Makarnalık buğdayların ilk yetiştiriciliği, günümüzden 10 bin yıl önce Güneydoğu Anadolu’yu da kapsayan Bereketli Hilal bölgesinde yapılmış ve buradan dünyaya yayılmıştır. 2023 yılı TÜİK verilerine göre Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yer alan illerin (Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa ve Şırnak) toplam makarnalık buğday ekim alanı 407.249 hektar ve yaklaşık üretim miktarı da 1,8 milyon ton olmuştur. Aynı dönemde TMO tarafından ÇKS kayıtlarına göre bölgeden 466.604 ton makarnalık buğday alımı gerçekleştirilmiştir. Her ilden ayrı ayrı usulüne uygun olarak alınan numunelerde baremde grup belirleyici olarak dikkate alınan; nem oranı, protein oranı, hektolitre ağırlığı, dönmeli tane oranı, süne-kımıl tahribat oranı, çimlenmiş filizlenmiş tane oranı ve kusurlu taneler başlığı altında verilen diğer hububat tane oranı ve haşere tahribat oranı değerleri incelenmiştir. İncelenen alım kriterlerine göre; bölge makarnalık buğdaylarının ortalama nem oranı %8,29; hektolitre ağırlığı 81,39 kg; protein oranı %12,94; dönmeli tane oranı %30,99; süne-kımıl tahribat oranı %1,96; çimlenmiş filizlenmiş tane oranı %0,05; diğer hububat oranı %2,39 ve haşere tahribat oranı %0,19 olarak ortaya çıkmıştır. TMO’nun bu verilerine göre; hektolitre ağırlığı, çimlenmiş-filizlenmiş tane ve haşere tahribat oranı bakımından tüm iller I. grupta yer almıştır. Batman, Mardin ve Siirt illeri protein oranı bakımından; Batman, Mardin, Şanlıurfa illeri dönmeli tane oranı bakımından ve Gaziantep ve Şanlıurfa illeri de süne-kımıl tahribat oranı bakımından I. gruba girmiştir. Bu sonuçlar, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin kaliteli makarnalık buğday üretim potansiyelini ortaya çıkarmıştır.
The first cultivation of durum wheat took place 10.000 years ago in the Fertile Crescent region, which includes Southeastern Anatolia, and spread worldwide from there. According to 2023 Turkish Statistic Institution (TÜİK) data, the total durum wheat cultivation area in the Southeastern Anatolian provinces (Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, and Şırnak) was 407.249 hectares, with an approximate production of 1,8 million tons. In the same period, Turkish Grain Board (TMO) procured 466.604 tons of durum wheat from the region, as per Farmer Registry System (ÇKS) records. Samples properly collected from each province were analyzed for the following criteria, which are considered group-determining in the standards: moisture content (%), protein content (%), hectoliter weight (kg), vitreous kernel ratio (%), sunn pest damage ratio (%), sprouted grain ratio (%), and defective grains (including other cereal ratios and insect damage ratio). According to the examined procurement criteria, the regional averages for durum wheat were: Moisture content: 8,29%, Hectoliter weight: 81,39 kg, Protein content: 12,94%, Vitreous kernel ratio: 30,99%, Sunn pest damage ratio: 1,96%, Sprouted grain ratio: 0,05%, Other cereal ratio: 2,39%, Insect damage ratio: 0,19%. Based on TMO’s this data: All provinces fell into Group I for hectoliter weight, sprouted grain ratio, and insect damage ratio. Batman, Mardin, and Siirt qualified for Group I in protein content. Batman, Mardin, and Şanlıurfa met Group I standards for vitreous kernel ratio. Gaziantep and Şanlıurfa achieved Group I in sunn pest damage ratio. These results reveal the high-quality durum wheat production potential of the Southeastern Anatolia Region.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Agricultural Engineering (Other) |
Journal Section | Review Article |
Authors | |
Early Pub Date | July 1, 2025 |
Publication Date | June 30, 2025 |
Submission Date | May 22, 2025 |
Acceptance Date | June 27, 2025 |
Published in Issue | Year 2025 Volume: 8 Issue: 1 |