21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum

Abstract

Kolektif bellek araştırmaları oldukça geniş bir alanı kapsamaktadır. Kolektif bellekte tarih ve kolektif belleğin tarihle ilişkisi de bu konuların en önemlilerindendir. Grupların, toplumların, toplulukların belleklerindeki tarih bilgisi bu alanın araştırdığı konulardan birini oluşturur. Ayrıca belleklerdeki tarih bilgisinin oluşturulması, oluşturan etkenler ve gruplar, tarihi olaylar, egemen gruplar da bu bağlamda araştırılmaktadır. Bellek araştırmaları tarihin en eski zamanlarından itibaren egemen sınıflar, yöneticiler, dinî kurumların toplumlarına tarihi olayları anlayışlarınca biçimlendiren anlatılar sunduklarını ortaya koymuştur. Günümüzde ulus devlet anlayışının egemenliğiyle tarih her devlette bu bağlamda değerlendirilir. Bunun neticesi olarak da tarih araştırmalarında ulus devlet paradigmasının baskın olduğu görülmektedir. Bununla beraber tarih araştırmaları Marksizm, feminist teori, post-kolonyal yazımdan da etkilenmiştir ve önemli bir literatür ortaya çıkmıştır. Bu ve burada zikredilmeyen birçok anlayışın sirayet ettiği tarih yazımı literatürü toplumda bellek oluşturmada önemli yer edinmiştir. Bununla birlikte 1980 yılında dünyaya egemen olmaya başlayan neoliberal anlayış ve egemenliğin tarih yazımındaki kavramsallaştırması yapılmamıştır. Bu anlayışın en önemli ve hafıza kurucu eseri olan “Tarihin Sonu ve Son İnsan”dan itibaren ortaya çıkan belli başlı eserlerin oluşturduğu hafıza ile bu eserlerin tarih yazımı bakımından değeri henüz araştırılmamıştır. Diğer tarih araştırmalarının tarih yazımı geleneğindeki konumu ve özellikleri büyük oranda sınıflandırılmıştır. Ancak neoliberal geleneğin en önemli tarih eserleri kategorilendirilip özellikleri sorgulanmamıştır. Bu araştırmada neoliberalizmin ne olduğu ve neoliberal tarih yazımının başat eserlerinde kendini nasıl gösterdiği irdelenmiş, başlıca eserlerinden hareketle özellikleri tespit edilmiştir. Çalışmanın sınırları dolayısıyla neoliberal tarihin başyapıtı denebilecek “Sapiens” üzerinden bir değerlendirmeye gidilmiştir. Ancak bunun noksanlık yaratacağı düşünülerek “Tarihin Sonu ve Son İnsan” ve “Ulusların Düşüşü” de incelenmiş, neoliberal tarihin özellikleri saptanmaya çalışılmıştır. Neoliberal tarihin toplumun ekonomik refahı, demokrasi ve eğitim bakımından tahrip edici bir bellek kurduğu bulgulanmıştır. Bu araştırma. “Neoliberal tarih” kavramsallaştırması ve tarih yazımının özelliklerini tespite çalışması bakımından ilk olma özelliği taşımaktadır.
Anahtar Kelimeler: Hafıza ve Tarih, Tarih Yazımı, Neoliberalizm, Neoliberal Tarih, Sapiens