Research Article
YAZILIKAYA ANITI ÜZERİNDEKİ SEMBOLLERİN GÖSTERGEBİLİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ VE SOFRA SERAMİKLERİNE YANSITILMASI
Abstract
Anadolu’nun tarihi, kültürel ve sanatsal zenginliklerinden biri olan Frig uygarlığı, bulunduğu coğrafyaya anıtsal yapılar, birçok estetik sanat eseri ile zanaat ürününü miras bırakmıştır. Bu uygarlığın en dikkat çekici eserlerinden biri olan kaya anıtları, Friglerin kültürel yaşantılarını ve inanç sistemlerini yansıtan son derece önemli örnekler arasında bulunmaktadır. Afyon, Kütahya ve Eskişehir sınırları içerisindeki Dağlık Frigya olarak bilinen bölgede yoğunlaşan bu anıtlar, bölgenin arkeolojik zenginliğini gözler önüne sermektedir. Bu anıtlardaki motiflerin analiz edilerek endüstriyel sofra seramiklerine yansıtılması önemli bir hedef olarak görülmüştür. Bu çalışmada, Frig kaya anıtlarının en bilinen örneklerinden biri olan Yazılıkaya bir diğer ismi ile Midas Anıtının incelenmesi, anıtta yer alan geometrik motiflerin analizlerinin yapılması, analiz edilen bu motiflerin özgün bir yaklaşım ile sanat/tasarım ilkeleri dikkate alınarak yorumlanması ve endüstriyel sofra seramiği dekor tasarımlarına yansıtılması üzerinde durulmuştur. Rekabetçi bir sektör olan sofra seramiği üretiminde özgün, estetik ve hikâyesi olan tasarımlar ortaya koyabilmek için yerel kültür unsurlarından esinlenmenin önemli bir yöntem olduğu düşünülmektedir. Bu bağlamda gerçekleştirilen çalışmada, Frig mimarisindeki estetik anlayış ve motiflerdeki sembolik göstergeler, günümüz sofra seramiği ürünlerine esin kaynağı olarak ticari bir ürüne dönüşmüş ve yerel kodların içerdiği hikâyeler ile kültür aktarımının bir aracı olması sağlanmaya çalışılmıştır. Bu araştırmada elde edilen sonuçların diğer sektörlere de örnek olması beklenmektedir.
Keywords
References
- Arslan, M. (2014). Antik Anadolu Medeniyeti Frigya (Phrygia) Uygarlığı Takıları ve Motiflerinin Tekstil Deseni Olarak Kullanılması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Basho, M. (2023) Midas Anıtı Bezemelerinin İzlenimci Yaklaşımla Özgün Örme Yüzey Tasarımında Yorumlanması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Eskişehir.
- Bülbül, C. (2009). Eski Anadolu Tarihinde Frigler. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (27), 79-95.
- Işıklar, T. (2008). Frig Yontu Sanatı ve Etkileşimleri (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Uysal, Ş. (2019). Frig Dönemi Heykel Sanatının Günümüz Heykel Sanatına Etkisi ile Uygulama Örnekleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
- Polat, Y. ve Avşar, A. (2020). Yazılıkaya/Midas Anıtı: Anıtta Gözlemlenen Bozulmalar Ve Koruma Önerileri. Amisos, 5 (8), 103-21.
- Şahin, S. (2018). Frig Vadisi’nin Sanatsal Dışavurumu ve Eser Analizleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 39, 185-206.
- Tüfekçi-Sivas, T. (1997). Eskişehir-Afyonkarahisar-Kütahya İl Sınırları İçindeki Phryg Kaya Anıtları. (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Yıldız, Z. (2019). Frig Vadisi Kaya Anıtları ve Anıtlardaki Görsel Sembollerin Linol Baskı Tekniği İle Yorumlanması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). T.C Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
- Berndt-Ersöz, S. (2006). Phrygian rock-cut shrines: Structure, function and cult practice. (Culture and history of the Ancient Near East). London: Brill. Dijital yayın. (https://dokumen.pub/phrygian-rock-cut-shrines-structure-function-and-cult-practice-9004152423-9789004152427.html) Erişim Tarihi: 15.01.2025
- Şentürk, A. E. (2019, Temmuz 26). Midas Anıtı. Anadolu Yazıları. https://anatolianscripts .com/ script/midas-aniti/ Erişim Tarihi: 18.01.2025
- Palacıoğlu, T. (2024). Sofra Ve Mutfak Eşyaları Dış Ticaret Raporu 2024, Züccaciyeciler Derneği. https://www.zucder.org.tr/docs/sofra-ve-mutfak-esyala ri-dis-ticaret-raporu-2024.pdf, Erişim Tarihi: 10.01.2025
- Tablo 1: Frig Kaya Anıtlarının İllere Göre Dağılımı (Özcan, 2023, ss. 925–926’dan derlenmiştir). Keramika Tasarım Merkezi Arşivi. Oluşturma tarihi: 2025.
- Tablo 2: Yazılıkaya Anıtı’nın göstergebilimsel açıdan incelenmesi. Keramika Tasarım Merkezi Arşivi. Oluşturma tarihi: 2025.
- Görsel 1: Knossos Sarayı'ndan 'Mavi Çocuk' veya 'Safran Toplayıcı' freski, https://www.meis terdrucke.com.tr/fine-art-baski/Minoan/1171112/Knossos-Saray%C4%B1'ndan-'Mavi-%C3 %87ocuk'-veya-'Safran-Toplay%C4%B1c%C4%B1'-freski.html. Erişim Tarihi: 11.01.2025.
- Görsel 2: İkiz İdollü Altar, Erdan, E. (2022) Friglerin Batıya Aktardıkları, T.C. Eskişehir Valiliği Şehir ve Değer Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2, sayı: 5, Sayfa 38. Erişim Tarihi: 11.01.2025.
- Görsel 3: Türkiye Kültür Portalı (2014). Yazılıkaya (Midas) Anıtı, https://www.kulturportali.gov.tr /turkiye/eskisehir /gezile cekyer/midas-aniti. Erişim Tarihi: 13.01.2025.
- Görsel 4: Turkish Museums (n.d.) Yazılıkaya Alınlık Bölümü, https://turkishmuseums.com/museum /detail /2044-eskisehir-midas-yazilikaya-orenyeri/2044/1. Erişim Tarihi: 15.01.2025.
- Görsel 5: Frig Vadileri (n.d.). Yazılıkaya Cephe Çizimi. https://frigvadileri.com.tr/midas-aniti-yazili-kaya/. Erişim Tarihi: 17.01.2025.
- Görsel 6: Kültür Envanteri (2024). Yazılıkaya Niş Bölümü, https://kulturenvanteri.com/tr/yer/midas-aniti/2010 1010_0 013_ mb_k/. Erişim Tarihi: 17.01.2025.
- Görsel 7: Anadolu Yazıtları (2019). Yazılıkaya Yazıtları, https://anatolianscripts.com/script/midas-aniti/. Erişim Tarihi: 18.01.2025.
- Görsel 8: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Yazılıkaya Alınlık Çizimi. Oluşturma Tarihi: 21.01.2025.
- Görsel 9: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Yazılıkaya Kiriş Motif Çizimi. Oluşturma Tarihi: 21.01.2025.
- Görsel 10: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Yazılıkaya Yan Çerçeve Motif Çizimi. Oluşturma Tarihi: 21.01.2025.
- Görsel 11: Keramika Tasarım Merkezi Arşivi (2025). Yazılıkaya Cephe Duvarı Motif Çizimi. Oluşturma Tarihi: 21.01.2025.
- Görsel 12: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Midas Anıtı Tasarım Örneği. Erişim Tarihi: 22.01.2025.
- Görsel 13: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Midas Anıtı Tasarım Örneği. Erişim Tarihi: 22.01.2025.
- Görsel 14: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Midas Anıtı Tasarım Örneği. Erişim Tarihi: 22.01.2025.
- Görsel 15: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Midas Anıtı Tasarım Örneği. Erişim Tarihi: 23.01.2025.
- Görsel 16: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Midas Anıtı Tasarım Örneği. Erişim Tarihi: 23.01.2025.
- Görsel 17: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Midas Anıtı Tasarım Örneği. Erişim Tarihi: 23.01.2025.
Year 2025,
Volume: 3 Issue: 1, 39 - 60, 30.05.2025
Abstract
References
- Arslan, M. (2014). Antik Anadolu Medeniyeti Frigya (Phrygia) Uygarlığı Takıları ve Motiflerinin Tekstil Deseni Olarak Kullanılması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Basho, M. (2023) Midas Anıtı Bezemelerinin İzlenimci Yaklaşımla Özgün Örme Yüzey Tasarımında Yorumlanması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Eskişehir.
- Bülbül, C. (2009). Eski Anadolu Tarihinde Frigler. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (27), 79-95.
- Işıklar, T. (2008). Frig Yontu Sanatı ve Etkileşimleri (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Uysal, Ş. (2019). Frig Dönemi Heykel Sanatının Günümüz Heykel Sanatına Etkisi ile Uygulama Örnekleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
- Polat, Y. ve Avşar, A. (2020). Yazılıkaya/Midas Anıtı: Anıtta Gözlemlenen Bozulmalar Ve Koruma Önerileri. Amisos, 5 (8), 103-21.
- Şahin, S. (2018). Frig Vadisi’nin Sanatsal Dışavurumu ve Eser Analizleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 39, 185-206.
- Tüfekçi-Sivas, T. (1997). Eskişehir-Afyonkarahisar-Kütahya İl Sınırları İçindeki Phryg Kaya Anıtları. (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Yıldız, Z. (2019). Frig Vadisi Kaya Anıtları ve Anıtlardaki Görsel Sembollerin Linol Baskı Tekniği İle Yorumlanması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). T.C Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
- Berndt-Ersöz, S. (2006). Phrygian rock-cut shrines: Structure, function and cult practice. (Culture and history of the Ancient Near East). London: Brill. Dijital yayın. (https://dokumen.pub/phrygian-rock-cut-shrines-structure-function-and-cult-practice-9004152423-9789004152427.html) Erişim Tarihi: 15.01.2025
- Şentürk, A. E. (2019, Temmuz 26). Midas Anıtı. Anadolu Yazıları. https://anatolianscripts .com/ script/midas-aniti/ Erişim Tarihi: 18.01.2025
- Palacıoğlu, T. (2024). Sofra Ve Mutfak Eşyaları Dış Ticaret Raporu 2024, Züccaciyeciler Derneği. https://www.zucder.org.tr/docs/sofra-ve-mutfak-esyala ri-dis-ticaret-raporu-2024.pdf, Erişim Tarihi: 10.01.2025
- Tablo 1: Frig Kaya Anıtlarının İllere Göre Dağılımı (Özcan, 2023, ss. 925–926’dan derlenmiştir). Keramika Tasarım Merkezi Arşivi. Oluşturma tarihi: 2025.
- Tablo 2: Yazılıkaya Anıtı’nın göstergebilimsel açıdan incelenmesi. Keramika Tasarım Merkezi Arşivi. Oluşturma tarihi: 2025.
- Görsel 1: Knossos Sarayı'ndan 'Mavi Çocuk' veya 'Safran Toplayıcı' freski, https://www.meis terdrucke.com.tr/fine-art-baski/Minoan/1171112/Knossos-Saray%C4%B1'ndan-'Mavi-%C3 %87ocuk'-veya-'Safran-Toplay%C4%B1c%C4%B1'-freski.html. Erişim Tarihi: 11.01.2025.
- Görsel 2: İkiz İdollü Altar, Erdan, E. (2022) Friglerin Batıya Aktardıkları, T.C. Eskişehir Valiliği Şehir ve Değer Araştırmaları Dergisi, Yıl: 2, sayı: 5, Sayfa 38. Erişim Tarihi: 11.01.2025.
- Görsel 3: Türkiye Kültür Portalı (2014). Yazılıkaya (Midas) Anıtı, https://www.kulturportali.gov.tr /turkiye/eskisehir /gezile cekyer/midas-aniti. Erişim Tarihi: 13.01.2025.
- Görsel 4: Turkish Museums (n.d.) Yazılıkaya Alınlık Bölümü, https://turkishmuseums.com/museum /detail /2044-eskisehir-midas-yazilikaya-orenyeri/2044/1. Erişim Tarihi: 15.01.2025.
- Görsel 5: Frig Vadileri (n.d.). Yazılıkaya Cephe Çizimi. https://frigvadileri.com.tr/midas-aniti-yazili-kaya/. Erişim Tarihi: 17.01.2025.
- Görsel 6: Kültür Envanteri (2024). Yazılıkaya Niş Bölümü, https://kulturenvanteri.com/tr/yer/midas-aniti/2010 1010_0 013_ mb_k/. Erişim Tarihi: 17.01.2025.
- Görsel 7: Anadolu Yazıtları (2019). Yazılıkaya Yazıtları, https://anatolianscripts.com/script/midas-aniti/. Erişim Tarihi: 18.01.2025.
- Görsel 8: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Yazılıkaya Alınlık Çizimi. Oluşturma Tarihi: 21.01.2025.
- Görsel 9: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Yazılıkaya Kiriş Motif Çizimi. Oluşturma Tarihi: 21.01.2025.
- Görsel 10: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Yazılıkaya Yan Çerçeve Motif Çizimi. Oluşturma Tarihi: 21.01.2025.
- Görsel 11: Keramika Tasarım Merkezi Arşivi (2025). Yazılıkaya Cephe Duvarı Motif Çizimi. Oluşturma Tarihi: 21.01.2025.
- Görsel 12: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Midas Anıtı Tasarım Örneği. Erişim Tarihi: 22.01.2025.
- Görsel 13: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Midas Anıtı Tasarım Örneği. Erişim Tarihi: 22.01.2025.
- Görsel 14: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Midas Anıtı Tasarım Örneği. Erişim Tarihi: 22.01.2025.
- Görsel 15: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Midas Anıtı Tasarım Örneği. Erişim Tarihi: 23.01.2025.
- Görsel 16: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Midas Anıtı Tasarım Örneği. Erişim Tarihi: 23.01.2025.
- Görsel 17: Keramika Tasarım Merkezi (2025). Midas Anıtı Tasarım Örneği. Erişim Tarihi: 23.01.2025.
There are 31 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Fine Arts, Ceramic Design |
| Journal Section | Araştırma Makalesi |
| Authors | |
| Publication Date | May 30, 2025 |
| Submission Date | March 20, 2025 |
| Acceptance Date | May 23, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 3 Issue: 1 |
