Research Article
BibTex RIS Cite

YENİ TESBİT EDİLEN BİR ŞİİRİ IŞIĞINDA KARAC’OĞLAN’DA HZ. PEYGAMBER (S.A.S.) SEVGİSİ

Year 2025, Issue: 22 [BAHAR 2025], 387 - 400, 30.04.2025

Abstract

Karac’oğlan üzerine yapılan araştırmalarda bugün gelinen noktada bir “Karac’oğlan geleneği”nin mevcudiyeti kabul edilmekle beraber, maalesef bu geleneğin 16. yüzyılda yaşadığı kabul edilen aynı zamanda Yeniçeri ve Bektâşî olan Karac’oğlan’ı kendisine mehaz almadığı görülmektedir. Dolayısıyla başta M. Fuad Köprülü olmak üzere pek çok araştırmacı, yine 17. yüzyılda yaşadığı kabul edilen “Çukurovalı Karac’oğlan” adı üzerinden bir gelenek inşasına girişirler. Halbuki şiirlerinden anlaşıldığı kadarıyla Töreli Türk Edebiyatı dairesinde doğrudan hakikat alanına bağlı bu geleneğin ilk kurucusunun 16. yüzyılda yaşadığı kabul edilen Karac’oğlan olduğu görülmektedir. Nitekim bugün Konya Yazma Eserler Müdürlüğü’nde bir cönkte Karac’oğlan’a ait yeni bulduğumuz bir deyiş bunu bize açıkça göstermektedir. Deyiş, Hz. Muhammed’in (s.a.s) kaşları üzerine söylenmiş olup aslında Mîraç hadisesi üzerinden Karac’oğlan’daki hâkim sevgili tasavvuruna da canlılık kazandırır. Karac’oğlan, elbette divan şiirinin güzel ve güzellik telakkisinin de tesiri altında kurduğu kendisine has bir estetik yapı (üslup) dahilinde bu tasavvuru oldukça başarılı bir şekilde deyişinde işlemiştir. Deyiş, Mîraç hadisesine bağlı olarak Karac’oğlan’daki Hz. Peygamber (s.a.s.) sevgisini ortaya koymakla birlikte, aynı zamanda bir Yeniçeri Karac’oğlan’ı da bize imler. Dolayısıyla Karac’oğlan’a ait tüm bu hususlar, onun yeni bulunan bu deyişi üzerinden ilk defa alanın dikkatine sunulmaktadır.

References

  • Arı, Bülent. “Karacaoğlan’ın Güzeli”. Bülbül Ne Yatarsın Bahar Erişti… Karacaoğlan Kitabı. ed. M. Sabri Koz. 277-314. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2014.
  • Başgöz, İlhan. Karac’oğlan. İstanbul: Pan Yayınları, 2003.
  • Boratav, Pertev Naili. “Karacaoğlan”. Yurt ve Dünya 34 (I. Teşrin 1943), 404-409.
  • Boratav, Pertev Naili. “Güney Şairleri”. Folklor ve Edebiyat-2. 19-39. İstanbul: Adam Yayıncılık, 1983.
  • Caferli, Muharrem. Aşk Konulu Azerbaycan Halk Hikâyelerinin Şiirsel Yapısı. Ankara: Kültür Ajans Yayınları, 2010.
  • Cönk. Konya: Bölge Yazmalar, 07 El 62.
  • Çapraz, Erhan. Karacaoğlan. İstanbul: Kapı Yayınları, 2020.
  • Çapraz, Erhan. “Karac’oğlan Töreli Türk Edebiyatı’nın Neresindedir?”. Söğüt Türk Edebiyatı Dergisi. 16/2022a (Temmuz-Ağustos 2022), 39-46.
  • Çapraz, Erhan. “Hakikatın Hikâyesi, Hikâyenin Hakikatı: Bir Hakikat Alanı Olarak Türk Halk Hikâyeleri”. İSLARA Uluslararası İslâm Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı. ed. Erdem Can Öztürk. 87-99. Ankara: Hacı Bayram Veli Üniversitesi Yayınları, 2022b.
  • Çelebi, İlyas. “İnşikâku’l-kamer”. DİA. 22/343-345. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.
  • Çiftçi, Muhammed Hüsnü. “Nişan Alameti Olarak Erkeklerin Altın Yüzük Kullanımıyla İlgili Güncel Fıkhi Tartışmalar”. Marife 21/1 (2021), 571-603.
  • Dağlar, Abdülkadir. “Edebî Töre Çatısı Altında: Töreli Türk Edebiyâtı”. İSLARA Uluslararası İslâm Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı. ed. Erdem Can Öztürk. 100-115. Ankara: Hacı Bayram Veli Üniversitesi Yayınları, 2022.
  • Dağlar, Abdülkadir. “Meddâh Medresesi’nin Şâir Âlimi Fettâh Efendi’nin Şiirlerinde Hazret-i Muhammed”. Üsküp’te Meddah Medresesi. ed. Sevba Abdula. 411-436. Üsküp: İDEFE Yayınları, 2024.
  • Elçin, Şükrü. “Halk Edebiyatında Kaynaklar Meselesi ve XVI ncı Asır Ozanı Karaca Oğlan”. Bülbül Ne Yatarsın Bahar Erişti… Karacaoğlan Kitabı. ed. M. Sabri Koz. 87-120. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2014.
  • Karabey, Turgut. “Karacaoğlan’da Sevgili Mazmunu”. Folkloristik: Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı. ed. Metin Özarslan vd. 241-249. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 1998.
  • Özcan, Abdülkadir. “Ahmed Paşa, Küçük”. DİA. 2/113-114. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1989.
  • Öztürk, Levent. “Necâşî Ashame”. DİA. 32/476-477. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
  • Tecer, Ahmet Kutsi. “Karacaoğlan’a Yeni Bir Bakış”. Bülbül Ne Yatarsın Bahar Erişti… Karacaoğlan Kitabı. ed. M. Sabri Koz. 63-85. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2014.
  • Yalçın, İsmail. “Sürme”. DİA. 38/169-170. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.

In the Light of a Newly Identified Poem in Karac'oğlan, Hz. Love of Muhammad

Year 2025, Issue: 22 [BAHAR 2025], 387 - 400, 30.04.2025

Abstract

Although it is accepted that there is a "Karac'oğlan tradition" in the research on Karac'oğlan today, unfortunately it is seen that this tradition does not take Karac'oğlan, who is accepted to have lived in the 16th century and who was also a Yeniçeri and Bektashi, as a reference point. Therefore, many researchers, especially M. Fuad Köprülü, attempt to build a tradition based on the name "Karac'oğlan from Çukurova", which is also considered to have lived in the 17th century. However, as far as it can be understood from his poems, it can be seen that the first founder of this tradition, which is directly connected to the field of truth within the circle of Töreli Turkish Literature, is Karac'oğlan, who is accepted to have lived in the 16th century. As a matter of fact, a new saying belonging to Karac'oğlan that we found today in a cönk in the Konya Manuscripts Directorate clearly shows this to us. Saying, It is said about Hz. Muhammad's eyebrows and in fact, it enlivens the dominant lover image in Karac'oğlan through the Miraç incident. Karac'oğlan, of course, has processed this idea quite successfully in his words within a unique aesthetic structure (style) that he established under the influence of the concept of beauty and beauty of divan poetry. The saying is, depending on the Miraç incident, while it reveals the love of the Hz. Muhammad's, it also points us to a Yeniçeri Karac'oğlan. Therefore, all these issues regarding Karac'oğlan are brought to the attention of the reader for the first time through this newly discovered saying of his.

References

  • Arı, Bülent. “Karacaoğlan’ın Güzeli”. Bülbül Ne Yatarsın Bahar Erişti… Karacaoğlan Kitabı. ed. M. Sabri Koz. 277-314. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2014.
  • Başgöz, İlhan. Karac’oğlan. İstanbul: Pan Yayınları, 2003.
  • Boratav, Pertev Naili. “Karacaoğlan”. Yurt ve Dünya 34 (I. Teşrin 1943), 404-409.
  • Boratav, Pertev Naili. “Güney Şairleri”. Folklor ve Edebiyat-2. 19-39. İstanbul: Adam Yayıncılık, 1983.
  • Caferli, Muharrem. Aşk Konulu Azerbaycan Halk Hikâyelerinin Şiirsel Yapısı. Ankara: Kültür Ajans Yayınları, 2010.
  • Cönk. Konya: Bölge Yazmalar, 07 El 62.
  • Çapraz, Erhan. Karacaoğlan. İstanbul: Kapı Yayınları, 2020.
  • Çapraz, Erhan. “Karac’oğlan Töreli Türk Edebiyatı’nın Neresindedir?”. Söğüt Türk Edebiyatı Dergisi. 16/2022a (Temmuz-Ağustos 2022), 39-46.
  • Çapraz, Erhan. “Hakikatın Hikâyesi, Hikâyenin Hakikatı: Bir Hakikat Alanı Olarak Türk Halk Hikâyeleri”. İSLARA Uluslararası İslâm Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı. ed. Erdem Can Öztürk. 87-99. Ankara: Hacı Bayram Veli Üniversitesi Yayınları, 2022b.
  • Çelebi, İlyas. “İnşikâku’l-kamer”. DİA. 22/343-345. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.
  • Çiftçi, Muhammed Hüsnü. “Nişan Alameti Olarak Erkeklerin Altın Yüzük Kullanımıyla İlgili Güncel Fıkhi Tartışmalar”. Marife 21/1 (2021), 571-603.
  • Dağlar, Abdülkadir. “Edebî Töre Çatısı Altında: Töreli Türk Edebiyâtı”. İSLARA Uluslararası İslâm Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı. ed. Erdem Can Öztürk. 100-115. Ankara: Hacı Bayram Veli Üniversitesi Yayınları, 2022.
  • Dağlar, Abdülkadir. “Meddâh Medresesi’nin Şâir Âlimi Fettâh Efendi’nin Şiirlerinde Hazret-i Muhammed”. Üsküp’te Meddah Medresesi. ed. Sevba Abdula. 411-436. Üsküp: İDEFE Yayınları, 2024.
  • Elçin, Şükrü. “Halk Edebiyatında Kaynaklar Meselesi ve XVI ncı Asır Ozanı Karaca Oğlan”. Bülbül Ne Yatarsın Bahar Erişti… Karacaoğlan Kitabı. ed. M. Sabri Koz. 87-120. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2014.
  • Karabey, Turgut. “Karacaoğlan’da Sevgili Mazmunu”. Folkloristik: Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı. ed. Metin Özarslan vd. 241-249. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 1998.
  • Özcan, Abdülkadir. “Ahmed Paşa, Küçük”. DİA. 2/113-114. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1989.
  • Öztürk, Levent. “Necâşî Ashame”. DİA. 32/476-477. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
  • Tecer, Ahmet Kutsi. “Karacaoğlan’a Yeni Bir Bakış”. Bülbül Ne Yatarsın Bahar Erişti… Karacaoğlan Kitabı. ed. M. Sabri Koz. 63-85. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2014.
  • Yalçın, İsmail. “Sürme”. DİA. 38/169-170. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
There are 19 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Turkish Folklore in the Türkiye Field
Journal Section ARAŞTIRMA MAKALESİ
Authors

Erhan Çapraz 0000-0001-8705-4981

Publication Date April 30, 2025
Submission Date February 17, 2025
Acceptance Date April 24, 2025
Published in Issue Year 2025 Issue: 22 [BAHAR 2025]

Cite

ISNAD Çapraz, Erhan. “YENİ TESBİT EDİLEN BİR ŞİİRİ IŞIĞINDA KARAC’OĞLAN’DA HZ. PEYGAMBER (S.A.S.) SEVGİSİ”. Hikmet - Akademik Edebiyat Dergisi 22 [BAHAR 2025] (April 2025), 387-400. https://doi.org/10.28981/hikmet.1641635.

ULAKBİM-DERGİPARK Bünyesinde Faaliyet Gösteren HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal Of Academic Literature) 

Türk Dili ve Edebiyatı Alanında Yayımlanan Uluslararası Hakemli Bir Dergidir.