Arkeolojik Belgelemede Teknolojik Yaklaşımlar: Yazılıkaya/Midas Kale Çalışmaları
Year 2025,
Volume: 10 Issue: 3, 364 - 374
Yusuf Polat
,
Rahşan Tamsü Polat
Abstract
Arkeolojik alanlarda yapılan kazılar ile elde edilen arkeolojik verilerin bir araya toplanmasında, işlenmesinde, belgelenmesinde ve elde edilen sonuçların sunumunda yeni teknolojilerin kullanımı yaygınlaşmaktadır. Bu bağlamda, Eskişehir ili Han ilçesi Yazılıkaya Mahallesi'nde bulunan Yazılıkaya/Midas Kale Arkeolojik Kazısında, alanda ve kazı yapılan bölümlerde 3B modelleme, Ortofoto, CBS uygulamaları yapılarak kazı sonucu elde edilen buluntuların değerlendirilmesi ile karşılaştırılmasında yeni teknolojiler yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmalar sonucunda, alana ve arkeolojik materyallere farklı perspektiflerden yaklaşılarak ayrıntılı görüntüler elde edilmiş, alanın bütünsel olarak algılanmasına ve arkeolojik alan ile buluntu çalışmalarının mümkün olduğunca yüksek hassasiyetle analiz edilmesine olanak sağlanmıştır. Aynı zamanda elde edilen görüntüler vektörel çizime dönüştürülerek arkeolojik alan tanım ve karşılaştırmalarda kullanılmıştır. Kale’de yürütülen kazı süreci ve sonrasında ofis ortamında gerçekleştirilen çalışmaların süresini kısaltması ve iş yükünü hafifletmesi, bu uygulamaların kullanılmasını ve yaygınlaşmasını teşvik etmektedir. Bu belgeleme çalışmalarının sonuçları, 71 yılın ardından 2022 yılında tekrar başlatılan Yazılıkaya/Midas Kale kazılarında ilk defa ortaya çıkartılan arkeolojik küçük buluntu ve mimari buluntular üzerinde uygulanarak sunulacaktır.
Supporting Institution
Bu çalışma Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) tarafından SBA-2024-2529 proje no’su ile desteklenmiştir.
References
- Alyilmaz, C., Yakar,M. & Yılmaz,H.M.(2010). Drawing Of Petroglyphs In Mongolia By Close Range Photogrammetry. Scientific-Research and Essays, 5(11), 1216–1222
- Alyilmaz, C., Alyilmaz, S., & Yakar, M. (2010). Measurement of petroglyhps (rock of arts) of Qobustan with close range photogrammetry. International Archives of Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 38(Part 5), 29-32
- Berndt, D. (2002). Midasstadt in Phrygien. Eine sagenumwobene Stätte im Anatolischen Hochland,
Mainz Am Rhein, Verlag Philipp von Zabern
- Çambel, H. (1948). Frikya’da, Midas Şehri Yanında Bulunan Prehistorik Mezar, Türk Tarih Kongresi,
Sayı: IV, TTK Basımevi, Ankara, 228-229.
- Çelik, M. Ö., & Yakar, M. (2023). Arazi kullanımı ve Arazi Örtüsü Değişikliklerinin Uzaktan Algılama ve CBS Yöntemi ile İzlenmesi: Mersin, Türkiye Örneği. Türkiye Coğrafi Bilgi Sistemleri Dergisi, 5(1), 43-51. https://doi.org/10.56130/tucbis.1300704.
- Débarre, S. (2021). Kuruluşundan I. Dünya Savaşı’na:Osmanlı Harita Encümeni (1909–1919) (S. Tertemiz, çev.). Harp Tarihi Dergisi (4), 131-155.
- Doğan, Y., & Yakar, M. (2018). GIS and three-dimensional modeling for cultural heritages. International Journal of Engineering and Geosciences, 3(2), 50-55.
https://doi.org/10.26833/ijeg.378257
- Dogan, Y. Yakar, M., (2019). 3D Reconstruction of residential areas with SfM photogrammetry. In Advances in Remote Sensing and Geo Informatics Applications: Proceedings of the 1st Springer Conference of the Arabian Journal of Geosciences (CAJG-1), Tunisia 2018 (pp. 73-75). Springer International Publishing.
- Dörtbudak, E. B. & Akça, Ş. (2024). Comparing photogrammetry and smartphone LIDAR for 3D
documentation: Kızılkoyun Necropolis case study, Advanced LiDAR, 4(1), 19-27.
https://publish.mersin.edu.tr/index.php/lidar/article/view/1369
- Gabriel, A. (1952). Phrygie expolarition archeologique II, la cite de Midas topographie, La site et les foiles,
Paris: Boccard Press.
- Gabriel, A. (1965). Phrygie. Exploration Archéologique IV. La Cité de Midas Architecture, Paris.
- Forte, Maurizio. (2014). 3D Archaeology: New Perspectives and Challenges—The Example of
Çatalhöyük. Journal of Eastern Mediterranean Archaeology & Heritage Studies, 2(1), 1–29.
https://doi.org/10.5325/jeasmedarcherstu.2.1.0001
- Güngördü, F. V. (2022). Arkeolojik Yüzey Araştırmalarında Dijital Teknolojilerin Kullanımı:
Nenesu Projesi Örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(Dijitalleşme), 142-
150.
https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1121801
- Haspels, C.H.E. (1971). The Highlands of Phrygia. Sites and monuments. Princeton:Princeton University
Press.
- Haspels, C.H.E. (1981). Midas Şehri Kazısı, Belleten, XLV/II, Sayı:178, TTK Basımevi, Ankara, 1-5.
- Karabacak, A., & Yakar, M. (2023). 3D Modeling of Mufti Abdullah Sıddık Mosque using Wearable Mobile
LiDAR. Advanced LiDAR, 3(1), 01–09. https://publish.mersin.edu.tr/index.php/lidar/article/view/865
- Yakar, M., & Dogan, Y. (2019). 3D Reconstruction of residential areas with SfM photogrammetry. In Advances in Remote Sensing and Geo Informatics Applications: Proceedings of the 1st Springer Conference of the Arabian Journal of Geosciences (CAJG-1), Tunisia 2018 (pp. 73-75). Springer International Publishing..
- Kanun, E., Alptekin, A., & Yakar, M. (2021). Cultural heritage modelling using UAV photogrammetric
methods: a case study of Kanlıdivane archeological site. Advanced UAV, 1(1), 24-33.
- Kanun, E., Alptekin, A., Karataş, L., & Yakar, M. (2022). The use of UAV photogrammetry in modeling
ancient structures: A case study of “Kanytellis”. Advanced UAV, 2(2), 41-50.
- Karataş, L., Alptekin, A., & Yakar, M. (2022). Elimination of unqualified additions that distort the silhouette of
the historical places: Artuklu example. Advanced Land Management, 2(2), 89–98.
https://publish.mersin.edu.tr/index.php/alm/article/view/733
- Mohammed, O., & Yakar, M. (2016). Yersel fotogrametrik yöntem ile ibadethanelerin modellenmesi. Selcuk University Journal of Engineering Sciences, 15(2), 85-95. (2024).
- Mülazimoğlu, E., & Başaraner, M. (2019). User-centered design and evaluation of multimodal tourist maps.
International Journal of Engineering and Geosciences, 4(3), 115-128.
https://doi.org/10.26833/ijeg.535630
- Onyıl, H. İbrahim. (2022). Geospatial intelligence (GeoINT) risk maps producing with geographic
information systems (GIS) and creation of the 2D simulation model. Advanced GIS, 2(1), 01–07.
https://publish.mersin.edu.tr/index.php/agis/article/view/80
- Önder, M., Güntel, A., & Kaya, Ö.Y. (2022). A geographical information systems (GIS) perspective
on European green deal and sustainability. Advanced GIS, 2(1), 33–37. https://publish.mersin.edu.tr/index.php/agis/article/view/266
- Özdemir, İ., & Güngör, A. (2024). Documentation of Archaeological Excavation Sites with Terrestrial
Laser Scanning and UAV Photogrammetry Methods. Advanced LiDAR, 4(1), 28–32.
https://publish.mersin.edu.tr/index.php/lidar/article/view/1524
- Özgüner, N.P. (2021). Arkeolojide Dijitalleşme ve Türkiye’de Arkeoloji Eğitimi. TARE: Türk Arkeoloji
Ve Kültürel Miras Enstitüsü Dergisi, sayı: 1, 117-42. https://doi.org/10.54930/TARE.2021.4.
- Polat, Y., & Altan, M. (2012). Yazılıkaya-Midas vadisi’nde
Yer Alan Kalelerin Konumsal İlişkilerinin 2 ve 3boyutlu modellenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1),131-142.
- Polat, Y., & Tamsü Polat, R. (2020). Arkeolojik Alanların 3B Modelleme ve 360 Derece Panoramik Görüntü
ile Anlatımı: Yazılıkaya/Midas Vadisi ve Midas Kale Örneği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler
Dergisi, 19(3), 647-663.
https://doi.org/10.21547/jss.742530
- Polat, Y. (2020). Phrygler dinsel mekânlarını nasıl koruyordu? Midas vadisi kaleleri, Turkish Studies-
Social, 15(2), 317-334.
https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies
- Polat, Y., Tamsü Polat R., & Yürük, M.B. (2024). 2022 Yılı yazılıkaya/Midas Kale Kazısı, 43. Kazı Sonuçları
Toplantısı, Cilt: 3, 419-433, Ankara.
- Ramsay, W.M. (1882). The Rock Necropolies of Phrygia, JHS, III, London, 1-68.
- Roller, L. E. (1999). In Search of God the Mother. The Cult of Anatolian Cybele, Berkeley-Los Angeles-London.
- Senkal, E., Kaplan, G., & Avdan, U. (2021). Accuracy assessment of digital surface models from
unmanned aerial vehicles’ imagery on archaeological sites. International Journal of
Engineering and Geosciences, 6(2), 81-89. https://doi.org/10.26833/ijeg.696001
- Şahin, M. A., & Yakar, M. (2021). WebGIS Technology and Architectures. Advanced GIS (AGIS) Journal, 1(1),
22–26.
https://publish.mersin.edu.tr/index.php/agis/article/view/63
- Şasi, A., & Yakar, M. (2018). Photogrammetric modelling of Hasbey Dar’ülhuffaz (Masjid) using an unmanned
aerial vehicle. International Journal of Engineering and Geosciences, 3(1), 6-11.
https://doi.org/10.26833/ijeg.328919
- Talbert, R. J. A. (2000), Barrington Atlas of The Grek and Roman World Map by Map Directory,
Volume: II, Princeton University Pres.
- Tamsü Polat, R. (2010). Yeni buluntular ışığında Phryg kaya altarları ve bir tipoloji önerisi. Anadolu
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 203-221.
- Tamsü Polat, R., Polat, Y., Sancaktar, H., & Yürük, M.B. (2019), “Eskişehir İli Yazılıkaya/Midas Vadisi Yüzey
Araştırması 2017”, AST, 36/3, Ankara, 261-278.
- Tosun Çolak, Ş., & Çolak, A. T. (2024). Aksaray Müzesi’nde bulunan Hitit Steli’nin 3B modellenmesi ve sesli
rehberlik oluşturulması. Geomatik, 9(2), 238-244.
https://doi.org/10.29128/geomatik.1427357
- Ünel, F. B., Kuşak, L., Çelik, M., Alptekin, A., & Yakar, M. (2020). Kıyı çizgisinin belirlenerek mülkiyet durumunun incelenmesi. Türkiye Arazi Yönetimi Dergisi, 2(1), 33-40..
- Yakar, M., Kabadayı, A., Yiğit, A. Y., Çıkıkcı, K., vd. (2016). Emir Saltuk Kümbeti Fotogrametrik Rölöve Çalişmasi
Ve 3Boyutlu Modellenmesi. Geomatik, 1(1), 14-18.
https://doi.org/10.29128/geomatik.294073
- Yakar, M., Yilmaz, H. M. & Mutluoglu, O. (2010). Close range photogrammetry and robotic total station in volume calculation. International Journal of the Physical Sciences. 5(2), 086-096
- Yakar, M., Yılmaz, H. M. & Mutluoǧlu, Ö. (2010). Comparative evaluation of excavation volume by TLS and total topographic station-based methods. Lasers in Eng, 19, 331-345.
- Yakar, M., Yildiz, F., Alyilmaz, C., & Yilmaz, H. M. (2009). Photogrammetric study for Sircali Medrese Door. In 9-th International Multidisciplinary Scientific GeoConference SGEM 2009 (pp. 879-884
- Yurtsever, A. (2023). Taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının yeni nesil LiDAR sensörlü tablet bilgisayar ile belgelenmesi. Geomatik, 8(2), 200-207. https://doi.org/10.29128/geomatik.1209701
Year 2025,
Volume: 10 Issue: 3, 364 - 374
Yusuf Polat
,
Rahşan Tamsü Polat
References
- Alyilmaz, C., Yakar,M. & Yılmaz,H.M.(2010). Drawing Of Petroglyphs In Mongolia By Close Range Photogrammetry. Scientific-Research and Essays, 5(11), 1216–1222
- Alyilmaz, C., Alyilmaz, S., & Yakar, M. (2010). Measurement of petroglyhps (rock of arts) of Qobustan with close range photogrammetry. International Archives of Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 38(Part 5), 29-32
- Berndt, D. (2002). Midasstadt in Phrygien. Eine sagenumwobene Stätte im Anatolischen Hochland,
Mainz Am Rhein, Verlag Philipp von Zabern
- Çambel, H. (1948). Frikya’da, Midas Şehri Yanında Bulunan Prehistorik Mezar, Türk Tarih Kongresi,
Sayı: IV, TTK Basımevi, Ankara, 228-229.
- Çelik, M. Ö., & Yakar, M. (2023). Arazi kullanımı ve Arazi Örtüsü Değişikliklerinin Uzaktan Algılama ve CBS Yöntemi ile İzlenmesi: Mersin, Türkiye Örneği. Türkiye Coğrafi Bilgi Sistemleri Dergisi, 5(1), 43-51. https://doi.org/10.56130/tucbis.1300704.
- Débarre, S. (2021). Kuruluşundan I. Dünya Savaşı’na:Osmanlı Harita Encümeni (1909–1919) (S. Tertemiz, çev.). Harp Tarihi Dergisi (4), 131-155.
- Doğan, Y., & Yakar, M. (2018). GIS and three-dimensional modeling for cultural heritages. International Journal of Engineering and Geosciences, 3(2), 50-55.
https://doi.org/10.26833/ijeg.378257
- Dogan, Y. Yakar, M., (2019). 3D Reconstruction of residential areas with SfM photogrammetry. In Advances in Remote Sensing and Geo Informatics Applications: Proceedings of the 1st Springer Conference of the Arabian Journal of Geosciences (CAJG-1), Tunisia 2018 (pp. 73-75). Springer International Publishing.
- Dörtbudak, E. B. & Akça, Ş. (2024). Comparing photogrammetry and smartphone LIDAR for 3D
documentation: Kızılkoyun Necropolis case study, Advanced LiDAR, 4(1), 19-27.
https://publish.mersin.edu.tr/index.php/lidar/article/view/1369
- Gabriel, A. (1952). Phrygie expolarition archeologique II, la cite de Midas topographie, La site et les foiles,
Paris: Boccard Press.
- Gabriel, A. (1965). Phrygie. Exploration Archéologique IV. La Cité de Midas Architecture, Paris.
- Forte, Maurizio. (2014). 3D Archaeology: New Perspectives and Challenges—The Example of
Çatalhöyük. Journal of Eastern Mediterranean Archaeology & Heritage Studies, 2(1), 1–29.
https://doi.org/10.5325/jeasmedarcherstu.2.1.0001
- Güngördü, F. V. (2022). Arkeolojik Yüzey Araştırmalarında Dijital Teknolojilerin Kullanımı:
Nenesu Projesi Örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(Dijitalleşme), 142-
150.
https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1121801
- Haspels, C.H.E. (1971). The Highlands of Phrygia. Sites and monuments. Princeton:Princeton University
Press.
- Haspels, C.H.E. (1981). Midas Şehri Kazısı, Belleten, XLV/II, Sayı:178, TTK Basımevi, Ankara, 1-5.
- Karabacak, A., & Yakar, M. (2023). 3D Modeling of Mufti Abdullah Sıddık Mosque using Wearable Mobile
LiDAR. Advanced LiDAR, 3(1), 01–09. https://publish.mersin.edu.tr/index.php/lidar/article/view/865
- Yakar, M., & Dogan, Y. (2019). 3D Reconstruction of residential areas with SfM photogrammetry. In Advances in Remote Sensing and Geo Informatics Applications: Proceedings of the 1st Springer Conference of the Arabian Journal of Geosciences (CAJG-1), Tunisia 2018 (pp. 73-75). Springer International Publishing..
- Kanun, E., Alptekin, A., & Yakar, M. (2021). Cultural heritage modelling using UAV photogrammetric
methods: a case study of Kanlıdivane archeological site. Advanced UAV, 1(1), 24-33.
- Kanun, E., Alptekin, A., Karataş, L., & Yakar, M. (2022). The use of UAV photogrammetry in modeling
ancient structures: A case study of “Kanytellis”. Advanced UAV, 2(2), 41-50.
- Karataş, L., Alptekin, A., & Yakar, M. (2022). Elimination of unqualified additions that distort the silhouette of
the historical places: Artuklu example. Advanced Land Management, 2(2), 89–98.
https://publish.mersin.edu.tr/index.php/alm/article/view/733
- Mohammed, O., & Yakar, M. (2016). Yersel fotogrametrik yöntem ile ibadethanelerin modellenmesi. Selcuk University Journal of Engineering Sciences, 15(2), 85-95. (2024).
- Mülazimoğlu, E., & Başaraner, M. (2019). User-centered design and evaluation of multimodal tourist maps.
International Journal of Engineering and Geosciences, 4(3), 115-128.
https://doi.org/10.26833/ijeg.535630
- Onyıl, H. İbrahim. (2022). Geospatial intelligence (GeoINT) risk maps producing with geographic
information systems (GIS) and creation of the 2D simulation model. Advanced GIS, 2(1), 01–07.
https://publish.mersin.edu.tr/index.php/agis/article/view/80
- Önder, M., Güntel, A., & Kaya, Ö.Y. (2022). A geographical information systems (GIS) perspective
on European green deal and sustainability. Advanced GIS, 2(1), 33–37. https://publish.mersin.edu.tr/index.php/agis/article/view/266
- Özdemir, İ., & Güngör, A. (2024). Documentation of Archaeological Excavation Sites with Terrestrial
Laser Scanning and UAV Photogrammetry Methods. Advanced LiDAR, 4(1), 28–32.
https://publish.mersin.edu.tr/index.php/lidar/article/view/1524
- Özgüner, N.P. (2021). Arkeolojide Dijitalleşme ve Türkiye’de Arkeoloji Eğitimi. TARE: Türk Arkeoloji
Ve Kültürel Miras Enstitüsü Dergisi, sayı: 1, 117-42. https://doi.org/10.54930/TARE.2021.4.
- Polat, Y., & Altan, M. (2012). Yazılıkaya-Midas vadisi’nde
Yer Alan Kalelerin Konumsal İlişkilerinin 2 ve 3boyutlu modellenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1),131-142.
- Polat, Y., & Tamsü Polat, R. (2020). Arkeolojik Alanların 3B Modelleme ve 360 Derece Panoramik Görüntü
ile Anlatımı: Yazılıkaya/Midas Vadisi ve Midas Kale Örneği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler
Dergisi, 19(3), 647-663.
https://doi.org/10.21547/jss.742530
- Polat, Y. (2020). Phrygler dinsel mekânlarını nasıl koruyordu? Midas vadisi kaleleri, Turkish Studies-
Social, 15(2), 317-334.
https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies
- Polat, Y., Tamsü Polat R., & Yürük, M.B. (2024). 2022 Yılı yazılıkaya/Midas Kale Kazısı, 43. Kazı Sonuçları
Toplantısı, Cilt: 3, 419-433, Ankara.
- Ramsay, W.M. (1882). The Rock Necropolies of Phrygia, JHS, III, London, 1-68.
- Roller, L. E. (1999). In Search of God the Mother. The Cult of Anatolian Cybele, Berkeley-Los Angeles-London.
- Senkal, E., Kaplan, G., & Avdan, U. (2021). Accuracy assessment of digital surface models from
unmanned aerial vehicles’ imagery on archaeological sites. International Journal of
Engineering and Geosciences, 6(2), 81-89. https://doi.org/10.26833/ijeg.696001
- Şahin, M. A., & Yakar, M. (2021). WebGIS Technology and Architectures. Advanced GIS (AGIS) Journal, 1(1),
22–26.
https://publish.mersin.edu.tr/index.php/agis/article/view/63
- Şasi, A., & Yakar, M. (2018). Photogrammetric modelling of Hasbey Dar’ülhuffaz (Masjid) using an unmanned
aerial vehicle. International Journal of Engineering and Geosciences, 3(1), 6-11.
https://doi.org/10.26833/ijeg.328919
- Talbert, R. J. A. (2000), Barrington Atlas of The Grek and Roman World Map by Map Directory,
Volume: II, Princeton University Pres.
- Tamsü Polat, R. (2010). Yeni buluntular ışığında Phryg kaya altarları ve bir tipoloji önerisi. Anadolu
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 203-221.
- Tamsü Polat, R., Polat, Y., Sancaktar, H., & Yürük, M.B. (2019), “Eskişehir İli Yazılıkaya/Midas Vadisi Yüzey
Araştırması 2017”, AST, 36/3, Ankara, 261-278.
- Tosun Çolak, Ş., & Çolak, A. T. (2024). Aksaray Müzesi’nde bulunan Hitit Steli’nin 3B modellenmesi ve sesli
rehberlik oluşturulması. Geomatik, 9(2), 238-244.
https://doi.org/10.29128/geomatik.1427357
- Ünel, F. B., Kuşak, L., Çelik, M., Alptekin, A., & Yakar, M. (2020). Kıyı çizgisinin belirlenerek mülkiyet durumunun incelenmesi. Türkiye Arazi Yönetimi Dergisi, 2(1), 33-40..
- Yakar, M., Kabadayı, A., Yiğit, A. Y., Çıkıkcı, K., vd. (2016). Emir Saltuk Kümbeti Fotogrametrik Rölöve Çalişmasi
Ve 3Boyutlu Modellenmesi. Geomatik, 1(1), 14-18.
https://doi.org/10.29128/geomatik.294073
- Yakar, M., Yilmaz, H. M. & Mutluoglu, O. (2010). Close range photogrammetry and robotic total station in volume calculation. International Journal of the Physical Sciences. 5(2), 086-096
- Yakar, M., Yılmaz, H. M. & Mutluoǧlu, Ö. (2010). Comparative evaluation of excavation volume by TLS and total topographic station-based methods. Lasers in Eng, 19, 331-345.
- Yakar, M., Yildiz, F., Alyilmaz, C., & Yilmaz, H. M. (2009). Photogrammetric study for Sircali Medrese Door. In 9-th International Multidisciplinary Scientific GeoConference SGEM 2009 (pp. 879-884
- Yurtsever, A. (2023). Taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının yeni nesil LiDAR sensörlü tablet bilgisayar ile belgelenmesi. Geomatik, 8(2), 200-207. https://doi.org/10.29128/geomatik.1209701