Research Article
BibTex RIS Cite

BİYOGRAFİK KAYNAKLARDA GEÇMEYEN RÂBIT ADLI BİR ŞAİR VE GAZELLERİ

Year 2025, Issue: 22 [BAHAR 2025], 150 - 172, 30.04.2025

Abstract

Mecmua çalışmaları, klasik edebiyat araştırmalarının metin neşri açısından önem arz eden ve son zamanlarda araştırmacıların üzerinde yoğunlaştıkları bir alanıdır. Edebiyat tarihi araştırmalarının tekamülü noktasında mecmua çalışmalarının taşıdığı birçok fayda bulunmaktadır. Bunların başında mecmuaların, divanları ve diğer eserleri elde bulunmayan şairlerin şiir örneklerini barındırması ya da divan ve eserleri elde bulunduğu hâlde şairlerin bu eserlerde yer almayan şiirlerine yer vermesi özelliği gelmektedir. Mecmua çalışmalarının göz ardı edilemeyecek bir diğer faydası ise tezkirelerde ya da biyografik kaynaklarda adları geçmeyen şairlere, onların şiirlerini örneklendirerek yer vermesidir. Bu çalışma da mecmuaların bahsedilen bu son özelliğine yönelik bir dikkatten doğmuştur. Çalışmada incelemesi yapılan şiir mecmuası, klasik edebiyatımızın bilinen şairlerinin şiirlerini barındırmasının yanı sıra tezkirelerde ve biyografik kaynaklarda hakkında herhangi bir bilgi bulunmayan Râbıt mahlaslı bir şairin gazellerine yer vermektedir. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesinde NEKTY10936 numarada kayıtlı bulunan Mecmû’a-yı Gazeliyyât, küçük çaplı düzenli bir mecmuadır. Bazı sayfaları eksik olan mecmuanın, mürekkep dağılması nedeniyle bazı yerleri de okunamaz hâldedir. Bu çalışma, mecmuada yer alan Râbıt mahlaslı şaire ait 10 adet gazelin metninin transkripsiyonunu ve metin tahlili yöntemiyle incelenmesini, dolayısıyla edebiyat tarihimize sanatçı ve eser bazında katkı sunulmasını amaçlamaktadır. Çalışmanın sonuna neşredilen nüshanın görüntüleri eklenmiştir.

References

  • Akün, Ömer Faruk. “Divan Edebiyatı”. TDV İslam Ansiklopedisi. 9/389-427. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
  • Aydemir, Yaşar. “Şairlerin Edebî Kişiliğinin Tespitinde Mecmuaların Rolü”. Türk Kültürü 39/2 (2001), 731-744.
  • Bulan, Ayşe. Hâşimî, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Dîvânı’nın Tenkitli Metni. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2003.
  • Bilkan, Ali Fuat. “Sebk-i Hindî”. TDV İslam Ansiklopedisi. 36/253-255. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009.
  • Çıpan, Mustafa. Fasih Ahmed Dede Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Dîvânı’nın Tenkitli Metni. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1991.
  • Dilçin, Cem. Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1983.
  • Dilçin, Cem. Mes’ud bin Ahmed, Süheyl ü Nev-bahâr, İnceleme-Metin-Sözlük. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1991.
  • Hoca, Fadıl. Veysî Divânı Tahlili. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2002.
  • İpekten, Haluk. Nâ’ilî Divânı. Ankara: Akçağ Yayınları, 1990.
  • İpekten, Haluk. Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2012.
  • Kazan, Şevkiye. Üsküdarlı Sırrî Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği, Divan’ı (Tenkitli Metin-İnceleme) ve Şerhu Medhi’n-Nebî. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003.
  • Köksal, Mehmet Fatih. Ya Kebîkeç: Mecmualar Arasında. İstanbul: Kesit Yayınları, 2016.
  • Kut, Günay. “Mecmua”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. 6/170-174. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1986.
  • Külekçi, Numan. Ganî-zâde Nâdirî Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri, Dîvânı ve Şeh-nâme’sinin Tenkitli Metni. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1985.
  • Macit, Muhsin. Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları, 2002.
  • Mecmû’a-yı Gazeliyyât. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, NEKTY10936.
  • Sami, Şemsettin. Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2010.
  • Şahin, Ali. Abdülbâki Ârif Efendi (Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Dîvânı’nın Tenkitli Metni). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
  • Uzun, Mustafa İsmet. “Mecmua”. TDV İslam Ansiklopedisi. 28/265-268. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.
  • Ünver, İsmail. “Çevriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler”. Journal of Turkish Studies 3/6 (2008), 1-46.
  • Üzgör, Tahir. “Su Redifleri Şiirler ve Fuzûlî’nin Su Kasidesi’nin Kompozisyonuna Dâir”. İlmî Araştırmalar 9 (2000), 239-248.
  • http://katalog.istanbul.edu.tr/client/tr_TR/default_tr/search/detailnonmodal/ent:$002f$002fSD_ILS$002f0$002fSD_ILS:799390/one?qu=nekty10936&lm=YAZMA (Erişim Tarihi: 15 Ekim 2024)

A Poet Named Râbıt and His Ghazals Not Mentoined in Biographical Sources

Year 2025, Issue: 22 [BAHAR 2025], 150 - 172, 30.04.2025

Abstract

Mecmua studies are an important area of classical literature research in terms of text publication. It has been observed that researchers have recently focused more on mecmuas. There are many benefits of mecmua studies in terms of the evolution of literary history research. The most important of these is that mecmuas include poetry samples of poets whose divans and other works are not available. Mecmuas are also very valuable in terms of including poems of poets whose divans and works are available but not included in these works. Another benefit of journal studies that cannot be ignored is that they include poets whose names are not mentioned in biographies or biographical sources by giving examples of their poems. This study also stems from an attention to this last mentioned feature of mecmuas. The poetry mecmua examined in the study includes poems of well-known poets of classical literature as well as ghazals of a poet with the pseudonym Rabıt, about whom there is no information in biographies and biographical sources. Registered in Istanbul University Rare Works Library under the number NEKTY10936, Mecmû’a-yı Gazeliyyât is a small-scale and meticulously organized mecmua. Some pages of the mecmua are missing and some parts are unreadable due to the ink smearing. This study aims to transcribe the texts of 10 ghazals belonging to the poet with the pen name Râbıt and to examine the ghazals using the textual analysis method. In this way, it is aimed to contribute to the history of literature on the basis of artists and works. Images of the published copy are added at the end of the study.

References

  • Akün, Ömer Faruk. “Divan Edebiyatı”. TDV İslam Ansiklopedisi. 9/389-427. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
  • Aydemir, Yaşar. “Şairlerin Edebî Kişiliğinin Tespitinde Mecmuaların Rolü”. Türk Kültürü 39/2 (2001), 731-744.
  • Bulan, Ayşe. Hâşimî, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Dîvânı’nın Tenkitli Metni. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2003.
  • Bilkan, Ali Fuat. “Sebk-i Hindî”. TDV İslam Ansiklopedisi. 36/253-255. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009.
  • Çıpan, Mustafa. Fasih Ahmed Dede Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Dîvânı’nın Tenkitli Metni. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1991.
  • Dilçin, Cem. Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1983.
  • Dilçin, Cem. Mes’ud bin Ahmed, Süheyl ü Nev-bahâr, İnceleme-Metin-Sözlük. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1991.
  • Hoca, Fadıl. Veysî Divânı Tahlili. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2002.
  • İpekten, Haluk. Nâ’ilî Divânı. Ankara: Akçağ Yayınları, 1990.
  • İpekten, Haluk. Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2012.
  • Kazan, Şevkiye. Üsküdarlı Sırrî Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği, Divan’ı (Tenkitli Metin-İnceleme) ve Şerhu Medhi’n-Nebî. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003.
  • Köksal, Mehmet Fatih. Ya Kebîkeç: Mecmualar Arasında. İstanbul: Kesit Yayınları, 2016.
  • Kut, Günay. “Mecmua”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. 6/170-174. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1986.
  • Külekçi, Numan. Ganî-zâde Nâdirî Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri, Dîvânı ve Şeh-nâme’sinin Tenkitli Metni. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1985.
  • Macit, Muhsin. Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları, 2002.
  • Mecmû’a-yı Gazeliyyât. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, NEKTY10936.
  • Sami, Şemsettin. Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2010.
  • Şahin, Ali. Abdülbâki Ârif Efendi (Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Dîvânı’nın Tenkitli Metni). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
  • Uzun, Mustafa İsmet. “Mecmua”. TDV İslam Ansiklopedisi. 28/265-268. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.
  • Ünver, İsmail. “Çevriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler”. Journal of Turkish Studies 3/6 (2008), 1-46.
  • Üzgör, Tahir. “Su Redifleri Şiirler ve Fuzûlî’nin Su Kasidesi’nin Kompozisyonuna Dâir”. İlmî Araştırmalar 9 (2000), 239-248.
  • http://katalog.istanbul.edu.tr/client/tr_TR/default_tr/search/detailnonmodal/ent:$002f$002fSD_ILS$002f0$002fSD_ILS:799390/one?qu=nekty10936&lm=YAZMA (Erişim Tarihi: 15 Ekim 2024)
There are 22 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Turkish Islamic Literature, Classical Turkish Literature of Ottoman Field
Journal Section ARAŞTIRMA MAKALESİ
Authors

Metin Yıldırım 0000-0001-5066-302X

Publication Date April 30, 2025
Submission Date January 12, 2025
Acceptance Date April 10, 2025
Published in Issue Year 2025 Issue: 22 [BAHAR 2025]

Cite

ISNAD Yıldırım, Metin. “BİYOGRAFİK KAYNAKLARDA GEÇMEYEN RÂBIT ADLI BİR ŞAİR VE GAZELLERİ”. Hikmet - Akademik Edebiyat Dergisi 22 [BAHAR 2025] (April 2025), 150-172. https://doi.org/10.28981/hikmet.1618246.

ULAKBİM-DERGİPARK Bünyesinde Faaliyet Gösteren HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal Of Academic Literature) 

Türk Dili ve Edebiyatı Alanında Yayımlanan Uluslararası Hakemli Bir Dergidir.