Enderun

Abstract

İnsanlık, M.Ö. 5000 yıllarından itibaren maden çıkarmakta, işlemekte ve günlük yaşamının bir parçası olarak madenleri kullanmaktadır. Öyle ki tarihsel süreçte insanlık, bakır, bronz ve demir devirleri şeklinde maden kullanımına dayalı dönemlere ayrılmıştır. Devletler, madenlerin ekonomik ve stratejik öneminin farkında olarak genellikle bu alanda dikkatli politikalar geliştirmiş ve madenleri önemli bir gelir kaynağı olarak değerlendirmiştir. Osmanlı Devleti de madenler konusunda farklı yaklaşımlar benimsemiş ve bu zenginliklerin ekonomik ve askeri önemi hakkında sürekli bir farkındalık içinde olmuştur. Osmanlı madenciliği, özellikle ekonomik hayatın ve askeri malzemelerin temel hammaddesi olarak görülen madenlere gereken önemi vermiştir. Ancak, bazı durumlarda teknolojik yeniliklere uyum sağlanamaması ve maden çıkarmanın ithalat yoluyla maden temin etmekten daha pahalı hale gelmesi gibi sorunlar nedeniyle çeşitli zorluklar yaşanmıştır. Osmanlı Devleti, madencilik faaliyetlerini bazen özel sektöre bırakmış, bazen de doğrudan kendi yönetimi altına almıştır. Bu çalışma, Osmanlı Devleti’nde maden işletmeciliğinin devlet tarafından yürütüldüğü bir dönemi ve bu döneme ait kayıtları incelemektedir. İncelemenin temelini, Osmanlı arşivinde “emaneten idare edilen madenler” başlığıyla yer alan defterler oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında, özellikle emaneten idare sistemi ve bu sistemin maden işletmeciliğine yansımaları ele alınmaktadır.