The Journal of Social Sciences Research

Abstract

Engellilik kavramı günümüz koşullarında sadece bir sağlık sorunu olmanın yanında, iktisadi, mali ve sosyal etkileri olan bir olgudur. Bu sebeple özellikle modern toplumlarda engelli bireylerin günlük yaşamda karşılaşması muhtemel güçlüklerin ortadan kaldırılması ve hayat standartlarının iyileştirilerek toplumsal yaşama katılımlarına imkân sağlanması, devletin hukuki, sosyal ve ekonomik görevleri arasında kabul edilmektedir. Türkiye’de de 1982 Anayasasının 61’inci Maddesinde engellilerin korunmaları ve toplumsal yaşama uyumlarının sağlanmasına yönelik tedbirlerin alınması, devletin anayasal görevleri arasında sayılmıştır. Bu bağlamda engellilerin korunması ve toplumsal yaşama intibakının sağlanması amacıyla tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de kamu sosyal harcamaları ve vergi politikaları bir araç olarak kullanılmaktadır. Özellikle engelli bireylerin toplumdaki diğer bireyler karşısındaki rekabet eşitsizliğinin giderilmesinde vergi kanunlarında yer alan indirim, istisna ve muafiyetler söz konusu maliye politikaları araçlarına örnek olarak gösterilebilir. Bu çalışmada; Türkiye’de Gelir Vergisi Kanunu, Özel Tüketim Vergisi Kanunu, Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanunu, Emlak Vergisi Kanunu ve Gümrük Kanunu’nda engelli bireylere yönelik uygulamalar ve sağlanan vergisel avantajlar inceleme konusu yapılmaktadır. İncelenen bu vergi kanunlarında engellilere yönelik avantajlar yer almakla birlikte katma değer vergisinde engellilere yönelik doğrudan bir düzenleme yer almamaktadır. Ayrıca diğer vergilerde de gelir vergisinde olduğu gibi engellilik derecesiyle orantılı bir indirim mekanizması oluşturulması vergi adaleti açısından önerilmektedir. Ayrıca OECD ve Türkiye’de engellilere yönelik yapılan sosyal koruma harcamaları karşılaştırıldığında; Türkiye’nin, OECD ortalamasının gerisinde olduğu görülmektedir. Bu durum, Türkiye’de engellilere yönelik sosyal koruma harcamalarının artırılması gerektiği sonucunu doğurmaktadır. Özellikle dünya nüfusunun yaklaşık %16’sının, Türkiye nüfusunun ise %7’sinin engelli olduğu ve bu oranın artarak devam ettiği düşünüldüğünde, kamu kesimi tarafından engellilere yönelik yapılan/yapılacak olan düzenlemelerin önemi de ortaya çıkmaktadır.