Research Article
BibTex RIS Cite

Halimat Bayramukova’nın Şiirlerinde Kadın Teması

Year 2025, Volume: 13 Issue: 1, 309 - 328, 27.04.2025
https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1658962

Abstract

Çağdaş Karaçay-Balkar edebiyatının en önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilen Halimat Bayramukova aynı zamanda eski Sovyetler Birliği çapında çok tanınmış bir şair ve yazardır. Halimat Bayramukova 1943-1957 yılları arasında sürgün hayatı yaşayan Karaçay-Balkarların neredeyse ölmeye yüz tutan edebiyatını sürgün dönüşünde yeniden canlandıran, yönlendiren ve yöneten en önemli isimlerden biri olmuştur. Şair uzun yıllar boyunca Karaçay-Çerkes Devlet Kitapları Yayınevi müdürlüğü ile Karaçay-Çerkes Yazarlar ve Şairler Birliği Başkanlığı görevlerini yürütmüştür. Halimat Bayramukova şiir, roman, hikâye, deneme, piyes gibi muhtelif türlerde kaleme aldığı Karaçay-Balkarca ve Rusça olmak üzere toplam 35 kitabın müellifidir. Ayrıca şairin eserleri dünyanın pek çok yerinde ve elliden fazla dile tercüme edilerek yayınlanmıştır. Şairin vefatından sonra Halimat Bayramukova adının yaşatılması için Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti Millî Kütüphanesine şairin adı verilmiştir. Bu çalışmada genellikle nesir türündeki eserleriyle bilinen Halimat Bayramukova’nın şiirleri üzerinde tematik ve metin merkezli bir inceleme yapılmıştır. Şairin eserlerinde işlediği konular hayatın bütün alanlarını kapsayacak şekilde oldukça geniş ve çeşitlidir. Bu çalışmada şairin şiirlerindeki hâkim temaların tamamını incelemek elbette mümkün olmadığı için kadın teması merkezli şiirleriyle sınırlandırılmıştır. Halimat Bayramukova kadın temasının hâkim olduğu şiirlerinde kadınları çeşitli yönleriyle ele almaktadır. Şair bazı eserlerinde kadını güçsüz, zayıf, ezilen, yumuşak, naif ve kırılgan olarak gösterirken, bazılarında nazik, zarif ve güzel olarak gösterir, bazılarında da sert, boyun eğmeyen ve sarsılmaz bir iradeye sahip güçlü bir kadın olarak öne çıkarır. Ancak hepsinde de bir zarafet ve sıcaklık hâkimdir.

References

  • Adiloğlu, A. (2005a). Sovyet Dönemi’nde Karaçay-Malkar edebiyatı. Başkent Matbaacılık.
  • Adiloğlu, A. (2005b). Karaçay-Malkar Türkleri. Başkent Matbaacılık.
  • Akbayev M., Bayramukova H., & Kagiyeva N. (1965). Karaçay poeziyanı antologiyası. Stavropol Kitab İzdatelstvo.
  • Aleksiyeviç, S. (2002). Nazi işgalinde Sovyet kadınları (S. Güvenç & H. Ünlü, Çev.). Evrensel Basım Yayım.
  • Aliyeva, F. (2018). Halimat Bayramuk’un hayatı, edebî şahsiyeti ve mensur eserleri (Tez No. 10188171) [Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
  • Bayramuk, H. (1995). İki kasım bin dokuz yüz kırk üç (Y. Nevruz, Çev.). Ötüken Yayınevi.
  • Bayramuk, H. (1916). Kafkaslar ağlıyor: 14 yıl (Y. Nevruz, Çev.). Sebil Yayınevi.
  • Bayramuklanı, H. (1941). Ata curt üçün alga: Karaçay poetleni cırları. Karoblmilletizdatelstvo.
  • Bayramuklanı, H. (1958). Birinçi atlamla: Karaçay cazıvçulanı haparları bla başha tilden köçürülgenle. Karaçay-Çerkes Kitab İzdatelstvo.
  • Bayramuklanı, H. (1959). Süygen tavlarım: Nazmula bla cırla. Karaçay-Çerkes Kitab İzdatelstvo.
  • Bayramuklanı, H. (1963a). Zalihat. Karaçay-Çerkes Kitab İzdatelstvo.
  • Bayramuklanı, H. (1963b). Orayda. İçinde N. Kagıylanı (Ed.), Orayda: Ateist temaga cazılgan zatla. (ss. 5-25). Karaçay-Çerkes Kitab İzdatelstvo.
  • Bayramuklanı, H. (1969). Cırla dedile tavlarım: Nazmula. Stavropol Kitab İzdatelstvo.
  • Bayramuklanı, H. (1977). Ogur: Nazmula bla poema. Stavropol Kitab İzdatelstvo.
  • Bayramuklanı, H. (1990). Ontört cıl. Stavropol Kitab Basması.
  • Bayramuklanı, H. (1996). Caşavum: Avtobiografiyalı kitab. Karaçay-Çerkes Kitab Basması.
  • Bayramuklanı, H. (2008). Cokdan bar bolub kalsam bir künde: Saylamala. Elbrusoid.
  • Bayramukova, H. (1957). Lüblu ya jizn: Stihi. Karaçayevo-Çerkesskoye Knijnoye İzdatelstvo.
  • Bayramukova, H. (2008). Tyoplıy liven nadejd. Elbrusoid.
  • Berberov, B. (2015). Tema voynı i mira v Karaçayevo-Balkarskoy jenskoy poezii. İçinde K. Dzamihov, A. Abazov, Z. Keşeva, D. Kumıkova & A. Tetuyev, (Eds.), Yedinstvo narodov sovyetsogo soyuza vajneyşiy faktor pobedı v velikoy oteçestvennoy voyne 1941-1945 (k 70-letiyu velikoy pobedı): Sbornik statey (ss. 106-113). İzdatelskiy otdel KBİGİ.
  • Hubiylanı, O. (1957). Cürek cırlaydı: Karaçay poetleni cırları. Karaçay-Çerkes Kitab İzdatelstvo.
  • Hubiylanı M., Süyünçlanı A., & Laypanlanı K. (1976). Ana literatura. Stavropol Kitab İzdatelstvo.
  • Karalanı, A. (1996). Karaçay literaturanı istoriyasını oçerki. Karaçay-Çerkes Respublikanı Kral Kitab Basması.
  • Karalanı, A., & Borlaklanı, D. (1975). Karaçay literatura. Stavropol Kitab Basma.
  • Karalanı, A. & Borlaklanı, D. (1994). Karaçay literatura. Karaçay-Çerkes Respublika Kitab Basması.
  • Karalanı, A., Borlaklanı, D., & Karalanı, Z. (2011). Karaçay literatura. OAO Poligraf-Yug.
  • Karayeva, A. (1966). Oçerk istorii Karaçayevskoy literaturı. İzdatelstvo Nauka.
  • Kobanlanı, H. (1957). Taza cürekden: Karaçay poetleni cırları bla nazmuları. Kırgız Kral Basması.
  • Kobanlanı, H. (1957). Ciltinle: Karaçay cırçılanı küvleri, nazmuları. Kazah Kral Basması.
  • Koyçuyev, A. (1995). Sını i doçeri Karaçaya frontu. Karaçayevo-Çerkesskoye Gosudarstvennoye Respublikanskoye Knijnoye İzdatelstvo.
  • Makitov, S. (1956). Caşavubuznu bayragı. Kırgız Kıral Basması.
  • Ordokova, A. (2001). Lirika Halimat Bayramukovoy v kontekste razvitiya Karaçayevskoy poezii 60-80-h godov XX veka. İzdatelstvo KÇGPU.
  • Rahayev, İ. (1957). Birge cırlayık. Kırgız Kral Basması.
  • Şaman, İ. (1997). Acı bir kayıp: Halimat Bayramuk (Y. Nevruz, Çev.). Birleşik Kafkasya Dergisi, (12), 16-18.

The theme of woman in Halimat Bayramukova’s poems

Year 2025, Volume: 13 Issue: 1, 309 - 328, 27.04.2025
https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1658962

Abstract

Halimat Bayramukova, who is considered one of the most important representatives of modern Karachay-Balkar literature, is also a poet and writer well-known throughout the former Soviet Union. Halimat Bayramukova played a crucial role in reviving, guiding, and shaping the nearly extinct literature of the Karachay-Balkars, who lived in exile between 1943 and 1957, upon their return. For many years, the poet served as the director of the Karachay-Cherkess State Book Publishing House and as the president of the Karachay-Cherkess Writers and Poets Union. Halimat Bayramukova is the author of a total of 35 books in Karachay-Balkar and Russian, in various genres such as poetry, novels, stories, essays and plays. In addition, the poet's works have been translated and published in many parts of the world and in more than fifty languages. Following her passing, the National Library of the Karachay-Cherkess Republic was named in her honor to preserve her legacy. In this study, a thematic and text-centered examination has been made on the poems of Halimat Bayramukova, who is generally known for her prose works. The subjects that the poet deals with in her works are quite wide and diverse, covering all areas of life. As it is not feasible to examine all the dominant themes in the poet's works within this study, we will focus on evaluating poems centered on the theme of women. Halimat Bayramukova addresses women in various aspects in her poems where the theme of women is dominant. In some of her works, the poet shows women as powerless, weak, oppressed, soft, naive and fragile, in others, she shows them as gentle, elegant and beautiful, and in others, she shows them as a strong woman with a tough, unyielding and unwavering will. Nevertheless, a sense of elegance and warmth prevails in all of them.

References

  • Adiloğlu, A. (2005a). Sovyet Dönemi’nde Karaçay-Malkar edebiyatı. Başkent Matbaacılık.
  • Adiloğlu, A. (2005b). Karaçay-Malkar Türkleri. Başkent Matbaacılık.
  • Akbayev M., Bayramukova H., & Kagiyeva N. (1965). Karaçay poeziyanı antologiyası. Stavropol Kitab İzdatelstvo.
  • Aleksiyeviç, S. (2002). Nazi işgalinde Sovyet kadınları (S. Güvenç & H. Ünlü, Çev.). Evrensel Basım Yayım.
  • Aliyeva, F. (2018). Halimat Bayramuk’un hayatı, edebî şahsiyeti ve mensur eserleri (Tez No. 10188171) [Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
  • Bayramuk, H. (1995). İki kasım bin dokuz yüz kırk üç (Y. Nevruz, Çev.). Ötüken Yayınevi.
  • Bayramuk, H. (1916). Kafkaslar ağlıyor: 14 yıl (Y. Nevruz, Çev.). Sebil Yayınevi.
  • Bayramuklanı, H. (1941). Ata curt üçün alga: Karaçay poetleni cırları. Karoblmilletizdatelstvo.
  • Bayramuklanı, H. (1958). Birinçi atlamla: Karaçay cazıvçulanı haparları bla başha tilden köçürülgenle. Karaçay-Çerkes Kitab İzdatelstvo.
  • Bayramuklanı, H. (1959). Süygen tavlarım: Nazmula bla cırla. Karaçay-Çerkes Kitab İzdatelstvo.
  • Bayramuklanı, H. (1963a). Zalihat. Karaçay-Çerkes Kitab İzdatelstvo.
  • Bayramuklanı, H. (1963b). Orayda. İçinde N. Kagıylanı (Ed.), Orayda: Ateist temaga cazılgan zatla. (ss. 5-25). Karaçay-Çerkes Kitab İzdatelstvo.
  • Bayramuklanı, H. (1969). Cırla dedile tavlarım: Nazmula. Stavropol Kitab İzdatelstvo.
  • Bayramuklanı, H. (1977). Ogur: Nazmula bla poema. Stavropol Kitab İzdatelstvo.
  • Bayramuklanı, H. (1990). Ontört cıl. Stavropol Kitab Basması.
  • Bayramuklanı, H. (1996). Caşavum: Avtobiografiyalı kitab. Karaçay-Çerkes Kitab Basması.
  • Bayramuklanı, H. (2008). Cokdan bar bolub kalsam bir künde: Saylamala. Elbrusoid.
  • Bayramukova, H. (1957). Lüblu ya jizn: Stihi. Karaçayevo-Çerkesskoye Knijnoye İzdatelstvo.
  • Bayramukova, H. (2008). Tyoplıy liven nadejd. Elbrusoid.
  • Berberov, B. (2015). Tema voynı i mira v Karaçayevo-Balkarskoy jenskoy poezii. İçinde K. Dzamihov, A. Abazov, Z. Keşeva, D. Kumıkova & A. Tetuyev, (Eds.), Yedinstvo narodov sovyetsogo soyuza vajneyşiy faktor pobedı v velikoy oteçestvennoy voyne 1941-1945 (k 70-letiyu velikoy pobedı): Sbornik statey (ss. 106-113). İzdatelskiy otdel KBİGİ.
  • Hubiylanı, O. (1957). Cürek cırlaydı: Karaçay poetleni cırları. Karaçay-Çerkes Kitab İzdatelstvo.
  • Hubiylanı M., Süyünçlanı A., & Laypanlanı K. (1976). Ana literatura. Stavropol Kitab İzdatelstvo.
  • Karalanı, A. (1996). Karaçay literaturanı istoriyasını oçerki. Karaçay-Çerkes Respublikanı Kral Kitab Basması.
  • Karalanı, A., & Borlaklanı, D. (1975). Karaçay literatura. Stavropol Kitab Basma.
  • Karalanı, A. & Borlaklanı, D. (1994). Karaçay literatura. Karaçay-Çerkes Respublika Kitab Basması.
  • Karalanı, A., Borlaklanı, D., & Karalanı, Z. (2011). Karaçay literatura. OAO Poligraf-Yug.
  • Karayeva, A. (1966). Oçerk istorii Karaçayevskoy literaturı. İzdatelstvo Nauka.
  • Kobanlanı, H. (1957). Taza cürekden: Karaçay poetleni cırları bla nazmuları. Kırgız Kral Basması.
  • Kobanlanı, H. (1957). Ciltinle: Karaçay cırçılanı küvleri, nazmuları. Kazah Kral Basması.
  • Koyçuyev, A. (1995). Sını i doçeri Karaçaya frontu. Karaçayevo-Çerkesskoye Gosudarstvennoye Respublikanskoye Knijnoye İzdatelstvo.
  • Makitov, S. (1956). Caşavubuznu bayragı. Kırgız Kıral Basması.
  • Ordokova, A. (2001). Lirika Halimat Bayramukovoy v kontekste razvitiya Karaçayevskoy poezii 60-80-h godov XX veka. İzdatelstvo KÇGPU.
  • Rahayev, İ. (1957). Birge cırlayık. Kırgız Kral Basması.
  • Şaman, İ. (1997). Acı bir kayıp: Halimat Bayramuk (Y. Nevruz, Çev.). Birleşik Kafkasya Dergisi, (12), 16-18.
There are 34 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects North-West (Kipczak) Turkic Dialects and Literatures
Journal Section Research Article
Authors

Adilhan Adiloğlu 0000-0002-7317-1500

Publication Date April 27, 2025
Submission Date March 16, 2025
Acceptance Date March 21, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 13 Issue: 1

Cite

APA Adiloğlu, A. (2025). Halimat Bayramukova’nın Şiirlerinde Kadın Teması. Mavi Atlas, 13(1), 309-328. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.1658962

e-ISSN: 2148-5232