Erdoğan, E. (2019). Safevilerde Vezir-i Azamlık Müessesesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(19), 111-120.
- Erdoğan, E. (2024). Safevi Devleti’nin merkez ve taşra teşkilatı. İstanbul: Yeditepe Akademi.
- Gıyasüddin Handmir. (2001). Tarih-i Habibü's-Siyer (C. 4). Tahran.
- Gülbeden. (1987). Hümâyûnname (A. Yelgar, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Gündüz, T. (2010). Tahmasb. TDV İslâm Ansiklopedisi içinde (C. 39, ss. 413-415). İstanbul: TDV Yayınları
- İskender Bey Münşî-yi Türkmen. (2019). Târîh-i Âlem-ârâ-yı Abbâsî (C. I, 1-2-3. Kısımlar) (A. Genceli, Çev.; İ. Aka, Yay. Haz.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Javanshir, B. (2007). İran’daki Türk boyları ve boy mensubu kişiler (Safevî Dönemi-I. Şah Tahmasb hâkimiyetinin sonuna kadar/1576) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Kadı Ahmed Gaffârî. (2023). Târîh-i Cihân-Ârâ (Osmanlılar, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safeviler) (B. Gündüz, Çev.). İstanbul: Bilge Kültür-Sanat.
- Kadı Ahmed Kumî. (2004). Hulasatü’t-tevarih (C. I). İhsan Eşraki. İntişarat-ı Daneşgah-ı Tahran.
- Kırzıoğlu, F. (1998). Osmanlıların Kafkas ellerini fethi. Ankara: TTK Basımevi.
- Konukçu, E. (1992). Behrâm-ı Gûr. TDV İslâm Ansiklopedisi içinde (C. 5, s. 356). İstanbul: TDV Yayınları
- Mazlumı, F. (2021). Safeviler döneminde Teberrailer. Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 3(5), 77-84.
- Membre, M. (1993). Mission to The Lord Sophy of Persia (1539-1542) (A. H. Morton, Çev.). London.
- Rumlu Hasan. (2004). Ahsenü’t Tevarih (Şah İsmail Tarihi) (C. Cevan, Çev.). Ardıç Yayınları.
- Rumlu Hasan. (2017). Ahsenüt Tevarih (Safevi Şahı II. İsmail) (H. Asadi & C. Cevan, Çev.). İstanbul: Bilge Kültür-Sanat.
- Şah Tahmasb. (2001). Tezkire-i Şah Tahmasb (H. Kırlangıç, Çev.). Ankara.
- Şefkat, U. M. (2022). Elkas mirza isyanı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Ankara.
- Türk, Ü. U. (2017). Safevi Devleti’nin Özbek Hanlıkları ve Babür Devleti ile siyasi ilişkileri (1526-1722) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Uydu Yücel, M. (2012). Ubeydullah Han. TDV İslâm Ansiklopedisi içinde (C. 42, ss. 22-23). İstanbul: TDV Yayınları
- Yıldırım, N. (2008). Fars mitolojisi sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Abstract
After the death of Shah Ismail, he left behind four sons: Tahmasb, Elkas, Behram, and Sam. Among them, Tahmasb Mirza ascended the throne and had to contend with both internal and external threats, seeking to resolve these challenges with support from his brothers. Sam Mirza became the Governor of Khorasan at a young age and played significant roles in defending against the Uzbeks. However, his abandonment of his duties led him to live a reclusive life under the Shah’s supervision. His attempts at rebellion and relations with the Ottomans caused unrest within the dynasty. Behram Mirza, on the other hand, was a more loyal figure, serving in various governorships and military roles. He achieved successes in Ottoman-Safavid conflicts but suffered a loss of reputation due to administrative issues during his governorship in Gilan. Although he suppressed the rebellion of his brother Elkas Mirza, he passed away at the age of 34 due to illness. The fates of the Safavid princes reflect the complexity of intra-dynastic rivalries and political dynamics of the period. During this time, Shah Tahmasb succeeded in strengthening central authority, but his relationships with his brothers left the state vulnerable to internal weaknesses. The lives of Sam and Behram Mirza serve as a summary of the political and military tensions of the era.
Keywords
References
- Abdi Bey Şirâzî. (2019). Tekmiletü’l-Ahbâr (Ş. Deniz & H. Asadi, Çev.). İstanbul: Bilge Kültür-Sanat Yayınları.
- Abdullatif Kazvini. (2011). Lübbü’t Tevarih (H. Mohemmednejad, Çev.). "Safevi Tarihi" adıyla. Ankara.
- Aliev, S. M. (1995). Elkas Mirza. TDV İslâm Ansiklopedisi içinde (C. 11, s. 55). İstanbul: TDV Yayınları
- Aydoğmuşoğlu, C. (2024). Şah II. İsmail (1576-1577) devri siyasi ve dini hadiseleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 7(48), 59-67.
- Baharlu, İ. (2023). “Arznâme” ve “Hulâsatü’t-tevârîh” eserlerinde Akkoyunlu ve Safevi ordularının resmigeçitleri (Çeviri-Tıpkıbasım-İnceleme). Çanakkale: Paradigma Akademi Yayınları.
- Beers, T. S. (2020). The Lives of Sām Mīrzā (923–75/1517–67): Dynastic Strife and Literary World-Building in Early Safavid Iran (Ph.D. Dissertation). University of Chicago.
- Budak Münşî Kazvînî. (2023). Cevâhirü’l-Ahbâr (Ş. Deniz, Çev.). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
- Çınar, G. K. (2011). Safevî-Özbek Siyasî İlişkileri ve Osmanlı’nın Tesiri (1524-1630) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
- Çınar, G. K. (2017). Safevîlerde Hükümdar unvanları ve hâkimiyet anlayışı. İstanbul: Çizgi Kitabevi.
- Dağlar, M. (2019). İran’da Kızılbaşlıktan Şiîliğe Geçiş. İstanbul: Önsöz Yayıncılık.
- Emir Mahmud Hondmir. (1992). İran der Ruzgar-ı Şah İsmail ve Şah Tahmasb-ı Safevî (G. R. Tabatabaî, Neşr.). Tahran.
- Erdoğan, E. (2019). Safevilerde Vezir-i Azamlık Müessesesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(19), 111-120.
- Erdoğan, E. (2024). Safevi Devleti’nin merkez ve taşra teşkilatı. İstanbul: Yeditepe Akademi.
- Gıyasüddin Handmir. (2001). Tarih-i Habibü's-Siyer (C. 4). Tahran.
- Gülbeden. (1987). Hümâyûnname (A. Yelgar, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Gündüz, T. (2010). Tahmasb. TDV İslâm Ansiklopedisi içinde (C. 39, ss. 413-415). İstanbul: TDV Yayınları
- İskender Bey Münşî-yi Türkmen. (2019). Târîh-i Âlem-ârâ-yı Abbâsî (C. I, 1-2-3. Kısımlar) (A. Genceli, Çev.; İ. Aka, Yay. Haz.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Javanshir, B. (2007). İran’daki Türk boyları ve boy mensubu kişiler (Safevî Dönemi-I. Şah Tahmasb hâkimiyetinin sonuna kadar/1576) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Kadı Ahmed Gaffârî. (2023). Târîh-i Cihân-Ârâ (Osmanlılar, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safeviler) (B. Gündüz, Çev.). İstanbul: Bilge Kültür-Sanat.
- Kadı Ahmed Kumî. (2004). Hulasatü’t-tevarih (C. I). İhsan Eşraki. İntişarat-ı Daneşgah-ı Tahran.
- Kırzıoğlu, F. (1998). Osmanlıların Kafkas ellerini fethi. Ankara: TTK Basımevi.
- Konukçu, E. (1992). Behrâm-ı Gûr. TDV İslâm Ansiklopedisi içinde (C. 5, s. 356). İstanbul: TDV Yayınları
- Mazlumı, F. (2021). Safeviler döneminde Teberrailer. Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 3(5), 77-84.
- Membre, M. (1993). Mission to The Lord Sophy of Persia (1539-1542) (A. H. Morton, Çev.). London.
- Rumlu Hasan. (2004). Ahsenü’t Tevarih (Şah İsmail Tarihi) (C. Cevan, Çev.). Ardıç Yayınları.
- Rumlu Hasan. (2017). Ahsenüt Tevarih (Safevi Şahı II. İsmail) (H. Asadi & C. Cevan, Çev.). İstanbul: Bilge Kültür-Sanat.
- Şah Tahmasb. (2001). Tezkire-i Şah Tahmasb (H. Kırlangıç, Çev.). Ankara.
- Şefkat, U. M. (2022). Elkas mirza isyanı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Ankara.
- Türk, Ü. U. (2017). Safevi Devleti’nin Özbek Hanlıkları ve Babür Devleti ile siyasi ilişkileri (1526-1722) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Uydu Yücel, M. (2012). Ubeydullah Han. TDV İslâm Ansiklopedisi içinde (C. 42, ss. 22-23). İstanbul: TDV Yayınları
- Yıldırım, N. (2008). Fars mitolojisi sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Turkish Society and Community |
| Journal Section | RESEARCH ARTICLES |
| Authors | |
| Publication Date | April 30, 2025 |
| Submission Date | February 1, 2025 |
| Acceptance Date | April 18, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 84 |
Cite
- Article Files
Dergimiz EBSCOhost, ULAKBİM/Sosyal Bilimler Veri Tabanında, SOBİAD ve Türk Eğitim İndeksi'nde yer alan uluslararası hakemli bir dergidir.