The Combination of Spiritualist Elements With Horror Theme: Analysis on the Novel Canvermezler Tekkesi
Abstract
In this study, the effect of the spiritualist theme of fear in the novel Canvermezler Tekkesi is analyzed through Bakhtin’s concept of chronotope. It highlights how the effects of fear across various disciplines are reflected in literary works. Spiritualist elements include supernatural beings, hypnosis, and suggestion, while the horror theme aims to create dark atmospheres, terrifying events, and tension in the audience. The study examines the convergence of these two concepts and their differences from gothic literature. In spiritualist horror-themed works, the combinations of space and time are crucial for providing intensity and a sense of reality, making Bakhtin’s concept of chronotope a suitable method for understanding the depth created by the spiritualist horror theme. In research on this theme, gothic and horror are often considered together, and in some cases, they are seen as two complementary elements. This study argues that the differences between these concepts outweigh their similarities. Reasons why horror and gothic literatures should not be treated as the same category are discussed, and in some studies, arguments are presented suggesting that works characterized as gothic are, in fact, horror novels. Selim Nüzhet’s Canvermezler Tekkesi is a suitable material to reveal the view put forward in this research. It is observed that the work blends spiritualist horror elements into its narrative structure. This study aims to illuminate the junction points of spiritualist elements and the theme of horror, and to understand the reasoning behind classifying the work as a gothic novel, using the concept of chronotope.
References
- Alba, M. G. From the gothic novel to horror fiction: an analysis of the Castle of Otranto and Dracula. https://uvadoc.uva.es/handle/10324/8339 2014.
- Ahmad, A. Bordering on Fear: A Comparative Literary Study of Horror Fiction. Doctor of Philosophy. Carleton University Insitute of Comparative Studies in Literature, Art and Culture: Cultural Mediation, 2010.
- Akyüz, Ç. Balıkçı, Ş. Solmaz, E. Abalı, İ. Türkiye’de Kurmancan Datka: Prof. Dr. Nerin Yayın Armağanı. Abalı İ. (Ed.), “Leyla ile Mecnun Dizisinde “Aksakallı” Motifinin Güncellenmesi”. (188-194). Sage Yayınları, 2017.
- Arıkdal, E. Ansiklopedik Metapsişik Terimler Sözlüğü. İstanbul: Ruh ve Madde Yayınları, 1989.
- Aytekin, M. Korku Sinemasında Vampir Filmleri ve Korku Sinemasının Tarihsel Sürecinde Değişen Vampir İmgesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2006.
- Bahtin, M. Karnavaldan Romana. çev. C. Soydemir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2020.
- Bozdemir, O. Orta Asya Şaman Ritüelleri Sembol ve Objelerin Seramik Formlarda Yorumu. [Sanatta yeterlik sanat çalışması raporu] Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, 2019.
- Carroll, N. Korkunun Felsefesi veya Kalbin Paradoksları. çev. Suzan Sarı. Ankara: Hece Yayınları, 2020.
- Çetin, N. Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Kitap, 2012.
- Çeven, A. E. ve Belkayalı, N. Mekân, Bellek ve Koku. 7. Uluslararası Peyzaj Mimarlığı Kongresi, Kastamonu Üniversitesi, 2019, Kasım.
- Çoker, Ç. Gündelik Hayatta Korku Kavramının Söylemsel Psikolojik Düzeyde İncelenmesi. [Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
- Dağ, N. Canvermezler Tekkesi Romanında Gotik Unsurlar. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 10 (31), (2022), 41-57.
- Duman, M. Bozkurt’tan Hızır’a Türk Halk Anlatmalarında Kılavuz. Milli Folklor. 24 (96), (2012), 190-201.
- Franco, J. The Count of St. Germain. The Musical Quarterly. 36 (4), (1950), 540-550. https://www.jstor.org/stable/739641
- Freud: Psikanaliz. Ankara: Gece Kitaplığı, 2016.
- Gerçek: N. Canvermezler Tekkesi. çev. Merve Köken. İstanbul: Karakarga Yayınları, 2021.
- Gezer, H. Mekânı kavrama sürecinde algılama bileşenleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11 (21), (2012), 1-10.
- Gürova, E. Türkçe gotikte bir öncü: Canvermezler Tekkesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 4 (2), (2021), 365-368.
- Hawthorn, J. Roman analizi. çev. U. Köse, Ö. Gümüş ve Ö. Bayrak. İstanbul: Kesit Yayınları, 2014.
- Hocaoğlu, D. Korku Edebiyatı Üzerine. Yağmur. 3 (10-11), (2001), 8-11.
- İslam Ansiklopedisi, Hüvelbakî. https://islamansiklopedisi.org.tr/huvelbaki (18.03.2024).
- İslam Ansiklopedisi, Tekke. https://islamansiklopedisi.org.tr/tekke (07.04.2024).
- Jung, C. G. Dört Arketip. çev. Z. Aksu Yılmazer. İstanbul: Metis Yayınları, 2005.
- Kara, A. “Tekinsizin geri dönüşü”. Motif Akademi Halkbilim Dergisi. 14 (35), (2021), 1144-1160.
- Kardalevska, A. Göçebe Vampir: Sözlü Kültürdeki Oluşumundan Çağdaş Sinemadaki Sunumuna Vampir İmgesi. [Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
- Kartal, B. G. “Gotik Ve Korku Edebiyatının Karıştırılması Sorunu: Karşılaştırılması ve Farklılıkları”. İstanbul Kültür Üniversitesi VII. Uluslararsı Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Kongresi. ed. M. F. Köksal, E. B. Yeni ve H. Coşkun. 665-676. İstanbul: 2024.
- Kazmirci, Y. Masonluğun Ezoterizmi. Mimar Sinan Dergisi. Özel Sayı, 143, (2007), 51-58.
- King: King: Ölüm Dansı: Edebiyat Ve Sinemada Korku İncelemesi. İstanbul: Sayfa6 Yayınları, 2016.
- Küçükoğlu, A. Türk Halk Hikâyelerinde Ak Sakallı İhtiyar, Derviş ve Hızır Tipi. [Yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.
- Landais, C. Challanges and Strategeies for Snalysing the Translation of Fear in Horror Fiction. Literary Imagination. 18 (3), (2016), 242-254.
- Lovecraft, H. P. Edebiyatta Doğaüstü Korku. çev. A. Dursun. İstanbul: Laputa Yayınları, 2023.
- Salt, A. ve Yılmaz, Ö. E. 300 Soruda Deneysel Ruhçuluk. İstanbul: Ruh ve Madde Yayınları, 2011.
- Savan, Z. Peyami Safa’nın Romanlarında Spiritüalizm. [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2019.
- Scognamillo, G. Korkunun ve Dehşetin Kapıları. İstanbul: Bilge Karınca Yayınları, 2014.
- Scognamillo, G. Korkunun Sanatları. Ankara: İnkılap Yayınları, 1996.
- Stewart S. The epistomology of the horror story. The Journal Of American Folklore. 95 (375), (1982), 33-50.
- Timuçin, A. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Bulut Yayınları, 2004.
- Toku, N. Türkiye’de Anti-Materyalist Felsefe (Spiritüalizm): İlk Temsilciler. İstanbul: Beyan Yayınları, 1996.
- Uğurlu, M. Samiha Ayverdi Ve Peyami Safa’nın Romanlarında Spiritüalizm. [Doktora tezi]. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
- Vahapoğlu, B., Şahbenderoğlu, İ. ve Şahin, Ö. haz. Türk Edebiyatında Korku. Hürriyet Gösteri. 292, (2017-2018) 97-156.
- Yüce, R. Çağdaş Arap Edebiyatında Korku. [Yüksek lisans tezi] İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
- Zıraman, Z. 1990 Sonrası Japon Korku Sinemasında İntikamcı Ruh Öğesi. [Yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, 2007.
SPİRİTÜALİST UNSURLARIN KORKU TEMASI İLE BİRLEŞME NOKTASI: CANVERMEZLER TEKKESİ ROMANI ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ
Abstract
Bu çalışmada, spiritüalist korku temasının Canvermezler Tekkesi romanındaki etkisi Bahtin’in kronotop kavramı üzerinden incelenmiştir. Korku duygusunun geniş perspektifine istinaden çeşitli disiplinlerdeki etkilerinin edebî eserlerde ne şekilde yansıtıldığında dikkat çekilmiştir. Spiritüalist öğeler doğaüstü varlıkları, hipnozu ve telkin gibi konuları içerirken korku teması karanlık atmosferleri, dehşet verici olayları ve alımlayıcıda gerilim yaratmayı hedefler. Çalışma, bu iki kavramın birleşme noktalarını analiz ederken aynı zamanda gotik edebiyat ile korku edebiyatının farklılıklarını vurgulamaktadır. Spiritüalist korku temalı eserlerde yoğunluğu ve gerçekliği sağlamak amacıyla mekân ve zaman birleşimlerine önem verildiği görülmektedir. Bu sebeple söz konusu amaç doğrultusunda Bahtin’in kronotop kavramının eserde spiritüalist korku temasının oluşturduğu derinliği anlamak için elverişli bir yöntemdir. Bu tema üzerinde yapılan araştırmalarda gotik ve korku çoğu zaman birlikte düşünülmüş ve bazı çalışmalarda birbirini tamamlayan iki unsur gibi görülmüştür. Bu araştırma söz konusu kavramların farklılıklarının benzerliğinden fazla olduğunu iddia etmektedir. Korku ve gotik edebiyatlarının aynı bağlam ya da kavram içinde yer almamasının sebepleri verilerek yapılan çalışmaların bazılarında gotik olarak nitelendirilen eserin korku romanı olduğuna dair argümanlar sunulmuştur. Selim Nüzhet’in Canvermezler Tekkesi, araştırmanın ileri sürdüğü görüşü ortaya çıkarmak yönünden uygun bir materyaldir. Eserin spiritüalist korku unsurlarını kurgu içinde harmanladığı görülmektedir. Bu çalışma, spiritüalist unsurlarla korku temasının birleşme noktalarını ve eserin gotik roman gibi değerlendirilmesine sebep olan anlayışı kronotop kavramı aracılığıyla aydınlatmayı hedeflemektedir.
References
- Alba, M. G. From the gothic novel to horror fiction: an analysis of the Castle of Otranto and Dracula. https://uvadoc.uva.es/handle/10324/8339 2014.
- Ahmad, A. Bordering on Fear: A Comparative Literary Study of Horror Fiction. Doctor of Philosophy. Carleton University Insitute of Comparative Studies in Literature, Art and Culture: Cultural Mediation, 2010.
- Akyüz, Ç. Balıkçı, Ş. Solmaz, E. Abalı, İ. Türkiye’de Kurmancan Datka: Prof. Dr. Nerin Yayın Armağanı. Abalı İ. (Ed.), “Leyla ile Mecnun Dizisinde “Aksakallı” Motifinin Güncellenmesi”. (188-194). Sage Yayınları, 2017.
- Arıkdal, E. Ansiklopedik Metapsişik Terimler Sözlüğü. İstanbul: Ruh ve Madde Yayınları, 1989.
- Aytekin, M. Korku Sinemasında Vampir Filmleri ve Korku Sinemasının Tarihsel Sürecinde Değişen Vampir İmgesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2006.
- Bahtin, M. Karnavaldan Romana. çev. C. Soydemir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2020.
- Bozdemir, O. Orta Asya Şaman Ritüelleri Sembol ve Objelerin Seramik Formlarda Yorumu. [Sanatta yeterlik sanat çalışması raporu] Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, 2019.
- Carroll, N. Korkunun Felsefesi veya Kalbin Paradoksları. çev. Suzan Sarı. Ankara: Hece Yayınları, 2020.
- Çetin, N. Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Kitap, 2012.
- Çeven, A. E. ve Belkayalı, N. Mekân, Bellek ve Koku. 7. Uluslararası Peyzaj Mimarlığı Kongresi, Kastamonu Üniversitesi, 2019, Kasım.
- Çoker, Ç. Gündelik Hayatta Korku Kavramının Söylemsel Psikolojik Düzeyde İncelenmesi. [Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
- Dağ, N. Canvermezler Tekkesi Romanında Gotik Unsurlar. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 10 (31), (2022), 41-57.
- Duman, M. Bozkurt’tan Hızır’a Türk Halk Anlatmalarında Kılavuz. Milli Folklor. 24 (96), (2012), 190-201.
- Franco, J. The Count of St. Germain. The Musical Quarterly. 36 (4), (1950), 540-550. https://www.jstor.org/stable/739641
- Freud: Psikanaliz. Ankara: Gece Kitaplığı, 2016.
- Gerçek: N. Canvermezler Tekkesi. çev. Merve Köken. İstanbul: Karakarga Yayınları, 2021.
- Gezer, H. Mekânı kavrama sürecinde algılama bileşenleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11 (21), (2012), 1-10.
- Gürova, E. Türkçe gotikte bir öncü: Canvermezler Tekkesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 4 (2), (2021), 365-368.
- Hawthorn, J. Roman analizi. çev. U. Köse, Ö. Gümüş ve Ö. Bayrak. İstanbul: Kesit Yayınları, 2014.
- Hocaoğlu, D. Korku Edebiyatı Üzerine. Yağmur. 3 (10-11), (2001), 8-11.
- İslam Ansiklopedisi, Hüvelbakî. https://islamansiklopedisi.org.tr/huvelbaki (18.03.2024).
- İslam Ansiklopedisi, Tekke. https://islamansiklopedisi.org.tr/tekke (07.04.2024).
- Jung, C. G. Dört Arketip. çev. Z. Aksu Yılmazer. İstanbul: Metis Yayınları, 2005.
- Kara, A. “Tekinsizin geri dönüşü”. Motif Akademi Halkbilim Dergisi. 14 (35), (2021), 1144-1160.
- Kardalevska, A. Göçebe Vampir: Sözlü Kültürdeki Oluşumundan Çağdaş Sinemadaki Sunumuna Vampir İmgesi. [Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
- Kartal, B. G. “Gotik Ve Korku Edebiyatının Karıştırılması Sorunu: Karşılaştırılması ve Farklılıkları”. İstanbul Kültür Üniversitesi VII. Uluslararsı Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Kongresi. ed. M. F. Köksal, E. B. Yeni ve H. Coşkun. 665-676. İstanbul: 2024.
- Kazmirci, Y. Masonluğun Ezoterizmi. Mimar Sinan Dergisi. Özel Sayı, 143, (2007), 51-58.
- King: King: Ölüm Dansı: Edebiyat Ve Sinemada Korku İncelemesi. İstanbul: Sayfa6 Yayınları, 2016.
- Küçükoğlu, A. Türk Halk Hikâyelerinde Ak Sakallı İhtiyar, Derviş ve Hızır Tipi. [Yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.
- Landais, C. Challanges and Strategeies for Snalysing the Translation of Fear in Horror Fiction. Literary Imagination. 18 (3), (2016), 242-254.
- Lovecraft, H. P. Edebiyatta Doğaüstü Korku. çev. A. Dursun. İstanbul: Laputa Yayınları, 2023.
- Salt, A. ve Yılmaz, Ö. E. 300 Soruda Deneysel Ruhçuluk. İstanbul: Ruh ve Madde Yayınları, 2011.
- Savan, Z. Peyami Safa’nın Romanlarında Spiritüalizm. [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2019.
- Scognamillo, G. Korkunun ve Dehşetin Kapıları. İstanbul: Bilge Karınca Yayınları, 2014.
- Scognamillo, G. Korkunun Sanatları. Ankara: İnkılap Yayınları, 1996.
- Stewart S. The epistomology of the horror story. The Journal Of American Folklore. 95 (375), (1982), 33-50.
- Timuçin, A. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Bulut Yayınları, 2004.
- Toku, N. Türkiye’de Anti-Materyalist Felsefe (Spiritüalizm): İlk Temsilciler. İstanbul: Beyan Yayınları, 1996.
- Uğurlu, M. Samiha Ayverdi Ve Peyami Safa’nın Romanlarında Spiritüalizm. [Doktora tezi]. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
- Vahapoğlu, B., Şahbenderoğlu, İ. ve Şahin, Ö. haz. Türk Edebiyatında Korku. Hürriyet Gösteri. 292, (2017-2018) 97-156.
- Yüce, R. Çağdaş Arap Edebiyatında Korku. [Yüksek lisans tezi] İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
- Zıraman, Z. 1990 Sonrası Japon Korku Sinemasında İntikamcı Ruh Öğesi. [Yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, 2007.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Comparative and Transnational Literature, Modern Turkish Literature in Turkiye Field |
| Journal Section | ARAŞTIRMA MAKALESİ |
| Authors | |
| Publication Date | April 30, 2025 |
| Submission Date | January 11, 2025 |
| Acceptance Date | April 18, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Issue: 22 [BAHAR 2025] |
ULAKBİM-DERGİPARK Bünyesinde Faaliyet Gösteren HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal Of Academic Literature)
Türk Dili ve Edebiyatı Alanında Yayımlanan Uluslararası Hakemli Bir Dergidir.