Folklor Akademi Dergisi

Abstract

Yapay zekâ ve dijital bilinç figürlerinin anlatılardaki artan görünürlüğü, klasik kahraman yapılarında yeni okumaları mümkün kılmaktadır. Bu çalışma, posthümanizm perspektifinden hareketle kahramanın yolculuğunu yeniden değerlendirmekte ve dijital çağda monomit yapısının dönüşümünü analiz etmektedir. Anlatı geleneği, sözlü kültürden yazılı kültüre, oradan da dijital kültüre evrilirken, bu dönüşüm yalnızca anlatının biçimini değiştirmekle kalmayıp kahramanlık anlayışını ve işlevini de köklü bir biçimde yeniden tanımlamıştır. Sözlü ve yazılı kültürde kahramanlık, topluma rehberlik eden ve insanlığın ortak değerlerini yansıtan figürler üzerinden inşa edilirken, dijital kültürde bu figürler, teknolojik araçlar ve yapay zekâ ile bütünleşmiş posthüman varlıklara dönüşmüştür. Anlatıların yapısal çözümlemelerine yönelik olarak çeşitli kuram ve yöntemler geliştirilmiştir. Kahraman olgusunun mit, masal ve destan gibi sözlü kültür ürünlerinde ana unsur olarak ele alınması, bu anlatılardaki kahramanlık yapılarının kuramsal çerçevede incelenmesini beraberinde getirmiştir. Joseph Campbell’in Kahramanın Sonsuz Yolculuğu adlı çalışmasındaki monomit kuramı, kahramanın maceraya çağrı, eşik geçişi, denemeler, ödül ve dönüş yolculuğu gibi evrelerden geçtiğini savunarak, bu anlatı yapısını evrensel bir model olarak sunmuştur. Başlangıçta mitolojik ve edebi metinlere dayalı olarak analiz edilen monomit kavramı, günümüzde sinema, televizyon ve dijital platformlardaki anlatılarla genişletilmiştir. Makalede, Transcendence, Upgrade ve Lucy gibi modern anlatılar incelenerek, kahramanların dijital bilinç, yapay zekâ ve biyoteknoloji aracılığıyla insan-sonrası bir varoluşa geçiş süreci analiz edilmiştir. Bu bağlamda, monomit yapısındaki kahramanlık aşamalarının posthümanist bağlamda nasıl yeniden şekillendiği ortaya konulmuştur. Analizler, dönüş yolculuğunun artık biyolojik kimliğe geri dönüşle değil, dijital ve posthüman bir varoluşla tamamlandığını göstermektedir. Dijital çağın kahramanı, insanlığa somut bir armağan getiren bir figür olmaktan çıkarak insanlığı dönüştüren ve dijital dünyadaki varoluşun sınırlarını sorgulayan bir kimliğe bürünmüştür. Dijital bilinç, kahramanı sonsuz bir yolculuğa mahkûm edebilirken, bu durum dönüş yolculuğunu imkânsız kılmakta ve kahramanı sürekli bir yeniden inşa sürecine itmektedir. Böylece, kahraman artık biyolojik bir varlık olmanın ötesinde teknolojik ve dijital dünyayla bütünleşmiş posthüman bir figür olarak varlık göstermektedir. Özellikle dijital çağın hikâye anlatım araçları, kahraman yolculuğu modelini yeniden yorumlamış ve posthümanist bağlamda kahraman figürünün nasıl dönüştüğüne dair yeni analiz imkânları sunmuştur. Bu gelişmeler, geleneksel anlatı yapılarının dijital dünyadaki yansımalarını ve kahramanlık kavramının nasıl evrildiğini anlamak açısından önemli bir zemin oluşturmaktadır.