Abstract
Islam is the final religion revealedand the Quran is the sacred scripture of this faith. Prophet Muhammad
(PBUH) interpreted and applied this religion through his words and actions, embodying it in his life. The Hadiths represent the practical application of the Quran in our social lives. The Companions of the Prophet wrote down the Quran, listened to the Hadiths from Prophet Muhammad (PBUH), and transmitted them to one another. Both during the lifetime of Prophet Muhammad (PBUH) and in the era of the Companions, the Isnad was employed. The Isnad is the chain of narrators involved in transmitting the Hadiths and also serves as a written document that traces the lineage through which the Hadiths have reached us. Indeed, this system is one that Allah has exclusively designated for Muslims and it has not been employed by any other nation throughout history. Through the Isnad, Islam has been preserved and protected from any form of distortion. Each narrator in the Isnad chain functions as a footnote, pointing to a written source. This holds considerable significance regarding the reliability of the transmitted Hadiths. Particularly, with the onset of the fitna movements following the martyrdom of Uthman, the scrutiny of the Isnad in Hadith transmission became even more critical and gradually developed into a scholarly discipline. Before the advent of Islam, the use of Isnad, albeit in a simpler form, was already present, especially among the Arabs. Much knowledge was transmitted to subsequent generations through this method during that period. Some biased Orientalists have argued that the Isnad system is not exclusive to Islam, claiming that it was used in earlier religions such as Judaism, Christianity, and Buddhism. However, their claim has remained at a superficial level and has not been substantiated. In fact,
certain historical and scholarly facts have demonstrated the inaccuracies of their assertion. The main purpose of this study is to reveal the value of isnad in terms of hadith narration and to prove that it is a scientific method that belongs only to Muslims. According to our research, isnad was used in its simple form in the Arab society of the period of ignorance rather than in various religions. However, with Islam, it turned into a scientific discipline and was used in various sciences, especially hadith.
Keywords
References
- “Apokrif”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Apokrif, Erişim: 09 Haziran 2025.
- “Kanonik”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Kanonik, Erişim: 09 Haziran 2025.
- “Karaim”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Karaim_Yahudili%C4%9Fi, Erişim: 09 Haziran 2025.
- “Sefarad”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Sefarad_Yahudileri, Erişim: 09 Haziran 2025.
- A’zamî, Muhammed Mustafa. İslam Fıkhı ve Sünnet Oryantalist J. Schacht’a Eleştiri, çev. Mustafa Ertürk. İstanbul: Z Yayıncılık, 1996.
- Ahterî, Mustafa b. Şemsuddin el-Karahisârî. Ahterî Kebîr. Dersaadet: 1310.
- Akalın, Şükrü Halûk vd. “maruf”, Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2011.
- Akseki, Ahmed Hamdi. İslâm Dini. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, ts.
- Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, ts.
- Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2012.
- Bağcı, H. Musa. Hadis Rivayetinde Sahabenin Kavrama ve Nakletme Sorunu. Ankara: İlâhiyât, 2004.
- Bağcı, H. Musa. Hadis Tarihi ve Usûlü. Ankara: Bilay Araştırma Yayınları, 2018.
- Bekkârî, Abdullah b. Vehb. Müsned, thk. Ebû Abdillah Muhyiddin b. Cemâl. [b.y.] Dâru’tTevhîd li İhyâi’t-Turâs, 2007.
- Buhârî, Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Muğire. Sahîh. Beyrut: Daru İhyâi’t-Turâsi’lArabî, ts.
- Çakan, İsmail Lütfi – Solmaz, N. Mehmed. Kur’an-ı Kerim’e Göre Peygamberler ve Tevhid Mücadelesi. İstanbul: Altınoluk, 1994.
- Çakan, İsmail Lütfi. Hadis Usûlü. İstanbul: İFAV, 1993.
- Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eşas es-Sicistânî el-Ezdî. Sünen, thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamid. İstanbul: Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
- Evgin, Abdulkadir. Hadislerde Hızır-Gayb İlişkisi. Ankara: İlâhiyât, 2007.
- Graham, William Albert. “Traditionalism in Islam: An Essay in Interpretation”, The Journal Interdisciplinary History, 23/3 (1993), s. 495-522.
- Hâkim en-Nisâbûrî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdullah. el-Medhal ilâ Kitâbi’l-İklîl, thk. Fuad Abdulmunim Ahmed. İskenderiye: Dâru’d-Da've, ts.
- Halil b. Ahmed el-Ferâhîdî. Kitabu’l-Ayn, thk. Abdulhamid Hendâvî. Beyrut: Dâru’lKutubi’l-İlmiyye, 2003.
- Hatip el-Bağdâdî, Ahmed b. Ali Ebûbekr. Kitâbu’l-Kifâye fî ilmi’r-Rivâye. Beyrut: Dâru’lKutubi’l-İlmiyye, 1988.
- Hatipoğlu, Haydar. Sünen-i İbni Mâce Tercemesi ve Şerhi. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2012.
- Hıdır, Özcan. Yahudi Kültürü ve Hadisler. İstanbul: İnsan Yayınları, 2010.
- Horovitz, Josef. “Alter und Ursprung des Isnad”, 8/44 Mişna/Babil Talmud’u.
- Itr, Nureddin. Menhecü’n-Nakd fî Ulûmi’l-Hadis. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1992.
- İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillah b. Muhammed. et-Temhîd limâ fi’l-Muvatta’ mine’l-Meânî ve’l-Esânîd, thk. Mustafa b. Ahmed el-Ulvî – Muhammed Abdulkadir elBekrî. Mağrib: Vizâretu’l-Umûmi’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1387.
- İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed. Müsned. Beyrut: ts.
- İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd. el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ahvâlu ve’n-Nihel. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, ts.
- İbn Kesîr, Ebu’l-Fida İmaduddin İsmail. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 1969.
- İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. Sünen. Mısır: İsa el-Bâbî el-Halebî ve Şurekâuh, ts.
- İbn Manzûr, Cemaluddin Muhammed b. Mukerrem. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru Sadr, 2014.
- İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Takıyyuddin Ahmed b. Abdülhalim. Minhâcü’s-Sünneti’nNebeviyye, thk. Muhammed Râşid Sâlim. Riyad: Camiatu İmam Muhammed, 1986.
- İbnu’l-Esîr, Mecdüddin Ebü’s-Sâdât el-Mübârek b. Muhammed el-Cezerî. en-Nihâye fî Ğarîbi’l-Hadîs ve’l-Eser, thk. Halil b. Me’mûn Şeyhâ. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 2011.
- İbnu’s-Salah, Ebû Amr Osman b. Abdirrahman eş-Şehrezûrî. Mukaddimetu İbni’s-Salah fî Ulûmi’l-Hadîs. Beyrut: Müessesetu’l-Kutubis-Sekâfe, 1999.
- İbnu’s-Salah, Ebû Amr Osman b. Abdirrahman eş-Şehrezûrî. Ulûmu’l-Hadis, thk. Nureddin Itr. Beyrut: Daru’l-Fikri’l-Muâsir, 1998.
- İsfahânî, Ebû Mûsa Muhammed b. Ebî İsa el-Medînî. el-Mecûu’l-Muğîs fî Ğarîbi’l-Kur’an ve’l-Hadîs, thk. Abdulkerim el-Azbâvî. Mekke: Câmiatu Ummi’l-Kura, 2005.
- İsfahânî, Hüseyin b. Muhammed er-Rağıb. “feseke”, Müfredâtu Elfâzi’l-Kur’ân, thk. Safvân Adnan Dâvûdî. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 2011.
- Kanar, Mehmet. “ma’rûf”, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Derin Yayınları, 2003.
- Karakaş, Ali. Hadis Oksidentalizmi ve Fuat Sezgin. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017.
- Karaman, Hayrettin. Hadise Dair İlimler ve Hadis Usulü. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2010.
- Kattân, Menna’. Mebâhis fî Ulûmi’l-Hadis. Kahire: Mektebetu Vehbe, 1992.
- Koçyiğit, Talat. Hadis Tarihi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011.
- Koçyiğit, Talat. Hadis Terimleri Sözlüğü. Ankara: Rehber Yayıncılık, 1992.
- Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, thk. Abdurrezzak el-Mehdî. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-Arabî, 2006.
- Küçük, Raşit. “İsnad”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 23 (2001), s. 154-159.
- Luvis, Ma’lûf el-Yesûî. “berre”, el-Muncid fi’l-Luğati ve’l-A’lâm. Beyrut: Dâru’l-Meşrik, 1986.
- Malik, Ebû Abdillah b. Enes. el-Muvatta’. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
- Mâverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib. en-Nuketu ve’l-Uyûn, thk. es-Seyyid Abdulmaksûd Abdirrahim. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2012.
- Münâvî, Muhammed Abdurrauf. Feyzu’l-Kadîr Şerhu’l-Camii’s-Sağîr. Mısır: Matbaatu Mustafa Muhammed, 1938.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî. Sahîhu Müslim. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1998.
- Naim, Ahmet. Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi Mukaddimesi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1970.
- Nesâî, Ebû Abdirrahman b. Şuayb. Sünen. Mısır: Şirketu Mektebe ve Matbaati Mustafa elBâbî el-Halebî, 1964.
- Nöldeke, Theodor. Geschichte des Qorâns. Leipzig: Dieterich’sche Verlagsbuchhandlung, 1919.
- Okiç, M. Tayyib. Bazı Hadis Meseleleri Üzerine Tetkikler. İstanbul: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Osman Yalçın Matbaası, 1959.
- Okiç, M. Tayyib. Tefsir ve Hadis Usulünün Bazı Meseleleri. İstanbul: Nûn Yayıncılık, 1995.
- Özdemir, Ahmet. “Sözlü ve Yazılı Kaynaklar Arasında Hadis Rivayeti”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14/77 (2021), s. 1341-1350.
- Özdemir, Veysel. İsnâd Menşei ve Doğuşu. İstanbul: Hikmet Evi, 2020.
- Özek, Ali. Hadis Ricâli. İstanbul: Fatih Matbaası, 1967.
- Râme Hürmûzî, Hasan b. Abdirrahman. el-Muhaddisu’l-Fâsıl Beyne’r-Râvî ve’l-Vâî, thk. Muhammed Accâc el-Hatib. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1971.
- Robson, James. “The Isnad in Muslim Tradition”, Hadith: Origins and Developments (The Formation of the Classical Islamic World), ed. Harald Motzki, 28 (2004), s. 163-174.
- Semânî, Abdulkerim b. Muhammed. Edebu’l-İmlâ ve’l-İstimlâ, thk. Max Weisweiller. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1981.
- Sezgin, Fuat. Bilim Tarihi Sohbetleri, söyleşi: Sefer Turan. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010.
- Sezgin, Fuat. Buhârî’nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar. Ankara: Otto Yayınları, 2012.
- Suyûtî, Ebü’l-Fadl Celaluddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. Tedribü’r-Râvî fî Şerhi Takrîbi’nNevevî. Beyrut: l-Mektebetü’l-Asriyye, 2011.
- Şâkir, Ahmed Muhammed. el-Bâisu’l-Hasîs Şerhu İhtisâri Ulûmi’l-Hadîs. Beyrut: Dâru’lKutubi’l-İlmiyye, 1994.
- Taberî, Muhammed b. Cerîr. Camiu’l-Beyân an Te’vîli Ayı’l-Kur’ân, thk. Mahmud Şakir. Beyrut: Daru İbn Hazm, 2013.
- Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. Sünen, thk. Ahmed Muhammed Şakir. Kahire: Matbaatu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1937.
- Toprak, Mehmed Said. Talmud ve Hadis Sözlü Rivayet Teknikleri Özelinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları, 2019.
- Wensinck, Arent Jan. el-Mu’cemu’l-Mufehres li Elfâzi’l-Hadîsi’n-Nebevî. Leiden: Mektebetu Bril, 1936.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “Peygamber”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 34 (2007), s. 257-262.
- Yıldırım, Celal. İlmin Işığında Asrın Kur’ân Tefsiri. İzmir: Anadolu Yayınları, 1991.
- Yücel, Ahmet. Hadis Usûlü. İstanbul: İFAV, 2012.
- Zâhir Efendi, Yusuf. “İslâm Tarihinde İsnâd”, çev. Sadettin Gürman, İstem Dergisi, 17/34 (2019), s. 507-525.
- Zeydân, Abdulkerim – Abdulkahâr Ravâd Abdullah. Ulûmu’l-Hadîs. Dımeşk: Müessesetur’r-Risâle, 2011.
Abstract
İslam gönderilen son dindir. Kur’an-ı Kerim bu dinin kutsal kitabıdır. Hz. Muhammed (s.a.s.) söz ve uygulamalarıyla dini yorumlamış ve hayatına uygulamıştır. Hadisler, Kur’an-ı Kerim’in sosyal hayatımıza
uygulanmış halidir. Sahâbe, Kur’an-ı Kerim’i yazıya geçirmiş, Hz. Muhammed’den (s.a.s.) hadis dinlemiş ve
rivayet etmişlerdir. Gerek Hz. Muhammed (s.a.s.) hayattayken gerekse sahâbe döneminde isnâd kullanılmıştır. Sened, hadisleri nakledenşahısların içinde yer aldığı râviler zinciridir ve aynı zamanda hadislerin kimler aracılığı ile bizlere ulaştığını gösteren yazılı bir vesikadır. Aslında bu vesika, Allah’ın Müslümanlara has kıldığı bir sistemdir. Bu metot, tarihin hiçbir döneminde başka bir millet tarafından kullanılmamıştır. İsnâd vasıtasıyla İslam muhafaza edilerek her türlü tağyirden korunmuştur. İsnâd zincirinde yer alan her bir râvi bir dipnot hükmündedir ve yazılı bir kaynağa işaret etmektedir. Bu da nakledilen hadislerin güvenilirliği aşısından büyük önem arz etmiştir. Özellikle Hz. Osman’ın şehid edilmesiyle beraber başlayan fitne hareketleri sonucu hadis rivayetinde isnâd sorgulaması daha da önem kazanmış ve zamanla ilmi bir disipline dönüşmüştür. İslam’dan önce özellikle Araplarda basit haliyle de olsa isnâd kullanımı vardı. O dönem de pek çok bilgi o yolla sonraki nesillere aktarılmıştır. Bazı ön yargılı oryantalistler, isnâd sisteminin İslam’a has olmadığını aksine daha önce Yahudi, Hıristiyan ve Budizm gibi dinlerde kullanıldığını iddia etmişlerdir. Ancak onların bu iddiası indi bir yaklaşımdan öteye geçememiştir. Nitekim bazı tarihi ve ilmi gerçekler onların bu iddiasının yanlış olduğunu ortaya koymuştur. Bu çalışmanın amacı, isnâdın hadis rivayeti açısından değerini ortaya koymak ve Müslümanlara has bir ilmi yöntem olduğunu ispat etmektir. Yaptığımız araştırmalara göre, isnâd basit haliyle çeşitli dinlerden ziyade cahiliye dönemi Arap toplumunda kullanılmıştır. Ancak İslam’la beraber bir ilmi disipline dönüşmüş ve başta hadis olmak üzere çeşitli ilimlerde kullanılmıştır.
Keywords
References
- “Apokrif”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Apokrif, Erişim: 09 Haziran 2025.
- “Kanonik”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Kanonik, Erişim: 09 Haziran 2025.
- “Karaim”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Karaim_Yahudili%C4%9Fi, Erişim: 09 Haziran 2025.
- “Sefarad”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Sefarad_Yahudileri, Erişim: 09 Haziran 2025.
- A’zamî, Muhammed Mustafa. İslam Fıkhı ve Sünnet Oryantalist J. Schacht’a Eleştiri, çev. Mustafa Ertürk. İstanbul: Z Yayıncılık, 1996.
- Ahterî, Mustafa b. Şemsuddin el-Karahisârî. Ahterî Kebîr. Dersaadet: 1310.
- Akalın, Şükrü Halûk vd. “maruf”, Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2011.
- Akseki, Ahmed Hamdi. İslâm Dini. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, ts.
- Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, ts.
- Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2012.
- Bağcı, H. Musa. Hadis Rivayetinde Sahabenin Kavrama ve Nakletme Sorunu. Ankara: İlâhiyât, 2004.
- Bağcı, H. Musa. Hadis Tarihi ve Usûlü. Ankara: Bilay Araştırma Yayınları, 2018.
- Bekkârî, Abdullah b. Vehb. Müsned, thk. Ebû Abdillah Muhyiddin b. Cemâl. [b.y.] Dâru’tTevhîd li İhyâi’t-Turâs, 2007.
- Buhârî, Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Muğire. Sahîh. Beyrut: Daru İhyâi’t-Turâsi’lArabî, ts.
- Çakan, İsmail Lütfi – Solmaz, N. Mehmed. Kur’an-ı Kerim’e Göre Peygamberler ve Tevhid Mücadelesi. İstanbul: Altınoluk, 1994.
- Çakan, İsmail Lütfi. Hadis Usûlü. İstanbul: İFAV, 1993.
- Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eşas es-Sicistânî el-Ezdî. Sünen, thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamid. İstanbul: Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
- Evgin, Abdulkadir. Hadislerde Hızır-Gayb İlişkisi. Ankara: İlâhiyât, 2007.
- Graham, William Albert. “Traditionalism in Islam: An Essay in Interpretation”, The Journal Interdisciplinary History, 23/3 (1993), s. 495-522.
- Hâkim en-Nisâbûrî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdullah. el-Medhal ilâ Kitâbi’l-İklîl, thk. Fuad Abdulmunim Ahmed. İskenderiye: Dâru’d-Da've, ts.
- Halil b. Ahmed el-Ferâhîdî. Kitabu’l-Ayn, thk. Abdulhamid Hendâvî. Beyrut: Dâru’lKutubi’l-İlmiyye, 2003.
- Hatip el-Bağdâdî, Ahmed b. Ali Ebûbekr. Kitâbu’l-Kifâye fî ilmi’r-Rivâye. Beyrut: Dâru’lKutubi’l-İlmiyye, 1988.
- Hatipoğlu, Haydar. Sünen-i İbni Mâce Tercemesi ve Şerhi. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2012.
- Hıdır, Özcan. Yahudi Kültürü ve Hadisler. İstanbul: İnsan Yayınları, 2010.
- Horovitz, Josef. “Alter und Ursprung des Isnad”, 8/44 Mişna/Babil Talmud’u.
- Itr, Nureddin. Menhecü’n-Nakd fî Ulûmi’l-Hadis. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1992.
- İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillah b. Muhammed. et-Temhîd limâ fi’l-Muvatta’ mine’l-Meânî ve’l-Esânîd, thk. Mustafa b. Ahmed el-Ulvî – Muhammed Abdulkadir elBekrî. Mağrib: Vizâretu’l-Umûmi’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1387.
- İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed. Müsned. Beyrut: ts.
- İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd. el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ahvâlu ve’n-Nihel. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, ts.
- İbn Kesîr, Ebu’l-Fida İmaduddin İsmail. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 1969.
- İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. Sünen. Mısır: İsa el-Bâbî el-Halebî ve Şurekâuh, ts.
- İbn Manzûr, Cemaluddin Muhammed b. Mukerrem. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru Sadr, 2014.
- İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Takıyyuddin Ahmed b. Abdülhalim. Minhâcü’s-Sünneti’nNebeviyye, thk. Muhammed Râşid Sâlim. Riyad: Camiatu İmam Muhammed, 1986.
- İbnu’l-Esîr, Mecdüddin Ebü’s-Sâdât el-Mübârek b. Muhammed el-Cezerî. en-Nihâye fî Ğarîbi’l-Hadîs ve’l-Eser, thk. Halil b. Me’mûn Şeyhâ. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 2011.
- İbnu’s-Salah, Ebû Amr Osman b. Abdirrahman eş-Şehrezûrî. Mukaddimetu İbni’s-Salah fî Ulûmi’l-Hadîs. Beyrut: Müessesetu’l-Kutubis-Sekâfe, 1999.
- İbnu’s-Salah, Ebû Amr Osman b. Abdirrahman eş-Şehrezûrî. Ulûmu’l-Hadis, thk. Nureddin Itr. Beyrut: Daru’l-Fikri’l-Muâsir, 1998.
- İsfahânî, Ebû Mûsa Muhammed b. Ebî İsa el-Medînî. el-Mecûu’l-Muğîs fî Ğarîbi’l-Kur’an ve’l-Hadîs, thk. Abdulkerim el-Azbâvî. Mekke: Câmiatu Ummi’l-Kura, 2005.
- İsfahânî, Hüseyin b. Muhammed er-Rağıb. “feseke”, Müfredâtu Elfâzi’l-Kur’ân, thk. Safvân Adnan Dâvûdî. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 2011.
- Kanar, Mehmet. “ma’rûf”, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: Derin Yayınları, 2003.
- Karakaş, Ali. Hadis Oksidentalizmi ve Fuat Sezgin. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017.
- Karaman, Hayrettin. Hadise Dair İlimler ve Hadis Usulü. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2010.
- Kattân, Menna’. Mebâhis fî Ulûmi’l-Hadis. Kahire: Mektebetu Vehbe, 1992.
- Koçyiğit, Talat. Hadis Tarihi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011.
- Koçyiğit, Talat. Hadis Terimleri Sözlüğü. Ankara: Rehber Yayıncılık, 1992.
- Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, thk. Abdurrezzak el-Mehdî. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-Arabî, 2006.
- Küçük, Raşit. “İsnad”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 23 (2001), s. 154-159.
- Luvis, Ma’lûf el-Yesûî. “berre”, el-Muncid fi’l-Luğati ve’l-A’lâm. Beyrut: Dâru’l-Meşrik, 1986.
- Malik, Ebû Abdillah b. Enes. el-Muvatta’. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
- Mâverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib. en-Nuketu ve’l-Uyûn, thk. es-Seyyid Abdulmaksûd Abdirrahim. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2012.
- Münâvî, Muhammed Abdurrauf. Feyzu’l-Kadîr Şerhu’l-Camii’s-Sağîr. Mısır: Matbaatu Mustafa Muhammed, 1938.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nisâbûrî. Sahîhu Müslim. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1998.
- Naim, Ahmet. Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi Mukaddimesi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1970.
- Nesâî, Ebû Abdirrahman b. Şuayb. Sünen. Mısır: Şirketu Mektebe ve Matbaati Mustafa elBâbî el-Halebî, 1964.
- Nöldeke, Theodor. Geschichte des Qorâns. Leipzig: Dieterich’sche Verlagsbuchhandlung, 1919.
- Okiç, M. Tayyib. Bazı Hadis Meseleleri Üzerine Tetkikler. İstanbul: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Osman Yalçın Matbaası, 1959.
- Okiç, M. Tayyib. Tefsir ve Hadis Usulünün Bazı Meseleleri. İstanbul: Nûn Yayıncılık, 1995.
- Özdemir, Ahmet. “Sözlü ve Yazılı Kaynaklar Arasında Hadis Rivayeti”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14/77 (2021), s. 1341-1350.
- Özdemir, Veysel. İsnâd Menşei ve Doğuşu. İstanbul: Hikmet Evi, 2020.
- Özek, Ali. Hadis Ricâli. İstanbul: Fatih Matbaası, 1967.
- Râme Hürmûzî, Hasan b. Abdirrahman. el-Muhaddisu’l-Fâsıl Beyne’r-Râvî ve’l-Vâî, thk. Muhammed Accâc el-Hatib. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1971.
- Robson, James. “The Isnad in Muslim Tradition”, Hadith: Origins and Developments (The Formation of the Classical Islamic World), ed. Harald Motzki, 28 (2004), s. 163-174.
- Semânî, Abdulkerim b. Muhammed. Edebu’l-İmlâ ve’l-İstimlâ, thk. Max Weisweiller. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1981.
- Sezgin, Fuat. Bilim Tarihi Sohbetleri, söyleşi: Sefer Turan. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010.
- Sezgin, Fuat. Buhârî’nin Kaynakları Hakkında Araştırmalar. Ankara: Otto Yayınları, 2012.
- Suyûtî, Ebü’l-Fadl Celaluddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. Tedribü’r-Râvî fî Şerhi Takrîbi’nNevevî. Beyrut: l-Mektebetü’l-Asriyye, 2011.
- Şâkir, Ahmed Muhammed. el-Bâisu’l-Hasîs Şerhu İhtisâri Ulûmi’l-Hadîs. Beyrut: Dâru’lKutubi’l-İlmiyye, 1994.
- Taberî, Muhammed b. Cerîr. Camiu’l-Beyân an Te’vîli Ayı’l-Kur’ân, thk. Mahmud Şakir. Beyrut: Daru İbn Hazm, 2013.
- Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. Sünen, thk. Ahmed Muhammed Şakir. Kahire: Matbaatu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1937.
- Toprak, Mehmed Said. Talmud ve Hadis Sözlü Rivayet Teknikleri Özelinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları, 2019.
- Wensinck, Arent Jan. el-Mu’cemu’l-Mufehres li Elfâzi’l-Hadîsi’n-Nebevî. Leiden: Mektebetu Bril, 1936.
- Yavuz, Yusuf Şevki. “Peygamber”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 34 (2007), s. 257-262.
- Yıldırım, Celal. İlmin Işığında Asrın Kur’ân Tefsiri. İzmir: Anadolu Yayınları, 1991.
- Yücel, Ahmet. Hadis Usûlü. İstanbul: İFAV, 2012.
- Zâhir Efendi, Yusuf. “İslâm Tarihinde İsnâd”, çev. Sadettin Gürman, İstem Dergisi, 17/34 (2019), s. 507-525.
- Zeydân, Abdulkerim – Abdulkahâr Ravâd Abdullah. Ulûmu’l-Hadîs. Dımeşk: Müessesetur’r-Risâle, 2011.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Hadith |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Early Pub Date | June 29, 2025 |
| Publication Date | June 30, 2025 |
| Submission Date | April 10, 2025 |
| Acceptance Date | June 10, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 6 Issue: 1 |
